De mail wa aan.
Met haar brieven en bladen was Agnes gaan zi ten Hl
haal' gezelliae binnengalerij, die met twee ramen link. en recht uitzicht gaf op het erf.
Het I' gende. Gud end triemd n Ie felle tralen ne r op het gra ,en deuen de kruinen del' dadap-palmen glanzend limm n al waren zij gevernist. Uit den loodgrijzen hemel stroomde eentonig het water neer, dat klot te in de goten n pletsend 'patte op d .. teenen. He ! een dankje waard, om nu zoo'n heerlijk hom e te hebben, da ht Agne met teedere blikk n l1uar int rieur rondkijk nel waarvan zij zoo,' cl hield.
Zij zat op een zeer nieuwerwet ch langwerpia-vi rkant Càn pé'tje, van mahoniehout met mad rabruin dama t bekleed. Rond het tafeltj , waar v l' een met goud O'e-borduurd bruin- atijnen kleedje lag, stonden urie aardige vierkante dame -fauteuil je . Dit was de co y co l' ne r van haar binnengal rij, waar zij bij rea n gewoonlijk zat;
waar over d n marmeren mozaïek-vlo l' eer teen fijn-gevlochten mat laO' O'espreid en uaarov r en ruyrna-karpet je van helder, bruin-gele kleur n. Teg n d n wand, rechts van het raam tond een mahoniehouten étagère-kastje, waarin zij, a hter de vitrine-ruitje haar souvenir uit Holland bewaarde, li ve kleinigheidje, haar 1001'
haar familie en kenrti·· n bij het af eh i gegeven: een zilveren bonbonnièr, ivoren hondje, agaten doo je ,
stond haar the tafel m t de be ldige blad-dunne Japan eh porecleinen k pj . n d O'ebatikt fluwelen tea-co ~~ ell daarllcht r cl hooge kop l' n . t anlnnlP, met Ie aeel~lJden kap. Ov ral n w eW van prachtig' palm 11 11 hIel' e1l daar op d n grond een . lank g.lazcn \ aa' LU bloemen aevuld. J.JauO' d muren batlkt wandbekleed, el n daarb v n mooie O'edl'ev n k per n b.od. n. ?
,~at
wa all R intiem n hui elijk n t ·h zoo JnJllg 0' UI üng~~~d.Zij 1 O'd za'h haar h~nd op cl kn, n, van 11 t 'anape tJ . die cl laat te '"erra. , 1110' van haar mocd ~ war 11 g we s.t.
magnifiek Liber1 1:u sen~ ,'Ull .Ho!.b Ill-flnwe J, bruU1,
In een b uqu gelc 'hry anten 10 zlJd n bI' caat daL rop O'eäpplice rd. Zij had maar niet kurlll 11 raden, waarom Mama haar n, taaltje had geHaagd VUll haar meubel-b kIe ding ' die ]j ve moed r, zij Ie fJ nog z 0 gehe ] met baar mee n d ] maar ni t. andCl'R la 11 t lken weer JlJeuwe n aartliO'e aH nb . b Icnkc1I.
Wat 11 gro te po. t h, cl zij vandaag' e 11 bri ~ vaJ) baar moed r, zooal .. elke wek, lan n. g e 11 paal' ~rlevell
o va Il Erni 11 Jo, n \"a 11 ... vau Wl wa. deze ZlJ k nel ' b t hand hrif niet; zoo strak maar ZJ 11, : ven 'lad I' n in h t boekje van cl Parij eh ],
\tV?" ,
cwt. v 1111 zij altijd zo ] uk n zij be .. t ld l' ve J ... Zl , de rok~etl.wijd O'edrap rd om de heupen, tO'h eJaelthJk a)]ecll m<~a 1
\" 'or 'Janke per ntj ' ge ·hikt... 11 kijk n~. wa~ aardIg, di int uurs van wit h rt 1 1' ... zó6 J~.JOc.1 ~IJ rook een en 11 men... D hoeden n CT alh] kle1D... n alles rei gen eren 11 para cl ij. v 0' ,I ... j u~.·t . d. twe.
oort n, w<.tar cl v gelbe berm 1" zo 1 eg 11. ZlJ 11 • alO'rett s en paradijsv g Ive l'en maar zij k.ll. r Jll t ... aan cl ~n, zij vond z mooi... cl ·Jankc ?lUwng cl r JO' IH1~rd.la
g Ie, fijn-pluizig yc?ren, of de aardJa LIjve on.lh g- prIet~lg der witte rcig rphum ll. 0, wnt een b eldlg blou e ,all
('rè~e Alençon-kant, versi~rd met bolletjes en met ge-plooIde tulle en met een garmtuur van empire-groen ninon ....
