De nabuurschapslanden
Onder de nabuurschapslanden verstaan we Oost-‐Europa, de Kaukasus en de Mediterrane landen. Deze regio is een prioriteit voor de Europese Unie omwille van hun nabijheid.
Hoewel het onwaarschijnlijk is, kunnen conflicten in deze regio overslaan naar de Europese Unie. Daarom moet de Europese Unie niet alleen ac>ef zijn in deze landen, maar moet ze voornamelijk trachten om een veilige omgeving te creëren omdat er directe belangen op het spel staan. De nabuurschapslanden zijn ook van belang omwille van een goede doorgang van handel en open communica>e. Deze landen zijn voornamelijk belangrijk als doorgang voor grondstoffen (voornamelijk olie en gas) naar de Europese Unie. Zo is Oekraïne een belangrijk transitland voor gas van Rusland naar de EU. Daarnaast zijn de nabuurschapslanden ook van belang omwille van mogelijke migra>estromen naar de Unie(European Commission, 2003)(Biscop & Coelmont, 2011).
Hauser & Kernic(2006) onderstrepen het belang van de nabuurschapslanden. Door het nabuurschapsbeleid worden de externe grenzen van de Europese Unie partners. Deze partners focussen zich op samenwerking met de Unie. De nabuurschapslanden worden
uitgenodigd om dichte economische, poli>eke en culturele rela>es te onderhouden met als doel stabiliteit en veiligheid aan de grenzen van de Unie te bewerkstelligen. Het gaat voornamelijk over: Belarus, Moldavië en Oekraïne. Daarnaast zijn er ook nog de Mediterrane landen waaronder: Algerije, Egypte, Israël, Jordanië, Libanon, Libië, Marokko, Syrië, Tunesië, en Pales>na. Daarnaast zijn er ook de landen ten zuiden van de Kaukasus:
Armenië, Azerbeidzjan en Georgië(Hauser & Kernic, 2006). Hoewel ook Rusland aan de Europese Unie grenst behoort het niet tot het nabuurschapsbeleid. Toch is ook Rusland belangrijk, dit merken we bijvoorbeeld uit het strategisch partnerschap dat de Europese Unie gesloten hee\ met Rusland(European Commission, 2011).
De Europese Commissie benadrukt het belang van de nabuurschapslanden: “The European Union is stronger with stable, prosperous and democra?c neighbours. Working together on the basis of shared values and common interests, the EU and its neighbours can more effec?vely address current challenges. The Union will also intensify its rela?ons with European Neighbourhood Policy partners to the East and South to further enhance mutual security and prosperity. The Eastern Partnership under prepara?on as well as the Barcelona Process: Union for the Mediterranean will be par?cularly important in this regard(European Commission, 2008, p. 3).
Iran
Naast de nabuurschapslanden kan ook Iran aanzien worden als een geostrategisch land voor de Europese Unie. Iran zou namelijk een mogelijke bedreiging kunnen vormen voor het grondgebied van de Unie en dit voornamelijk door zijn mogelijks nucleair programma. Het betre\ dus het criterium prolifera>e van massavernie>gingswapens. De Europese Unie ziet het nucleair programma van Iran niet direct als een militaire bedreiging voor haar grondgebied, maar voornamelijk als een verstoring van de balance of power in het Midden-‐
Oosten. Voor de Europese Unie is dit nucleair programma van Iran dan ook geen casus belli, maar andere landen kunnen de prolifera>e van massavernie>gingswapens door Iran wel interpreteren als een directe bedreiging. Op basis van die existen>ële dreiging(securi?sa?on volgens Buzan) kan een land gaan handelen en dit kan een directe of indirecte bedreiging zijn voor het grondgebied van de Europese Unie(European Commission, 2003)(Biscop &
Coelmont, 2011) . De hoorn van Afrika
De hoorn van Afrika wordt in de European Security Strategy en in a strategy for the CSDP(Biscop & Coelmont, 2011) ook even kort aangehaald, voornamelijk omwille van het staatsfalen in de regio. Een duidelijk voorbeeld van staatsfalen is Somalië. Landen waar de
staat geen controle kan krijgen over het eigen grondgebied kunnen een bedreiging vormen, zowel voor het eigen grondgebied als voor het grondgebied van de Europese Unie(European Commission, 2003)(Biscop & Coelmont, 2011).
