Maatschappelijk functioneren

Het criterium ‘maatschappelijk functioneren’ is samengesteld uit drie domeinen: werk, huisvesting en financiële situatie.

Werk

Werk en/of een gestructureerde dagbesteding lijkt voor de doelgroep van de interventies een belangrijk aspect van hun maatschappelijk functio-neren en een belangrijke voorwaarde voor de kans dat men niet terugvalt in verslaving of criminaliteit. Gezien de achtergrond van de doelgroep (beperkte opleiding, nauwelijks werkervaring) lijkt het niet reëel om voor ‘succes’ een fulltime betaalde baan te eisen. Het gaat bij dit criterium meer om gestructureerde zinvolle dagbesteding. Dit mag zowel betaald als vrijwilligerswerk zijn, mits in een gestructureerd kader (vaste werktij-den, niet vrijblijvend). Gestructureerde illegale activiteiten worden uitge-sloten.

Succescriterium werk

Iemand is in termen van werk:

– een succes als hij in de 30 dagen voor het follow-up interview ten minste tien dagen van de afgelopen 30 dagen gestructureerd betaald werk of vrijwilligerswerk heeft verricht en zijn belangrijkste bron van inkomsten de 30 dagen voor het follow-up interview niet bestond uit ‘illegale activiteiten’; – verslechterd als het aantal dagen gestructureerd werk of vrijwilligerswerk

tussen baseline en follow-up met meer dan 20% gedaald is; – geen succes in alle overige gevallen.

Iemand wordt gezien als verslechterd in termen van werk als er sprake is van een daling ten opzichte van baseline van ten minste 20% in het aantal dagen dat iemand de afgelopen 30 dagen gestructureerd betaald of vrijwilligerswerk verrichtte (ook als hij op follow-up meer dan tien dagen betaald of vrijwilligerswerk verrichtte) of als iemand in de 30 dagen voor het follow-up interview geen enkele dag gestructureerd betaald of vrijwil-ligerswerk heeft gedaan. In alle andere gevallen wordt iemand in termen van werk als ‘onveranderd’ gecategoriseerd.

Financiën

Een belangrijk deel van de respondenten had grote problemen om met geld om te gaan. Er was bij instroom in de interventie sprake van substan-tiële schulden. Gezien de hoogte van de schulden is het niet reëel om als criterium te stellen dat deze geheel gesaneerd zouden moeten zijn. Wel is het van belang dat de respondent heeft geleerd geen nieuwe schulden te maken (of ten minste de nieuwe schulden beperkt te houden tot maximaal € 500) en voldoende geld heeft voor zijn basisbehoeften (woning, kleding, voedsel). Als extra eis zou men kunnen stellen dat de totale schuld niet hoger mag zijn dan € 15.000. Dit gezien de toch kwetsbare positie van de respondenten op de arbeidsmarkt (lage opleiding en weinig werkervaring) die maakt dat hogere schulden een (te) zware belasting vormen voor een terugkeer tot een ‘niet-crimineel leven’. Voor sommige respondenten (met schulden van € 50.000 tot € 300.000) is de laatste eis misschien wat onrea-listisch. Ook de mogelijkheden van de behandelinstelling zijn begrensd in dit opzicht. Vandaar dat voor dit rapport de laatste eis niet als voorwaarde voor succes wordt gesteld. In alle andere gevallen wordt iemand als ‘geen succes’ gecategoriseerd.

Succescriterium fi nanciën

Iemand is in termen van fi nanciën:

– een succes als hij in de follow-up periode niet meer dan € 500 nieuwe schulden heeft gemaakt en voldoende geld ter beschikking had om te voorzien in zijn basisbehoeften (voedsel, kleding en huisvesting); – geen succes in alle andere gevallen.

Huisvesting

In het onderzoek is, zowel bij het baseline als het follow-up interview, gevraagd naar de leefsituatie waarbij ook de categorieën ‘gevangenis’ en ‘behandelsetting’ werden gescoord. Dit maakt het voor een deel van de respondenten onmogelijk om ‘huisvesting’ te bepalen. Immers iemand in detentie kan nog wel een vaste huisvesting hebben als hij weer vrijkomt, maar het is ook mogelijk dat hij geen vast woonadres heeft en bijvoorbeeld weer op straat moet leven. Met deze beperking in gedachte wordt de vol-gende operationalisatie voor succes gehanteerd:53

Succescriterium huisvesting

Iemand is in termen van ‘huisvesting’:

– een succes als hij in de 30 dagen voorafgaande aan het follow-up interview 30 dagen in vaste huisvestingssituatie (eigen huis of huurhuis of permanent inwonend bij kennissen, vrienden, familie, pension etc.) heeft verkeerd of als hij in de 30 dagen voorafgaande aan het follow-up interview minder dan 30 dagen in vaste huisvesting, maar alle dagen van de afgelopen 30 dagen in een combinatie van vaste huisvesting, behandeling en/of gevangenis heeft verkeerd met de restrictie dat het aantal dagen in behandeling en gevangenis tezamen < 30 moet zijn;

– problematisch: als hij in de 30 dagen voorafgaande aan het follow-up interview ten minste één dag dakloos is geweest;

– geen succes in alle andere gevallen.

Maatschappelijk functioneren

Deelcriterium maatschappelijk functioneren

Iemand is in termen van ‘maatschappelijk functioneren’:

– een succes als hij op twee van de drie domeinen: werk, huisvesting en fi nanciën een succes is en op het overige criterium niet problematisch of verslechterd is;

– verslechterd als bij op één van de domeinen verslechterd of problematisch is; – een succes in alle andere gevallen.

Bij de personen die geen succes zijn in termen van maatschappelijk func-tioneren wordt nog onderscheid gemaakt tussen ‘verslechterd’, dit zijn personen die op ten minste één van de drie subcriteria verslechterd zijn, en ‘geen succes’, dit zijn de overigen.

53 Bij mensen die bijv. vijftien dagen vaste huisvesting hadden en vijftien dagen detentie wordt ervan uitgegaan dat ze na detentie de vaste huisvesting weer houden. Dit geeft mogelijk een iets te optimistisch beeld van het succes in termen van huisvesting.

Tabel 2.4 Overzicht deel- en subcriteria

Uitkomstcategorieën

Criminaliteit preventie succesa geen succes verslechterd

reductie succesa geen succes verslechterd

Verslaving1 abstinenta succesa geen succes verslechterd

Maatschappelijk functioneren

succesa geen succes verslechterd

Financiën succesa onveranderd

Huisvesting succesa geen succes problematisch

Werk succesa onveranderd verslechterd

a Deze categorieën worden als ‘succes’ beschouwd bij de bepaling van het ‘overall’ succescriterium.