Interview met gemeente Alkmaar (mevrouw De Vet) 26 mei 2014

Hoe is het proces naar een autoluwe binnenstad verlopen in Alkmaar?

Tussen 1999 en 2001 is het gebied afgesloten. Ik heb hier een kaartje. Het is begonnen met de Langestraat, dat is de winkelstraat en die is ook het smalst. Dit is gedaan omdat er veel auto’s reden, terwijl er ook veel mensen fietsten en liepen. Op een gegeven moment werd dat te gevaarlijk, dus eigenlijk voor de verkeersveiligheid van fietsers en voetgangers is er toen besloten dat we die straat gaan afsluiten. Later is dat steeds meer uitgebreid. De Laat is ook een winkelstraat, wel een stuk breder want daar rijden bussen doorheen. Waar auto’s mogen rijden is ook beter aangegeven met palen langs de straat.

De Langestraat is nu echt voetgangersgebied, hier mag je dus ook niet meer fietsen. Ik weet niet precies hoe groot het gebied was in eerste instantie. In 2001 is er heel erg lang

gediscussieerd om het begin van de Ritsevoort. Daar werd een parkeergarage gemaakt en vanuit daar kunnen mensen lopen naar het centrum. Dus hadden we bedacht, waarom sluiten we dit deel ook niet af voor het autoverkeer. De bewoners en ondernemers die daar zaten hadden daar problemen mee. Ze dachten dat doordat er niet meer kon worden geparkeerd dat dat er voor zou zorgen dat hun winkels minder zouden worden bezocht. Er was een hoop onrust en tegenstand. De gemeente heeft dat even goed doorgedrukt en nu blijkt dat het gebied helemaal opgefleurd is. Doordat er steeds mensen langslopen is het aantrekkelijk om daar een winkel te hebben. Mensen die in een auto zitten die komen niet snel in de winkel, maar iemand die langsloopt kan makkelijk even naar binnen. Ik heb wel eens gehoord van een bekende herenmodezaak, die zat in de Langestraat, die zijn winkel heeft verplaatst naar de Ritsevoort. Veel mensen zeiden tegen hem: “waarom doe je dat in Godsnaam, je zit op een prachtige plek in de Langestraat en dan ga je aan de rand zitten van de binnenstad.” Hij zei dat het juist ideaal is, omdat de mensen die in een garage parkeren zo bij de winkel zijn. Zeker voor een herenmodezaak, waar mannen snel naar binnen kunnen zonder dat ze een hele dag door de winkelstraat moeten lopen, is dit volgens hem de beste beslissing geweest die hij ooit heeft gemaakt.

U zei doorgedrukt en dat houdt dan in dat er helemaal geen rekening is gehouden met de wensen van bijvoorbeeld de ondernemers en de bewoners?

Dat klinkt een beetje cruw. Er waren ongetwijfeld ook voorstanders en dat is vaker bij een besluit dat er voor –en tegenstanders zijn. Ook op politiek gebied waren er partijen voor en tegen. Het wordt uiteindelijk besloten door de raad. En mijn persoonlijke ervaring is wat je ook doet, er is altijd wel iemand tegen. Je kunt het niet iedereen naar de zin maken, dus je zal altijd besluiten nemen waar niet iedereen het mee eens is. Ik denk in dit geval dat de

meerderheid het er wel mee eens is, anders kun je zo’n besluit niet nemen. Waar nu ook wel over wordt gesproken is het plan om in het westen van de binnenstad, waar een nieuwe parkeergarage ligt die nog niet zo goed loopt doordat het verder lopen is en omdat deze net open is, om daar ook het gebied autoluw te maken.

Dus de parkeergarages zijn dan de oplossing voor het parkeren, zodat auto’s nog wel kunnen parkeren? Een soort van compensatie?

