Hoofdstuk 3: De mogelijkheden in Europa en Nederland
3.3 Intermediairsconvenant douaneaangifte en horizontaal toezicht
In 3.2 is de samenwerking van de intermediair en Douane in het kader van het AEO-concept
behandeld. In 3.3.1 komt eerst het intermediairsconvenant voor de douaneaangifte aan de orde. Dan wordt in 3.3.2 dieper ingegaan op het intermediairsconvenant douaneaangifte in het kader van horizontaal toezicht.
3.3.1 Intermediairsconvenant douaneaangifte
Naast de optie om intermediairsconvenanten onder het AEO-concept te laten vallen, staat de mogelijkheid open om over aangiften afspraken te maken tussen de Douane en de intermediair. Er zouden bijvoorbeeld afspraken kunnen worden gemaakt over douane-expediteurs die niet de AEO-faciliteiten krijgen en wel AEO-gecertificeerd zijn, omdat ze de aangifte als directe vertegenwoordiger voor een niet-AEO-er doen. De intermediair kan vervolgens afspraken maken over hoe de
98
Figuur 4: Intermediairsconvenant douaneaangifte
intermediair toezicht houdt op de naleving van de douanewetgeving bij aangewezen ondernemers. Figuur 4 geeft een grafische weergave van het intermediairsconvenant douaneaangifte.
Douane-expediteurs doen aangifte voor ondernemers. Bij directe vertegenwoordiging - de douane-expediteur treedt dan op als
vertegenwoordiger van de niet-AEO-ondernemer - krijgt de douane-expediteur niet alle AEO-faciliteiten die in hoofdstuk 2 zijn behandeld. De intermediair doet de aangifte voor de ondernemer. De intermediair heeft geen rechtstreekse invloed op de aangifte, de intermediair krijgt de gegevens van de ondernemer en weet niet zeker of de gegevens kloppen. Bij de invoering van het AEO-concept was er, zoals later bleek, een enorme verwachtingskloof; de douane-expediteurs dachten gewoon de faciliteiten te krijgen99.
In dit kader zijn er al vanaf 2008 gesprekken100 geweest tussen de Douane en de FENEX
(brancheorganisatie van expediteurs en logistieke dienstverleners). De Douane heeft aan de FENEX de optie voorgelegd om met vereisten voor een aangifte te komen om deze voor de AEO-faciliteiten in aanmerking te laten komen. Er wordt dan op aangifteniveau een selectie gemaakt. Een andere optie kan het selecteren op het niveau van de ondernemer zijn. Indien de klant van de douane-expediteur AEO-waardig is en de douane-douane-expediteur helemaal achter de aangifte staat, kan de douane-expediteur de faciliteiten verkrijgen101. Deze afspraken zijn nog niet vastgelegd in een convenant.
Het zou mogelijk kunnen worden om afspraken te maken met de Douane over bepaalde
onderwerpen, bijvoorbeeld over de douanewaarde, de oorsprong of de classificatie van goederen, met inachtneming van de uitgangspunten die ook gelden in het horizontaal toezicht bij de
Belastingdienst. De intermediair kan dan voor bijvoorbeeld een groep ondernemers in de textielhandel, de scheepvaart of de elektronicahandel bepaalde afspraken maken.
3.3.2 Horizontaal toezicht en intermediairsconvenant douaneaangifte
Het intermediairsconvenant douaneaangifte bij de Douane heeft de grootste overeenkomsten met het intermediairsconvenant bij de Belastingdienst. Op dit moment worden de uitgangspunten van horizontaal toezicht niet direct gevolgd bij het AEO-concept bij de Douane.
Deze uitgangspunten van horizontaal toezicht (‘werken in de actualiteit’, ‘maximale transparantie’ en ‘individueel maatwerk binnen landelijke wettelijke kaders’) brengen met zich mee dat de Douane op een aantal punten een andere werkwijze moet hanteren. Lopende zaken, zoals lopende bezwaren en
99
Mevrouw Jonker-Conijn, zie bijlage 2: interview mevrouw Jonker-Conijn. 100 Mevrouw Jonker-Conijn, zie bijlage 2: interview mevrouw Jonker-Conijn. 101
aangiften bij de ondernemer, uit het verleden dienen versneld te worden afgewikkeld, voordat een intermediairsconvenant wordt gesloten. De ondernemer krijgt zo zekerheid voordat de ondernemer kan toetreden bij een gesloten convenant.
