In deze masterscriptie is een poging gedaan om twee kazuifels in verband te brengen met mogelijke opdrachtgevers. Nu hier meer over bekend is, is het van belang om te kijken wat er met deze informatie moet worden gedaan. Wat heeft de kunstgeschiedenis eraan of het bekend is wie de opdracht tot het vervaardigen van de kazuifels heeft gegeven? Hoe nu verder?
In bovenstaand onderzoek komt naar voren dat men in de middeleeuwen vooral schonk, omdat men herinnerd wilde worden na de dood. Dit fenomeen staat bekend als de memoriecultuur van de middeleeuwen. Men schonk een kazuifel en/of andere materiële goederen aan een religieuze instelling en kreeg hier spirituele goederen voor terug in de vorm van gebeden, missen, etc. Zo wilde men tijdens het leven verzekerd zijn van behoud na de dood. Dit is door de jaren heen veel onderzocht en ook is er de nodige literatuur over verschenen.
Ik heb in mijn onderzoek geprobeerd aan te tonen, dat het laten vervaardigen van een kazuifel voor een opdrachtgever of een familie ook belangrijk kon zijn bij leven en niet alleen in de memoriecultuur. In verhouding tot deze cultuur is dit aspect weinig tot niet in de literatuur beschreven. De opdracht voor een kazuifel met het familiewapen bracht namelijk een grote mate van zelfprofilering met zich mee. Dit roept de volgende vragen op: Welke vorm nam deze profilering aan? Kreeg de desbetreffende opdrachtgever of familie bijvoorbeeld een bepaalde vorm van macht binnen de geestelijke instelling? Wat was de zichtbaarheid van het wapenschild/kazuifel?
In dit verband is dit onderzoek van waarde voor de kunstgeschiedenis, omdat het onze kennis vergroot van de schenkingscultuur in de middeleeuwen.
Masterscriptie Kunstgeschiedenis Rijksuniversiteit Groningen 2014
Bibliografie
Anoniem, Compendium van de Catechismus van de katholieke kerk, 1995, Utrecht Anoniem, “Kunstreis naar Xanten en Calcar” in: St. Bernulphus-gilde Utrecht, Verslag
1989/1890 (1889), 1889, 15-33
Best. Cat. Die liturgischen Gewänder: II. Bis 19. Jahrhundert, Keulen (Museum Schnütgen) 2001
B. Borkopp-Restle, Der Aachener Kanonikus Franz Bock und seine Textilsammlungen: Ein
Beitrag zur Geschichte der Kunstgewerbe im 19. Jahrhundert, Riggisberg, 2008
D. P. R. A. Bouvy, Enige bewijzen voor de ‘dictatuur’ van Van Heukelum, Amsterdam, 1969 J.J. Brakel, Bijdrage tot de geschiedenis van de Laat-Gotische goudborduurkunst in de
Zuidelijke Nederlanden: de groene kazuifel van de St.-Petruskerk te Leiden, Sint-Niklaas,
1995
J. Braun, Handbuch der Paramentik, Freiburg, 1912
T. van Bueren, Leven na de dood: gedenken in de late Middeleeuwen, Turnhout, 1999 W. Cerutti, Haarlemse Jeruzalemvaarders, Haarlem, 2010
M. Damen “Vorstelijke vensters: Glasraamschenkingen als instrument van devotie, memorie en representatie (1419-1519)”, in: Jaarboek voor middeleeuwse geschiedenis 8, 2005, 141-200
C. Dolfen “Aus dem paramentenschatz des Diözesanmuseums zu Osnabrück“, in: Zeitschriftfür Christliche kunst 10/11, 1919, 140-146
H. Drenth, Met de mantel der liefde…: Liturgische kledij door het kerkelijk jaar, Museum Klooster Ter Apel, 1993
S.A.C. Dudok van Heel, “De schilders Jacob Cornelisz alias Jacob War en Cornelis Buys uit
Oostzaan. Hun werkplaatsen in Amsterdam en Alkmaar” in: De Nederlandsche Leeuw jg. 128 nr. 2 (juni 2011), pag. 49-79.