Ja. Ik heb aan een plan gewerkt waar we over hebben gesproken om buiten de stad

parkeerplaatsen aan te leggen en dwars door de stad routes te maken. Dat hebben we nu al van het station naar Heerhugowaard. We wilden nog zo’n route door de stad maken, maar dat wilde de wethouder niet. Alkmaar heeft ook voldoende parkeerplaatsen door de vele

parkeergarages. Daar parkeren mensen ook veel liever dan buiten de stad, want dan moeten 64

deze personen weer met de bus en dat is een hoge drempel voor mensen. Ik weet niet of dat hier de mentaliteit is of iets algemeens, maar een park en ride terrein dat we hebben wordt ook niet heel veel gebruikt. Zolang we ook nog voldoende parkeerplekken hebben rond het

centrum. De radialen, de wegen daarnaartoe, voldoen ook nog. Voor nu is besloten om niet meer parkeerplekken te maken, maar over 5 of 10 jaar kan dit zo veranderen. Besluiten zijn ook nooit voor de eeuwigheid. Parkeergarages zijn in die zin de oplossing om mensen te blijven aantrekken.

Zijn deze parkeergarages alleen aangelegd voor de bezoekers of ook voor de bewoners als compensatie dat zij niet meer in de binnenstad kunnen parkeren?

Die zijn eigenlijk alleen gericht op de bezoekers. De bewoners mogen met een

parkeervergunning op straat staan, dat zijn eigenlijk de blauwe stukken die je hier op de kaart ziet staan. Ik moet wel zeggen dat het in de binnenstad ontzettend druk is, er is een wachtlijst met mensen die een vergunning willen. Er waren op een gegeven moment zoveel

vergunningen afgegeven dat ook al had je een vergunning, dat er toch bijna geen parkeerplek meer voor deze mensen was. Daar was ook weer onenigheid over, want die mensen zeiden ‘ja leuk, nu hebben we een vergunning, maar ik kan nooit ergens parkeren’. Toen hebben we gezegd, we gaan een plafond opstellen. Er zijn, ik zeg maar wat, 400 parkeerplaatsen en we hebben 500 vergunningen uitgeven. Iets meer vergunningen dan parkeerplaatsen, want niet iedereen is altijd aanwezig. Maar er zijn wel 600 of 700 mensen die zo’n vergunning willen hebben, die staan op de wachtlijst en moeten elders hun auto kwijt. Ik denk dat ze dat vaak op Overstad doen.

Het is een doorgaand proces, doordat er nog steeds straten worden afgesloten. Hoe gaat het proces bijvoorbeeld met de ondernemers die in het gebied zitten? Want wordt er met hun gepraat? Er is momenteel een ondernemingsvereniging opgericht, omdat ze vonden dat er in 2001 niet echt naar hun werd geluisterd. Wordt er doordat ze samenwerken wel naar hun geluisterd en worden ze betrokken bij het proces? Ze maken zelf namelijk ook plannen.

Met het parkeerplan hebben we veel groepen uitgenodigd, de ondernemers maar ook bewoners in verschillende bijeenkomsten. Als gemeente hebben we een aantal voorstellen neergelegd en ze mochten zelf ook ideeën aandragen. Er zijn 3 of 4 verschillende plannen gemaakt door de groepen zelf. Eentje door de milieuvereniging, ondernemers en ook een individueel persoon die helemaal voor de auto was, zodat het mogelijk is om weer overal met de auto te komen. De meningen lopen dus heel erg uiteen. Het is dus evengoed erg moeilijk om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. We wilden een eenduidig advies van de groepen als geheel en dat was eigenlijk niet te bereiken. Op de een na laatste vergadering zijn de ondernemers er uitgestapt. Ze vonden dat ze niet hun zin kregen. Niet echt de beste methode om je zin te krijgen, je kunt beter in gesprek blijven.

Uiteindelijk hebben we twee modellen voorgelegd, een leermodel en een sectormodel. De gezamenlijke groep, zonder de ondernemers dan, hadden ook een model voorgelegd. Het was voor de raad dusdanig moeilijk om een keuze te maken dat ze dat ook niet hebben gedaan. Ze hebben gezegd dat ze een aantal maatregelen uit gaan voeren, zoals het ongelijkvloers maken van de N9 en een aantal andere maatregelen die in alle plannen voor kwamen. Later hebben ze besloten om voor het ringmodel te gaan. Zo gaat het proces.

