Basis registratie
4.4 Maatwerk voor regio’s
4.4.6 Maatwerk voor steden Agenda Stad
Of het nu gaat om inclusie, de groeiende vraag naar woningen of om veiligheid, steden hebben te maken met concrete lokale en regionale stedelijke transitieopgaven. In de Agenda Stad, een interbestuurlijk programma waarin steden, bedrijven, kennisinstel-lingen, maatschappelijke partners en Rijksoverheid samen werken aan het versterken van de groei, innovatie en leefbaarheid van Nederlandse steden. Dit wordt gedaan in de vorm van City Deals.
In City Deals leggen steden, Rijk, andere overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties met elkaar concrete afspraken vast om stedelijke vraagstukken aan te pakken. In deze multilevel governance aanpak staat de inhoud centraal en werken de overheden onderling ‘horizontaal’ samen en met private partijen op basis van gelijkwaardigheid en wordt gewerkt aan innovatieve oplossingen. De thema’s waaraan gewerkt wordt, zijn aangedra-gen vanuit de steden en komen grotendeels overeen met de thema’s uit het interbestuurlijk programma (IBP).
92 Voor data en informatie over de woningmarkt wordt verwezen naar de Staat van de volkshuisvesting Jaarrapportage 2018 en Rapport Staat van de woningmarkt 2018
Maatwerk voor regio’s
City Deals
Europese Agenda Stad
5 van de 12 betrokken bij 10 van de 14
Betrokken:
125
gemeenten5
waterschappen7
provincies20
regio’s aangewezen als aandachtsgebied:2019
startProgramma Aardgasvrije Wijken
2. Inwoners en het openbaar bestuur
4.1.1 Regionale samenwerkingsverbanden
4.2 Ontwikkelingen digitale overheid
4.3.1 Krachtige gemeenteraden en goed toegeruste raadsleden
4.4 Maatwerk voor regio’s
4.4.1 Het interbestuurlijk programma (IBP) 4.4.2 Omgevingsvisies
4.4.3 Herziening Financiële verhoudingen 4.4.4 Regio Envelop
4.4.5 Maatwerk voor wonen 4.4.6 Maatwerk voor steden 4.4.7 Maatwerk voor gebieden met bevolkingsdaling
4.4.8 Maatwerk voor grensgebieden 4.4.9 Aardgasvrije wijken
4.5 Watertoets bij ruimtelijke ontwikkeling 4.1.2 Gemeentelijke herindeling
4.3.4 Vernieuwingsagenda verkiezingen 4.3 Versterking lokale democratie en bestuur
4.3.2 Inwoners en bestuur meer verbinden 4.3.3. Weerbaar bestuur
4. Het openbaar bestuur in beweging
5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
4.1 Regionale samenwerking 2. Inwoners en het openbaar bestuur
4.1.1 Regionale samenwerkingsverbanden 4.1 Regionale samenwerking
4.2 Ontwikkelingen digitale overheid
4.3.1 Krachtige gemeenteraden en goed toegeruste raadsleden
4.4 Maatwerk voor regio’s
4.4.1 Het interbestuurlijk programma (IBP) 4.4.2 Omgevingsvisies
4.4.3 Herziening Financiële verhoudingen 4.4.4 Regio Envelop
4.4.5 Maatwerk voor wonen 4.4.6 Maatwerk voor steden 4.4.7 Maatwerk voor gebieden met bevolkingsdaling
4.4.8 Maatwerk voor grensgebieden 4.4.9 Aardgasvrije wijken
4.5 Watertoets bij ruimtelijke ontwikkeling 4.1.2 Gemeentelijke herindeling
4.3.4 Vernieuwingsagenda verkiezingen 4.3 Versterking lokale democratie en bestuur
4.3.2 Inwoners en bestuur meer verbinden 4.3.3. Weerbaar bestuur
4. Het openbaar bestuur in beweging
5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
Koplopers in de steden werken rond een van deze thema’s aan nieuwe oplossingen, waarbij ze bestaande praktijken en financie-ringsmodellen ter discussie stellen. Daarbij leren ze wat goed werkt en wat minder. Samenwerking tussen stedelijke regio’s is daarbij cruciaal. Uniek aan samenwerking in City Deals is dat ook wordt gewerkt aan aanpassing van nationale kaders (regelgeving, geld) om praktische oplossingen voor transities mogelijk te maken.
