1 Inleiding
1.3 Het traject van de Halt-straf Alcohol
Naast het Halt-traject bestaat de Halt-straf Alcohol uit een leeropdracht bij een instelling voor verslavingszorg. Beide procedures worden achtereenvolgens beschreven.
De Halt-procedure
Nadat een jongere door de politie is doorverwezen naar Halt, wordt bij Halt geke-ken om welk van de drie varianten het gaat (Halt Nederland, 2013c):
Er is sprake van een strafbaar feit waarbij een jongere alcohol heeft genut-tigd of bij zich had. De zaak wordt afgedaan als een reguliere Halt-straf,
met als extra voorwaarde een verwijzing naar de instelling voor versla-vingszorg voor een leeropdracht.
Er is sprake van het nuttigen of bij zich hebben van alcohol door de jon-gere, met name overtreding van artikel 453 Sr. (openbare dronkenschap) of een strafbaar alcoholgerelateerd feit in de APV. De Halt-straf omvat alleen een start- en eindgesprek en een verwijzing naar de instelling voor verslavingszorg voor een leeropdracht.
Er is sprake van een zaak waarin alcohol speelt, maar die voor de Halt-medewerker geen aanleiding vormt om door te verwijzen naar de instel-ling voor verslavingszorg. De leeropdracht is dan de Halt-leeropdracht alcohol.
Afhankelijk van de aard van de zaak wordt bij Halt nader invulling gegeven aan bijvoorbeeld het aantal gesprekken bij Halt, het eventueel betalen van schadever-goeding, het aanbieden van excuses (aan het slachtoffer of aan ouders) en het deel-nemen aan de leeropdracht. Het alcoholgebruik of -bezit van de jongere vormt in alle drie de varianten een minimale voorwaarde. Wanneer de jongere en zijn ouder instemmen met de interventie,14 volgen voor de jongere twee bijeenkomsten bij een instelling voor verslavingszorg en voor de ouder een informatiebijeenkomst. Het traject sluit af met een eindgesprek bij Halt.15 In figuur 1.3 op de volgende pagina is het verloop van de Halt-straf Alcohol schematisch weergegeven.
De leeropdracht bij de instelling voor verslavingszorg
In iedere regio waar de Halt-straf Alcohol wordt aangeboden, werkt Halt samen met een lokale instelling voor verslavingszorg. Als Halt heeft besloten de jongere een leeropdracht aan te bieden en het aanbod geaccepteerd wordt, worden een jon-gere en de ouders uitgenodigd. De leeropdracht voor jonjon-geren duurt zes uur, de informatiebijeenkomst voor ouders tweeënhalf uur. De visie van de samenstellers van de bijeenkomsten is in een trainersmap uitgewerkt. Hierin staat wat er van trai-ners verwacht wordt, wat de visie op alcoholgebruik is en op welke theoretische uitgangspunten de leeropdracht gestoeld is.
14. Bij jongeren onder zestien jaar moeten ouders toestemming geven voor de Halt-straf Alcohol. Als de jongeren en/of hun ouders niet instemmen met de interventie, volgt het reguliere traject via het Openbaar Ministerie (OM). Afhankelijk van het gepleegde feit kan een jongere dan een aantekening in het justitiële documentatie-register krijgen.
Figuur 1.3 – traject Halt-straf Alcohol
Politie constateert strafbaar feit
Zo nee:
Halt-straf Alcohol niet verder uitgevoerd
Zo ja:
Verwijsformulier verzenden naar verslavingszorg
Politie houdt jongere staande en maakt een proces-verbaal minderjarige (PVM) op of reikt een bon uit
PVM of bon wordt ingezonden naar respectievelijk OM of Halt, eventueel wijst OM zaak door naar Halt
Verslavingszorg plant de leeropdracht voor jongeren en de informatiebijeen-komst voor ouders, voert deze uit en rapporteert naar Halt
Halt voert met jongere en ouder een eindgesprek
Rapportage positief:
Halt draagt zorg voor positief afloopbericht naar politie
Rapportage negatief:
Halt verstuurt afloopbericht met informatie van verslavingszorg en
Halt naar politie en OM Halt signaleert en screent of jongere geschikt is voor
deelname aan de leeropdracht
Intermezzo: Prochaska en DiClemente, motiverende gespreksvoering en GGGG
In de leeropdracht wordt gebruikgemaakt van het verandermodel van Prochaska en DiClemente. Dit model gaat uit de volgende zes fasen voor effectieve gedragsverandering: In de leeropdracht gaat het om de fasen voorbeschouwing, overpeinzing, beslissing en ac-tieve verandering, waarbij vanwege de korte duur van de interventie vooral de eerste twee fasen aan bod komen. Het verandermodel wordt in de leeropdracht door middel van de gesprekstechniek van de motiverende gespreksvoering aangeboden. Dit is een op interac-tie gerichte gespreksmethode die als doel heeft mensen intrinsiek gemotiveerd te krijgen. De methode behelst onder andere het stellen van open vragen, het reflectief luisteren naar mensen en het uitlokken van uitspraken die gericht zijn op verandering. Het gaat om het ‘selectief, niet moraliserend, voorhouden van gegevens’ (Weingart en Bovens, 2011a). Het zogenaamde GGGG-schema wordt als aanvullende werktheorie gebruikt. Hierin gaat het om het benoemen van de volgende fases van een gebeurtenis: gebeurtenis, gedachte, gevoel, gedrag. Een vijfde fase, namelijk gevolgen, wordt daar vaak aan gekoppeld.
Bron: Bovens (2009)
De informatiebijeenkomst voor ouders en de leeropdracht voor jongeren bevatten de in tabel 1.1 weergegeven onderdelen.16
16. In bijlage 2 staat een korte beschrijving van ieder onderdeel.
Permanente uitgang Beslissing Overpeinzing Terugval Consolidatie Voorbeschouwing Actieve verandering Tussentijdse uitgang
Tabel 1.1 – modules, onderdelen en tijdsbestek van de leeropdracht
Module Onderdeel Tijd (min.)
Informatie- 1. Introductie 5
bijeenkomst 2. Kennismaking en info over het leertraject 20
ouders 3. Informatie over alcohol 20
4. Toen en nu 10
5. Informatie over puberteit 10
6. Motieven van gebruik en invloed ouders 10
7. Waarden en normen: stellingenspel 10
8. Praten met een puber 10
9. Praten met een puber in de praktijk 30
10. Evaluatie en afsluiting 10
Eerste 1. Introductie 10
jongeren- 2. Kennismaking 20
bijeenkomst 3. Dronken voelen en de afbraak van alcohol 20
4. Kennisquiz 20
5. Eigen gebruik 10
6. Drinkmomenten 30
7. Bespreking huiswerkopdracht 10
8. Evaluatie en afsluiting 10
Tussenfase Huiswerkopdracht Geen tijd vermeld
Telefonisch contact (facultatief) 15
Tweede 1. Introductie 10
jongeren- 2. Bespreking huiswerkopdracht 20
bijeenkomst 3. Zeg ik “nee”? 20
4. “Nee”-zeggen en dan? 20
5. Motieven en voor- en nadelenbalans 20
6. Het besluit 20