Hoofdstuk 3: Onderzoeksmethode
D. Interview Jeroen van der Tas – AM
Datum: 24 mei 2019 Plaats: Utrecht
Dikgedrukt is interviewer, overige tekst de geïnterviewde
Bent u bekend met de begrippen first and last mile transport of voor- en natransport?
Nee.
[Uitleg FLM]
Bent u wel bezig met dit type transport?
Ja, op zich is het wel altijd interessant als je een locatie hebt in de nabijheid van een station. Dat geeft de locatie natuurlijk wel een meerwaarde. Doordat je toch gewoon een goede ontsluiting van een woonlocatie hebt. Dat vinden mensen over het algemeen prettig. Of je nou heel dicht op een stationslocatie zit of in de nabijheid. Dat maakt denk ik ook wel weer verschil.
Hoe lang is AM al bezig met ontwikkelen bij het station?
AM is daar samen met Blauwhoed eigenlijk, ik ben er niet eens vanaf het begin bij betrokken, maar volgens mij hebben we daar al heel lang ontwikkelrechten liggen. Het was eerst een samenwerking met heel veel partijen. Met andere corporaties en
dergelijke maar die zijn daar langzamerhand uitgestapt. Het was ooit een samenwerking van zes partijen die dat hele gebied van Noorderkwartier, Elzenhagen Zuid, het
Stationsgebied mochten ontwikkelen. Maar er zijn door veranderde
marktomstandigheden, dat corporaties niet zoveel meer mochten ontwikkelen en alleen nog maar sociaal mochten doen. Zijn die eruit gestapt en in de crisis zijn er een aantal partijen uitgestapt. Dus nu zijn alleen AM en Blauwhoed nog over. Dat ligt er al vanaf 2005 ongeveer.
Toen bestond al wel de verwachting dat de Noord/Zuidlijn daar zou komen?
Ik ben er zelf destijds niet bij het allereerste begin betrokken geweest. Maar de
Noord/Zuidlijn daar wordt natuurlijk ook al heel lang over gesproken. Dus ja, dat denk ik wel, dat daar toen ook al de verwachting was dat de Noord/Zuidlijn er zou komen.
Denkt u dat de Noord/Zuidlijn essentieel is voor het succes van het ontwikkelingsproject?
Ik denk dat het bijdraagt aan het succes. Het is denk ik wel belangrijk voor de aantrekkelijkheid van Amsterdam Noord. Amsterdam Noord heeft hierdoor wel een veel betere verbinding met de stad. Dus ik denk zeker dat dit een belangrijke bijdrage is geweest om dit gebied tot een succes te maken. Het had een stuk moeilijker geweest om
49 er een aantrekkelijk woongebied van te maken voor een groot deel van de mensen die er nu wonen indien de Noord/Zuidlijn er niet was geweest. Dat denk ik wel ja.
Denkt u dat de komst van de lijn een eis is voor deze ontwikkeling? Of dat de ontwikkeling er anders uit zou zien als de lijn er niet zou liggen?
Dat denk ik wel ja. We gaan daar ook een hotel realiseren. De meeste toeristen in Amsterdam komen toch met het vliegtuig, je hebt nu gewoon een hele snelle verbinding met Schiphol naar Amsterdam Noord. Als die er niet was geweest wordt zo’n
hotelontwikkeling een stuk moeilijker, om dat van de grond te krijgen.
Dan zou het misschien eerder gewoon een woongebied zijn geworden?
Ja, want ik denk dat het een pre is voor het wonen. Maar ik denk dat het wonen er ook wel was gekomen als de Noord/Zuidlijn er niet was geweest. Dan was het misschien een iets ander segment, dat heeft ook met de prijsstelling te maken. Maar ik denk dat
woningen er uiteindelijk wel zouden zijn gekomen. Maar een andere ontwikkeling, een hotelontwikkeling, daarvoor is het wel essentieel dat die Noord/Zuidlijn er is.
Verwacht u dat omwonenden van de stations veel gebruik zullen gaan maken van de lijn?
Ja, dat denk ik wel. Er zit ook studentenhuisvesting zit bij ons in het complex. Die studenten moeten bijna wel gebruik maken van de Noord/Zuidlijn. Dus ja, dat geloof ik zeker.
