Toolkit Begeleid Leren
Ad 2. Het verkrijgen van en voorbereiden op een zelfgekozen opleiding
C. Emotionele vaardigheden Mogelijk Hulp nodig Uitleg 1.Omgaan met emoties
2.4.2 Hulpbronnendiagnostiek en Hulpbronnen Inventarisatie Onderwijs Omgeving (HIOO)
Wat?
Het inventariseren van de hulpbronnen (mensen, dingen, plaatsen en activiteiten) die onmisbaar zijn om met succes en tevredenheid te kunnen functioneren binnen de opleiding van eigen keuze.
Waarom?
Om te begrijpen welke hulpbronnen er onmisbaar zijn om met succes en tevredenheid te functioneren in de gekozen onderwijsomgeving, welke vaardigheden al aanwezig zijn en welke vaardigheden geleerd moeten worden.
Wie?
Begeleid Leren-medewerker samen met de student met psychische beperkingen. Wanneer?
Tijdens de verkrijgen- en/of de behoudenfase van de zelfgekozen opleiding. Waar?
Op een door de student gekozen plek, binnen of buiten de opleiding. Hoe?
Met behulp van de hulpronnendiagnostiekkaart en/of de Hulpbronnen Inventarisatie Onderwijs Omgeving (HIOO).
Eén van de doelen van Begeleid Leren-programma’s is het faciliteren van de
maatschappelijke participatie door middel van het aanbieden van onderwijsdiensten aan mensen met psychische beperkingen, zodat zij toegang hebben tot hulpbronnen die zij nodig hebben om hun opleiding te kunnen voortzetten en afmaken en door het ondersteunen van opleidingen bij het ontwikkelen van de nodige aanpassingen.
Hulpbronnendiagnostiek is een hulpmiddel waarmee de Begeleid Leren-medewerker en de student samen kunnen vaststellen welke hulpbronnen onmisbaar zijn om met succes en tevredenheid te kunnen functioneren in de gekozen omgeving. Hulpbronnendiagnostiek stelt de student in staat vast te stellen welke hulpbronnen hij/zij nodig heeft en hoe intensief en vaak hij/zij deze zal gebruiken.
Bij het inventariseren van de noodzakelijke hulpbronnen dient men zich er altijd bewust van te zijn dat de diensten op de unieke behoeften van elke student moeten aansluiten, alsook een omgeving bieden die de individuele privacy en persoonlijke waardigheid waarborgt. De diensten dienen de toegang te bevorderen tot niet stigmatiserende hulpbronnen, die
aansluiten bij de keuze van de student en op de typische routines behorend bij het leven van een student. Het coördineren van de verschillende soorten benodigde hulpbronnen is nodig om de student te kunnen helpen zijn/haar opleidingsdoel te bereiken.8
Om de benodigde hulpbronnen te kunnen inventariseren is het van groot belang deze in
8 Bewerkt van Unger, K. (1998). Handbook on supported education: Providing services to students with psychiatric disabilities. Portland, OR: Rehabilitation through Education.
61
kaart te brengen door middel van de hieronder beschreven instrumenten, de hulpbronnen diagnostiek en de hulpbronnendiagnostiekkaart, om zo het gebruik van de hulpbronnen te beschrijven en hun beschikbaarheid vast te stellen. Gedurende het gehele proces is het van wezenlijk belang de wensen van de student te respecteren en hem/haar de kans te geven de leiding te nemen en volledig mee te doen bij het vaststellen van de criteria voor succes alsook het evalueren van zijn/haar eigen vooruitgang.
Hulpbronnendiagnostiek
Breng onmisbare hulpbronnen in kaart
Bespreek met de student welke hulpbronnen onmisbaar zijn of, wanneer dit niet mogelijk of te moeilijk is, gebruik samen met de student de Hulpbronnen Inventarisatie Onderwijs Omgeving (zie HIOO hieronder) om vast te stellen welke hulpbronnen hij/zij als onmisbaar beschouwt met betrekking tot het bereiken van zijn/haar opleidingsdoel.
Beschrijf het gebruik van de hulpbronnen
Analyseer na het in kaart brengen van de onmisbare hulpbronnen samen met de student voor elke onmisbare hulpbron welke ondersteuning (mensen) of welk gebruik (middelen) nodig is, om zo de intensiteit en de frequentie van het gebruik van de hulpbronnen vast te kunnen stellen.
