Methodologische verantwoording

In  deze  bijlage  beschrijf  ik  de  afbakening  van  mijn  onderzoek  (1),  met  bijvoorbeeld  wat   ik  als  opiniejournalistiek  beschouw  en  hoe  ik  binnen  opiniejournalistiek  onderscheid   maak,  welke  tijdschriften  ik  als  opinieblad  beschouw  en  dus  in  mijn  onderzoek  

meeneem.  Ook  ga  ik  in  op  welke  onderwerpen  ik  links  laat  liggen  en  waarom  (2),  hoe  ik   de  verschillende  interviews  in  het  onderzoek  verwerk  (3),  het  verband  tussen  

journalistiek  en  ideologie  (4),  de  verhouding  tussen  mijn  werk  en  het  artikel  Op  het  

scherp  van  de  snede  van  Jan  van  der  Stoep  (5)  en  de  overeenkomst  tussen  De  groei  van   kennis  van  Karl  Popper  en  de  hoofdlijn  van  mijn  betoog  (6).  Als  laatste,  ook  in  tijd,  ga  ik  

in  op  een  aantal  lessen  die  ik  geleerd  heb  en  die  ik  in  een  andere  scriptie  anders  zou   doen  (7).    

1.  Afbakening  

Opiniejournalistiek  is  breed.  Opiniërende  artikelen  komen  voor  op  de  opiniepagina’s   van  kranten,  kranten  publiceren  opiniërende  interviews  op  de  nieuwspagina’s,  er  zijn   websites  speciaal  gericht  op  opiniërende  artikelen,  zoals  Joop,  The  Post  Online,  De   Dagelijkse  Standaard,  Frontaal  Naakt,  Geenstijl  en  De  Correspondent,  en  verder  zijn  er   verschillende  tijdschriften  die  zichzelf  aanduiden  met  de  term  opinieblad.  Ik  focus  mij  in   deze  scriptie  op  deze  laatste  groep.  Dat  sluit  natuurlijk  niet  uit  dat  veel  van  wat  ik  schrijf   ook  (deels)  toepasbaar  is  op  de  andere  groepen.    

Bladen  

Ik  neem  de  volgende  bladen  mee  in  mijn  scriptie:  

Elsevier,  De  Groene  Amsterdammer,  Vrij  Nederland  (wekelijks)  

HP/De  Tijd,  Ode,  VolZin,  De  Nieuwe  Koers  (minder  vaak  dan  wekelijks)    

Elsevier  http://www.elsevier.nl/Over-­‐Elsevier/  

Elsevier  is  een  opinieblad  dat  orde  wil  scheppen  in  de  informatiechaos.  […]Elsevier  levert   een  bijdrage  aan  opinievorming  en  discussie  over  actuele  onderwerpen.  

De  Groene  Amsterdammer  https://www.facebook.com/pages/De-­‐Groene-­‐ Amsterdammer/190231243842?sk=info  

De  Groene  Amsterdammer  is  het  oudste  Nederlandse  opinieweekblad,  onafhankelijk  sinds   1877,  en  sindsdien  baken  van  vrijzinnige  meningsvorming  op  het  gebied  van  politiek,   maatschappij,  cultuur  en  literatuur.  

Vrij  Nederland  http://www.weekbladpers.nl/web/Adverteren-­‐1/Vrij-­‐Nederland/Het-­‐ blad.htm  

Vrij.  In  de  rijke  geschiedenis  van  opinieweekblad  Vrij  Nederland  heeft  dat  woord  een   elementaire  rol  gespeeld  […]  Maar  ook  als  Vrij  Nederland  na  de  Tweede  Wereldoorlog   bovengronds  verdergaat,  schuwt  het  politieke  stellingname  niet  […]  VN’s  reputatie  als   vrijzinnig,  intelligent  en  betrouwbaar  opinieblad  staat.  

HP/De  Tijd  is  een  opiniemaandblad  dat  maatschappelijke  ontwikkelingen  in  kaart  brengt   en  in  breder  perspectief  plaatst[…]  Dit  blad  is  trots  op  zijn  onafhankelijkheid  en  gebruikt   die  om  onconventionele  en  tegendraadse  meningen  te  ventileren.  HP/De  Tijd  deinst  niet   terug  voor  het  afdrukken  van  onaangename  waarheden  en  beschouwt  het  als  een  eer  om   gangbare  opinies  tegen  het  licht  te  houden.  

Ode  http://odenow.nl/over-­‐ode/  

Ode  is  een  onafhankelijk  opinietijdschrift  over  mensen  en  ideeën  die  de  wereld  veranderen.    

VolZin  www.zinweb.nl/partner/volzin  

Volzin  noemt  zichzelf  een  ‘Tijdschrift  voor  zinvol  leven’,  het  blad  profileert  zich   nauwelijks  (meer)  als  opinieblad.  Wat  ze  er  zelf  over  zeggen:  “Iedere  veertien  dagen  

opnieuw  biedt  VolZin  …  boeiende  interviews,  opmerkelijke  reportages,  genuanceerde   opinies  en  belangwekkende  achtergronden.”  