Denkt u dat de komst van de Noord/Zuidlijn belangrijk is geweest bij keuzes binnen de projectontwikkeling? Voor bijvoorbeeld zaken als parkeerplaatsen.
Ja, ik focus me vooral op het project 1N2 wat direct naast de stationslocatie ligt omdat ik daar zelf bij betrokken ben. Daar was bijvoorbeeld een bestemmingsplan waarin een parkeernorm stond van 1 op 1. Dus 1 woning, 1 parkeerplaats. Daar hebben we
uiteindelijk, ook door de aanwezigheid van de Noord/Zuidlijn, de parkeernormering ter discussie gesteld bij de gemeente. Om die naar beneden te krijgen want heel veel mensen in Amsterdam hebben op dit moment al geen auto. Zeker voor zo’n locatie die bij een openbaar vervoersknooppunt ligt is de noodzaak om een auto aan te houden niet zo groot. Dus we hebben daar de bestemmingsplannormeringen naar beneden gehaald. Hiervoor is een bestemmingsplanwijziging doorlopen, maar daar ook een motivatie voor aangeleverd. Dus dat je daar bij een openbaar vervoersknooppunt zit, daarmee is het legitiem om te veronderstellen dat er minder autobezit zal zijn.
De wijziging is ook geaccepteerd?
De wijzing is ook geaccepteerd. Ook voor het hotel is er rekening gehouden met een lage parkeernormering. We hebben iets van 34 parkeerplaatsen voor 300 kamers, dus een parkeernorm van 0,1. Dat is hartstikke laag. Mede doordat je gewoon zo’n hele goede openbaar vervoersverbinding hebt vanaf Schiphol en dergelijke.
50 Durf ik niet eens te zeggen, weet ik even niet uit m’n hoofd. Kijk bij een Van der Valk die langs een snelweg zit, die heeft gewoon een hele hoge parkeernorm. Maar hier bij zo’n vervoersknooppunt kun je met een lage parkeernormering rekenen en werken.
Dus de verwachting is dat door de Noord/Zuidlijn autobezit rondom het station lager is.
Ja.
Denkt u ook dat de aanwezigheid van het station fietsbezit of fietsgebruik beïnvloed?
Fietsbezit denk ik niet zozeer. Bijna iedere Nederlander heeft een fiets, dus ik denk dat fietsbezit er niet door zal toenemen of zal afnemen. Maar het gebruik van de fiets wordt misschien wel gestimuleerd.
Door mensen die naar het station toegaan met de fiets bedoeld u?
Ja, in een straal rondom het station zullen mensen inderdaad meer met de fiets komen. Ik denk dat degenen die dichtbij wonen gaan lopen en degenen die verder wonen komen op de fiets.
Spelen verwachtingen over auto- en fietsgebruik ook een rol bij het ontwerpen van het gebied?
Ja, absoluut. Je hebt de Amsterdamse bouwbrief. Eigenlijk zegt het bouwbesluit dat iedere woning een berging moet hebben van 5m². Amsterdam heeft daar een alternatief voor bedacht dat ze ook goedkeuren. Dat is verwoord in de Amsterdamse bouwbrief. Dan hoef je geen berging van 5m² buiten de woning te maken. Maar als je dan een gemeenschappelijke fietsenberging maakt, waar afhankelijk van de grote van de woning, als je een woning hebt van 50m² dan moeten daar twee fietsen inzitten, als je een woning hebt van 75m² dan moeten daar drie fietsen in staan. Dus je moet een gemeenschappelijke fietsenberging maken waar een aantal fietsen in kunnen. Dan moet je binnen de woningen nog een berging maken van 2,7m² daar wordt wel degelijk rekening mee gehouden.
Is daar ook sprake van in de woningen die AM realiseert?
Ja, wij passen die Amsterdamse bouwbrief toe.
Zorgen jullie dan voor 5m² berging per woning of voor een gezamenlijke fietsenstalling?
Die gezamenlijke fietsenstalling. Dus we passen niet het bouwbesluit toe maar de Amsterdamse bouwbrief. In het complex wordt een grote gemeenschappelijke
fietsenstalling gemaakt. We hebben eigenlijk 3 delen: we hebben 184 appartementen die hebben een eigen fietsenberging, we hebben 177 studentenwoningen die hebben een eigen fietsenberging en voor het hotel hebben we geen fietsenberging. Maar goed, we verwachten niet dat hotelgasten met de fiets komen. Die kunnen wel een fiets huren op het station en dergelijke.
