€ 10.000 minder dan
3.2.1 De mensen in het provinciale bestuur
3.3 Waterschappen 3.2 De provincie
3.3.3 De financiën van de waterschappen
3.4 Organisaties in het openbaar bestuur 3.2.2 De financiën van het provinciale bestuur
3.3.1 Omvang en beheergebieden van waterschappen
3.3.2 De mensen in het bestuur van waterschappen
4. Het openbaar bestuur in beweging 5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie 2. Inwoners en het openbaar bestuur
3.1.1 De mensen in het lokale bestuur 3.1. Gemeenten
3.1.2 De financiën van het gemeentelijke bestuur
3.2.1 De mensen in het provinciale bestuur
3.3 Waterschappen 3.2 De provincie
3.3.3 De financiën van de waterschappen
3.4 Organisaties in het openbaar bestuur 3.2.2 De financiën van het provinciale bestuur
3.3.1 Omvang en beheergebieden van waterschappen
3.3.2 De mensen in het bestuur van waterschappen
4. Het openbaar bestuur in beweging 5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
3.2 De provincie
3.2.1 De mensen in het provinciale bestuur
In 2018 is het feitelijk aantal Statenleden 570. Het aantal Staten-leden hangt af van het inwonertal van een provincie (artikel 8, Provinciewet).
Tabel Aantal Statenleden naar inwonertal provincies
Aantal inwoners in de provincie Aantal Statenleden
< 400.000 39
400.001 – 500.000 41
500.001 – 750.000 43
750.001 – 1.000.000 45
1.000.001 – 1.250.000 47
1.250.001 – 1.500.000 49
1.500.001 – 1.750.000 51
1.750.001 – 2.000.000 53
> 2 000 000 55
Bron: Overheid in Nederland, 2018
Politieke samenstelling
Voor de leden van Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten was 2018 het laatste volledige jaar voor het aflopen van hun formele zittingstermijn. In maart 2019 zijn er verkiezingen voor Provinciale Staten.
CDA en VVD leveren in 2018, met beide een aandeel van 15%, de meeste Statenleden. Deze twee partijen leveren in 2018 de helft van de gedeputeerden.
Figuur Leden Provinciale Staten verdeeld naar politieke partij, 2018
0 3 6 9 12 15
CDA D66CU GL
PvdA SGP
Lokale partij Overige
SP PVV PvdA 50+
VVD
15 15
11 11
5 5
3 3
2 4
12
0 11
%
Bron: Overheid in Nederland, 2018
Figuur Leden Gedeputeerde Staten verdeeld naar politieke partij, 2018
0 5 10 15 20 25
CDA PvdA CU D66 GL SGP Lokale
partij SP VVD
25 25
12
7 8
17
3 2 2
%
Bron: Overheid in Nederland, 2018
1. Inwoners van Nederland
2. Inwoners en het openbaar bestuur
3.1.1 De mensen in het lokale bestuur 3.1. Gemeenten
3.1.2 De financiën van het gemeentelijke bestuur
3.2.1 De mensen in het provinciale bestuur
3.3 Waterschappen 3.2 De provincie
3.3.3 De financiën van de waterschappen
3.4 Organisaties in het openbaar bestuur 3.2.2 De financiën van het provinciale bestuur
3.3.1 Omvang en beheergebieden van waterschappen
3.3.2 De mensen in het bestuur van waterschappen
4. Het openbaar bestuur in beweging 5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
Staat van het Bestuur 2018 51 1. Inwoners van Nederland
2. Inwoners en het openbaar bestuur
3.1.1 De mensen in het lokale bestuur 3.1. Gemeenten
3.1.2 De financiën van het gemeentelijke bestuur
3.2.1 De mensen in het provinciale bestuur
3.3 Waterschappen 3.2 De provincie
3.3.3 De financiën van de waterschappen
3.4 Organisaties in het openbaar bestuur 3.2.2 De financiën van het provinciale bestuur
3.3.1 Omvang en beheergebieden van waterschappen
3.3.2 De mensen in het bestuur van waterschappen
4. Het openbaar bestuur in beweging 5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
Profiel populatie statenleden en gedeputeerden
Het profiel van de provinciale populatie is eenzijdiger dan dat van de gemeenten. Statenleden en gedeputeerden zijn ouder dan hun gemeentelijke evenknie en zijn vaker man. 90% van hen is hogeropgeleid.
De gemiddelde leeftijd van statenleden is 53 jaar. Een op de drie van hen is ouder dan 60 jaar. Statenleden in Zuid-Holland zijn het oudst (62 jaar) en die in Noord-Brabant het jongst (47,5). 50PLUS levert de oudste Statenleden, gemiddeld 70 jaar, gevolgd door de SGP (57 jaar). Gedeputeerden zijn iets jonger. Zij zijn gemiddeld 51 jaar.
