De media-agenda en de publieke agenda

Vanuit de data is gekeken of de onderwerpen die jongeren belangrijk achten, oftewel de publieke agenda, gelijk is aan de media-agenda, oftewel de onderwerpen die door #BOOS Polertiek zijn behandeld. Het psychologische gedachtegoed achter de agendasettingtheorie noemen we need for orientation vanuit daar wordt gekeken naar de relevantie van de onderwerpen en naar de behoefte van de kijker. Deze twee elementen zijn essentieel voor agendasettingeffecten. Het wel of niet gelijk zijn van de publieke agenda en de media-agenda kan namelijk worden ontdekt door te kijken naar hoe relevant de jongeren, de onderwerpen vinden die worden aangeboden. In deze paragraaf wordt gefocust op de comments die gaan over de onderwerpen die worden aangeboden. Komen deze wel of niet overeen met de publieke agenda?

Volgens Coleman en McCombs (2009, p. 152) zijn de effecten van media-agendasetting vaak sterker wanneer het publiek betrokken is bij het onderwerp dat wordt aangeboden. Het psychologische concept need for orientation zou bij het publiek aanwezig moeten zijn om betrokken te kunnen raken. In de data is gezocht naar comments waarin jongeren expliciet uiten dat ze het onderwerp dat #BOOS Polertiek bespreekt, relevant vinden of niet. Daarnaast is gekeken of jongeren een bepaalde uncertainty uitspreken. Wanneer er sprake is van een hoge onzekerheid en een hoge relevantie dan is de need for orientation ook hoog en zullen de media-agendasettingeffecten sterker zijn (Coleman & McCombs, 2009, p. 152).

44

1. Stagevergoeding 4 3 4

2. Bloeddonatie van homo’s 4 3 0

3. Acceptatieplicht 4 1 3

7. Onderwijs Mbo-scholen 3 3 1

9. Klimaat 4 4 1

Tabel 3. Need for orientation met betrekking tot de media-agenda #BOOS Polertiek

Een aantal jongeren (19) die een bericht achter laten voor en/of over het programma, geven aan dat ze het belangrijk vinden dat er een politiek inhoudelijk programma voor jongeren is. Let op, het gaat om comments waarin expliciet vermeld wordt dat ze het relevant vinden of niet. Mylou Anne is één van de jongeren die aangeeft dat ze de video’s leuk vindt. Wel heeft ze behoefte aan meer informatie, niet zogezegd voor zichzelf, maar voor een betere informatievoorziening voor haar leeftijdsgenoten. De volgende comment is gecodeerd als relevant:

Mylo Anne: “wel leuke video enzo maar het zou best chill zijn als jullie je kijkers wat beter zouden kunnen informeren over klimaatverandering oftewel de grootste oorzaak ervan wel ff noemen als je het erover hebt” (Bijlage 5, aflevering 9. Die keer dat politici ijsberen lieten doodgaan).

Ook zijn er jongeren die aangeven te denken dat politiek niet relevant voor ze is. Deze comments vallen in de categorie niet relevant:

Poep Je: “Ja hallo, ik moet kijken naar poreltiek terwijl ik 13 ben en het me eigenlijk niks aan gaat. Maar het toch te leuk vind” (Bijlage 5, aflevering 9. Die keer dat politici ijsberen lieten doodgaan).

3MaugnumAlmond3: “Pff alsof alleen het mbo hoge kosten heeft en weinig hulp met stages zoeken krijgt. Deze aflevering slaat nergens op” (Bijlage 4, aflevering 7. Die keer dat politici seksgrappen maakten over het MBO).

Wanneer jongeren vragen om meer informatie, dan worden deze comments geplaatst in onzekerheid. Ook dit komt niet heel veel voor, maar als het voor komt dan is vaak te zien dat jongeren vragen om meer uitleg over een onderwerp omdat ze willen dat een breder publiek hiervan op de hoogte is. Zo vraagt Ruben Venema in een comment aan Tim Hofman of hij meer over de bio-industrie wil vertellen: Ruben Venema: “Tim maak ff video over bioindustire want dat moet wel verteld worden” (Bijlage 5, aflevering 9. Die keer dat politici ijsberen lieten doodgaan).

