5. Rechtvaardiging voor zorgplichten
6.2 Gedragscode voor tussenpersonen met een review mechanisme
De organisatorische verantwoordelijkheid zorgt er onder andere voor dat het reviewplatform een betere afweging kan maken in haar NTD-procedure. Maar het feit blijft - zoals omschreven in paragraaf 4.1.3 en 6.2 - dat het private reviewplatform niet in staat is om een weloverwogen juridisch oordeel te geven.
Het wordt door de Europese Commissie in Richtlijn OHP aangemoedigd om zelfregulerende gedragscodes in te voeren op nationaal niveau om misleidende
handelspraktijken tegen te gaan. In Nederland vervult de RCC deze functie, en heeft zelfs een gedragscode Reclame Social Media ingevoerd die heel specifiek het plaatsten van neppe reviews verbiedt. Reviewplatforms moeten zich binden aan dergelijke gedragscodes, waardoor zij automatisch de juiste regulering moeten hanteren bij de beoordeling of een review onrechtmatig is of niet. Het tonen van neppe reviews door het reviewplatform, kan dan ook in strijd met de gedragscode worden geacht. Indien een gebruiker bezwaar wilt maken tegen de beslissing van een reviewplatform in een NTD-procedure, dan kan er tegen het reviewplatform een klacht worden ingediend bij de RCC.
Dit zorgt niet alleen voor meer rechtszekerheid voor het reviewplatform bij de afweging, maar ook wordt de bescherming van consumenten en eerlijke concurrenten tegen neppe reviews effectiever en doeltreffender, omdat een snelle laagdrempelige mogelijkheid ontstaat om hun rechten te verwezenlijken en het reviewplatform te corrigeren waar nodig. Het zorgt bovendien voor minder werklast voor de rechterlijke macht en voor minder kosten voor consumenten en bedrijven. Deze sectorspecifieke gedragscode voor reviewplatforms heeft vanwege het grensoverschrijdende karakter van de dienst alleen zin wanneer deze gedragscode geldt in alle lidstaten. De Europese Commissie zal het initiatief moeten nemen om een Europese gedragscode op te stellen waaraan reviewplatforms zich dienen te binden. Het zal per lidstaat verschillen wat voor soort zelfreguleringsorgaan geschikt is om toe te zien op de naleving.
7. Conclusie
Consumenten worden in grote mate beïnvloed bij het maken van een keuze voor een product of dienst door het lezen van online reviews. Review mechanismen hebben een positief effect op de digitale samenleving omdat consumenten beter worden geïnformeerd, maar een negatief effect omdat reviews veelvuldig worden vervalst. Er valt een onderscheid te maken tussen review mechanismen met een ‘open’ en een ‘gesloten’ systeem. Bij review mechanismen met een open systeem kan iedereen een beoordeling achter laten zonder aan te tonen daadwerkelijk consument te zijn geweest van een bedrijf.
Het schrijven van een review over een product of dienst is het uiten van een mening, en geniet derhalve de ruime bescherming van artikel 10 EVRM. Wanneer een onderneming achter een review zit, is er sprake van een commerciële uiting waar een ruimer beperkingsregime voor geldt. Dit uit zich in het feit dat neppe reviews geschreven door of in opdracht van een onderneming verboden zijn op grond van de Richtlijnen MVR en OHP. Neppe reviews zijn niet alleen schadelijk voor degene tot we ze zijn gericht, maar ook voor de eerlijke concurrentie en het vertrouwen in de interne markt. Het zich voordoen als consument door een bedrijf is per definitie onrechtmatig, en dat geeft consumenten én bedrijven een sterke positie om neppe reviews tegen te gaan. Lidstaten worden opgedragen om effectieve en doeltreffende beschermingsmaatregelen in het leven te roepen om de belangen van consumenten en bedrijven te behartigen.
Het reviewplatform wordt niet aansprakelijk gehouden voor onrechtmatige reviews indien hij prompt handelt wanneer hij er kennis van heeft genomen. Hoe onrechtmatige inhoud tegen moet worden gegaan, wordt aan het beleid van reviewplatforms overgelaten. In het NTD-beleid van reviewplatforms wordt het plaatsen van neppe reviews verboden, maar er worden platforms geen houvasten geboden voor het maken van een juiste afweging. Het is als reviewplatform toegestaan om een open systeem te hanteren, waardoor de hoedanigheid van consument niet kan worden gegarandeerd en met gemak een vals profiel kan
worden aangemaakt. Dit maakt het moeilijk de identiteit van de schrijver te achterhalen om de onrechtmatigheid van de review aannemelijk te maken, of om de NAW-gegevens te verkrijgen voor verdere vervolging. Bovendien verkeren reviewplatforms in rechtsonzekerheid over wat voor maatregelen mogen worden genomen terwijl aansprakelijkheid voor inhoud kan worden vermeden. Deze problemen ontstaan door gebreken in de regulering van platforms.