Figuur Leeftijdsverdeling leden Provinciale Staten en leeftijd leden Gedeputeerde Staten
0 17
42 26 15 33
5
% %
14
20
28
Leeftijd leden Provinciale Staten
Leeftijd leden Gedeputeerde Staten
18-30 31-40 41-50 51-60 60+
Bron: Overheid in Nederland, 2018
De verdeling naar geslacht is voor Statenleden en gedeputeerden vergelijkbaar met die onder raadsleden en wethouders. Van de Statenleden is 68% man en 32% vrouw. Bij de gedeputeerden is de verhouding 72% mannen en 28% vrouwen.
Het aandeel mannen en vrouwen varieert per provincie. Zeeland heeft de meeste mannelijke Statenleden, de meeste vrouwelijke Statenleden zijn te vinden in Noord-Holland en Utrecht. Er zijn drie provincies waar alleen mannen zitting hebben in de Gedeputeerde Staten: Drenthe, Flevoland en Limburg. De Gedeputeerde Staten in Utrecht en Gelderland hebben een gelijke man/vrouw-verdeling en in Overijssel zijn er iets meer vrouwelijke gedeputeerden dan mannelijke.
2. Inwoners en het openbaar bestuur
3.1.1 De mensen in het lokale bestuur 3.1. Gemeenten
3.1.2 De financiën van het gemeentelijke bestuur
3.2.1 De mensen in het provinciale bestuur
3.3 Waterschappen 3.2 De provincie
3.3.3 De financiën van de waterschappen
3.4 Organisaties in het openbaar bestuur 3.2.2 De financiën van het provinciale bestuur
3.3.1 Omvang en beheergebieden van waterschappen
3.3.2 De mensen in het bestuur van waterschappen
4. Het openbaar bestuur in beweging 5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie 2. Inwoners en het openbaar bestuur
3.1.1 De mensen in het lokale bestuur 3.1. Gemeenten
3.1.2 De financiën van het gemeentelijke bestuur
3.2.1 De mensen in het provinciale bestuur
3.3 Waterschappen 3.2 De provincie
3.3.3 De financiën van de waterschappen
3.4 Organisaties in het openbaar bestuur 3.2.2 De financiën van het provinciale bestuur
3.3.1 Omvang en beheergebieden van waterschappen
3.3.2 De mensen in het bestuur van waterschappen
4. Het openbaar bestuur in beweging 5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
Er zijn ook verschillen per partij. De SGP, ChristenUnie en SP hebben alleen mannelijke gedeputeerden. GroenLinks heeft alleen vrouwelijke gedeputeerden.
Figuur Mannelijke en vrouwelijke statenleden en gedeputeerden, totaal en per provincie
Provinciale Staten Gedeputeerde Staten
man vrouw man vrouw
Friesland 60% 40% 80% 20%
Groningen 74% 26% 60% 40%
Drenthe 76% 24% 100% 0%
Overijssel 72% 28% 40% 60%
Gelderland 64% 36% 50% 50%
Utrecht 59% 41% 50% 50%
Flevoland 61% 39% 100% 0%
Noord-Holland 59% 41% 67% 33%
Zuid-Holland 65% 35% 60% 40%
Zeeland 82% 18% 75% 25%
Noord-Brabant 67% 33% 83% 17%
Limburg 76% 24% 100% 0%
Bron: Overheid in Nederland, 2018
Zittingsduur
De meerderheid van de leden van Provinciale Staten is bezig met de eerste zittingstermijn; deze leden zijn korter dan vier jaar in functie. In Groningen, Noord-Holland en Noord-Brabant is een derde langer dan vier jaar lid van de Staten en in Zuid-Holland is 16% van de statenleden langer dan acht jaar in functie. De zittingsduur van vrouwelijke gedeputeerden is iets langer dan die van de mannelijke gedeputeerden.
Figuur Zittingsduur leden Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten
< 1 jaar 1–4 jaar 4-8 jaar > 8 jaar
PS GS PS GS PS GS PS GS
Groningen 5% 0% 60% 80% 35% 20% 0% 0%
Drenthe 5% 0% 66% 75% 24% 25% 5% 0%
Overijssel 6% 0% 68% 60% 19% 40% 6% 0%
Gelderland 13% 17% 58% 33% 18% 50% 11% 0%
Utrecht 10% 25% 63% 50% 22% 25% 4% 0%
Flevoland 10% 60% 56% 20% 27% 20% 7% 0%
Noord-Holland 4% 0% 59% 50% 30% 17% 7% 33%
Zuid-Holland 5% 0% 60% 60% 18% 40% 16% 0%
Zeeland 3% 0% 67% 50% 23% 50% 8% 0%
Noord-Brabant 13% 0% 53% 67% 29% 33% 5% 0%
Limburg 11% 20% 63% 60% 20% 20% 7% 0%
Bron: Overheid in Nederland, 2018
Van de leden van Gedeputeerde Staten zijn er meer die al langer dan vier jaar in functie zijn. In Zeeland en Gelderland de helft; in Friesland, Overijssel en Zuid Holland is het 40%. In Noord-Holland zit een derde van de gedeputeerden langer dan acht jaar.