Deze had wel iet van derrene, die zij zelf op het oogenblik droeg van oud-blauwe paillette met Venetiaansche guipure '" ... En wat is dit een snoezig diner-toilet van met repe de Chine over luierde zilverkant, met gepareld galon ... . He, .zij zou. wel aan het bladeren kunnen blijven n haar heve brIeven vergeten... ... Haastig wierp zij h t boekje weg, en greep naar den brief harer moeder.
Snel doorliep zij de bladzijden, die bedekt waren met h~t dierbare, duidelijk~. schrift. 0, wat was Ma toch goed;
ZIJ schreef zoo hartehJk, en vol deelneming in zelfs de kleinste wederwaardigheden haars levens. Zij voelde het volstrekt niet, alsof zij ver verwijderd wa van Mama.
Elke week verzond en heeg zij een brief, en zoo bleven Mama in Holland, en zij in Indië volkomen op de hoogte van al elkander doen en laten.
Zij glimlachte onder het lezen, vol van een warm en dankbaar geluk. Mama bedankte haar voor de kielcjes van haar huis, die Mama zoo'n goed denkbeeld ga on van ~are omgeving. Ja, ze waren ook uitstekend gelukt, en ZlJ kon Mama begrijpen, die de rrozellige intimit it van haar omgeving roemde.
Onwillekeurig keek zij even rond. Ja, zij was innig te-vreden met haar huis, en al het regende, scheen het baar nog dubbel rustig en veilig. Zij voelde zich volkom n tevreden.
Deze gedachte wa Want dóorlezende zag er . tand:
haar laatste gelukkig moment.
zij met een schok van ang t, dat ... ~k ben in den laatsten tijd nogal lijdende aan hoo.fdpI~n. De dokter ~enkt, dat het congesties zijn. Mi -schlen I het de reactie na den drukken zomer, dien we gehad hehben met de vele logé's tijdens de jubileum
-feesten. Ik weet het niet; ik zal me in elk geval dit najaar maar wat kalm en rustig houden. Maak je niet onrrerust, lievelinrr. Je wekelijks he brieven hijg je toch, hoor.
Want ik schrijf cr eIken dag een, ukje aan, zood at de brief op den maildag kant en klaar is ... W zullen hopen, dat ik gauw van die lastige pijn ben b vrijd ; d doHer gaf me weer nieuwe poeders en die schijnen wél te helpen ... . Zij drukte den brief aan haar lippen en staarde voor zich uit met oogen die vol tranen ge. choten war n. Mama ...
arme, lieve Mama... Natuurlijk leed zij veel, ander zou zij het immers nooit zóó h bben ge chreven ... En dan die roerende belofte, dat zij t6ch elke week haar brievrn krijgen zou... "Maak je niet ongerust, liev ling ... "
zij kuste, en ku te nog een di lieve woorden. Acb, Mama begreep het wel hoc zij nu zou tobben n treuren en in smartelijke spanning wachten op d n olgend 11 brief ... . {aak je Di t ngcru. t ...... Hoe zou het mog lijk w zen
n iet ongeru t te zijn waar een zoo verre afstand h n ,·cheidde. 0, dat zij nu niet even naar Mama toe kon gaan, en haar een ko Ie hand op het arme, gemartelde voorhoofd leggen, en haar innig vragen, hoe het met haar gil1f1 ...
, hoe had zij toch straks kunnen d nken, dat zij zich niet ver verwijd rd voelde va.n Ma ... .
Zij bedwong dllterken aandrang tot huilen n ta tte naar de brie en an haar getrouwde zusters, Ernie en Jo.
E us gauw zien, of deze haar mis ehi n ook br v~n oY~r
die hoofdpijn vall Ma... Zij ,ist peens, dat ZJ] VUfJg hoopt van ni t, omdat het dan niet zoo erg z ti zijn. Ma r dadelijk al, na de eer 'te r gels ...
Haar oogen werden wijder en wijder van wanhoop.
Op een morgen was Mama gevonden, in bed, bewu teloo'. Zij was nu wel weer wat beter, maar haar spraak was belemmerd en haar hersenen chenen verward ...
0, god, 0, god... deze brieven met dezelfde mail,
waarmee Mama miss hien wel haar laat te chreef ...