51
Worden de parkeerplaatsen die bij de woningen worden gerealiseerd los verhuurd of zitten deze bij woningen inbegrepen?
Die worden los verhuurt bij de woningen. Voor die 184 appartementen die hierin zitten maken we iets van 104 parkeerplaatsen. Er is dus geen verplichting om als je hier een woning huurt ook een parkeerplaats te huren.
Is er bekend wat de vraag naar parkeerplaatsen voor het project is?
Nee, dat is nog niet bekend.
Heeft u er wel een verwachting over?
Ik vind het lastig. Wij hebben het verkocht aan Altera, die gaat het straks verhuren. Pas een half jaar voor oplevering gaan ze starten met de verhuur. Maar ik denk dat ze wel hun best moeten doen om het verhuurd te krijgen. Ik denk dat het aantal parkeerplaatsen dat we gerealiseerd hebben aan de ruime kant is.
Het beleid dat de gemeente heeft aangekondigd over benzine- en dieselauto’s zal hier ook consequenties voor hebben.
Klopt, dat zal ook het autobezit ontmoedigen.
Denkt u dat hierdoor de Noord/Zuidlijn van groter belang zal worden voor het gebied?
Ik denk dat de mensen die een auto hebben en geconfronteerd worden met het verbod op diesel- of een benzineauto die zullen misschien gestimuleerd worden om de auto weg te doen en meer gebruik te gaan maken van het openbaar vervoer.
Wordt er ook met andere vervoermiddelen rekening gehouden? Zoals scooter en bakfiets.
Ja, door daar stallingsplaatsen voor op te nemen in het gebouw. Dus we bouwen een parkeergarage waar dan ook ruimte is voor scooters en bakfietsen.
Wordt er in het project rekening gehouden met deelmobiliteit?
In dit project hier nog niet. We zijn er met een heel aantal projecten al wel mee bezig, met het aanbieden van deelmobiliteit. Deelmobiliteit in de ruimste zin van het woord dus: deelauto’s, deelfietsen, deelscooters. Daar kijken we wel naar en daarmee dus ook naar de parkeerbehoefte. Daar kijken we zeker naar bij nieuwe ontwikkelingen. Waar we hier zitten hebben we dat niet meegenomen.
Elzenhagen Zuid wordt geloof ik als proefgebied aangewezen. Is AM hier ook bij betrokken?
Ja, daar zitten we samen in. Maar daar ben ik zelf niet zo bij betrokken.
Is het de verwachting dat de mensen die hier [project 1N2] wonen hier ook gebruik van kunnen maken?
52 Ja, tuurlijk. Het is altijd weer de vraag hoe zet je het in? Bied je iets exclusief voor een complex aan of bied je iets aan wat voor de wijk is? Er zijn op dit moment meerdere aanbieders die deelmobiliteit aanbieden. Sommigen bieden het aan voor een complex waarbij het voor bewoners wordt verwerkt in de servicekosten. Sommigen bieden het aan als een abonnement waar je als buurtbewoner gebruik van kunt maken. Dat is denk ik iets wat de komende jaren meer en meer toegepast gaat worden. Wij zijn zelf ook zoeken hoe we dit gaan toepassen in onze projecten. Wat voor schaal moet je hebben? Wat moet je aanbieden? Het is nog een zoektocht.
Weet u of er andere AM projecten zijn waar gedacht wordt aan het aanbieden van deelmobiliteit?
Ja, zeker. Wij zijn ook bezig met nieuwe ontwikkelingen in Amsterdam West. Daar denken we ook aan het aanbieden van deelmobiliteit voor een complex van 150 woningen waarbij we zeggen: ‘we bieden ongeveer één deelauto aan voor tien woningen. Dit is ongeveer een norm die gehanteerd wordt, één op tien. Dus voor 150 woningen zou je ongeveer 15 deelauto’s moeten aanbieden. De vraag is leg je dat dan weer als een verplichting op of is het vrijwillige deelname. Je zult langzamerhand moeten beginnen met inzetten van deelauto’s en het moet uiteindelijk wel rendabel zijn. Dus je moet ook een exploitant erbij vinden die dat wil aanbieden, exploiteren en tot een haalbare businesscase kan komen.