Het is niet zo dat als mensen de kans hebben om wat te zeggen, dat het ook meteen uitkomt wat ze willen. Het is moeilijk, je moet altijd een middenweg vinden. Eigenlijk is het altijd zo dat iedereen een beetje tevreden is.

Hoe zit het bijvoorbeeld met de minder valide mensen die de binnenstad bezoeken of die er wonen?

Ik heb dit kaartje. Daarop staat aangegeven waar alle parkeerplekken zijn die voor hen zijn bedoeld. Ze mogen overal parkeren, ook gratis. Er zijn ook een aantal in het afgesloten gebied, maar je kunt hier alleen komen in de tijden dat het mogelijk is om te laden en te lossen. Daarbuiten heb je een ontheffing nodig. Er zijn ook een paar mensen die zo erg gehandicapt zijn en een specifiek doel hebben, zoals het bijwonen van een raadsvergadering of ze willen een bepaalde winkel bezoeken. Die hebben we een ontheffing gegeven, maar dan gaat het wel om de heel zwaar gehandicapten mensen. Iedereen die de afstand kan lopen van één van de parkeerplekken die krijgen deze ontheffing niet.

De ontheffing die ze krijgen, moet daar voor worden betaald?

Ja, maar niet zoveel. Het hangt er vanaf hoe lang je wilt parkeren. Als je onbeperkt wilt parkeren is het ongeveer €90 per jaar.

En de ondernemers kunnen ook een ontheffing krijgen?

Ja, bijvoorbeeld voor het laden en lossen. Tijdens de laad –en lostijden mag iedereen erin. Dat is maandag t/m zaterdag van 7 uur tot 11 uur en van 17 uur tot 19.30 uur. Dan gaan de palen naar beneden en mag iedereen erin. De ondernemers om hun winkel te bevoorraden, maar ook klanten als zij iets groots hebben gekocht en als ze dat met de auto willen ophalen. Daarbuiten heb je een ontheffing nodig. Die worden ook wel afgegeven.

Ik ben nu bezig met een nieuw ontheffingenbeleid. Dit wordt hopelijk volgende week in het college behandeld.

Het is ooit begonnen in 1999, waarin steeds meer ontheffingen kwamen. Er waren heel veel mappen met mensen die een ontheffing hadden gekregen, bijvoorbeeld voor werk en deze rij mappen werd steeds groter. We hadden 600 verschillende ontheffingen. Op een gegeven moment werd het een beetje onoverzichtelijk dus heb ik in 2011 een nieuw beleid gemaakt waarin het aantal ontheffingen terug ging naar 100 teksten. Ik heb alles een beetje verzameld en opgeschreven. Op zich was dat prima, maar nu willen we digitaliseren, zodat mensen online een ontheffing kunnen aanvragen en verstrekken. Dan is 100 evengoed heel veel, want dan moeten wij 100 producten maken en moeten mensen uit deze enorme lijst kiezen.

Vandaar dat ik nu bezig ben met een nieuw ontheffingenbeleid en ik heb het terug weten te brengen naar 8. We hebben ook een snorfietsontheffing. Deze zijn dan niet welkom in het voetgangersgebied, maar omdat mensen deze gebruiken omdat ze niet goed kunnen lopen kunnen ze daar een ontheffing voor krijgen.

Er zijn ongeveer 1500 ontheffingen uitgegeven. Niet alleen voor de binnenstad, maar in de rest van de stad hebben we ook wat verboden.

Het zijn zoveel ontheffingen want we wilden goed maatwerk bieden. Niet dat mensen te veel kregen of juist te weinig. Elke verandering leverde weer een nieuw stuk tekst op, want het was niet mogelijk om variabelen toe te voegen. Het was dus heel complex. Nu met het digitaliseren is dit niet meer nodig, want hierdoor is het mogelijk om bijvoorbeeld de locatie

makkelijk te wijzigen. We hebben er ook naar gekeken hoe we het aantal teksten konden opschonen, want je kunt mensen geen 100 verschillende producten voorschotelen. Bij 10 ben je de weg al kwijt.