Zij begreep het, dat Mama een beroerte gehad had en dat die conge ti en hoofdpijnen daal'Van de voorboden waren acwc t. Wild van smart omgrcep zij haar hoofd met de beide hand n. bar zij wilde erheen, zij wilde naar Holland tern a... zij wilde haar moeder nog 'énmaal zien, haar zo n n op het dierbaar gelaat, haar tre len de lieve hand n ...
De tranen stroomden haar over het in droefheid ver-bleekte gezi ht. Een oogenblik nog maar geleden verdiepte zij zich met kinderachtig pleizier in de futiliteiten van e 11 modeboek, had zij er niet het t1auwste voorgevoel van, welke bitter, verschrikkelijke tijding haar wachtte ... . 0, maar aan haar diepe, innige liefde kon moed r toch niet twijfelen. Zij waren zoo hecht aan elkander verbonden gewc st, en nu... eu nu ... .
Zij mo t aaan. Zij voelde het al e n abs lute zekerheid, la zij zou gaan. Zij het ook dat Mama haar mi chicll niet n zou herkennen - of al zij lIet ook, dat de volgende mail haar wellicht bet re tijding ;~ou brengen ...
Haal' 'praak belemmerd, en haar hel' enen verward ...
kon het, kon h t ergcr 1 Driftig greep zij nu naar den brief m het onbek nd hand chrift; wat zou deze haar nog voor noodlottjae tijding brengen 1.. ....
Het wa een chrijven van den dokter, die haar nog een beve tigde, wat zij al wi t. Ja. Haar moeder had een attaque g had. Levensgevaar be tond Cl' op het oogenblik niet; maar ... men kon nooit weten; als iet' dergelijk.' zich herhnalde ... .
lachteloos vielen haar armen neer. Waun er i ts derge-lijk zich herhaalde ... Daar was oan kans op 1 Dat kon du gebeuren 1
Buiten rui chte d regen, met a.ldoor hetzelfde, hetzelfde geluid. Zij luistcl'd , zonder haar wil, naar bet chakeering
looze, doode, monotone gedruisch, overwonnen, gesugg
-reerd. De stralen daalden, regelmatig, maatva t, in on-ophoudelijk rumoer. Zoo had het al uren geduurd, zoo z u het nog uren duren ...
Aldoor gOH dc het volle regen-gerucht door de luchten.
Ell niets was er om haal' heen dan het ge tadige, harde g klak van het plassende water.
Moeder, klaagde het in haar, Mama, lieve Mama. Ac~,
dat ik nu niet bij u kan zijn, of u mag helpen ... Dat Ik zoo y r moet wezen, en machteloo naar u verlang ... . Dat wa het wreed van Indië: het ab oluut afgesloten zijn v n alle lieven in Holland, en dat de vree elijksl \ dingen daarginds konden voorvall n, zOllder dat men el' hier iets van wist ... .
Zij maaktc plannen, om dadelijk, dadelij~ te vertrekke~:
Zij \Vi t niet, of haar man het zou goed vmden, maar h~~
moe s t hierin to temmen. En hij zou het ook wel, hl]
wa zogoed. Maal' 0, god, dan weer die ang. t om hem lie hier zo Vel' en ecnzaam achterbleef.. ....
Zij loot haar oog D, om de ru tige lieve 0~1geving
waarvan zij zooevell n g zoo genoten had, maal' n.l.et meer te zi n, daar al dat fraaie, comfortabel nu pIJn deed iJl haar droevig-ontroerde ziel. Maar dan nam zij opnieuw den brief van den dokt l' op, in de hoop er nog iets van bemoediging, troo t in te vin~en ... ~.een ... hij. schr~~f haar zelf ,da ,al het noodlg wa , l11J haal' onnuddelhJk een telegram zou doen zenden.
Een telegram... waa.r\"oor zij a.ltijd een innerlijk. n af chuw n ang t had gehad ... Zij zou nu ge n oogenbhk ru t meel' hebben, altijd, altijd zou zij gekweld worden door d Hee dat de tijding dreigd ... drcigde ...
En al zij op cl terug-rci wa, dan zou zij ~idcl l'en voor het mogelijl<c ma rconigram , dat haal' b reIken zou.
llCt ,yas geen lev n aeen leven mecr voor haar ...
De Oaat Tau ~ÓD Dag. 9
Zij wrong haar handen samen, en snikte radeloo . Zelfs al ging zij morge~, overmorgen ... dan nog duurde het een maand, eer ZIJ haar Moeder kon zien. Wat kon er in dien tijd niet gebeuren; een maand, vier weken ...
