School seksuele voorlichting, seksuele gezondheid, seksueel gedrag, seksuele
5.3 Media en seks
De media is een forum waarmee adolescenten dagelijks in contact staan. Allerlei informatie komt via de televisie of het internet binnen, daar zit ook allerlei beeldmateriaal en informatie over verschillende vormen van seksueel gedrag en attitudes. In deze paragraaf wordt de volgende vraag beantwoord: “Wat voor invloed heeft de media op de vorming van de seksuele beleving van adolescenten en in hoeverre is deze in overeenstemming met de seksuele voorlichting?” Met deze vraag wordt achterhaald wat adolescenten met deze informatie doen vanuit de media, heeft het invloed op de adolescenten. Hebben ouders en vrienden invloed op de informatie en beelden over de verschillende vormen van seksueel gedrag en attitudes? En is er overeenstemming tussen de media en de seksuele voorlichting in het middelbaar onderwijs
Alle adolescenten vertellen dat er dagelijkse gebruik wordt gemaakt van de televisie en het
internet. Daarbij worden allerlei series en programma’s bekeken, wordt er volop op het internet gesurft en worden allerlei sociale media bijgehouden. Om meer inzicht te krijgen op de invloed van de media (televisie en internet) op het gebied van seksuele normen en waarden maar ook op seksueel gedrag, is de adolescenten een korte weergave gegeven over de media als bron van seksualiteit. De korte weergaven: Dagelijkse sta je in contact met de media via televisie en internet. En daar komt ook informatie binnen over seksuele gedrag en seksuele normen en waarden. Zoals bijvoorbeeld hoe mannen en vrouwen worden neergezet als lustobjecten. Maar ook hoe de relatie tussen een man en vrouw in hoort te zijn. Tot aan attitudes van seksueel gedrag zoals wanneer je seks hebt en met wie dat zou moeten. Na deze omschrijving werd de adolescent gevraagd of dit beeld werd herkend. Alle adolescenten beamen dat de media in bepaalde mate informatie versterkt over seksuele normen en waarden en seksueel gedrag. Gesteld wordt dat seksuele beelden en informatie verweven is in televisie programma’s, zoals in videoclips waar meiden half ontbloten sexy tegen muzikanten aan staan te dansen, rappers en zangers die ook zingen over seks en onderdanige meiden. Maar ook op het internet toegankelijk is zoals waar pornografisch beeldmateriaal. Ondanks het vertonen van seksueel gedrag, in de vorm van seks tot aan seksueel dansen, beamen het merendeel van de adolescenten dat
pornografisch sites en bepaalde programma’s een overdreven weergave van seksueel gedrag en attitudes tonen ten opzichte van de werkelijkheid.
Over seksueel gedrag vertelde sommige adolescenten jongens bijvoorbeeld dat pornografische sites een plastische weergave van de werkelijkheid zijn, zoals Tim: “Euhm ja door der gewoon, door een vrouw heel seksistisch te kleden en ja gewoon alles overdrijven zeg maar van grote billen grote
borsten extra veel geluid maken en alles ja gewoon heel overdrijven.”
Als gevraagd wordt of deze
informatie invloed heeft op ideeën over seksueel gedrag, geeft iedereen aan dat daar geen sprake van is. Adolescenten geven namelijk aan dat ze door hebben dat de media een uitvergroting van de werkelijkheid is. Leerling Michiel geeft een argument waarom de media de werkelijkheid vervormd: “Ja ik denk dat de media heel erg kijkt wat willen mensen. En mensen willen gewoon ja dat soort dingen. Het zelfde als programma’s, mensen willen gewoon narigheid op de televisie.” Michiel heeft het voornamelijk over commerciële programma’s die er alles aan doen om te scoren in populariteit.De adolescenten is ook gevraagd naar de invloed van de media op persoonlijke seksuele normen en waarden. Adolescenten vertellen dat de seksuele normen en waarden die de media toont
voornamelijk in reality series. Hier in wordt seks weergegeven als iets dat snel moet dan dat seks iets moois is tussen twee mensen. De volgende adolescenten meiden geven Anna “Nou ja bijvoorbeeld in Geordie Shore dat die meiden daar met iedereen naar bed willen zeg maar, en ja als je dat bekijkt dan lijk het wel een beetje zo, ja.” “Ga je dan ook denken, ben ik nou gek of is dat de norm. Of heb je zo iets van ik laat me gek maken.” “Nee (gelach) ik denk meer dat zij dan een beetje gek doen..” Kim: “Euhm dat ligt eraan vanuit welk opzicht je het ziet. Je hebt programma’s zoals Awkard nou dat ken je misschien wel dat ze daar wel in vertellen hoe het echt gaat enz maar ja dingen als Geordie Shore en alles is het idee daar dat seks allemaal wel erg makkelijk gaat. En niet echt bijzonder is.” Het wordt volgens de adolescenten meiden gepresenteerd als of dat normaal gedrag is, maar de meiden weten dat het niet zo is. De man wordt meer afgebeeld als iemand als een stoere en onafhankelijke man adolescent Tim stelt dit als volgt: “Ja dat wel, de man is de gene die wel de lakens uit deelt zeg maar.” “Kan je daar een voorbeeld van noemen?” “Ja,nee gewoon in programma’s en reclames is het altijd een beetje de man in de spotlights en de vrouw een beetje op de achtergrond. En de man doet maar zijn dingen en de vrouw moet daar maar in mee.”
