2.2 Programma Sociaal
2.2.1 Gezondheid
Inleiding
De strategische visie Sociale veerkracht in de praktijk vormt de basis voor ons sociaal beleid. Deze visie geeft het gezondheidsbeleid focus. Met de positieve gezondheidsmethode versterkt het gezondheidsbeleid sociale veerkracht in de samenleving. Het is daarbij belangrijk de leefomgeving zo kansrijk mogelijk te maken. Dit kan via school, ouders, buurt en voorzieningen. Wij voelen de verantwoordelijkheid om alle inwoners tijdens hun hele leven een gezonde basis te geven om verder op te kunnen bouwen. We hebben aandacht voor het individu én de hele sociale, fysieke en werkomgeving. In het nieuwe lokale Gezondheidsbeleid 2022 - 2025 focussen wij ons daarom op de volgende thema's:
• individuele leefstijl;
• gezamenlijke leefstijl;
• fysieke leefomgeving en
• de invloed van de coronacrisis.
Ambities
We faciliteren alle inwoners van Midden-Groningen met een sterke basis voor gezondheid door (preventieve) zorg en passende voorzieningen. Op die manier minimaliseren we (het risico op) fysieke en mentale gezondheidsproblemen.
Trends en ontwikkelingen Gezondheidsmonitor GGD
De GGD voert elke 4 jaar de Gezondheidsmonitor uit op verschillende momenten voor jeugd en volwassenen. Deze gegevens geven ons inzage in de fysieke en mentale gezondheid die onze inwoners ervaren. We kunnen deze informatie vergelijken met voorgaande jaren en met andere gemeenten. Deze cijfers zijn zeer waardevol voor het maken van beleidskeuzes.
In 2020 is de nieuwe volwassenenmonitor uitgekomen. De meest actuele gezondheidsmonitor voor jeugd is op het moment van schrijven die van 2019. We verwachten in 2022 een nieuwe tussentijdse jeugdmonitor vanwege de unieke situatie die is ontstaan door Corona.
De meest opvallende trends en ontwikkelingen op basis van de meest recente gegevens zijn de volgende:
Individuele leefstijl
• In 2020 is er een opvallende trendbreuk waarneembaar en stijgt het percentage van volwassen inwoners met overgewicht van 56% naar een zorgwekkende 61%. Voor
volwassenen met een laag opleidingsniveau is het percentage zelfs 67%. Ook bewegen onze inwoners fors minder dan het landelijk gemiddelde.
• Alleen het thema overgewicht/bewegen laat een dergelijke negatieve trend(breuk) zien.
Waar het gaat om roken, middelen en alcoholgebruik scoort Midden-Groningen vaker zelfs iets beter in vergelijking met de provinciale cijfers.
Corona
Corona heeft bij 68% van onze inwoners invloed op hun gezondheid. Dit percentage is vergelijkbaar met dat van de provincie. 39% van onze inwoners geeft aan dat corona het bewegen/sporten heeft beïnvloed. Ook heeft het een effect gehad op de mate van controle die inwoners op hun leven ervaren. Deze invloed is op alle thema's het hoogst bij de jongvolwassen inwoners in de
leeftijdscategorie 19 - 34 jaar met een hoog opleidingsniveau. We volgen hiermee bijna exact de provinciale trend.
Omgevingsvisie
In het voorjaar van 2022 wordt besloten wat de verdere planning van de Omgevingsvisie is.
Van zorg naar preventie
Ongezond gedrag is verantwoordelijk voor bijna 20 procent van de ziektelast, door leefstijl gerelateerde ziekten. Het gaat dan om roken, alcoholgebruik, slechte voeding en te weinig bewegen. Als gemeente willen wij gezonde keuzes stimuleren om latere zorg te voorkomen. Maar vaak zit er meer achter de gezonde of ongezonde keuzes die mensen maken. We zullen
gezondheidsproblematiek daarom vanuit een bredere, integrale aanpak moeten bestrijden om (nog) betere resultaten te halen. Deze trend wordt ondersteund vanuit onze eigen Strategische visie, maar ook door bijvoorbeeld de Landelijke nota gezondheidsbeleid 2020 - 2024.