Daarnaast is het bij de Belastingdienst gebruikelijk dat, wanneer er mogelijk een verschillend standpunt over een kwestie kan zijn, de intermediair vooraf contact opneemt met de
Belastingdienst. Ook hier zou de Douane zich moeten aanpassen, de Douane heeft nu namelijk niet een mogelijkheid opengesteld voor intermediairs of ondernemers om vooraf expliciet zaken aan een inspecteur voor te leggen. Een intermediair kan wel voor een onderneming (of de ondernemer kan zelf) een bindende tariefinlichting of bindende oorspronginlichting102 aanvragen, maar daarbij geldt dat de inspecteur binnen drie maanden een beslissing dient te nemen en anders de aanvrager op de hoogte dient te stellen van de reden van de vertraging103. Dit is dus niet een erg korte termijn. Bovendien bestaat de mogelijkheid bezwaar en beroep tegen de beslissing in te stellen.
De uitgangspunten zorgen voor een aantal aanpassingen. Deze uitgangspunten kunnen door de Douane worden opgenomen in de nieuwe mogelijkheid een intermediairsconvenant douaneaangifte te sluiten met een intermediair.
3.4 Samenvatting
In dit hoofdstuk zijn de volgende onderwerpen aan de orde gekomen: - Intermediairs Douane en de verschillende mogelijkheden
- Samenwerking binnen het AEO-concept van intermediair en Douane - Intermediairsconvenanten aangifte en horizontaal toezicht
Intermediairs Douane en de verschillende mogelijkheden
Een intermediair bij de Douane is óf een expediteur óf een douaneadviseur. De douane-expediteur doet aangiften voor een AEO of niet-AEO en een douaneadviseur geeft advies over allerlei douaneaspecten van de onderneming.
Aangezien het toezicht op de AEO-voorwaarden en het toezicht op het aangifteproces wezenlijk verschilt, dient onderscheid te worden gemaakt in de afspraken die tussen de Douane en de intermediairs kunnen worden gemaakt in het kader van AEO en in het kader van aangiften. De volgende opties zijn mogelijk:
- Samenwerking binnen het AEO-concept van intermediair en Douane - Intermediairsconvenanten aangifte/horizontaal toezicht
Samenwerking binnen AEO-concept intermediair en Douane
De opzet van de samenwerking binnen AEO-concept
102 Artikel 12 CDW. 103
Wanneer de samenwerking tussen de Douane en de intermediair wordt gekoppeld aan het AEO-concept, zullen er tussen de intermediair afspraken moeten worden gemaakt over de handhaving van de voorwaarden voor de AEO-certificaten. De Douane kan het toezicht uitbesteden of
metatoezicht toepassen. Het uitbesteden kost de Douane geld.
Metatoezicht kan een optie zijn, de vraag speelt alleen of het wenselijk is de huidige praktijk te formaliseren. Een andere mogelijkheid kan nog zijn dat er een keurmerk komt voor intermediairs, dit kan weer formeel en daarmee verplicht, of informeel zodat de AEO vrijheid heeft om wel of niet een intermediair in te schakelen.
Europese regelgeving
Het AEO-concept is Europees vastgelegd, in de nationale wetgeving (de Algemene Douanewet) is niets met betrekking tot het concept vastgelegd of uitgewerkt. De verankering van het AEO-concept in de Europese regelgeving is aan de orde gekomen. In artikel 14 quindecies TCDW is vastgelegd dat de Douane mag vertrouwen op het oordeel van een deskundige.
Intermediairsconvenant douaneaangifte en horizontaal toezicht
Intermediairsconvenant douaneaangifte
Bij de Belastingdienst is het intermediairsconvenant voornamelijk gericht op de aangifte. De douane-tegenhanger is het intermediairsconvenant douaneaangifte. In het intermediairsconvenant
douaneaangifte worden afspraken gemaakt over de faciliteiten die de Douane aan de intermediair geeft. De intermediair verzorgt de aangifte en heeft rechtstreeks invloed op de aangifte.
De belastingplichtige levert de gegevens aan voor de aangifte, de intermediair dient vervolgens de aangifte voor de belastingplichtige in.
Horizontaal toezicht en intermediairsconvenant douaneaangifte
Een intermediairsconvenant douaneaangifte kan in principe aansluiten bij de uitgangspunten van het horizontaal toezicht bij de Belastingdienst: begrip, wederzijds vertrouwen en transparantie. De Douane zal voor de implementatie echter een aantal aanpassingen moeten doen, zoals het mogelijk maken van vooroverleg.