Ik wilde nog verder terug gaan, naar 3 of 4 en ik heb dit ook voorgelegd aan de wethouders. Die gingen hier echter niet in mee want het zou dan ook betekenen dat er een strenger beleid moest worden gevoerd, waardoor mensen geen ontheffing meer zouden krijgen. De

wethouders wilden de mensen tegemoet komen, wat ook een kenmerk is van dit college. Ik heb het nu teruggebracht tot zo min mogelijk, maar dat wel iedereen zijn of haar ontheffing kon behouden.

Hoe zit het met de ambulances?

Die hebben een landelijke ontheffing. De paaltjes gaan voor hen automatisch naar beneden, met een transponder die onder de auto zit waardoor de paal naar beneden gaat. Als er een brandmelding is in de binnenstad, gaan meteen alle palen naar beneden zodat iedereen meteen weg kan gaan bij een grote brand. En ook is dit om alle hulpdiensten de ruimte te geven. Dit is ook een regeling waar wel misbruik van wordt gemaakt. Als er een nep brandmelding is doordat bijvoorbeeld iemand zijn sigaret opsteekt, dan gaan de palen ook naar beneden en gaan mensen ook door de palen.

Hoe zit het met het beleid? Want er zijn na de zomer gemeenteraadsverkiezingen in Alkmaar. Verandert het beleid dan ook elke 4 jaar?

Dat kan anders worden, hangt af van wie er gekozen wordt. Qua ontheffingenbeleid zal er niet zoveel veranderen. Het zal voor iedereen moeilijk zijn om ontheffingen van mensen af te nemen, dit stuit op weerstand. Aan de andere kant, er zijn ook wel eens klachten van mensen dat er te veel busjes in de stad staan. Dit is het geval bij het Waagplein. Werkbusjes op deze toeristische plek is natuurlijk niet mooi voor het aangezicht dus hebben we besloten dat deze busjes daar niet meer welkom zijn om te parkeren.

Wat je afsluit in de stad, dat is wel gevoelig voor politieke schommelingen. Een onderdeel daarvan is de Bierkade. Het is momenteel eenrichtingsverkeer. Het heeft altijd voor heel veel discussie gezorgd en nu ook weer denk ik bij de verkiezingen. Ik zou zelf weleens denken doordat er ten noorden van de binnenstad ook een winkelgebied is, om daar vanuit een stedenbouwkundige visie om Overstad te koppelen aan de binnenstad. Dit is al geprobeerd door de Flingersbrug over het Noordhollands kanaal.

In de kadernota is er ook nog een visie geweest om de ring om de binnenstad te knippen op de Kanaalkade en deze binnenring ook om Overstad te laten lopen en niet zoals nu alleen om de binnenstad. Nu worden de binnenstad en Overstad van elkaar gescheiden door de weg en het kanaal. De Kanaalkade was voor een deel afgesloten, maar wordt nu door politieke druk weer opengesteld. Dit schommelt dus altijd een beetje heen en weer. Dit is aan de ene kant wel jammer. Het duurt namelijk een tijdje voordat het koppelen van 2 gebieden ook echt in het systeem van de mensen zit. Het maakt in mijn ogen ook heel veel uit hoe je de Kanaalkade indeelt.

Ik persoonlijk zou de Kanaalkade wel afsluiten en nog meer gebieden afsluiten in de binnenstad, zodat vooral in het noorden van de binnenstad meer winkels komen, zodat dit dichterbij Overstad komt. Dit is wel slechts een persoonlijke visie, niet iets van de gemeente.

Waarom is de Bierkade eenrichtingsverkeer?