Doelstellingen
a. Een grotere bereikbaarheid van AED's binnen de gemeente
We verstrekken subsidies aan verenigingen en non-profit instellingen die een AED met buitenkast aan willen schaffen. De subsidie bereikt al vroeg in het jaar haar plafond. Er zijn meer aanvragen dan wij subsidie kunnen toekennen en de beschikbaarheid van AEDs is nog aan de lage kant in een aantal delen van de gemeente.
Indicatoren
Aantal en de spreiding van AED's
We streven naar een groter aantal en een betere spreiding van AED's, te raadplegen via de website van de Hartstichting
Acties
Onderzoek naar de huidige spreiding van en behoefte aan AEDs en welk budget en strategie passend is voor uitbreiding
We hebben niet exact in beeld waar alle AED's hangen. Een groot deel is in particulier bezit en (nog) niet altijd geregistreerd via de Hartstichting. Wel kunnen wij op basis van de beschikbare informatie over AED's die vanuit de gemeente zijn verstrekt in combinatie met de informatie vanuit de Hartstichting een inschatting maken. In de Nadere regels voor subsidieaanvragen wordt het algemeen belang van de verstrekking sterk meegewogen en dus bekeken of de locatie voor een nieuw en omvangrijk aantal inwoners bereikbaar zal zijn. We zullen nog geen volledig dekkend netwerk kunnen bieden, waarbij overal in het gemeentelijk gebied binnen zes minuten na een harststilstand iemand een AED kan bedienen. Wel zorgen we ervoor dat in ieder geval op al onze gemeentelocaties waar personeel aanwezig is en de sporthallen, AED’s worden geplaatst. Daarnaast stimuleren wij maatschappelijke organisaties en particulieren via een subsidieregeling om ook een AED beschikbaar te stellen.
Doelstellingen
b. Gezondheidsbeleid vindt zijn plek in andere beleidsterreinen en andersom. Het zorgt zo voor een meer succesvolle integrale aanpak.
Iemands gezondheid is van veel factoren afhankelijk. Daarom is integrale samenwerking belangrijk om een succesvol, efficiënt gezondheidsbeleid te bereiken. We hebben te maken met landelijk beleid via de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid, de Omgevingswet, het Nationaal Sportakkoord en het Nationaal Preventieakkoord. We voeren lokale programma's uit die hieraan bijdragen: NPG Zorg nabij, Gezond in de Stad (GIDS), de Rookvrije Generatie, de Gecombineerde Leefstijl Interventie, Kansrijke Start, Gezonde School, Hartveilig. Deze zijn niet slechts verbonden aan één
beleidsterrein. Daarom vergroten wij de samenwerking en slagkracht om onze inwoners een betere gezondheid te geven.
Acties
Stakeholders en beleidscollega's betrekken vanuit en zo aansluiting zoeken bij de beleidsterreinen Sport, Jeugd, Ouderen, Cultuur, Welzijn en Groen.
Vanuit het Gezondheidsbeleid streven wij naar een sterke focus op het creëren van werkbare kaders waarbinnen succesvolle coalities en samenwerkingsverbanden kunnen worden gevormd of
verstevigd. De gezondheid van de Midden-Groninger gaat er het meest op vooruit als gezondheid breder wordt geïntegreerd. Deze is namelijk sterk verbonden aan thema’s die niet binnen het gezondheidsbeleid vallen. Uiteindelijk worden met deze integrale aanpak gezondheidsproblemen zoveel mogelijk voorkomen, waardoor tegelijkertijd de druk op andere beleidsterreinen (zoals bijv.
de WMO) kan worden verkleind.
Het preventieve aanbod dat gaat over het gebruik van diverse verslavingsgevoelige middelen en producten, d.m.v. voorlichting binnen het onderwijs vergroten.
Onderzoeken of 'verslavingen' als breder thema kan worden meegenomen in o.a. Gezonde School en/of reguliere voorlichting op scholen. Op dit moment gebeurt dat nog niet, terwijl het
leefstijlgerelateerde ziekten en problemen in de toekomst kan helpen voorkomen.
Maatregelen opnemen in het gezamenlijke Lokaal preventieakkoord.
Er is een nieuw akkoord in voorbereiding (november 2021) gericht op preventie van en hulp bij roken, overgewicht en alcohol -en middelenmisbruik. Dit akkoord komt tot stand in samenwerking met diverse belangrijke stakeholders en levert nieuwe acties op, in aanvulling op en ter versterking van reguliere initiatieven.