E. van Duijn, “All that glitters is not gold: The depiction of gold-brocaded velvets in fifteenth- and early sixteenth-century Netherlandish paintings”, Amsterdam, 2013 F.J.J. Bock, Geschichte der liturgischen Gewänder der Mittelalters, oder Entstehung und
Entwicklung der kirchlichen Ornate und Paramente mit Rücksicht auf Stoff, Gewebe, Farbe, Zeichnung, Schnitt und rituelle Bedeutung, Bonn, 1871
Masterscriptie Kunstgeschiedenis Rijksuniversiteit Groningen 2014
K. Goudriaan, “De Moderne Devotie en de stad: Een conflict rond twee vrouwenconventen in middeleeuws Kampen”, in: Trajecta 7, 1998, 134-153 G.W. Van Heukelum, De albe, stool en manipel van St. Bernulphus, Utrecht, 1900
B. Koene, Voor God, graaf en geslacht: de kroniek van de ridders van Assendelft, Hilversum, 2005
D. Kok & M. Schoengen, de, Monasticon Batavum, Amsterdam, 1941/1942 (3dln)
I. le Long, Historische Beschryvinge van de Reformatie der Stadt Amsterdam, Amsterdam , 1729
R. Lugtigheid “All that glisters is not gold': the appreciation of religious textiles in the Netherlands and the formulation of selection criteria for retention or disposal in ICOM-CC”, in: 16 th Triennial Conference Lisbon, 19-23 september 2011, Lissabon, 2011 J.A. Mols, “Testamenten als bron voor historisch onderzoek” IN: Madoc Jaargang 1994,
1994, 203-210
J.A. Mols “Vorstelijke vensters”, in: Jaarboek voor middeleeuwse geschiedenis 8, 2005, 139-155
J.-B. Rietstap, Illustrations to the Armorial Général, Londen, 1967 (3dln)
N. Rol, Het gouden vierstel in de schatkamer van de kathedrale basiliek te Haarlem: een
onderzoek naar de herkomst van deze gewaden, Amsterdam, 1986 (2dln)
M. van Roon, Goud, zilver & zijde : katholiek textiel in Nederland 1830-1965, Zutphen, 2010
C.G. Santing, ‘David van Bourgondië, bisschop van Utrecht in cultureel perspectief beschouwd’, in: Groniek, XVIII, (1985)
J.W. Schaap “Genealogie Van Putten”, in: VORG, Verslagen en mededelingen 82, 1967, 65-94
G. Sporbeck, Die liturgischen Gewänder. 11. Bis. 19. Jahrhundert. (=Sammlungen des
Museum Schnütgen, Bd. 4. Hrsg. Von Hiltrud, Keulen, 2001
C. H. Staal “De kleuren van de liturgische gewaden“, in: Jaarboek Oud-Utrecht, 1993, 20-44
Tent. Cat. Kriezels, aubergines en takkenbossen, Den Haag (Museum Meermanno) 1992 Tent. Cat. Schilderen met Gouddraad en Zijde, Utrecht (Museum Catharijneconvent) 1987 Tent. Cat. Kunst uit kerkelijke musea in Nederland, Den Haag (Gemeentemuseum Den Haag) 1963, 85, 316
Masterscriptie Kunstgeschiedenis Rijksuniversiteit Groningen 2014
Tent. Cat. Naalden wekten wonderen: borduurkunst der late middeleeuwen in de
Nederlanden, Amsterdam (Museum Fodor) 1960
Tent. Cat. Religieus kunstnaaldwerk: oud en modern, Utrecht 1950
Tent. Cat. In Buscoducis 1450-1629, ’s-Hertogenbosch (Noord-Brabants Museum) 1990 Tent. Cat. Kunst voor de Beeldenstorm, Amsterdam (Rijksmuseum Amsterdam) 1986 J.J.M. Timmers, “Ecclesiastical garments from the 15th century to the present time” in:
International textiles (12/186), 1948, 67
A.N. de Vos van Steenwijk, Het geslacht de Vos van Steenwijk in het licht van de geschiedenis
van de Drentse Adel, Assen, 1973
Website
Masterscriptie Kunstgeschiedenis Rijksuniversiteit Groningen 2014
Masterscriptie Kunstgeschiedenis Rijksuniversiteit Groningen 2014