De Commissaris van de Koning
CDA en VVD leverden samen in 2018 nog de meeste commissaris-sen van de Koning, namelijk elk vier. Twee commissariscommissaris-sen waren van PvdA-huize, en ChristenUnie en D66 leverden ieder één commissaris. Inmiddels is die verdeling wat gewijzigd. Met ingang van 1 februari levert het CDA de meeste commissarissen, namelijk vijf. De PvdA heeft inmiddels drie commissarissen en de VVD twee. Het aandeel van D66 en ChristenUnie is ongewijzigd.
Van de twaalf commissarissen van de Koning is er één vrouw.
Hun gemiddelde leeftijd van alle commissarissen was op 1 oktober 59 jaar en zij hebben allemaal een opleiding op hbo- of wo-niveau.
1. Inwoners van Nederland
2. Inwoners en het openbaar bestuur
3.1.1 De mensen in het lokale bestuur 3.1. Gemeenten
3.1.2 De financiën van het gemeentelijke bestuur
3.2.1 De mensen in het provinciale bestuur
3.3 Waterschappen 3.2 De provincie
3.3.3 De financiën van de waterschappen
3.4 Organisaties in het openbaar bestuur 3.2.2 De financiën van het provinciale bestuur
3.3.1 Omvang en beheergebieden van waterschappen
3.3.2 De mensen in het bestuur van waterschappen
4. Het openbaar bestuur in beweging 5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
Staat van het Bestuur 2018 53 1. Inwoners van Nederland
2. Inwoners en het openbaar bestuur
3.1.1 De mensen in het lokale bestuur 3.1. Gemeenten
3.1.2 De financiën van het gemeentelijke bestuur
3.2.1 De mensen in het provinciale bestuur
3.3 Waterschappen 3.2 De provincie
3.3.3 De financiën van de waterschappen
3.4 Organisaties in het openbaar bestuur 3.2.2 De financiën van het provinciale bestuur
3.3.1 Omvang en beheergebieden van waterschappen
3.3.2 De mensen in het bestuur van waterschappen
4. Het openbaar bestuur in beweging 5. Uitgelicht: Regionale verschillen 3. Het openbaar bestuur in functie
Gebruik instrumenten door Provinciale Staten
Ook de Provinciale Staten hebben een scala aan instrumenten om hun rol te vervullen. Net als voor de gemeenteraad is via de griffies nagegaan wat het gebruik daarvan in de praktijk is.73
Figuur Schatting van inzet instrumenten door Provinciale Staten, peiljaar 2017
Meerdere malen per maand
Maandelijks Enkele keren per jaar
Nooit
Inwinnen informatie Motie
Amendement 50
33
17
67 17 17
50 50
17 7
Initiatiefvoorstel
% %
% %
83
Bron: Overheid in Nederland, 2018
Statenleden vragen in de meeste gevallen om nadere informatie en dienen moties in ieder geval maandelijks in. Ook het amende-mentsrecht wordt regelmatig gebruikt. Met het recht initiatief-voorstellen in te dienen, gaan zij terughoudender om. Net als raadsleden maken tenslotte ook statenleden weinig gebruik van het recht op onderzoek en enquête.
73 Overheid in Nederland, Enquête onder statengriffies, oktober 2018.
Ondersteuning en toerusting
Net als de gemeenteraden worden ook de Provinciale Staten ondersteund door een griffie. De omvang daarvan is gemiddeld acht fte. Van de griffies acht 64% dit voldoende om aan alle verzoeken vanuit de Staten te voldoen; 27% vindt het onvoldoen-de. Die laatste groep ontbreekt het dan vooral aan ruimte voor strategische advisering en het ondersteunen van de Staten bij het bepalen van de eigen agenda, naast die van Gedeputeerde Staten.
Voor de ondersteuning van fracties is budget beschikbaar dat tussen de provincies nogal uiteenloopt. Bedragen die hiervoor genoemd zijn, variëren tussen de € 8.000 en 70.000 per fractie.
Dit wordt ook aangewend voor opleiding en ontwikkeling, van fracties maar ook van de Provinciale Staten als geheel. Voor individuele opleidingswensen van Statenleden is in verschillende provincies nog aanvullend budget beschikbaar. Richting het einde van de zittingsperiode is het gebruik daarvan niet groot meer.
Net als gemeenteraadsleden doen ook Statenleden met enige regelmaat een beroep op ambtelijke bijstand. Driekwart van de statengriffies geeft aan dat dit in het afgelopen jaar is gebeurd.