Doelstellingen
c. Het terugdringen van het percentage inwoners dat rookt en begint met roken
Het percentage volwassenen dat rookt is van 23% gemiddeld gedaald naar 18%. Deze dalende trend willen we vasthouden. Daarom is het belangrijk om hierin te blijven investeren. Nog steeds zit 63%
van de jongeren in een directe omgeving waarin wordt gerookt. Het stoppen met een verslaving vraagt tegelijkertijd voor het beginnen met nieuw positief gedrag. Daarom combineren we ons hulpaanbod. Dit doen we met het reguliere aanbod van VNN, de Gezonde School en de GLI, maar ook door nieuwe samenwerkingsverbanden aan te gaan. Zo wordt gezond gedrag verder
gestimuleerd. Dit kan met behulp van de positieve gezondheidsmethode ook beter gemonitord worden.
Indicatoren
Percentage volwassenen dat rookt.
Aantal uitgevoerde acties ter bestrijding en preventie van roken.
Voor de bestrijding en preventie van roken wordt/worden er (een) gezamenlijke actie(s) met de betrokken stakeholders uitgevoerd in het kader van het Lokaal preventieakkoord.
Aantal voorlichtingssessies op scholen vanuit de Gezonde school aanpak en VNN.
Aantal rookvrije zones.
Aantal ingevulde positieve gezondheidsgrafieken vanuit welzijnscoaches na VNN hulptrajecten.
Doorstroom van deelnemers aan VNN hulptrajecten richting activiteiten waarbij buurtsportcoaches betrokken zijn.
Acties
Het stimuleren van voorlichting op scholen
Het afgelopen jaar hebben er geen voorlichtingen plaatsgevonden op scholen. Via het Gezonde School programma kan worden ingezet op een aparte module over roken, alcohol & drugs. Er zijn een aantal scholen die hier interesse in hebben, maar nog geen enkele school is hier daadwerkelijk al mee gestart. Op dit moment wordt opnieuw bekeken hoe de samenwerking kan worden versterkt en worden gesprekken gevoerd tussen het onderwijs, gemeente Midden-Groningen, de GGD en VNN.
Maatregelen opnemen in het gezamenlijke Lokaal preventieakkoord.
Er is een nieuw akkoord in voorbereiding (november 2021) gericht op preventie van en hulp bij roken, overgewicht en alcohol -en middelenmisbruik. Dit akkoord komt tot stand in samenwerking met diverse belangrijke stakeholders en levert nieuwe acties op, in aanvulling op en ter versterking van reguliere initiatieven.
Het vaker betrekken en inzetten van welzijnscoaches en buurtsportcoaches bij de hulpverlening door VNN
Om de verslaving en gewoonte van roken op de langere termijn te vervangen door positief gedrag, wordt de samenwerking met buurtsportcoaches en welzijnscoaches (bijvoorbeeld tijdens de pop up poli van VNN) gezocht.
Het uitbreiden van rookvrije zones in de gemeente
Dit kan door het verstrekken van materialen zoals rookvrije zone borden en verbetering van de communicatie en PR over het belang van rookvrije zones.
Doelstellingen
d. Het terugdringen van het percentage inwoners met overgewicht
Het is nodig om het beleid om overgewicht tegen te gaan te versterken. In Midden-Groningen heeft in 2020 een zorgwekkende 61% van de volwassen inwoners te maken met overgewicht, daar waar het provinciale percentage stabiel op 50% blijft. Voor volwassenen met een laag opleidingsniveau is het percentage zelfs 67%. Hierop aanhakend bewegen de inwoners van Midden-Groningen beduidend minder dan het landelijk gemiddelde. Omstandigheden zoals de financiële situatie en kennis van inwoners, maar ook de laagdrempeligheid van activiteiten spelen hierbij een grote rol. We zullen hier daarom binnen het Lokaal preventieakkoord, maar ook in ons reguliere beleid steviger op inzetten.
Indicatoren
Percentage volwassenen met overgewicht.
Aantal GIDS-beschikkingen die tot stand zijn gekomen met de hulp van gebiedsregisseurs en/of buurtsportcoaches.