Ook is er gevraagd aan de adolescenten hoe de media mannen en vrouwen neerzetten. De adolescenten zien dat de media in sommige programma’s en seksueel getinte sites de man en vrouw als ideaal lustobject neerzet. De vrouw wordt neergezet als sexy is geklede vrouw met grote borsten en billen. De man wordt neergezet als een stoere macho man die gespierd is en een six-pack heeft. De meeste adolescenten weten goed een onderscheid te maken tussen de lustobjecten die in de media neerzet en de realiteit. Als gevraagd wordt naar de omschrijving van eigen lustobjecten wordt dit argument ook bevestigd. Iedere adolescent geeft een eigen en persoonlijke afbeelding van hun ideale jongen of meisje. bijvoorbeeld Jan: “Ooh ooh zo, ja nee euhm klein niet al te groot, vaak wel blond, maar dat ben ik en andere mensen niet perse of wel. Hoe heet het weet niet, niet echt een hele duidelijk voorbeeld, niet echt een ideaal beeld voor me van de vrouw, dat heb ik niet. Dat zou iedereen kunnen zijn in principe.” En bijvoorbeeld Anna: “Euhmm hij moet beschermend zijn, lief en ook wel humor hebben. En euhm kwa uiterlijk niet te lang want ik ben wel klein (grinnik) maar zo iets rond de 1.80 en euhm wel een beetje getint maar niet heel donker niet heel bleek, en euhm welk leuke kleding stijl en verzorgd uit zien.” Deze eisen zijn heel anders dan de media aan lustobjecten geeft. Sommige
adolescenten hebben het idee dat ze daar een beetje aan moeten tippen zoals Kim: “Ja, want je wilt toch wel een beetje tippen aan hoe de rest eruit ziet enzo en dat is ook wel een beetje met sexy zijn en alles. Ja dus je moet voor jezelf ook een beetje na gaan hoe zie ik er uit, is het wel een beetje sexy maar natuurlijk ook niet te sexy want dan.. Ja dan zeggen mensen weer dat je een slet bent.”
Een derde onderwerp gaat over hoe de media een liefdesrelatie tussen een man en vrouw neerzet. Marieke merkt terecht op dat het ligt aan welk programma, serie of internet site, maar over het algemeen is het een meer overdreven beeld van de werkelijkheid. Relaties worden geromantiseerd, afgebeeld in pieken en dalen, het draait meer om seks, veel ruzie en mensen die vreemd gaan. De adolescenten geven daarbij aan dat ze goed door hebben dat via de media een beeld wordt neergezet dat wel gebaseerd is op realistische verhaallijnen, maar dat deze veel verder worden uitvergroot en veel meer problemen en situaties mee maken dan in het gewone dagelijkse leven.
Ondanks dat de media bepaalde seksuele normen weergeeft, over lustobjecten, ideeën over seksueel gedrag en de weergave van een liefdes relatie weten de meeste adolescenten wel dat de werkelijkheid anders is. Adolescenten kunnen zich wel voorstellen dat jonge kinderen deze informatie wel kunnen overnemen, mist hier op gecorrigeerd wordt. Toch is het overnemen van normen en waarden via de media niet onontkoombaar stelt Michiel “Heb je het idee dat de beelden van televisie en internet vertoont dat het invloed heeft op jouw eigen seksuele normen en waarden?” “Ja denk het wel, want het zijn wel gewoon dingen die je onbewust in je gedrag meeneemt.” “Kan je daar een voorbeeld van noemen?” “Euhm ja als jij gewoon ziet hoe mensen seks hebben is dat gewoon iets wat je denkt ooh zo zou het moeten zijn.” Dit is een belangrijke opmerking, op het moment dat
herhaaldelijk beelden via de media dezelfde normen, waarden en gedrag laat zien rondom seksualiteit zouden deze onbewust worden geïnternaliseerd. Hierbij spelen de socialisatie kanalen ook een belangrijke rol, als deze normen, waarden en gedrag ver seksualiteit niet worden gecorrigeerd kunnen deze worden overgenomen. Adolescenten beamen dat vrienden en ouders invloed kunnen hebben op het mediagebruik, echter de school heeft dat niet.