. Zij nam den bri~f h~rer moeder, z~cht, voorzichtig tegen ZICh aan. "Maak J~ nIet ongerust, heveling ... " klonk er haar opbeurend UIt tegen. Maar zij voelde zich niet be-daarder worden. I.~te~endee], een zoo nerveuse angst folterde haar, dat ZIJ bIjna geen adem kon halen van dien druk op haar borst.
En toen ...
Door het geweldig regen-geluid had zij de nadering van Kromo"s v~~tstappen in de voorgalerij niet gehoord. Nu verscheen hIJ opeens als door het noodlot opgeroepen, in de groote openmg van een der deuren, die voerden naar de b0nenga~erij .. Een donkere, stille. figuur, wiens nadering ZIJ v~rb~Idd~. m ademloozen schrIk, want had zij op het bh;~~Je m ZIJn han het telegram niet gezien?
ZIJ strekte de hand afwerend uit, maar het was al te laat.
Daar hoorde zij de woorden, die zij niet had willen hooren : - Kabar kawat, nja ...
daar opende zij het papier met bevende loome vingers daar las zij f a m a van n a ch t... :n met een kreet
tortte zij neJer in zwijm.
De ontstelde Kromo ijlde naar de telephoon om meneer van kantoor te roepen ... .
JALOEZIE .
- Weet je 't nog, Truus, hoe je me met alles hielp, ioen ik pas in Indië kwam ?
- Ja, jij was ook zoo'n echte orang bahrue al ik ooit van m'n leven heb gezien. 't Wa 'n lust voor me, om je te helpen, want jij vond alles even typisch en leuk, jij wou alles maar koopen en koopen.
- 't Was ook allemaal zoo nieuw voor m , he. Ik , oclde me, toen ik pas in Indië kwam, alsof ik in 'n "onderwereld was aangeland. 'n Feeërie van licht en kleur. 0, die natuur.
0, die bloemen, die vruchten. 0, dat prachtig batikwerk n goudborduursel, 't ingelegde 11kwerk met parelmoer of ivoor, 't gedreven koper, 't vlechtwerk... Ik moet je zeggen, ik leefde in één verrukking... en Tom was blij, dat begrijp j , me zoo opaetogen te zien.
- 0, kind, wat heb ik dikwijls om je gelachen. Herinner je je nog dat hui je, dat je met all geweld huren" ou : 'n voorgalerijtje, twee kamertjes, 'n doorloopje in plaats van 'n binnengalerij, en 'n achtergalerijtje ... voor 175.-in de maand. 'n Put zonder water .... ..
- Nu ja, 't was droge moesson .... ..
- Dan toch had je hard kans, dat die put nooit iets anders dan modder en kikvorschen had g geven... En dan die verwilderde tuin ... .
- Dat vond ik juist schilderachtig. Ik zag me er zelf al in werken, en dan later pronken met m'n schat van PerziscIlc rozen, kananga, melatti, tandjong, tjempaka pirillg... 0, ik wou absoluut mee met Tom naar de
huisheer. Ik zal 't nooit vergeten. We kwamen in 'nmagnifiek huis met 'n marmeren voorgalerij, en daar kwam, ik wist niet wat ik zag, de eig naar aan zoo maar ongegeneerd in laapbroek en kabaai ...
- Da vond j ij zeker ook " childerachtig " proe tte Bertha.
- Ne , dat w rd me wel 'n b etj kra '. En toen hij niet, aan 't hui' \\' U laten cl en, !Yaf ik Tom gelijk di ervan ,,"ou afzien.
- En weet je nog onze bootLchapp n? 'n Dozijn . oeI n voor
16.-
en je begreep niet een , dat dat16.-per tuk b teekende. En dan onze excur ies naar de toko van i Tjioen ...
Bertha keek Truus een. aan: het mooie, jonge gezichtje, met de klare blauwe oogen en het bI nde haar 'tond fleurig en fri eh; de kleine mond 111 t de roo 1 ,v Ile lippen lachte zonnig, ook als zij niet spmk. Zij maakte een volkomen indruk van gezondheid en jeugd ... en toch h rinnerde Bertha zich oogenblikken, waarin die heldere blik dof was, overfloerst als van onvergoten tran~n. Di was ge" eest, kort voor haar vertrek naar Holland. " . " toen er geru hoon liep n, dat Tom wel een beetje te veel notitie nam van de mooie Non Vermeer, het vrouwtje van een hunner kenm en ... Nooit, met geen enkel woord, ha 1 Bertha op deze om tandighedid durven zin. pelen, hoe intiem zij ook waren.