45

Tot slot zijn er comments die zowel gecodeerd kunnen worden als relevant en als onzekerheid. Zo geeft Samara Bornkamp aan dat ze van het programma leert voor maatschappijleer. Met dit comment geeft ze aan dat ze het relevant vindt en dat ze nog behoefte heeft aan informatie:

Samara Bornkamp: “Ik leer hier nog van voor maatschappijleer” (Bijlage 4, aflevering 7. Die keer dat politici seksgrappen maakten over het MBO).

Zoals eerder meerdere malen genoemd is, gaat het om comments waarin relevantie van het onderwerp expliciet wordt geuit. Dit verklaart naar mijn inzicht waarom het aantal comments op het geheel erg laag uitvalt. Wel zijn er veel jongeren die hun mening uiten over het onderwerp en discussies starten met andere YouTube-gebruikers. Ik neem aan dat deze jongeren het onderwerp wel relevant vinden maar dit niet expliciet uiten omdat ze anders niet deel zouden nemen aan de discussie. Als we de theorie van Möller (2015) hier op toepassen brengt dat het volgende met zich mee: Möller (2015) geeft aan dat jongeren een grotere politieke betrokkenheid vertonen als ze een actieve rol in het communicatieproces spelen tussen programmamakers en publiek. De jongeren die inhoudelijk reageren op de online politieke afleveringen laten zien dat ze betrokken zijn bij het onderwerp waarover ze online meepraten. Volgens Möller (2015, p. 143) zou dit betekenen dat deze jongeren een groter politiek zelfvertrouwen krijgen omdat ze zich kunnen uiten en informatie kunnen uitwisselen op sociale media en niet alleen worden blootgesteld aan de politieke informatie (Möller, 2015, p. 147). In de volgende paragraaf wordt verder in gegaan op het online discussiëren door jongeren over politiek inhoudelijke onderwerpen.

In deze paragraaf wordt eerst gekeken of er sprake is van agendasetting. Volgens McCombs & Shaw (1972) betekent agendasetting dat wanneer onderwerpen tijdens politieke campagnes veel aandacht krijgen van traditionele media deze onderwerpen dan ook als belangrijk worden beschouwd door de kiezers (McCombs & Shaw, 1972). #BOOS Polertiek valt niet onder traditionele media maar valt onder online media omdat het YouTube als platform gebruikt. Door naar de comments te kijken kan worden geanalyseerd of de onderwerpen die #BOOS Polertiek aandraagt als belangrijk worden beschouwd door de jongeren. In onderstaande tabel zien we in hoeveel gevallen het onderwerp is besproken door jongeren.

Aflevering Comments over onderwerp Overige comments

1. Stagevergoeding 419 376

46

3. Acceptatieplicht 110 499

7. Onderwijs Mbo-scholen 140 348

9. Klimaat 199 281

Tabel 4. De onderwerpen aangedragen door #BOOS Polertiek besproken door jongeren

De comments over het onderwerp laten vaak zien dat er enige betrokkenheid bij het onderwerp is. Dit is een conclusie die niet zomaar getrokken kan worden, maar uit de teksten is in vele gevallen af te lezen dat jongeren niet alleen maar wat roepen. De volgende comments zijn duidelijke voorbeelden van jongeren die laten zien dat ze betrokken zijn. Zo heeft basdenoudsten1 zich verdiept in de cijfers en de moeite genomen om een, in vergelijking met andere comments, redelijk lange comment achter te laten. Ook uit zijn tone of voice is af te lezen dat hij zich opwindt:

Basdenoudsten1: “Ik denk dat Thomas even die paar uurtjes vrije tijd per week moet stoppen in even logisch nadenken. Heb het even voor hem uitgerekend, aangezien hij het zo druk heeft: als hij 280 euro in de maand bij leent gedurende zijn coschappen bouwt hij een studieschuld op van 6,720 euro. Deze lening mag hij 35 jaar over doen met een verwaarloosbare rente die niet eens op bokst tegen de inflatie. Helaas wordt deze rente elke 5 jaar opnieuw vastgesteld, dus heb het niet in mijn berekening kunnen meenemen, maar het hij hoeft dus (exclusief rente) maar 16 euro per maand terug te betalen aan DUO als hij deze lening afsluit. Lijkt mij een prima deal aangezien de overheid al het merendeel van de kosten op zich neemt van de opleiding. Vind eigenlijk wel dat Thomas zich kapot moet schamen dat hij vindt dat wij als burgers met zijn allen zijn dagelijkse uitgaven mogen betalen omdat hij zo graag geneeskunde wilt studeren.” (Bijlage 1, aflevering 1. Die keer dat de regering artsen liet verhongeren).