De eerste City Deals zijn in 2016 van start gegaan. Inmiddels zijn er 19 in totaal, waarvan de eerste acht zijn afgerond. Binnen City Deals is een groot aantal maatschappelijke partners actief. Aan Rijkszijde zijn acht ministeries betrokken (BZK, EZK, SZW, OCW, VWS, LNV, JenV, Financiën). Er zijn ondertussen 125 gemeenten betrokken, 7 provincies, 5 waterschappen, 26 samenwerkingsver-banden, 40 bedrijven en 27 kennisinstellingen. Dit netwerk breidt zich met elke nieuwe City Deal verder uit.
Een belangrijke reden voor het commitment van Rijk en steden aan de City Deal-aanpak vormen de duurzame ontwikkelingsdoe-len (SDG’s) van de Verenigde Naties. Doelstelling 11 is de belang-rijkste drijfveer voor Agenda Stad en luidt: Maak steden inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam. Bovendien zijn steden internationaal ook steeds scherper met elkaar in concurrentie. Internationaal zal Nederland alleen een rol van betekenis kunnen blijven spelen als we onze dicht bij elkaar gelegen kleinere steden zo goed mogelijk als netwerk weten te versterken en benutten.
Lopende City Deals
Klimaatadaptatie Leer-, experimenteer- en innovatietraject om de kansen die klimaatverandering biedt te benutten.
Health Hub Stimuleren van gezond (stedelijk) leven door innovatieve en samenhangende aanpak van complexe gezondheids-vraagstukken en versterking van Utrechtse (en Nederlandse) gezondheid gerelateerde economie.
Waarden van groen en blauw in de stad
Gemeenten, private partijen en kennisinstituten gaan gebruikerservaringen en kennis delen om de TEEB-stad-tool en de Atlas Natuurlijk Kapitaal (ANK) te verfijnen, te integreren en nog beter te laten aansluiten bij de uitvoeringspraktijk. TEEB staat voor The Economics of Ecosystems and Biodiversity. Met de TEEB-stadtool kan de monetaire waarde van stedelijk groen en water worden bepaald.
Clean Tech Verbinding realiseren tussen de maatschappelijke opgaven om schoon, veilig, energieneutraal en duurzaam/circulair te produceren en consumeren.
Voedsel op de stedelijke agenda
Impuls aan de transitie van landbouwbeleid naar integraal voedselbeleid met: duurzaamheid, gezondheid, voedselveiligheid en diervriendelijkheid, gestimuleerd vanuit consument, producent en retail in de stad.
Gelrestad (Smart energy, food and health)
Verbinding realiseren tussen de topsectoren energie, food en health in Gelderland.
Kennis maken Inzetten van kennis van universiteiten en hogescholen voor maatschappelijke vraagstukken in hun stad. Tevens het creëren van een rijke leeromgeving voor studenten.
Zorg voor veiligheid in de stad
Verbeteren van de aansluiting tussen zorg- en veiligheids-keten door middel van innovatieve concepten. Focus op kwetsbare groepen.
Woningabonnement Instrument realiseren om energiebesparingsmaatregelen zo laagdrempelig mogelijk aan te bieden aan woningeige-naren.
Zicht op ondermijning (Data Analytics)
Door middel van patroonherkenning via big data analyse onzichtbare ondermijnende criminaliteit zichtbaar maken (vervolg Finpro onderzoeken).
Elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebieds-ontwikkeling
Doel: versnellen van een doorbraak naar het gebruik van elektrische deelmobiliteit in stedelijke gebiedsontwikke-lingen. Betrokken partijen willen met pilots een impuls geven aan energietransitie door energiezuinige woningen en de aanleg van lokale smart grids.