Over het algemeen verklaren de adolescenten dat de vriendenkring waarin zij zich bevinden niet de informatie over seksueel gedrag en attitudes overnemen uit de media. En als bepaalde informatie van televisie of internet over de grens gaat van gangbare normen en waarden over seksueel gedrag en ideeën, dan corrigeren adolescenten elkaar daar wel op. Wel kunnen de adolescenten zich voorstellen dat er vriendengroepen zijn waar deze informatie wel wordt overgenomen. Als gevraagd werd naar voorbeelden gaf Anne Miek het volgende voorbeeld van televisie: “Euh ja, dat zijn dat niet echt vrienden maar wel mensen die ik ken om me heen.” “ Waar zie je dat aan?” “ Nou verhalen die je dan hoort dat ze makkelijk zijn ofzo en ja dan kijken ze ook nog dat soort programma’s enzo.” En gaf Michiel een voorbeeld van overname van informatie van internet (gedoeld op pornografische sites): “Euhm nou niet zo zeer dat ik het weet van vrienden. Maar ik denk dat er wel heel veel mensen zijn die daar wel het meeste van leren eigenlijk.” “Kan je daar wat uitgebreider op antwoorden?” “Nou omdat er zijn natuurlijk ook veel mensen die gewoon niet vanuit hun omgeving en kennis daar heel
veel van mee krijgen. En ja die hebben dan aan internet vragen en antwoorden op vragen te krijgen. Dus ja ik heb wel zeker het idee dat het invloed heeft”. Geen enkele adolescent heeft tijdens het interview aangegeven informatie over seksueel gedrag, attitudes of over andere onderwerpen rondom seksualiteit opgezocht te hebben op het internet. Een reden daarvoor kan zijn dat adolescenten dat daadwerkelijk niet doen. Of dat adolescenten dit moeilijk vonden om in het interview te vertellen, omdat het erg persoonlijke informatie is om te vertellen dat je pornografische sites bezoekt, of andere sites voor ideeën over seks.
Een tweede socialisatiekanaal wat invloed kan uitoefenen op het mediagebruik van de
adolescenten zijn de ouders. Echter blijkt dat de meeste adolescenten niet gecontroleerd worden op het gebruik van televisie en internet. Enkele adolescenten worden wel gecorrigeerd door hun ouders, waarbij vertelt wordt dat bepaalde programma’s niet bekeken mogen worden omdat deze niet geschikt zijn en dat het niet op de werkelijkheid lijken. Younes verwoord waarom ouders wel degelijk invloed moeten hebben op het media gebruik van jongeren: “In principe corrigeren mijn ouders me niet echt. Maar ik vind wel dat zij een rol moeten spelen. Want als ouder, oudere broer of zus die moeten je het wel kunnen vertellen dat wat je ziet niet altijd de waarheid is. Dat moeten ze in principe wel vertellen. En in principe wat je ziet ligt aan je zelf, als je series kijkt die over seksueel gedrag gaan. dan heeft dit ook invloed op jou.” “ Je vind wel dat je ouders je daar op zouden corrigeren?” “ Ja dat zou kunnen maar het liefst, dat je het ook zelf ook eerder ziet dat je zelf ook invloed hebt op wat je kijkt en je ouders alleen achter af er iets van kunnen zeggen.” Als ouders meer controleren kunnen adolescenten direct gecorrigeerd worden op seksueel gedrag en attitudes dat niet strookt met de werkelijkheid of de persoonlijke normen en waarden van ouders.
Geconcludeerd kan worden dat de media in de informatie verstrekking rondom seksualiteit vaak een onrealistisch, overdreven en foutief seksuele attitudes en gedrag vertoont. Op pornografische sites wordt seks neerzet gezet als plastisch en wordt de manier van seksueel gedrag overdreven en
uitvergroot. De seksuele normen en waarden over seks is ook vertekend. Seks wordt neergezet als iets wat niet bijzonder is omdat iedereen met iedereen naar bed gaat in reality series. Mannen en vrouwen worden neergezet als lustobjecten, zoals de rondborstige sexy geklede dame en de stoere man met six- pack. En liefdes relaties worden neergezet als enorme pieken en dalen. Maar ondanks dat de media een vertekend beeld neerzet weten adolescenten over het algemeen goed wat de werkelijkheid is en wat de media aan fictieve informatie geeft. Toch stelt een adolescent dat het nooit zeker is of je onbewust foutieve informatie overneemt, door herhaaldelijke weergaven kan het normaal worden gevonden. Om dit te voorkomen zouden socialisatie kanalen een belangrijk punt kunnen zijn. Ouders zouden hun kinderen moeten corrigeren op het vertoonde beeld en vertellen hoe de werkelijkheid is, dat vinden een aantal adolescenten. Toch geeft bijna elke adolescent aan geen controle te ervaren van ouders. Vrienden hebben volgens de adolescenten vaak een positieve werking, men corrigeert elkaar op foutief seksueel gedrag en attitudes.
Een laatste socialisatie kanaal is de school, adolescenten geven aan dat er op school geen aandacht wordt besteed aan de informatie die via de media wordt verspreid over de thematiek seksualiteit. Dit kan in de seksuele voorlichting zeker een belangrijk punt kan zijn. Waar seksuele voorlichting meer aandacht geeft aan seksuele gezondheid, geeft de media meer aandacht aan seksuele normen, waarden en gedrag hier zou de school zich ook mee moeten bemoeien om foutieve verspreide informatie van de media te doen voorkomen.