Vanwege de gebreken in de regulering van Richtlijn EH zijn de beschermingsmaatregelen op grond van de Richtlijnen MVR en OHP van consumenten en bedrijven niet effectief in de praktijk. Hierdoor worden hun belangen geschaad, en indirect ook het belang van eerlijke concurrentie en het vertrouwen in de interne markt. Dit rechtvaardigt meer zorgplichten voor reviewplatforms, en vraagt om sectorspecifieke aanpak van regulering van platforms.
Reviewplatforms met een open systeem dienen daarom de organisatorische verantwoordelijkheid opgelegd te krijgen om te garanderen dat de schrijver een consument is geweest, of ervoor zorgen dat de schrijver identificeerbaar is zodat bij twijfel achterhaald kan worden of de schrijver consument is geweest. Deze maatregel draagt bij aan het verhelpen van bovengenoemde problemen, is gebaseerd op juridische gronden en niet in strijd met 10 EVRM. Daarbij moeten tussenpersonen van reviewplatforms zich binden aan een Europese gedragscode tegen oneerlijke handelspraktijken, om zo aanknopingspunten te krijgen voor het maken van een juiste afweging bij de beoordeling tot verwijdering.
8. Bronnenlijst
Literatuur Jorgensen 2016
R.F. Jorgensen, ‘Negotiating boundaries: How platforms shape human rights’,
Danish Institute for Human Rights 2016
http://ipp.oii.ox.ac.uk/sites/ipp/files/documents/boundary%2520OII.pdf Venus Jin & Phua 2016
S. Venus Jin & J. Phua, ‘Making Reservations Online: The Impact of Consumer- Written and System-Aggregated User-Generated Content (UGC) in Travel Booking Websites on Consumers’ Behavioral Intentions’, Journal of Travel & Tourism
Marketing, afl. 33:1, p. 101-117
Mackiewicz, Yeats & Thornton 2016
J. Mackiewicz, D. Yeats & T. Thornton, ‘The Impact of Review Environment on Review Credibility’, IEEE Transactions on Professional Communication, afl. 59-2 p. 71- 88
Duivenvoorde 2016
B.B. Duivendoorde, ‘Kroniek Oneerlijke Handelspraktijken’, Tijdschrift voor
Consumentenrecht en Handelspraktijken, afl. 2016-1
Livan, Caccioli Aste 2016
G. Livan, F. Caccioli & T. Aste, ‘Reciprocity-induced bias in digital reputation’,
Online: http://ipp.oii.ox.ac.uk/sites/ipp/files/documents/1606.02597v1.pdf (15/11/16) Kuczerawy 2015
A. Kuczerawy, ‘Intermediary liability & freedom of expression: recent decelopmenst in the EU notice & action initiative’ Computer Law and Security Review collectie 31. afl. 1, 2015
https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2560257 Van Eek 2015
D. van Eek, ‘Het Ryanair/PR Aviation-arrest: de luchtbrug tussen de OHP-regels en concurrenten’, Intellectueel Eigendoms Recht, afl. 2014/35 p. 235-241
Van Der Sloot 2015
B. van der Sloot, ‘Privacy as Personality Right: Why the ECTHR’s Focus on Ulterior Interests Might Prove Indispensable in the Age of “Big Data”’, Utrecht Journal of
International and European Law, afl. 25-50
Gasser & Schulz 2015
M. Gasser & H. Schulz, ‘Governance of Online Intermediaries: Observations From a Series of National Case Studies’, Berkman Center Research Publicatie nr. 2015-5
CMA 2015
Competition & Markets Authority, ‘Online reviews and endorsements: report on the CMA’s call for information’, 15 juni 2015
https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/43
6238/Online_reviews_and_endorsements.pdf (15/11/16)
Lui & Sun 2014
Y. Liu & Y. San, ‘Securing Digital Reputation in Online Social Media’, IEEE Signal
Processing Magazine, January 2014 p. 149-155
Tang, Fang & Wang 2014
T. Tang, E. Fang & F. Wang, ‘Is Neutral Really Neutral? The Effects of Neutral User- Generated Content on Product Sales’, Journal of Marketing, afl. 78 p. 41-58
Van Der Sloot 2014
B. van der Sloot, ‘Welcome to the jungle: de aansprakelijkheid van internet- intermediairs voor privacy schendingen in Europa’, Tijdschrift voor Europees en
Economisch recht 2014/10
Deloitte LLP 2014
Deloitte LLP, ‘The growing power of consumers’, Consumer Review 2014
https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/uk/Documents/consumer-
business/consumer-review-8-the-growing-power-of-consumers.pdf (15/11/16)
MacKinnon 2014
K. MacKinnon, ‘User Generated Content vs. Advertising: Do Consumers Trust the Word of Others Over Advertisers?’, The Elon J. of Undergraduate Research in
Communications, afl. 1 oktober 2013, p. 19-20
Herrero & San Martin 2015
