Als vervolg op zijn toespraak op het laatste JOVD-congres, werd de heer Hoekzema - voormalig staatsse cretaris van defensie en momenteel voorzitter van de W D en burgem eester in Den H elder - geïnterviewd door LEF-hoofdredacteur Stalpers over onder andere de eerste F in W D , de positie van jongeren in de grootste liberale partij van Nederland en h et them a van dit LEF-nummer: defensie.
W at b eteken t liberalism e voor u?H oe zou u de libe rale ideologie h e t beste ku n n en om schrijven?
Liberalisme is voor mij een levenshouding m aar ook een stroming in de samenleving waarbij h et beste uit ieder individu gehaald wordt. H et eigenbelang van h e t individu kan zodanig w erken dat de m aatschap pij als geheel er ook profijt van heeft. H et bieden van ontplooiingsmogelijkheden voor iedereen is voor de gemeenschap een positief gegeven.
We doen er beter aan de mensen werk te ver schaffen via randvoorw aarden gesteld door de over heid, dan ze via de verzorgingsgedachte een uitke ring te geven. D at laatste is voor niem and een pretti ge uitgangssituatie. Alleen als mensen niet voor zichzelf kunnen zorgen, bijvoorbeeld omdat ze ziek zijn, heeft de gemeenschap de plicht hen te helpen.
In alle andere gevallen moet de gemeenschap voor w aarden stellen voor de mogelijkheid de eigen per soonlijkheid optimaal te benutten.
Boeiend is dat de verzorgingsgedachte is vastgelopen en men niet m eer gelooft in de m aakba re samenleving. H et hele idee van een m aakbare sa menleving is een slechte gedachte w aar men nu van terugkomt.
Vice-premier Van M ierlo voorspelde enige tijd gele den dat de vorm ing van Paars een h erverdeling in h e t politieke landschap zou inhouden. De progressie
ve vleugel van de W D , de neo-liberale vleugel van de PvdA en h eel D66 zouden één p a rtij gaan vormen. Hoe sta a t u daar tegenover?
Ik zie een dergelijke ontwikkeling niet direct als een logisch gevolg van Paars. Ik zie duidelijke verschil len tussen de partijen van het Paarse kabinet, ook al hebben we dankzij deze partijen een ander rege ringsbeleid. Een wezenlijk liberale partij als de W D zal niet m et de PvdA een nieuwe partij vormen. Ik zie d aar ook geen aanleiding toe gelet op de verkie zingsuitslag en de duidelijke profilering van mijn partij. De liberale boodschap is duidelijk en slaat goed aan. D aar moeten we niet vanaf stappen; dat zou verw arrend en onduidelijk zijn voor de kiezer. Terwijl ju ist duidelijkheid noodzakelijk is. H et is mijn opzet als partijvoorzitter om in samenwerking m et de h eer Bolkestein een duidelijk beeld van de W D u it te dragen.
Toch h e e ft de W D in de zestiger jaren m eer progres sieve liberalen aan D66 verloren. Is dat n ie t één van de fouten die de W D n u m oet gaan herstellen, voor a l n u beide liberale partijen a l m et elkaar sam en wer ken in een kabinet?
Over welk D66 praten we dan? Snel na de oprichting viel die partij qua electoraat terug en gingen h a a r kiezers weer n aar de W D en de PvdA. Ik zie geen aanleiding om actief te proberen de progressieve li beralen n a a r ons toe te halen; ik laat die keuze aan individuele leden of kiezers over. H et beleid dat wij voeren, onder andere in h et kabinet, is niet gericht op delen van partijen m aar op de gehele bevolking.
W at ledenwerving betreft, richten wij ons vooral op jongeren; de W D moet veijongen. Een groeiende partij heeft aanvulling nodig om alle func ties goed te kunnen vullen.
Toch m erk ik dat veel W D -afdelingen helem aal n ie t zitten te springen om ru im te te bieden aan jongeren. E r bestaat in som m ige afdelingen een onw il om jo n geren m eer te laten doen dan folders uitdelen.