Er is nog geen sprake van bijvoorbeeld een speciale parkeerplaats voor deelauto’s bij dit project [1N2]?
Nee.
Wordt er wel rekening gehouden met elektrische vervoermiddelen?
Ja, in de parkeergarage worden laadpunten opgenomen. Ik denk dat er van die 104 parkeerplaatsen 10 van laadpalen voorzien zijn, 1 op 10 of zo.
Is er de verwachting dat dat nog opgeschroefd moet worden?
Er zit wel flexibiliteit in. Als je meer aansluitingen gaat maken dan moet je je
elektriciteitsaansluiting uitbreiden, dat vraagt ook weer fysieke ruimte. Of, als je gaat uitbreiden, wordt de laadsnelheid langzamer. Als je van 10 naar 20 auto’s gaat dan duurt het voor die 20 langer dan voor die 10 om op te laden. Je kunt niet onbeperkt opschalen. Dan moet je toch maatregelen treffen. Dat is altijd lastig te voorzien. Je legt nu nog niet voor 100% van je parkeerplaatsen een elektriciteitsnet aan. Dat is ook geld weggooien. We leggen extra capaciteit aan maar nog niet voor 100% van onze parkeerplaatsen.
Wordt er in het project gekeken naar de verbinding met de Noord/Zuidlijn? Wordt er bijvoorbeeld rekening gehouden met mensen die langs lopen of fietsen?
Ja, uiteraard. Wij liggen direct naar het station, ook naast het busstation. We hebben in ons ontwerp rekening moeten houden met de aanwezigheid van het station naast ons. Er zit ook een stukje commerciële ruimte in dit ligt langs een looproute. De
53 kritisch publiek dan bijvoorbeeld de vrije sector huurders. Die willen toch iets meer privacy en dergelijke dus die liggen iets verder af van het station. Nog wel dichtbij, maar niet direct naast het station. Hier komen ook nachtbussen aan en dergelijke dus zo hou je wel rekening in je ontwerp van waar leg je wat neer? Hoe ontwerp je het
gebouw?
Is er in de plint nog speciale rekening gehouden met de route?
Er zit een commerciële ruimte in. In de studentenwoningen in de plint zit naast een fietsenstalling zit er een wasserette in de centrale entree.
Houdt AM zich alleen bezig met de ruimte tussen die de gemeente toewijst of wordt er ook nagedacht over de publieke ruimte?
In dit geval hebben wij ons alleen bezig gehouden met de ruimte die de gemeente ons toe heeft gewezen. Voor Elzenhagen Zuid kijken we ook naar de stedenbouwkundige opzet en is dat een samenwerking tussen de gemeente en ons als marktpartijen.
Hoe groot schat u de rol van Noord/Zuidlijn bij de aantrekkelijkheid van het vastgoed?
Goed, dit heeft een hele positieve uitschaling. Je ligt bij allerlei verschillende soorten vervoer. Je zit dicht bij de ring A10, dus bereikbaarheid per auto is goed. Maar ook ontsluiting per openbaar is goed. Dat is natuurlijk top voor je vastgoed.
Denkt u dat de prijzen van vrije huursector woningen hoger liggen door de lijn?
Dat zal zeker positief bijdragen. Moeilijk aan te duiden hoeveel maar het zal zeker positief bijdragen.
54
E. Interview Dave Coenders – Stadsdeel Noord
Datum: 13 juni 2019 Plaats: Amsterdam
Dikgedrukt is interviewer, overige tekst de geïnterviewde
Kunt u mij misschien eerst vertellen hoe u betrokken bent bij het gebied?
Mijn naam is Dave Coenders ik ben gebiedsmanager hier in Amsterdam noord.