De Sahel
De Sahel is één van de armste regio's in de wereld en krijgt te kampen met een aantal uitdagingen zoals: extreme armoede, de opwarming van de aarde, voedselcrisissen, een snelle aangroei van de bevolking, zwakke staten, corrup>e, mens-‐ en drugstrafiek en terroris>sche netwerken. Deze kunnen een bedreiging vormen voor de veiligheid. Om deze redenen wordt de Sahel ook aanzien als geostrategisch gebied voor de Europese Unie. Voor de Europese Unie zijn voornamelijk Mali, Niger, Burkina Faso, Mauritanië en Tsjaad belangrijke landen(European Commission, 2003)(Biscop & Coelmont, 2011)(European External Ac?on Service, n.d.).
De regio van de Grote Meren en specifiek Congo
De Europese Unie wil een goede toegang hebben tot energiebronnen en andere belangrijke natuurlijke hulpbronnen. Hier speelt de regio van de Grote Meren een belangrijke rol en specifiek Congo. Congo is een prioriteit voor de Europese Unie omwille van de grote van het land en zijn ligging in centraal Afrika. Daarnaast bezit Congo ook veel natuurlijke rijkdommen. Bovendien is de regio van de Grote Meren ook van belang omwille van de historische banden. De Europese Unie wil een strategisch partnerschap met de Afrikaanse Unie met als doel de Afrikaanse Unie te versterken en ervoor te zorgen dat ze zelf conflicten in de regio kunnen oplossen. Daarnaast wordt de regio van de Grote Meren ook uitdrukkelijk vermeld in de European Security Strategy(European Commission, 2003). Deze stelt namelijk dat de dreiging vanuit Afrika voor de Europese Unie rela>ef beperkt is, maar dat de Unie er voornamelijk ac>ef is omwille van zijn historische banden en de verantwoordelijkheid die dit met zich meebrengt (European Commission, 2003)(Biscop & Coelmont, 2011) .
Turkije
Het belang van Turkije voor de Europese Unie neemt de laatste jaren sterk toe en dit met betrekking tot volgende domeinen: energie, veiligheid, conflictpreven>e en -‐resolu>e en regionale veiligheid in het zuiden van de Kaukasus en het Midden-‐Oosten. Nauwere banden tussen de Europese Unie en Turkije zorgen voor grotere stabiliteit in een regio die met vele uitdagingen te kampen krijgt. De huidige veiligheidssitua>e in de Europese Unie vraagt ook om een nauwere samenwerking met de Westelijke Balkan(European Commission, 2008).
De Westelijke Balkan
De Westelijke Balkan (Servië, Montenegro, Albanië, Bosnië, Macedonië, Bulgarije) is belangrijk omwille van nabijheid. Deze landen zijn van geostrategisch belang omwille van veiligheid, stabiliteit en welvaart in de regio(European Commisson, 2008).
4.2.5: De geselecteerde geostrategische landen
Alle bovengenoemde landen kan men aldus beschouwen als geostrategische landen met betrekking tot de Europese Unie. Aangezien het grote aantal, opteren we ervoor om slechts de hel\ van de landen te onderzoeken. Om hierbij zo objec>ef mogelijk te zijn, plaatsen we de gevonden landen op alfabe>sche volgorde en opteren we ervoor om telkens een land wel en een land niet te onderzoeken. Indien er voor een aantal landen geen accurate data bestaat, opteren we ervoor om het land net onder het land in kwes>e te bestuderen.
Montenegro, Bulgarije, Rusland, Oekraïne en Libië zullen we vervangen door Bosnië, Niger, Servië, Pales>na en Macedonië. Aangezien er ook voor Servië geen accurate cijfers bestaan opteren we ervoor om dit land uit het onderzoek te laten. Aangezien we voor een goed onderzoek evenveel controlelanden als geostrategische landen nodig hebben, zullen we ook een controleland moeten schrappen. Om willekeur te voorkomen, schrappen we het controleland op de 14de plaats (Servië was geostrategisch land nummer 14) namelijk Namibië. Dit levert ons volgende geostrategische landen op:
Algerije Iran Niger
Azerbeidzjan Jordanië Pales>na
Bosnië Macedonië Somalië
Burkina Faso Mali Tsjaad
Egypte Mauritanië Turkije
Deze landen zullen we in onderstaand kader linken aan het geostrategisch belang voor de Europese Unie op basis van de integra>e van het kader van Biscop, Coelmont en de European Security Strategy
Defensie tegen een
Deze landen kunnen we van geostrategisch belang noemen met betrekking tot de Europese Unie. Aangezien een onderzoek pas valide is wanneer men een controlemechanisme invoert, opteren we ervoor om at random enkele landen voorop te stellen die niet aan deze voorwaarden voldoen. We hebben getracht om deze landen min of meer te kiezen op basis van geografische spreiding. Het is hierbij belangrijk om op te merken dat er zich geen landen uit het Midden-‐Oosten tussen onze controlelanden bevinden. Dit komt omdat alle landen uit het Midden-‐Oosten in zekere mate belangrijk zijn in het buitenlands beleid van de Europese Unie en dit voornamelijk omwille van hun grondstoffen en hun nabijheid. Volgende landen zullen dan ook onze controlelanden zijn.