De  Nieuwe  Koers  

http://www.mediaresult.nl/adverteerders/denieuwekoers?magazine=De%20nieuwe% 20koers  

De  Nieuwe  Koers  is  een  onafhankelijk  actueel  opinieblad  voor  de  christen  van  vandaag.  De   lezer  is  nieuwsgierig,  is  actief  in  de  plaatselijke  gemeente,  kijkt  graag  over  kerkmuren  heen   en  heeft  behoefte  aan  duiding  van  het  nieuws,  christelijk  en  niet-­‐christelijk.  De  Nieuwe   Koers  wil  christenen  uitdagen  en  opbouwen.  

Deze  bladen  beschouwen  zichzelf  als  een  opinieblad  en  ik  dus  ook.  De  Raad  van  de   Journalistiek  beschouwt  Quote  als  opinieblad  en  HP/De  Tijd  als  publieksblad.  Ik  neem   HP/De  Tijd  in  dit  onderzoek  mee  omdat  dit  blad  zichzelf  als  opinieblad  beschouwt.   Zakenblad  Quote  doet  dit  niet.  Vlaamse  of  andere  buitenlandse  opiniebladen  neem  ik   niet  mee  in  dit  onderzoek.    

Ik  kies  ervoor  om  te  onderzoeken  wat  opiniejournalistiek  behoort  te  zijn.  Ik  onderzoek   dus  niet  welke  rol  waarheid  binnen  de  opiniejournalistieke  praktijk  speelt,  hoe  

interessant  ook,  maar  zoek  naar  normen  voor  opiniejournalistiek  en  naar  instrumenten   om  tot  waarheid  te  komen.  Ik  veronderstel  daarbij  dat  waarheid  juist  binnen  de  

opiniejournalistiek  ter  discussie  staat.  Deze  stelling  onderbouw  ik  verder  nauwelijks.  Ik   denk  dat  dat  ook  niet  nodig  is,  ik  laat  uitgebreid  zien  hoe  waarheid  binnen  de  

journalistiek  ter  discussie  staat,  voornamelijk  door  het  falen  van  journalisten  zelf,  en  dat   dit  aan  de  opiniejournalistiek  niet  voorbij  kan  gaan.  Ik  heb  overigens  de  persoonlijke   indruk  dat  de  opinietijdschriften  over  het  algemeen  zorgvuldiger  zijn  dan  hun  niet-­‐ opiniërende  evenknieën.  Maar  ook  als  waarheid  binnen  de  opiniejournalistiek  niet  ter   discussie  staat,  blijft  het  goed  te  doordenken  welke  rol  waarheid  behoort  te  spelen  en   hoe  deze  dan  te  bereiken.  Dat  deze  scriptie  daar  slechts  een  beperkte  rol  in  kan  spelen,   spreekt  voor  zich.  

Onderscheid  tussen  typen  artikelen  

Ik  maak  grofweg  onderscheid  tussen  artikelen  1.  waarin  een  of  meer  opiniemakers   geïnterviewd  worden  (ik  noem  dit  voor  het  gemak  opiniërend  interview),  artikelen  2.  in   de  vorm  van  een  opiniërend  essay  en  3.  nieuwsartikelen.    

Artikelen  onder  3.  benoem  ik  weliswaar  in  mijn  onderzoek,  maar  laat  ik  voor  het  overige   geheel  terzijde  liggen.  Dit  type  artikelen  wordt  in  vrijwel  alle  journalistieke  publicaties   gebruikt  en  is  daarom  niet  relevant  voor  een  onderzoek  specifiek  naar  de  

opiniejournalistiek.  De  vraag  naar  waarheid  speelt  mijns  inziens  vooral  bij  het   opiniërend  essay,  daar  een  journalist  bij  het  opiniërend  interview  in  ieder  geval  kan   beweren  dat  citaten  correct  te  hebben  weergegeven.  Het  interview  als  bron  voor  een   journalistiek  verhaal  is  in  elk  geval  een  vrij  recente  vinding  (rond  1900)  en  komt  in  het   onderzoek  verder  alleen  naar  voren  in  rond  het  eerste  thema.  

Over  filosofie:  

Journalistiek  en  filosofie  hebben  zeker  wat  met  elkaar  te  maken,  al  was  het  maar  omdat   filosofen  al  snel  na  het  ontstaan  van  journalistiek  hier  een  mening  over  vormden.  De   invloed  van  filosofie  op  journalistiek  kan  echter  gemakkelijk  overschat  worden,  iets  wat   ook  ik  dreigde  te  doen  toen  ik  aan  het  begin  stond  van  deze  studie.  Veelal  volgde  de   filosofie  de  praktijk  op  de  voet,  waarbij  de  filosofen  eerder  de  vernieuwing  die  al   plaatsvond  opmerkten  dan  deze  vernieuwing  in  gang  zetten.  Tegelijkertijd  vormt  de   filosofie  wel  de  ‘missing  link’  tussen  journalistiek  en  waarheid  en  is  dus  a  priori   noodzakelijk.