Die sfeer is wel zo geweest. Daarom proberen wij vanuit h e t hoofdbestuur de kam ercentrales en afde lingen te bewegen jongeren op te nemen in hun be stuur. Ook voor de inhoudelijke ondersteuning van fracties worden jongeren gevraagd. We vragen veel m eer jongeren als secretaris voor commissies, in plaats van leden van het partijsecretariaat. We zoe ken jongeren m et interesse en ambitie. Na de zomer gaan we de kam ercentrales bezoeken en heel n a drukkelijk in werkgroepen over jongeren spreken m et afdelingen, zodat die gerevitaliseerd worden.
In een onlangs verschenen LEF-num m er noemde D66 fractievoorzitter W olffensperger de W D een conservatieve p a rtij en n ie t m eer dan dat.
Ik heb heel nadrukkelijk in al die jaren dat ik lid ben van deze partij - en dat is al meer dan vijfentwintig ja a r - h et gevoel lid te zijn van een liberale partij.
Een liberale partij wil beweging in de samenleving brengen terwijl conservatieven juist geen beweging willen. Door n aar grotere vrijheid en ontplooiings- ruim te voor h e t individu en minder overheidsbetut- teling te streven brengen wij die beweging in de maatschappij.
Iem and die de W D conservatief noemt, moet een nieuw woordenboek gaan schrijven.
H et liberalism e k e n t vele strom ingen. Een veel g e m aakte tw eedeling is die tussen ontplooiingslibera- len en kla ssiek liberalen. Tot w elke groep re k e n t u zich?
In de beginselverklaring van de W D staan de u it gangspunten vrijheid, verantwoordelijkheid, ver draagzaamheid, sociale rechtvaardigheid en gelijk waardigheid van alle mensen. D at is dus n ie t conser vatief. We zijn vóór een grote ruim te voor vrije ont plooiing m aar ieder individu moet h et verantwoorde lijkheidsgevoel hebben dat zijn vrijheidsbeleving niet die van een ander beknot. Sommige krachten in de samenleving moeten gecorrigeerd worden zodat de sociale rechtvaardigheid ook tot z’n recht komt. De kracht van de vrijheid m et enige m ate van over- heidssturing leidt tot een sociaal rechtvaardige maatschappij. Men vergeet vaak h et belang van deze beginselen voor ons.
H et is echter de vraag of we moeten begin nen met een overheid die een gebouw vorm t w aarin iedereen k an schuilen en w aarin iedereen zich thuis- voelt óf laten we vrije mensen dat gebouw zelf opzet ten? Individuen moeten zodanig toegerust worden dat ze hun eigen welzijn zo goed mogelijk kunnen verzorgen. Onderwijs is daarom volgens de liberale visie een klassieke overheidstaak. Pas als individuen h et niet op eigen kracht kunnen redden, is h et de plicht van de samenleving om te helpen.
Ja, m aar de achterban van de W D wordt gevorm d door m ensen die z e lf redelijk w elgesteld zijn en daar om vrij goed voor zic h ze lf ku n n en zorgen. A ls ik dan k ijk naar voorstellen van de W D om de werkeloos h eid te verlagen door op de uitkeringen te ku n n en korten en h e t m inim um loon te verlagen, vraag ik m e ze lf af: hoeveel VVD-ers w erken z e lf voor een u it kerin g o f m oeten zien rond te kom en van h e t m in i mumloon? W ordt de W D n ie t gevorm d door slechts een beperkt - select - deel van de m aatschappij?
D at is een achterhaald idee. Op basis van h et leden bestand kan ik niet zeggen dat we geen volkspartij zijn; mensen met sterk uiteenlopende beroepen zijn lid van de W D . Rijke mensen vormen een m inder heid binnen de W D . Die zevenentwintig procent van de kiezers die W D gestemd heeft, is heus niet allemaal welgesteld. Men ziet al een aantal jaren de W D als een volkspartij, een partij w aar een door snee van de bevolking lid van is.
De jaarlijkse uitgave van h e t D ocum entatie C entrum voor N ederlandse P olitieke Partijen (DNPP) laat echter een h eel ander beeld zien. In hoeverre is de
W D aantrekkelijk voor een bijstandsm oeder o f een WW-er?
Veel jonge mensen komen rond van h et m inimum loon of zijn studerend of AIO. Veel van hen hebben belangstelling voor de W D . D at is heel anders dan vroeger toen jongeren er niet openlijk voor uitkw a men dat ze sympathiseerden m et de W D .