1. Inwoners van Nederland
2. Inwoners en het openbaar bestuur
4.1.1 Regionale samenwerkingsverbanden
4.2 Ontwikkelingen digitale overheid
4.3.1 Krachtige gemeenteraden en goed toegeruste raadsleden
4.4 Maatwerk voor regio’s
4.4.1 Het interbestuurlijk programma (IBP) 4.4.2 Omgevingsvisies
4.4.3 Herziening Financiële verhoudingen 4.4.4 Regio Envelop
4.4.5 Maatwerk voor wonen 4.4.6 Maatwerk voor steden 4.4.7 Maatwerk voor gebieden met bevolkingsdaling
4.4.8 Maatwerk voor grensgebieden 4.4.9 Aardgasvrije wijken
4.5 Watertoets bij ruimtelijke ontwikkeling 4.1.2 Gemeentelijke herindeling
4.3.4 Vernieuwingsagenda verkiezingen 4.3 Versterking lokale democratie en bestuur
4.3.2 Inwoners en bestuur meer verbinden 4.3.3. Weerbaar bestuur
4. Het openbaar bestuur in beweging
5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
4.1 Regionale samenwerking
Staat van het Bestuur 2018 95 1. Inwoners van Nederland
2. Inwoners en het openbaar bestuur
4.1.1 Regionale samenwerkingsverbanden 4.1 Regionale samenwerking
4.2 Ontwikkelingen digitale overheid
4.3.1 Krachtige gemeenteraden en goed toegeruste raadsleden
4.4 Maatwerk voor regio’s
4.4.1 Het interbestuurlijk programma (IBP) 4.4.2 Omgevingsvisies
4.4.3 Herziening Financiële verhoudingen 4.4.4 Regio Envelop
4.4.5 Maatwerk voor wonen 4.4.6 Maatwerk voor steden 4.4.7 Maatwerk voor gebieden met bevolkingsdaling
4.4.8 Maatwerk voor grensgebieden 4.4.9 Aardgasvrije wijken
4.5 Watertoets bij ruimtelijke ontwikkeling 4.1.2 Gemeentelijke herindeling
4.3.4 Vernieuwingsagenda verkiezingen 4.3 Versterking lokale democratie en bestuur
4.3.2 Inwoners en bestuur meer verbinden 4.3.3. Weerbaar bestuur
4. Het openbaar bestuur in beweging
5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
Resultaten Agenda Stad – afgeronde City Deals
De resultaten van de City Deals landen soms in de beleidsagenda’s van de betrokken departementen.
In het geval van BZK zijn de resultaten van City Deal Inclusieve Stad en Zorg voor een Veilige Stad bijvoorbeeld geland in het Programma Sociaal Domein. De lessen uit de City Deal
Binnenstedelijke Transformatie hebben hun plek gekregen in het nieuw opgerichte Programma Stedelijke Transformatie, waarin G4, G40, NEPROM, VNG, Bouwend Nederland, IVBN en IPO samenwerken.
De City Deal Woning abonnement is een katalysator voor ‘gebouw gebonden financiering’. In de provincie Noord-Brabant zijn met de City Deal Woonconnect inmiddels 20.000 huizen gedigitaliseerd.
De deal heeft geresulteerd in Connect-NL waarbij overheid, bewoners, bedrijfsleven en kennisinstellingen hun krachten bundelen om de gebouwde omgeving duurzamer en leefbaarder te maken. De City Deal Circulaire Stad heeft regionale strategieën om tot een circulaire stad te komen verbonden. De ervaringen van de steden en onderzoeksresultaten worden gebruikt in de ontwikkeling van circulair bouwbeleid.
Voorbeelden van andere eerdere afgeronde deals zijn Roadmap Next Economy Economy (afgerond in 2016), Warm Welkom voor Talent (2017) en Eurolab (2017).
Meer informatie over de City Deals is te vinden op:
https://agendastad.nl/city-deals/
Europese Agenda Stad (EAS)
De Europese Agenda Stad is een Europees project waarin steden, regio’s, nationale overheden, de Europese Commissie, het Europees Parlement, het Comité van de Regio’s, de Europese investeringsbank, Europese stedenkoepels, experts, ngo’s en andere stakeholders samenwerken om de positie van steden bij EU-beleid, -regelgeving en -financiering te verbeteren. EAS is op 30 mei 2016 vastgesteld in het Pact van Amsterdam.
Stedelijke vraagstukken zijn grensoverschrijdend en onderling vergelijkbaar. De Nationale Agenda Stad en de Europese Agenda Stad liggen daarmee in elkaars verlengde. Nederlandse steden kunnen leren van andere Europese steden over hoe zij omgaan met de grote maatschappelijke opgaven. Tegelijkertijd kunnen ervaringen uit de nationale Agenda Stad met, bijvoorbeeld gesignaleerde Europese regels die beperkend werken, onderdeel worden van de Europese Agenda Stad. Hiermee is de verbinding gelegd voor de verbetering van EU-beleid.
Thematische Partnerschappen
De EAS kent oorspronkelijk twaalf EU-brede stedelijke thema’s.