Naast de comments waaruit betrokkenheid bij het onderwerp is af te leiden, zijn er ook comments die wel over het onderwerp gaan, maar daar minder op ingaan zoals het comment van rainbowsus:

rainbowsus: “Bloed doneren is echt gay. Of wacht. Juist niet.” (Bijlage 2, aflevering 2. Die keer dat homo’s niet mochten bloeden en nul politici wisten waarom).

Deze comments zijn wel meegenomen in de telling comments over het onderwerp omdat de agendasettingtheorie kijkt naar welke onderwerpen worden besproken door de burgers in een democratie. Alhoewel er minder sterk ingegaan wordt op het onderwerp dan bij het voorbeeld van basdenoudsten1, schrijft rainbowsus wel degelijk een comment over het onderwerp bloeddonatie door homo’s.

De voorbeelden van hierboven uit de eerste twee afleveringen kennen beide veel comments die gaan over het onderwerp. Terwijl dat bij twee andere afleveringen minder voorkomt. Als we bovenstaande gegevens uit tabel 4 omzetten naar procenten dan is duidelijker te zien dat aflevering drie het meest

47

afwijkt als het gaat om hoe vaak het onderwerp van de betreffende aflevering wordt besproken. De cijfers zijn weergegeven in tabel 5. De verklaring die ik hiervoor heb door te kijken naar de comments, is dat het onderwerp in aflevering drie, de wet acceptatieplicht, het minst aansluit bij de doelgroep. De discussies gaan met name over religie en over de grappen die in de aflevering worden gemaakt. Het onderwerp is minder tastbaar dan de andere onderwerpen en het onderwerp staat verder van de jongeren af (aanname). In de data is dan ook te zien dat er veel meer comments zijn in de categorieën over politici of partij en over Tim of Marije.

Ook aflevering zeven scoort niet heel hoog als het gaat om het achterlaten van een comment over het aangedragen onderwerp. Als we naar de data kijken zien we dat hier vooral discussies plaatsvinden over het feit dat een Mbo’er een student wordt genoemd in de aflevering. Alhoewel het gaat over Mbo’ers, heb ik het niet meegenomen in de telling van de comments over het onderwerp van deze aflevering. De aflevering gaat inhoudelijk namelijk niet om hoe je iemand noemt die naar het Mbo gaat, maar over hoe Mbo-scholen in Nederland functioneren.

Aflevering Aantal comments over onderwerp in procenten

1. Stagevergoeding 52,7%

2. Bloeddonatie van homo’s 49%

3. Acceptatieplicht 18%

7. Onderwijs Mbo-scholen 28,7%

9. Klimaat 41,5%

Tabel 5. Aantal comments over de onderwerpen aan gedragen door #BOOS Polertiek in procenten.

Als we kijken naar de overige drie afleveringen over stagevergoeding, bloeddonatie van homo’s en het klimaat, dan liggen deze cijfers relatief dicht bij elkaar. Bijna de helft van de comments gaat over het onderwerp. Het impliceert niet direct dat de jongeren betrokken zijn bij de onderwerpen, maar ze laten wel zien dat ze een handeling hebben uitgevoerd om een reactie achter te laten. Als we dit naast de agendasettingtheorie leggen dan laat dit zien dat de onderwerpen aangedragen door de media, door gemiddeld 38% van de jongeren wordt besproken. Als we willen weten of dit getal om hoog kan in de toekomst, kan er bijvoorbeeld gekeken worden naar hoe de media de onderwerpen heeft gekozen en dus op de agenda heeft gezet.