De instroom van de jongeren was toen voornamelijk afkomstig vanuit de JOVD, terwijl nu veel jongeren ook rechtstreeks de W D in gaan. Ons appèl op de inzet van individuele talenten voor een betere sa menleving spreekt jongeren aan. Zijn waarderen de uitdaging en de kansen die wij hen bieden.
U h eeft h e t over jongeren, ik sprak echter over m en sen m et een uitkering.
Wij willen de omstandigheden waardoor mensen zijn aangewezen op een uitkering tot een minimum te rugbrengen. Met een goed beleid moeten we meer werk scheppen en mensen perspectief bieden. H et is niet goed dat we in een maatschappij zouden leven w aarin de kans dat je in de WW komt en er ook per m anent in blijft erg groot is. E r moet een omslag in h et denken komen; we moeten uitgaan van een w eerbaar individu dat zelf zijn eigen w erksituatie schept.
De val van h et communisme en de vastgelo pen verzorgingsstaat hebben aangetoond dat de overheid h et ingewikkelde maatschappelijke gebeu ren niet een richting op kan sturen. De m aakbaar heid wordt niet door h et collectief m aar door h et in dividu bepaald.
H et viel m ij binnen m ijn W D -afdeling op dat er zo veel gesproken werd over welke poppetjes waar op de verkiezingslijst m oesten kom en, en zo w einig over politiek-inhoudelijke onderwerpen.
Ik heb die perceptie niet, aangezien de kam ercentra les in B rabant zich ju ist geweldig ingezet hebben voor de groei van de partij. In politieke partijen zijn m ensen m et h u n ambities en daar is ook niets mis mee. Die mensen zijn waardevol voor de partij en zo voor onze maatschappij. In een partijendemocratie moet via de partijen de samenleving worden be stu u rd en moeten leden dus duidelijk aangeven w at ze willen bereiken. Mensen moeten daar zakelijk en reëel voor uitkomen, w ant h u n talent hebben we nodig.
D at k lin k t h eel m ooi m aar enkele ja ren geleden sto n d de W D bekend als een ruziepartij, hetgeen zijn hoogtepunt kende m et de ‘H el van Zw olle’.
Die sfeer is in de W D volstrekt niet m eer aanwezig. We houden ons niet bezig m et m ensen in de partij m aar m et de maatschappij. We zijn niet tegen elkaar m aar m et elkaar bezig. Ik vind h et buitengewoon plezierig om in openheid en m et enthousiasme voor de zaak bezig te zijn. De cultuur is ten goede gekeerd.
D e h eer B olkestein doet a l enige tijd p ittig e uitspra k e n over m inderheden. D ie uitspraken doorbreken n ie t een taboe m aar leiden eerder to t een sterke po larisatie; je b en t vóór o f tégen Bolkestein. Hoe k ijk t
u h ie r tegenaan ?
E r dreigde in stilte een polarisatie te ontstaan omdat h e t m inderhedenvraagstuk niet bespreekbaar was en vooroordelen groeiden.
De heer Bolkestein m aakte h et vraagstuk
bespreekbaar en gaat er op een nuchtere en reële m anier mee om. Door goed beleid is d at niet als be dreigend opgevat en kregen m ensen h e t idee dat h et vraagstuk niet langer op zijn beloop werd gelaten. Door niet onze ogen te sluiten en duidelijk m et open vizier te werk te gaan zijn we niet in een bedompt moeras van vooroordelen en racisme terecht gekomen.
Toch bekritiseerde onder andere Youp van ‘t H ek h e t etnocentrism e van de h eer B olkestein.
Cabaretiers werken met k arikatu ren en geven een overdreven voorstelling van de werkelijkheid. We moeten buitengewoon verstandig omgaan m et immi gratie in een dichtbevolkt land als h e t onze. Wij als liberalen staan een verdraagzame natie voor die open staat voor onderdrukten, voor vluchtelingen uit onveilige landen. Internationaal moeten we h et vluchtelingenprobleem bespreekbaar m aken en in goede banen leiden.
De heer B olkestein wordt in de tw eede ka m er en in uw p a rtij gezien als een vrij sterke persoonlijkheid. H oeveel ru im te b lijft er dan nog voor u over als partijvoorzitter?
