3. Onderzoeksperiode en omvang
4.4 Geografische spreiding
Bij deze variabele wordt gekeken naar het geografisch spectrum van de berichtgeving. Ten eerste noteer ik het land waarover het nieuws gaat. Hierdoor wordt een beeld verkregen van de diversiteit aan landen in de krant. Daarnaast laten de gegevens zien in hoeverre kranten er een etnocentrische wereldbeeld op na houden. Vervolgens plaats ik het land onder één van de geselecteerde geografische regio’s in de wereld. Ik heb expres niet gekozen voor de
afzonderlijke werelddelen, omdat dit een te grove weergave geeft. Door te kiezen voor afzonderlijke regio’s en een intercontinentale categorie is een nauwkeurigere weergave mogelijk.
Ten eerste deel ik het Amerikaanse continent op in twee afzonderlijke gebieden; Noord-Amerika, met de Verenigde Staten en Canada en Latijns-Amerika, welke het gebied beslaat vanaf Mexico tot aan het zuidelijkste puntje van het continent. Daarna deel ik Europa ook op in drie gebieden; West-Europa, Oost Europa en Zuid-Europa. West-Europa heeft betrekking op buurlanden Duitsland en België, maar ook op Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk en de Scandinavische landen. Oost-Europa betreft de Baltische Staten, Balkan en Turkije. De landen aan de Middellandse Zee horen bij de regio Zuid-Europa. De landen in het Midden-Oosten krijgen een eigen categorie, vanwege de onrust in het gebied en de politiek-strategisch belangrijke functie die zij vervult in de wereld. Deze categorie omvat landen als Irak, Iran, Afghanistan, Syrië, Israël, Jordanië. Ook Egypte reken ik tot deze regio, ondanks de geografische ligging in Noord-Afrika.
Daarnaast de categorie Azië, welke alle overige landen uit het Aziatische continent beslaat. Het Afrikaanse continent deel ik op in Noord-Afrika, met Marokko, Libië, Tunesië en Algerije. De overige landen van het continent vallen onder de noemer ‘Afrika’. Oceanië bevat naast Australië, ook Nieuw-Zeeland en de Fiji Eilanden. Ten slotte heb ik een categorie bijgevoegd, namelijk ‘globaal/intercontinentaal’. Het betreft hier nieuws over meerdere landen die niet een bepaald gebied bestrijken, zoals nieuws over de opwarming van de aarde of intercontinentale betrekkingen. Ten slotte is er nog een categorie onder de noemer ‘overige’, welke betrekking heeft op artikelen die niet onder een van de bovenstaande categorieën zijn te plaatsen.
Deze variabele moet naast inzicht of sommige landen al dan niet vaker in het nieuws verschijnen dan anderen, ook inzicht geven in het geografische spectrum dat wordt behandeld in de krant. Deze variabele zoekt antwoord op de vraag hoe divers de berichtgeving in het buitenlandkatern is als het aankomt op de diversiteit aan landen.
4.5 Producent
De volgende variabele betreft de producent van het artikel. Ik noteer van wie het stuk afkomstig is. Het gaat hierbij om de letterlijke vermelding bij het artikel. Daarbij maak ik onderscheid tussen drie categorieën: het persbureau, de redactie in Nederland of de correspondent ter plaatste. Daarnaast is er een categorie ‘geen vermelding’. Er moet wel
rekening worden gehouden met enkele beperkingen. In de categorie ‘redactie in Nederland’ worden alle artikelen gerekend die geschreven zijn door redactieleden in Nederland. Columns die door redactieleden in Nederland zijn geschreven vallen dus ook onder deze categorie. Daarentegen vallen columns die geschreven zijn door correspondenten ter plaatse onder de categorie ‘buitenlandcorrespondent’. Wanneer het feit wil dat er niet bij staat of de columnist een buitenlandcorrespondent is, dan zal ik dat nazoeken. Een ander punt waar rekening mee moet worden gehouden heeft betrekking op de artikelen waar enkel een naam bij vermeld staat. Als dat het geval is, zal ik opzoeken of deze persoon op dit moment werkzaam is als correspondent is het buitenland of dat het een redactielid is in Nederland. Of dat de persoon tot geen van beide categorieën behoort en dus tot de categorie ‘overig’ wordt gerekend.
De categorie ‘buitenlandcorrespondent’ betreft verder alle artikelen die geschreven zijn door een medewerker ter plaatse en kunnen vanuit die positie bijdragen aan de diversiteit van het nieuws. Ten slotte betreft de categorie persbureaus alle artikelen waarbij de letterlijke vermelding van een persbureau staat. Als er geen vermelding van de auteur boven het artikel staat, zal ik dat ook noteren en behoort het artikel tot de laatste categorie ‘geen vermelding’. Ook al lijkt deze categorie in eerste instantie niet nuttig, als kranten meermaals geen producent boven het artikel vermelden zegt dat iets over de transparantie van de krant.
Deze vijfde variabele biedt inzicht in de diversiteit aan producenten van de artikelen. Daarnaast kunnen deze resultaten inzicht geven in hoeverre de kranten leunen op nationale en internationale persbureaus. Dit is een interessant gegeven, omdat persbureaumateriaal geen eigen nieuwsproductie betreft. De vraag welke krant het meest op eigen nieuwsproductie leunt, kan hiermee dus beantwoord worden.
4.6 Brongebruik
In deze laatste variabele bestudeer ik de bronvermelding in de artikelen. Ik vermeld hierbij alle bronnen die in het artikel worden aangehaald. Het is belangrijk om duidelijk voor ogen te krijgen wanneer iets een bron is. Een bron is iemand die in de tekst aan het woord wordt gelaten, al dan niet letterlijk. De mogelijkheid bestaat ook dat iemand via andere media aan het woord komen. Naast de mogelijkheid dat mensen als bron worden vermeld, kunnen ook bedrijven, instanties of politieke partijen worden vermeld. Vervolgens plaats ik elke bron onder één van de volgende categorieën: politicus, lobbyist, uitvoerend professional, expert, media, vox pop, betrokkene, woordvoerder en anonieme bronnen.
Door de bestudering van deze variabele kan ten eerste worden gekeken in hoeverre er een verschil bestaat tussen de Volkskrant en De Telegraaf met betrekking tot het aantal bronnen dat ze in hun artikelen in het buitenlandkatern aanhalen. Ten tweede geven de resultaten inzicht in de diversiteit van bronnen en welke verschillen daarbij bestaan tussen beide kranten. Daarnaast kan ook worden geconcludeerd welke categorie bronnen in welke krant het meest worden gebruikt.
Aan de hand van de zes bovenstaande verschillende facetten heb ik een goed en bovendien breed beeld op basis waarvan ik de hoofdvraag kan beantwoorden. Door de kenmerken rondom de hoeveelheid berichtgeving, de genres, onderwerpen, landen, producenten en bronnen bloot te leggen kan ik de aard van de huidige buitenlandberichtgeving onderzoeken.