48

In de theorie van McCombs (2005, p. 548) kwam de volgende vraag naar voren “If the press sets the public agenda, who sets the media agenda?”. Volgens McCombs focussen journalisten zich met name op normen en tradities binnen de journalistiek en wordt daarnaast veel gekeken naar de elite, zoals nationale televisienetwerken. Met als gevolg dat er veel homogene media-agenda’s ontstaan. Tim Hofman wijkt met #BOOS Polertiek af van deze totstandkomst van de media-agenda van #BOOS Polertiek omdat hij jongeren zelf vraagt om met een item te komen dat zij interessant vinden, en waar zij zich boos over maken. Op deze manier sluiten de onderwerpen op de media-agenda beter aan bij jongeren, omdat de onderwerpen zijn verkregen door jongeren. Als we kijken naar hoe vaak er comments zijn geplaatst over de onderwerpen zien we ook dat de onderwerpen veel besproken worden.

Omdat het programma #BOOS Polertiek wordt geplaatst op het online platform YouTube, kan het publiek ook deelnemen aan het nieuwsmilieu. De jongeren die reageren op de afleveringen kunnen helpen met nieuws verspreiden waardoor ze ook helpen bij het vormgeven van de media-agenda (Gilmore, 2004, p. 682). Het platform YouTube biedt de mogelijkheid kijkers direct te laten reageren op de afleveringen, het programma geeft in die zin ruimte voor online agendasettingeffecten. Dit betekent dat de verplaatsing van saliente objecten en eigenschappen over kwesties als politieke figuren en andere onderwerpen, van de media naar het publiek direct plaatsvindt. De effecten van agendasetting hebben gevolgen voor de meningsvorming en het gedrag bij het publiek (McCombs, 2005, p. 549). Dat wat Tim Hofman laat zien in zijn aflevering draagt dus bij in de meningsvorming en het gedrag bij de jongeren. In een aantal comments laten jongeren ook zien dat ze zich hier van bewust zijn, wat opvallend vaak kritische comments zijn.

Zo is er het comment van GH JH die de kijker wil wijzen op het feit dat de media de kijker niet alleen weet te vertellen what to think about, maar ook laat zien how to think about it (McCombs, 2005, p. 546):

GH JH: “Luister mensen deze serie is pure communistische propaganda! Laat je niet verleiden door Tim en zijn linkse praatjes. Ze willen jullie niet leren hoe te denken maar wat te denken!” (Bijlage 3, aflevering 3. Die keer dat de regering nog steeds moest lachen om discriminatie).

Deze treffende uitspraak laat precies zien wat een gevolg kan zijn van belangrijke kwesties op de agenda van het publiek. Het aantal comments van jongeren die hierop inspelen is vrijwel nihil en op

49

nog geen één hand te tellen. Daarnaast zijn er altijd weer jongeren die weer reageren op een comment zoals bovenstaande:

MoViesDProductions: “Leuke serie, maar de ‘subtiele’ linkse bias is heel jammer.”

Martijn Riemers: “MoViesDProductions er is altijd linkse bias bij de publieke omroep” MoViesDProductions: “Da’s helaas waar, ja”

XYZ: “kuchkuch PowNed kuch”

Ann Niemm: “dan ga je toch lekker powned kijken :’-) :’-) :’-) :’-) :’-) :’-) :’-)”

MoViesDProductions: “Annn Niemm PowNed is ook niet neutraal. Wat ik wil zeggen is dat ik het zonde vind dat de jeugd tegenwoordig bijna zonder uitzondering links wordt opgevoed, door de ouders, school, en de media. Dit subtiele hints bevestigen alleen ‘hoe raar en dom rechts wel niet is.’ Als je niet links bent, ben je volgens een angstaanjagend groot deel van Nederland egoïstisch en naar, en dat betreur ik” (Bijlage 2, aflevering 2. Die keer dat homo’s niet mochten bloeden en nul politici wisten waarom).

Wat ik met deze voorbeelden wil laten zien is dat de agendasettingeffecten van McCombs (2005) bekend zijn bij een aantal jongeren. Dat een aantal jongeren bewust is van het feit dat het gedrag en de meningsvorming van jongeren tot stand komt door wat de media ze laat zien. Als we dit koppelen aan een deel van de hoofdvraag van dit onderzoek, wat laten online discussies zien over de politieke betrokkenheid van jongeren? dan is dat ook voor een deel dat de comments laten zien dat de media effect heeft op het gedrag en meningsvorming van de jongeren en het kanaal #BOOS Polertiek agendasettingeffecten heeft op het publiek.

