Zelfregulering. Uit Tabel 8 komt naar voren dat de docenten geen verband ervaren tussen de mate van beheersing van de vaardigheid zelfregulering en het uitstroomniveau van de leerlingen. Volgens hen beheersen over het algemeen alle leerlingen deze vaardigheid nog te weinig. Volgens de docent van school 1 komt dit doordat de leerlingen het simpelweg nog niet kunnen omdat hun brein nog niet helemaal ontwikkeld is. De docent beschrijft de mate
37 van de beheersing van zelfregulering vooral met de concepten ‘goed plannen’ en ‘beloningen uitstellen’.
Tabel 8
Ervaringen docenten VO met beheersing van de vaardigheid zelfregulering. Zelfregulering Ervaart de docent een verband
tussen mate van beheersing en uitstroomniveau?
Ja Nee
Citaten van de docenten over hun ervaringen met de mate van beheersing
School 1 X “Sommige leerlingen zijn veel volwassener en
kunnen goed plannen en beloningen uitstellen. Maar over het algemeen zien we zelfregulatie nog echt te weinig in vergelijking met
communiceren en kritisch denken. Maar dat kan ook verklaard worden door het deel van het brein, wat verantwoordelijk is voor het kunnen plannen, nog niet helemaal ontwikkeld is. Over het algemeen gaat het wel beter bij de dames dan bij de heren.”
School 2 X “Dit vinden ze nog wel heel moeilijk. De
meeste doen het niet vanzelf, ze moeten wel hulp krijgen in het ontwikkelen van de
vaardigheid. Soms vragen we onszelf af of het PO hier wel aandacht aan besteedt. Dit blijkt meestal wel zo te zijn, maar door de fysieke overstap naar de middelbare school komt dit soms niet meer zo goed terug. We moeten ook rekening houden met de ontwikkelingsfase van de leerlingen. Daarnaast hangt het ook af van de opvoeding en het milieu.”
Noot. Definitie zelfregulering (Thijs et al., 2014). De citaten zijn uitspraken van de onderbouwcoördinatoren tijdens persoonlijke communicatie op 17 mei en 27 juni 2018.
De docent van school 2 geeft aan dat er verschillende factoren invloed hebben op de mate van beheersing van de vaardigheid. Eén van deze factoren is de fysieke overstap van het PO naar het VO. “We weten dat de leerlingen al aan de vaardigheid hebben gewerkt op de
basisschool, maar daar is soms weinig van terug te zien” (VO docent, school 2, persoonlijke communicatie, 27 juni 2018).
38 Communiceren. Uit Tabel 9 komt naar voren dat de docenten geen verband ervaren tussen de mate van beheersing van de vaardigheid communiceren en het uitstroomniveau van de leerlingen: “Sommige vmbo-t leerlingen zijn communicatief veel sterker dan vwo
leerlingen” (VO docent, school 1, persoonlijke communicatie, 17 mei 2018). Daarnaast benoemt de docent van school 1 dat de leerlingen over het algemeen steeds beter kunnen communiceren maar dat ze nog wel een te lage woordenschat hebben om het goed te kunnen uiten. Volgens de docenten zou de mate van beheersing veel groter zijn als de leerlingen een betere woordenschat hebben. Hij benoemt dat de leerlingen namelijk wel goed weten welke manier van communiceren van het wordt verwacht.
Tabel 9
Ervaringen docenten VO met beheersing van de vaardigheid communiceren. Communiceren Ervaart de docent een verband
tussen mate van beheersing en uitstroomniveau?
Ja Nee
Citaten van de docenten over hun ervaringen met de mate van beheersing
School 1 X “Leerlingen worden steeds sterker in
communiceren. Dit komt onder andere door de digitalisering in onze samenleving. Maar tegelijkertijd weten ze vaak niet wanneer iets grensoverschrijdend is. Daarvoor hebben ze ook te weinig zelfregulering.