Najaar 2018 is het aantal thema’s uitgebreid naar veertien. Voor de toekomst staan ten minste tien andere thema’s op de rol.
Voor ieder thema is een Partnerschap gevormd. Nederland is betrokken bij tien van de veertien partnerschappen.
1. Housing – ministerie van BZK, Aedes
2. Air Quality – ministerie van IenW (coördinator), Utrecht 3. Inclusion of Migrants and Refugees – Amsterdam
(coördinator)
4. Jobs and skills in the local economy – Rotterdam (co-lead) 5. Urban Poverty
6. Circular Economy – Den Haag 7. Digital Transition – Eindhoven 8. Urban Mobility – Nijmegen
9. Energy Transition – Tilburg en Groningen
10. Sustainable use of Land and Nature-Based solutions 11. Climate Adaptation
12. Innovative Public Procurement - Haarlem (coördinator) Najaar 2018 zijn twee nieuwe partnerschappen geformeerd:
13. Security in Public Spaces
14. Cultural Heritage – Federatie Grote Monumentengemeenten
2. Inwoners en het openbaar bestuur
4.1.1 Regionale samenwerkingsverbanden
4.2 Ontwikkelingen digitale overheid
4.3.1 Krachtige gemeenteraden en goed toegeruste raadsleden
4.4 Maatwerk voor regio’s
4.4.1 Het interbestuurlijk programma (IBP) 4.4.2 Omgevingsvisies
4.4.3 Herziening Financiële verhoudingen 4.4.4 Regio Envelop
4.4.5 Maatwerk voor wonen 4.4.6 Maatwerk voor steden 4.4.7 Maatwerk voor gebieden met bevolkingsdaling
4.4.8 Maatwerk voor grensgebieden 4.4.9 Aardgasvrije wijken
4.5 Watertoets bij ruimtelijke ontwikkeling 4.1.2 Gemeentelijke herindeling
4.3.4 Vernieuwingsagenda verkiezingen 4.3 Versterking lokale democratie en bestuur
4.3.2 Inwoners en bestuur meer verbinden 4.3.3. Weerbaar bestuur
4. Het openbaar bestuur in beweging
5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
4.1 Regionale samenwerking 2. Inwoners en het openbaar bestuur
4.1.1 Regionale samenwerkingsverbanden 4.1 Regionale samenwerking
4.2 Ontwikkelingen digitale overheid
4.3.1 Krachtige gemeenteraden en goed toegeruste raadsleden
4.4 Maatwerk voor regio’s
4.4.1 Het interbestuurlijk programma (IBP) 4.4.2 Omgevingsvisies
4.4.3 Herziening Financiële verhoudingen 4.4.4 Regio Envelop
4.4.5 Maatwerk voor wonen 4.4.6 Maatwerk voor steden 4.4.7 Maatwerk voor gebieden met bevolkingsdaling
4.4.8 Maatwerk voor grensgebieden 4.4.9 Aardgasvrije wijken
4.5 Watertoets bij ruimtelijke ontwikkeling 4.1.2 Gemeentelijke herindeling
4.3.4 Vernieuwingsagenda verkiezingen 4.3 Versterking lokale democratie en bestuur
4.3.2 Inwoners en bestuur meer verbinden 4.3.3. Weerbaar bestuur
4. Het openbaar bestuur in beweging
5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
In de Partnerschappen werken steden, landen, de Europese Commissie, experts en stakeholders op gelijke voet samen aan voorstellen voor beter uitvoerbare EU-regelgeving, betere toegang tot EU-fondsen en betere kennisdeling. Deze multi level samenwerking is een uniek onderdeel van de EAS, die vooral door steden als een belangrijke bestuurlijke innovatie wordt gezien.
Feitelijk is het een export van de Nederlandse City Deal-aanpak.
Resultaten Europese Agenda Stad
Eind 2018 hebben bijna alle 12 partnerschappen hun actieplannen opgeleverd. Hierin worden concrete oplossingen voor uitdagingen op het gebied van regelgeving, financiering en kennisdeling voorgesteld.
Bij de ontwikkeling ervan is ook het publiek geconsulteerd.
De looptijd van een Partnerschap is gemiddeld twee tot drie jaar.
De actieplannen van partnerschap 13 en 14 worden eind 2019/
begin 2020 verwacht.
4.4.7 Maatwerk voor gebieden met bevolkingsdaling