Ook Martin (2014, p. 28) keek in zijn onderzoek naar comments om te achterhalen of het commentaar gerelateerd was aan de media-agenda. Met andere woorden kwam de publieke agenda overeen met de media-agenda? Uit zijn onderzoek bleek dat de berichten van de media niet geheel overeenkwamen met de comments van het publiek. In de aflevering van #BOOS Polertiek liggen de comments ook niet altijd in het verlengde van de aangeboden onderwerpen. Van de gekozen aflevering voor dit onderzoek komen de media-agenda’s van aflevering negen over het klimaat en aflevering zeven over het onderwijs op Mbo-scholen niet altijd overeen met de publieke agenda. Bij deze afleveringen, waarbij er naast de comments die gaan over het besproken onderwerp, zijn er ook veel comments die de agenda willen aanvullen. Met andere woorden het publiek wil dat het onderwerp dat op de media-agenda staat wordt uitgebreid met wat de jongeren van belang vinden. De publieke media-agenda komt dus wel deels overeen met de media-agenda, want dat wat besproken wordt in de afleveringen wordt ook besproken door het publiek, maar het publiek vindt ook dat de media het onderwerp te beperkt heeft aangeboden.

50

De jongeren bespreken in de comments onder aflevering negen namelijk vaak de bio-industrie als thema bij het klimaat, terwijl de bio-industrie niet wordt besproken is de aflevering. Vele jongeren geven dan ook aan dat dit thema niet onbesproken kon blijven in de uitzending:

Robin Yilmaz: “De grootste oorzaak van klimaatverandering is de vleesindustrie. Dat zorgt voor meer vervuiling dan alle dingen bij elkaar die worden genoemd in het begin.” (Bijlage 5, aflevering 9. Die keer dat politici ijsberen lieten doodgaan).

Ricky Spanish: “Bio industrie stoot alleen opzich al meer co2 uit dan alle vervoersmiddelen samen (51%globale uitstoot) dus beter doe je daar wat aan tim.” (Bijlage 5, aflevering 9. Die keer dat politici ijsberen lieten doodgaan).

Bobbie Charlie: “Als je echt om het klimaat geeft stop je met dierlijke producten eten. Je hebt ELKE DAG de kans om ruim 4150 liter water, 20 kilo graan en 2,8 vierkante meter bebost gebied te besparen. O JA EN 1,8 TON CO2 UITSTOOT PER JAAR. Simpel door het stoppen van dierlijke producten eten!! Veeteelt is de grootste boosdoener en dat is een feit. Jammer dat dit niet in de intro van het filmpje wordt genoemd.” (Bijlage 5, aflevering 9. Die keer dat politici ijsberen lieten doodgaan).

Daarnaast vinden veel jongeren die reageren op aflevering zeven, dat organisatieproblemen in het onderwijs niet alleen op Mbo-scholen voorkomen. Dat de media vaak alleen de Mbo-scholen op de agenda zet, terwijl er ook problemen zijn op Hbo-scholen en universiteiten.

3MagnumAlmond3: “Pff alsof alleen het het mbo hoge kosten heeft en weinig hulp met stages zoeken krijgt. Deze aflevering slaat nergens op.” (Bijlage 4, aflevering 7. Die keer dat politici seksgrappen maakten over het MBO).

Manuela van der Graaf: “Ik kan nu heel lullig doen en BNN mailen over kosten, stages en drukte op het hbo. (Dat doe ik niet maar valt wel op dat het altijd over MBO gaat terwijl die al zo veel ‘krijgen’).” (Bijlage 4, aflevering 7. Die keer dat politici seksgrappen maakten over het MBO).

De comments onder deze twee afleveringen laten zien dat de media-agenda niet in zijn geheel overeenkomt met de publieke agenda. De comments onder de andere afleveringen die geanalyseerd zijn, aflevering één, twee en drie, laten zien dat de media-agenda meer overeenkomt met de publieke agenda omdat er geen comments zijn die aangeven dat er iets op de media-agenda ontbreekt.

In document Online politieke geëngageerdheid onder jongeren (pagina 43-50)