Bolivië Gambia Maleisië
Botswana Guatemala Mongolië
Cambodja Haï> Paraguay
Ecuador Kenya Suriname
Filipijnen Madagascar Zambia
Zoals hierboven uitgelegd hebben we Namibië, dat op de 14e plaats stond, uit het onderzoek gelaten.
4.2.6: De toe-‐ en afname van geostrategisch belang voor de Unie in de periode 1993-‐2007
Om dit onderzoek op een zo correct mogelijke manier te voeren, is het van belang om rekening te houden met het >jdsbestek waarin dit onderzoek plaatsvindt. Zo hebben een aantal van onze onderzoekslanden sinds 1993 aan belang gewonnen voor de Unie.
Sinds 2003 voert de Europese Unie een nabuurschapsbeleid. Door dit nabuurschapsbeleid winnen: Algerije, Egypte, Jordanië, Pales>na en Azerbeidzjan aan belang voor de Unie. Er zijn nog landen die aan belang winnen door het nabuurschapsbeleid, maar die worden niet opgenoemd aangezien ze niet van belang zijn voor het onderzoek dat we wensen te voeren (Hauser & Kernic, 2006).
Macedonië is al>jd al van belang geweest voor de Europese Unie omdat het sinds 1981 grenzen deelt met de Unie door de uitbreiding met Griekenland. Het belang van Macedonië voor de Europese Unie neemt niet echt toe, toch blij\ het land belangrijk omwille van de nabijheid, welvaart en stabiliteit in de regio(European Union, 2013, A).
Bosnië blij\ doorheen de >jd 1993 tot 2007 ongeveer van hetzelfde belang voor de Europese Unie. Bosnië deelt enkel grenzen met Kroa>ë, Servië en Montenegro. Tot in 2007, ons eindpunt zijn deze landen geen lid van de Europese Unie waardoor Bosnië geen directe grenzen met de Unie deelt. Wel is Bosnië belangrijk door zijn ligging in de westelijke Balkan, die ook van belang is door zijn nabijheid(European Union, 2013, A).
Servië is als land van de westelijke Balkan ook al>jd al van belang geweest voor de Europese Unie Daarnaast neemt het belang van Servië in 2004 toe omwille van de uitbreiding naar Hongarije waardoor er gedeelde grenzen ontstaan tussen Servië en de EU. Door de uitbreiding van de Unie naar Bulgarije en Roemenië neemt het aantal gedeelde grenzen, en dus ook het belang van Servië, toe(European Union, 2013, A).
Turkije is al>jd al van belang geweest voor de Europese Unie. Turkije deelt namelijk sinds 1981 grenzen met de Europese Unie (door de uitbreiding naar Griekenland). Daarnaast neemt het belang van Turkije voor de Europese Unie in 1999 toe wanneer Turkije erkend wordt als kandidaat-‐lidstaat. Door de toetreding van Cyprus in 2004 neemt het belang van Turkije verder toe. Door de toetreding van Bulgarije in 2007 neemt het belang van Turkije voor de Europese Unie verder toe. Naarmate Turkije meer grenzen gaat delen met de Europese Unie zal het belang ervan voor de Unie toenemen(European Union, 2013, A).
Iran is al>jd al van strategisch belang geweest voor de Europese Unie omwille van olie en gas toevoer. In 2003 neemt het belang van Iran toe omdat het Interna>onaal Atoomenergie Agentschap concludeerde dat Iran bezig was met het verrijken van uranium en sindsdien houdt de interna>onale gemeenschap Iran nauwleLend in de gaten(IAEA, 2003).
Burkina Faso, Mali, Tsjaad, Mauritanië en Niger hebben sinds 2003 aan belang toegenomen voor de Europese Unie. Volgens de European Security Strategy (ESS) stree\ men sinds dan naar de strijd tegen terrorisme en georganiseerde misdaad. Daarnaast tracht men de fragile staten te versterken. Hoewel Somalië niet tot de Sahel-‐regio behoord wint ook Somalië sinds 2003 aan belang voor de Europese Unie omwille van staatsfalen. (European Commission, 2003)