Aantal deelnemers aan het GLI traject.
Aantal uitgevoerde acties ter bestrijding en preventie van overgewicht.
Voor de bestrijding en preventie van overgewicht wordt/worden er (een) gezamenlijke actie(s) met de betrokken stakeholders uitgevoerd in het kader van het Lokaal preventieakkoord.
Aantal voorlichtingssessie op scholen vanuit de Gezonde school aanpak, buurtsportcoaches en VNN.
Acties
Door middel van de Gecombineerde Leefstijl Interventie (GLI) wordt de doelgroep met een minimum inkomen en overgewicht, geholpen richting een gezondere leefstijl
Vanaf 2020 bieden wij deze interventie in samenwerking met diverse zorgprofessionals
(fysiotherapeuten, diëtisten, leefstijlcoaches), buurtsportcoaches en Menzis gratis aan de doelgroep Garant verzekerden aan.
Betrekken van buurtsportcoaches en gebiedsregisseurs bij subsidieaanvragen voor GIDS GIDS biedt subsidiemogelijkheden voor inwonersinitiatieven op het gebied van gezondheid. Door hier de buurtsportcoaches en gebiedsregisseurs meer bij te betrekken worden initiatieven versterkt, beter geïntegreerd en worden de effecten ervan duidelijker.
Maatregelen opnemen in het gezamenlijke Lokaal preventieakkoord.
Er is een nieuw akkoord in voorbereiding (november 2021) gericht op preventie van en hulp bij roken, overgewicht en alcohol -en middelenmisbruik. Dit akkoord komt tot stand in samenwerking met diverse belangrijke stakeholders en levert nieuwe acties op, in aanvulling op en ter versterking van reguliere initiatieven.
Voorlichting stimuleren op scholen
Bijvoorbeeld door de Gezonde School modules: Sport & beweging en Voeding binnen het voortgezet onderwijs een prominentere rol te geven. Er wordt hier op dit moment alleen nog maar aandacht besteed aan het deelthema Relaties & seksualiteit. In het basisonderwijs hebben 6 scholen Sport &
beweging in hun programma opgenomen en heeft maar 1 school een vignet in het deelthema Voeding.
Doelstellingen
e. Terugdringen problematisch alcohol en middelengebruik bij onze inwoners
We willen de samenwerking voor de aanpak van problematisch alcohol -en middelengebruik verbeteren. Hiervoor sluit het gezondheidsbeleid aan bij het gemeentelijk Preventie- en Handhavingsplan Alcohol. Problemen worden hierin vooral samen met de betrokken inwoner
aangepakt en met de mensen die willen dat het goed gaat met hem of haar (de primaire groep). De persoon, zijn fysieke en sociale omgeving en het overheidsbeleid vormen samen een systeem dat uiteindelijk het gedrag van de gebruiker bepaalt. Om die reden kan alcoholpreventie niet alleen op het individu gericht zijn. Het meest succesvol zijn strategieën die vooral de omgeving van de drinker beïnvloeden.
Indicatoren
Percentage volwassenen met problematisch alcohol en middelengebruik.
Aantal acties ter bestrijding en preventie van problematisch alcohol en middelengebruik.
Voor de bestrijding en preventie van problematisch alcohol en middelengebruik wordt/worden er (een) gezamenlijke actie(s) met de betrokken stakeholders uitgevoerd in het kader van het Lokaal preventieakkoord.
Acties
Maatregelen opnemen in het gezamenlijke Lokaal preventieakkoord.
Er is een nieuw akkoord in voorbereiding (november 2021) gericht op preventie van en hulp bij roken, overgewicht en alcohol -en middelenmisbruik. Dit akkoord komt tot stand in samenwerking met diverse belangrijke stakeholders en levert nieuwe acties op, in aanvulling op en ter versterking van reguliere initiatieven.
Alcohol en middelenmisbruik (nog) beter integreren in de verschillende voorlichtingstrajecten zoals Gezonde school, Kansrijke start en de GLI.
Alcohol en middelengebruik wordt hier op dit moment nog niet/nauwelijks in meegenomen. Geen van de scholen binnen het voortgezet onderwijs heeft tot nu toe roken, alcohol & drugs binnen de Gezonde School aanpak opgenomen.