Over het algemeen zijn de leerlingen heel bewust van hoe het hoort en wat de
samenleving van hen verwacht in de manier communiceren. Echter mist de woordenschat nog om dat goed te kunnen uiten.”
School 2 X “Het is een belangrijke vaardigheid, maar
omdat we er op onze school veel aandacht aan besteden, leren ze het al heel snel. Vwo en havo leerlingen hebben wel vaak een betere woordenschat wat invloed heeft op de mate van beheersing”
Noot. Definitie communiceren (Thijs et al., 2014). De citaten zijn uitspraken van de onderbouwcoördinatoren tijdens persoonlijke communicatie op 17 mei en 27 juni 2018.
39 De docent van school 2 geeft tevens aan dat woordenschat een belangrijke rol speelt bij de mate van beheersing van deze vaardigheid. Daarnaast benoemde hij dat de mate van
beheersing vrij goed is, aangezien er vanaf het begin van het eerste jaar veel aandacht aan de vaardigheid wordt besteed.
Kritisch denken. Uit Tabel 10 komt naar voren dat de docenten een verband ervaren tussen de mate van beheersing van de vaardigheid kritisch denken en het uitstroomniveau van de leerlingen. De docent van school 1 gaf in het interview aan dat dit komt doordat je voor deze vaardigheid bepaalde denkvaardigheden nodig hebt om tot een hoog niveau te komen. Hij gaf echter ook aan dat het afhangt van de verwachtingen die je stelt aan de leerlingen. “Sommige vmbo-k leerling kunnen in bepaalde opzichten beter kritisch denken omdat zij nog niet een bepaald standpunt heeft ingenomen” (VO docent, school 1, persoonlijke
communicatie, 17 mei 2018). Tabel 10
Ervaringen docenten VO met beheersing van de vaardigheid kritisch denken. Kritisch
denken Ervaart de docent een verband tussen mate van beheersing en uitstroomniveau?
Ja Nee
Citaten van de docenten over hun ervaringen met de mate van beheersing
School 1 X
“Je hebt bepaalde denkvaardigheden nodig om tot een hoog niveau te komen.”
“Doordat de leerlingen meer beschikking hebben tot informatie, worden de leerlingen ook steeds kritischer! De meeste leerlingen kunnen wel hun
visie of mening onderbouwen, maar missen hier
ook een goede woordenschat.
Omdat de leerlingen hier in Zuidoost omgaan met verschillende culturen, kunnen ze zich goed
verplaatsen in een ander. Ze zijn hierin kritisch naar elkaar: wat bereik je er mee? We hebben
steeds meer atheïsten op school.”
School 2 X “Ik zie een duidelijk verschil in de mate van beheersing tussen de leerlingen met een verschillend uitstroomniveau. Dit heeft met
40 name te maken met het kunnen formuleren van een argument of mening. Over het algemeen moeten de leerlingen deze vaardigheid nog leren. Zelfregulering en communiceren is de eerste stap. Dan pas komt kritisch denken.”
Noot. Definitie kritisch denken (Thijs et al., 2014). De citaten zijn uitspraken van de onderbouwcoördinatoren tijdens persoonlijke communicatie op 17 mei en 27 juni 2018.
De docent van school 1 benoemt verschillende concepten die hij verstaat onder kritisch denken. Volgens hem kunnen de leerlingen wel hun visie of mening onderbouwen, maar missen ze wel nog een goede woordenschat. De docent ervaart ook dat de leerlingen zich goed in elkaar kunnen verplaatsen en stellen elkaar kritische vragen. De docent van school 2 geeft aan dat deze vaardigheid pas later ontwikkeld moet worden. Hij benoemde in het interview dat de meeste leerlingen het nog moeten leren. “Leerlingen met een hoger uitstroomniveau laten meer van deze vaardigheid zien dan leerlingen met een lager uitstroomniveau” (VO docent, school 2, persoonlijke communicatie, 27 juni 2018).
Deelvraag 5: Welke voorbereiding is nodig in het PO betreffende deze vaardigheden