Amsterdam Noord is verdeeld in 3 gebieden. Oud-noord, wat een beetje het gebied aan de ij oevers is. Noord-west, dat is eigenlijk het gebied aan de linkerkant van het Noord- Hollands kanaal en Noord-oost is het gebied aan de rechterkant van het Noord-Hollands kanaal. Ik ben gebiedsmanager van het gebied Noord-oost. Eigenlijk is dat de optelsom van een viertal wijken. Dat zijn Elzenhagen, Buikslotermeer, de waterlandpleinbuurt en het hele landelijke gebied. Daar ben ik dus gebiedsmanager van en wat ik moet doen voor het gebied is in ieder geval ervoor zorgen dat voortdurend de opgave in dat gebied in kaart is. Daarbij kun je aan een hele brede opgave denken. Van zowel sociale thema’s tot fysieke thema’s tot economische thema’s. Samen met mijn collega’s van het
gebiedsteam, want ik heb een klein gebiedsteam tot mijn beschikking, worden wij veronderstelt om die opgave elke dag in beeld hebben en om daar ook voor bepaalde oplossingen te verzinnen. Dan wel de opgaves agenderen bij de juiste directie binnen de gemeente Amsterdam. Elk jaar maken we een een gebiedsplan en in het gebiedsplan staat de opgave voor het gebied weergegeven. Dat doen we meestal op wijkniveau. Het zijn in principe toch een viertal redelijk verschillende wijken. Je hebt Elzenhagen wat veel meer nieuwbouw is geworden, veel gezinnen. Daar heb je meer te maken met ouders die vinden dat de verkeerssituatie rond de school onveilig is. Dat hun kinderen te weinig speelplekken hebben. Maar als je gaat kijken naar bijvoorbeeld Buikslotermeer, daar heb je veel meer de sociaaleconomische problematiek van veel armoede,
eenoudergezinnen. Daar zit je gewoon echt met een andere opgave. Als jij
geïnteresseerd bent en kun je het allemaal teruglezen in het in het gebiedsplan. Maar het is onze taak om per jaar dus een overzicht van de opgave te maken in een heel breed scala aan thema’s.
Mijn scriptie is vooral gefocust op gebiedsontwikkeling. Ik zag dat er hier opgedeeld is in 7 verschillende ontwikkelingen die plaatsvinden rondom het station. Vallen al deze ontwikkelingen binnen uw gebied?
Ja, in ieder geval alles rondom het station, het CAN-gebied, het Centrum Amsterdam Noord gebied. Dat valt binnen de grenzen van mijn gebied. Ik moet wel erbij vermelden dat het Centrum Amsterdam Noord gebied een centraal stedelijk traject is, dus dan heb je er ook een projectmanager opzitten die vanuit grond en ontwikkeling wordt gestuurd.
55
Bent u bekend met de begrippen first and last mile transport of met voor- en natransport?
First and last mile transport of voor- en natransport. Dat zegt mij niet veel.
[Uitleg voor- en natransport]
Bent u wel bezig met deze onderwerpen?
Ja, maar dan meer denk ik met een soort in het verlengde daarvan. Je zit hier in een gebied waar heel veel gebouwd wordt. Dat de Noord/Zuidlijn is gaan rijden is iets wat een ontzettende impact heeft op het gebied hier, als je het hebt over de route naar het station toe. Dan is het belangrijk dat wij hier in ieder geval ervoor zorgen dat er goede verkeersveiligheid is. Bijvoorbeeld die bioscoop die wordt gebouwd geeft redelijk veel bouwverkeer maar er komen natuurlijk best wel veel mensen met de fiets hiervoor vanuit de achterliggende wijk naar het station toe. Die doorkruisen hier dus een route met bouwverkeer dus we zorgen hier in ieder geval voor dat de omgevingsmanager daar dan de juiste maatregelen voor treft. Ik denk dat je bezig bent met thema’s, of wij zijn bezig met thema’s als sociale veiligheid. Bijvoorbeeld als je met een ondernemer van het Buikslotermeerplein om tafel zit dan zegt hij van: 'joh weetje, je hebt daar dat viaduct. Als mijn medewerkers 's avonds de metro willen we nemen dan heb je daar dan een redelijk onguur stukje dus zorg ervoor dat daar voldoende toezicht is.' De sociale veiligheid is iets wat belangrijk is. Parkeerproblematiek van fietsen. We hebben daar een inpandige fietsenstalling bij het station. Hier voor het stadsdeelkantoor hebben we, eigenlijk voor bezoekers van het stadsdeel, fietsennietjes staan waar heel veel mensen die van die kant afkomen [wijzend naar de oostzijde van het stadsloket]. Die hebben