E r bestaat een m isvatting bij mensen over de positie van een partijvoorzitter. H et is in de eerste plaats mijn taak om h et vanuit de organisatie mogelijk te maken dat politici zich volledig op de politiek k u n nen richten. Wij bieden hen ondersteuning door h et goed organiseren van verkiezingscampagnes, h e t op zetten van discussies, het vormen van een bestand van talentvolle toekomstige politici en bestuurders. H et partijvoorzitterschap is voor mij een boeiende en interessante vrijetijdsbesteding.
In de laatstverschenen L E F sc h re e f een woordvoer der van een groene p a rtij dat liberalism e en m ilieu beleid n ie t samengaan. B en t u h e t hierm ee eens? L eg t de W D n ie t te eenzijdig h e t accent op economie boven m ilieu?
Wetende dat de W D drie m ilieum inisters heeft voortgebracht kan niemand staande houden dat h et liberalisme geen oog heeft voor h e t milieu. Niemand kan zonder een gezond milieu m aar ook niemand kan zonder bestaansmogelijkheden; h iertussen heb ben wij een evenwicht gevonden. H et is voor ons èn èn.
In een onlangs verschenen N RC -editie voorspelde een p o litiek com m entator dat de W D - na h e t SD AP en de christen-dem ocraten - een reg en ten p a rtij in h e t centrum van de politieke m acht wordt. De p a rtij die de coalitiepartners g aat kiezen. Hoe sta a t u h ier tegenover?
In de eerste plaats bepaalt de kiezer w at er gaat ge beuren. H et gaat me te ver om ons als bepalend voor een coalitie te gaan zien. We moeten in de eerste plaats n aar de kiezer kijken en als resu ltaat daarvan een regering gaan vormen.
H et them a van d it LE F -num m er is defensie. Hoe k ijk t u als voorm alig staatssecretaris van defensie tegen de nieuw e taken van h e t leger aan?M et h e t einde van de K oude Oorlog is h e t veiligheidsbelang n ie t m eer de prim aire taak van h e t leger. W elke ta ken zijn d a t wel?
De prim aire taken van h et leger zijn h et zorgdragen voor de integriteit van grond en volk èn h et dragen van de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor vre desstichting in brandhaarden in de wereld. H et ver leden heeft geleerd dat we m et betrekking tot het eerstgenoemde punt waakzaam moeten zijn De in ternationale solidariteit - door een bijdrage aan de VN - wordt steeds belangrijker. H et defensie-appa- ra a t moet gericht worden op h e t in stand houden van vrede.
Joris Voorhoeve sc h reef anders in zijn nieuw ste boek Labiele Vrede dat h e t toneel van de internationale
vredespolitiek tam elijk chaotisch was en de VN n iet de allersterkste organisatie is om de vrede te handhaven.
Vroeger was er überhaupt geen internationale ge meenschap. Zover zijn we nu wèl ontwikkeld. De po litieke ontwikkeling van h et blussen van brandhaar den wordt voor een belangrijk deel begrensd door de autonomie en h e t zelfbeschikkingsrecht van een land.
De h eer Voorhoeve noem de dat nu ju is t als een van de belem m eringen van h e t streven naar een veiliger wereld.
Idealen hebben we nog lang niet bereikt. De wereld gemeenschap heeft w at bereikt door in Joegoslavië uiteindelijk toch door internationale druk de vrede af te dwingen.
A fsluitend, w elk advies w ilt u jonge liberalen m eege ven die lid willen worden van de VVD?
Ze moeten een wezenlijke belangstelling hebben voor andere m ensen en de samenleving en duidelijk laten blijken actief mee te willen doen. Die mensen ont vangen we m et open armen. We willen steeds meer jongeren voor functies inzetten.
Cedric P. Stalpers is hoofdredacteur van
Rectificatie
In het m ilieunumm er is de naam van de auteur van het artikel Ecologie-economie: op zoek naar een
evenwicht onjuist vermeld. Haar naam is M.
Augusteijn en zij is lid van de D66 Tweede Kamerfractie. De LEF-redactie biedt de lezers in het algemeen en de auteur in het bijzonder hiervoor haar oprechte excuses aan.