En nooit had Truus iets uit zichzelve gezegd. He wa van Tom waar 'chijnlijk maar een zeer tijdelijke afdwaling gewee t, die de harmoni che ru t van Truu " blijde leven in 't geheel niet had verstoord. " at een gelukkig tempera-ment wat en benijdbaar gelijkmatig humeur ... .
- Wat kijk je me aan? vroeg Truus glimlachend, cu Bertha, er nu van bewu t, hoe aandachtig en ern tig zij Truus had zitten be chouwen, raakte een moment in ver-warring, en wi t niet zoo gauw een antwoord.
Waar da hl je aan? vroeg Truu . Je ZUCt r uit alsof je naar d oplo illg van en raa 'cl zocht.
Zou zij nu zegg n \\"uar \'er zij had p ·in 'cl? Dat kon zij immer l1i t ? ...
- Kom biecht '8 op? . 'hert 'le Truus. :\laar Jac r Bertha nog blecf zwijgcn, n z If' haar kleur zich wat \' rhoogde, werd ook zij nadenk nd. Zij ook ging terug in haar geda hten uaar den tijd, voorafga. nde aan Bertha'.. ,. rtrek naar Holland ... \ral' h>t niet gewe Ht dat Bertha toen moest vertrckken, dan, \\'ie w t, ha 1 zij haar mi iS hien wel in vertrouwen g nomen... Ach, zij wa' toen ook Blaar heel alleell, om huar trijd uit te vccht II haar m eilijkhed n te ov rwinn Il ... .
ja, eU morgcn was 't opnieuw: Ko ir, bàwa
. aja di toko ,'j Tji en ... En clan, da I lijk zacr ik iets,
wat ik wou heblJen: Baba, brapa saja moe ,ti bajar p r . at oe pas ang lop ... .
- Ja di Chinees b gon te glimmen, al hij jc zag komen ... Lain tida ada njonja? Kijk een, deze prachtige soebengs ... .
- Die soebengs h b ik nog lachtc Truus, want ik ko ht ze natuurlijk. Dut wil zeggen, ik heb cr 'n broch van laten maken, en i der cn vindt 't ev n bizond r, di om binatie van blauwc en ",itt aphir n ... Ja, je kndaal' nog wel 's aardig t r eht.
De beide jonge vrouwen z\\'eg neen oo!Ycnblik, \. rJi pt in hUIl herinneringen. Bertha wa d vrouw van een Indi .. ch offici r, die door een klein ongemak aan het L en voor den dienst wa afg keurd, en me den rang an majoor gepensionneerd. Zij leefde nu met haar gezin ru tigjes in den Haag waar Truu , wi r man m t, erlof naar Holland was gekomen, - hij wa than a i tent-r ident, - haar
had opgezocht.
Beiden waren zeer yel'heugd lkander t rug te zien. Op
de kleine Indische plaats hadden zij zich vanzelf nauw aaneen gesloten, en waren zij ten slotte als zusters geweest. Zij vertrouwden elkander alles toe; maar onwille-keurig was, na Bertha's vertrek, hun groote innigheid ecn beetje verflauwd. Zij correspondeerden wel, en hielden elkander op de hoogte van hun uiterlijke omstandigheden, maar dit was heel iets anders natuurlijk, dan de ongedwongen omgang van vroeger. En zoo was het voor beiden een aller-prettigste verrassing te bemerken, dat zij elkander terug-vonden, zooals zij elkaar hadden verlaten; en dadelijk waren zij weer op den ouden, eigen voet met elkaar.
- Ja, zei Truus weer, ik zou nu best anderen kunnen leeren, zooals jij mij hebt gedaan ...
- Je kan nu wel tjaps van batik onderscheiden, he ~ - Ja ...
_ Nu mag ik j6u wol vragen, waaraan je denkt, zei Bertha, blij de aandacht op Truus-zelve te kunnen ve tigen.
. -. ~ a ... zei Truu droomerig. En toen, opeens besloten:
I~ wJ1J~ wel vertellen, waarover ik dacht. Over je weg-gaan wt IndIë, en kort v66r die tijd. Herinner je 't je ?
- Ja, zei Bertha, en haar blos werd zooveel dieper, dat Truu onmiddellijk begreep, hoe Bertha 6ók juist deze dagen hau overpeinsd.
En Truus zei:
- 0, jij dacht aan 't zelfde al ik. Aan die voor mij zoo moeilijke tijd ... .
- Moeilijk ~ vroeg Bertha, om niet te toonen, dat zij Truu volkomen begreep.
- Ja, Berthalief, wee nu 's eerlijk: had je er nieta
- Ja, Berthalief, wee nu 's eerlijk: had je er nieta