Bepaal de beschikbaarheid van hulpbronnen
Ondersteun de student in dit laatste stadium met het bedenken hoe hij/zij in contact kan komen met de gekozen hulpbronnen. Indien de student de hulpbron al gebruikt, help dan de benodigde ondersteuning of (het benodigde) gebruik te realiseren. Wanneer de hulpbron nodig is maar niet aanwezig, bekijk dan samen met de student hoe deze gerealiseerd kan worden. Hulpbronnendiagnostiekkaart Student: ______________________________________________________________ Begeleider: __________________________________________ Opleidingsdoel: _____________________________________________________ Onmisbare hulpbron Gebruik of ondersteuning van hulpbron Beschikbaarheid
Nodig Aanwezig Alternatieve hulpbron
Voorbeeld.
Marie heeft zich kortgeleden ingeschreven voor een studie kunstgeschiedenis. De
universiteit waar ze zich heeft aangemeld vraagt €1750 collegegeld per jaar. Ze heeft zelf geen geld om deze studie te (kunnen) betalen, dus heeft ze hulp nodig bij het vinden van beschikbare hulpbronnen die haar kunnen helpen deze financiële hindernis te overwinnen en zo haar opleidingsdoel te behalen.
Student: Mary Stevens
Begeleider: John Giddens
Opleidingsdoel: Studie Kunstgeschiedenis afronden
Onmisbare hulpbron Gebruik of ondersteuning van hulpbron Beschikbaarheid Nodig Aanwezi g Alternatieve hulpbron Collegegeld
Jaarlijkse betaling van
collegeld (€1750) € 1750/jaar
€875/ van ouders
Studiebeurs
Hulpbronnen Inventarisatie Onderwijs Omgeving (HIOO) Instructies
1. Bekijk samen met de student/cliënt het gekozen opleidingsdoel. Bespreek met hem/haar of hij/zij zelf het echt het liefst deze opleiding wil doen en helemaal zelf het opleidingsdoel heeft bepaald (niet de familie, de GGz-behandelaar of de
onderwijsmedewerkers).
2. Bekijk samen met de student/cliënt de eisen van de opleiding en de daarvoor benodigde hulpbronnen met behulp van hulpbronnen diagnostiek.
3. Stel van elk van de hulpbronnen op de lijst vast of de student/cliënt in staat is deze te realiseren door samen met de student/cliënt te kijken of hij/zij denkt of de hulpbron nodig en aanwezig is.
4. Ga na wat de gevoelens van de student zijn ten aanzien van de benodigde en aanwezige hulpbronnen en wat er voor nodig zou kunnen zijn om zijn/haar opleidingsdoel te behalen.
5. Vraag de student die hulpbronnen te selecteren waarvan hij/zij denkt dat ze het meest belangrijk zijn ten aanzien van het bereiken van zijn/haar opleidingsdoel.
6. Indien de hulpbron niet aanwezig is en de student/cliënt de hulpbron zelf niet kan realiseren en weinig of geen kennis van de hulpbron heeft, ontwikkel dan een
hulpbron-interventieplan om zo de student/cliënt te helpen de hulpbron te realiseren. 7. Indien de hulpbron beschikbaar is, maar de student/cliënt de hulpbron niet vaak
genoeg of goed genoeg gebruikt, help dan de student/cliënt de hulpbron adequaat te gebruiken.
Student/cliënt: ____________________________________________ Begeleider: _________________________________
Opleidingsdoel: ______________________________________________
Vaardigheden Inventarisatie Onderwijs Omgeving
A. Mensen Nodig Aanwezig Uitleg
1. Docent 2. Studieloopbaanbegeleider
3. Medestudent 4. Broer 5. Vriend 6. Studieadviseur 7.
8.
9.
B. Plaatsen Nodig Aanwezig
1. Bibliotheek 2. Een studieruimte 3. Open leercentrum 4. Kantine 5. Schoolplein 6.
7.
8.
C. Activiteiten Nodig Aanwezig
1. Afspraken 2. Discussie 3. Rollenspellen 4. Pauzes 5. Supervisie 6. Stagebegeleiding 7. Ontspanning 8.
9.
10.
64
D. Dingen Nodig Aanwezig