Er was heel veel onvrede van de bewoners die daar woonden, voornamelijk door de slechte luchtkwaliteit. De weg ligt dichtbij de woningen. Uit onderzoek bleek dat de luchtkwaliteit onder de norm was. Dit betekent dat wij als gemeente wel iets moesten doen. Ook waren de fietsers en de auto’s aan het rijden over dezelfde rijbaan, wat ook voor onveilige situaties zorgde. Je kon er niet echt prettig fietsen. Dit waren 2 aanleidingen om het

eenrichtingsverkeer te maken, waardoor het aantal auto’s afneemt en de luchtkwaliteit toeneemt.

We hadden er ook voor kunnen kiezen om de weg te verplaatsen, door deze een stukje in het Noordhollands kanaal te plaatsen, maar dit zou te veel geld hebben gekost. De kade moet dan worden vergroot.

Dat betekent dat de binnenring wordt onderbroken.

Ja, dat klopt, verkeerskundig gezien is dit verre van ideaal. We hebben een plan gemaakt om een nieuwe brug te maken, zodat de ring wordt verplaatst. Vorig jaar is echter besloten om vanwege de hoge kosten dit plan niet door te laten gaan. We hebben dus een binnenring die verkeerskundig gezien verre van optimaal is, doordat een deel eenrichtingsverkeer is. Het loopt nog niet echt vast. Misschien op hele drukke dagen wel.

Hoe zit het met de toekomst? Er staan nu palen in de weg, maar jullie gaan ervoor om de palen te verwijderen?

Ja, daar zijn we druk mee bezig. Het gebeurt wel eens dat mensen tegen deze palen aanrijden, bijvoorbeeld omdat de palen omhoog gaan terwijl men er overheen rijdt. Dit gebeurt zo’n één keer per week. Dit is best wel veel. De schade die de mensen hiervan hebben is groot. De airbags gaan dan uit en ook de onderkant van de auto’s is vernield. Er staan

bewakingscamera’s bij de palen en daaruit blijkt dat het bijna altijd de schuld is van de bewoners zelf, ze zien bijvoorbeeld niet dat er een paal staat. Alle kosten zijn dan voor de persoon, al zal de verzekering het wel vergoeden want de auto is total loss.

We hebben momenteel een wethouder die vindt dat de schade die de mensen hiervan

ondervinden wel erg groot is, in vergelijking met de overtreding die ze begaan. Het mag niet, maar de kosten zijn wel erg hoog voor het vergrijp. Ook staat het aangenamer dat er geen palen staan, het oogt uitnodiger en vriendelijker. Hierdoor willen we overgaan op camera’s en een aantal steden hebben dit ook al.

Het probleem is echter het Openbaar Ministerie. Zij moeten de boetes uitschrijven, dat kan de gemeente niet doen. Er zijn tot op heden nog geen afdelingen van het OM die dit willen doen. Wij zijn momenteel in gesprek met het OM en ze reageren tegenover ons best positief. We gaan binnenkort ook in andere steden kijken hoe het systeem precies werkt en hoe de foto’s zijn. Het OM wil natuurlijk goede foto’s en dan alleen van mensen die geen ontheffing hebben. Ze willen er zeker van zijn dat als ze een boete uitschrijven, dat het wel echt klopt, want anders komen er bezwaren die veel tijd in beslag nemen. Hiervan gaan we het OM overtuigen.

Het is een heel ander systeem. Nu is er een fysieke barrière, een paal. Mensen weten dat ze er niet door kunnen, ook de buitenlanders. Zonder deze palen moeten er duidelijk borden staan dat men weet dat ze niet het gebied in mogen rijden. Ook een probleem zijn de buitenlanders,

want als deze doorrijden in het gebied waar ze niet mogen komen, is het moeilijk om deze mensen te laten betalen. Dit is ook een nadeel van de camera’s.

Door die camera’s maak je ook andere dingen mogelijk. Nu is er een pasje nodig of een barcode kaartje om ervoor te zorgen dat de palen naar beneden gaan. Als het allemaal gedigitaliseerd wordt, is het handiger om met een camera het in de gaten te houden. Ook bijvoorbeeld bij een spoedgeval is het ook makkelijker om erin te rijden. Wij willen in het