A. Herrero & H. San Martin, ‘How online search behavior is influenced by user- generated content on review websites and hotel interactive websites’, International
jounal of Contemporary Hospitality Management, afl. 27-7, p. 1573-1597
Blanding 2011
M. Blanding, ‘The Yelp Factor: Are Consumer Reviews Good for Business?’ Harvard
Business School 24 October 2011, http://hbswk.hbs.edu/item/6836.html (15/11/16) Van Der Sloot 2011
B. van der Sloot, ‘De verantwoordelijkheid voorbij: de ISP op de stoel van de rechter’, Internetrecht 2011, afl. 5
Asser/Hartkamp & Sieburgh 6-IV* 2011
Vollenbercht 2010
E.R. Vollebregt, ‘De Wet oneerlijke handelspraktijken en gedragscodes’, Tijdschrift
voor Consumentenrecht 2010, afl. 6
OECD 2010
Organisation for Economic Co-Operation and Development, ‘The Economic and Social Role of Internet Intermediaries’, april 2010
Helberger e.a. 2008
N. Helberger e.a., ‘Legal Aspects of User Created Content’ in IDATE, TNO, IViR, User-Created Content: Supporting a Participative Information Society’, Studie voor
de Europese Commissie (DG INFSO), december 2008
Verbiest 2007
T. Verbiest e.a., ‘Study on the liability of Internet Intermediaries’,
Markt/2006/09/E, 12 november 2007, p. 14-16
Poullet & Prins 2005
Y. Poullet & C. Prins, ‘Concise European IT Law’, Kluwer Law International Alphen
aan den Rijn, 2005
Barcel & Koelman 2000
R.J Barcelo & K. Koeman, ‘Intermediary Liability In The e-Commerce Directive: So Far So Good, But It's Not Enough’, ComputerLaw & Security Report 2000, vol. 4
Jurisprudentie EHRM
EHRM, 16 februari 2016, nr. 8895/10 (Ärtztekammer für Wien en
Dorner t. Oostenrijk)
EHRM 2 februari 2016, 2294/13 (Magyar t. Hongarije) EHRM 17 februari 2015, nr. 64569/09, (Delfi t. Estonia), EHRM 17 april 2014, nr. 5709/09 (Brosa t. Duitsland) EHRM 18 december 2012, nr. 3111/10 (Yildirim/Turkey) EHRM 19 juli 2011, nr. 23954/10 (Uj v. Hungary)
EHRM 22 april 2010, nr. 40984/07 (Fatullayev/Azerbaijan)
EHRM 6 oktober 2009, nr. 27209/03 (Kulis and Rozycki t. Poland) EHRM 2 december 2008, nr. 2872/02 (K.U. t. Finland)
EHRM 15 februari 2005, nr. 68416/01, (Steel and Morris t. Verenigd Koninkrijk) EHRM5 november 2002, nr. 38743/97 (Demuth t. Zwitserland)
EHRM 25 augustus 1998, nr. 59/1997/843/1049 (Hertel t. Zwitserland) EHRM 23 juni 1994, series A nr. 291–A, (Jacubowski t. Germany)
EHRM 20 november 1989, nr. 10572/83 (Markt intern Verlag GmbH & Klaus Beermann
t. Duitsland)
EHRM 8 juli 1986, appl. nr. 9815/82 (Lingens t. Oostenrijk);
EHRM 7 december 1976, . Nr. 5493/72 (Handyside t. Verenigd Koningkrijk) Europees Hof van Justitie
HvJ EU 16 april 2015, C-388/13, (Nemzeti/UPC)
HvJ EU 19 september 2013, C-435/11, (CHS Tour Services/Team4Travel) HvJ EU 16 februari 2012, C-360/10 (Sabam/Netlog)
HvJ EG 19 april 2012 C-461/10 (Audiobooks/Perfect Communication Sweden AB) HvJ EU 12 juli 2011, C- 324/09 (L'Oréal/eBay)
HvJ EU 23 maart 2010, C-236/08-C-238/08 (Google/LVMH)
HvJ EU 29 januari 2008, C-275/06 (Promusicae v. Telefonica de Espana SAU) Hoge Raad
HR 25 november 2005, IER 2006, 2, Mediaforum 2006-1 (Lycos/Pessers) HR 22 april 1986, NJ 1986, 827
Hoge Raad 24 juni 1983, ECLI:NL:HR:1983:AD2221 Nederlandse rechtbank
Rb. Amsterdam 29 februari 2016, C/13/598372/KG
Rb. Noord-Holland 29 september 2016, C/15/246461, ECLI:NL:RBNHO:2016:8359
Juridische bronnen
Europees verdrag van de Raad van Europa van 1950 voor bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden
Richtlijn 95/46/EG van het Europees Parlement en de Raad van 24 oktober 1995 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens
Voorstel van de Commissie 18 november 1998 voor een Richtlijn inzake de elektronische handel in de interne markt, COM (1998) 586 final
Richtlijn 2000/31/EG van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2000 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de
informatiemaatschappij, met name de elektronische handel, in de interne markt Declaratie van het Comité van Minsters van de Raad van Europa van 28 mei 2003 ‘on freedom of communication on the Internet’
Werkdocument van de diensten van de Commissie over de uitgebreide effectbeoordeling van de Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende oneerlijke „business-to-consumer‟-handelspraktijken op de interne markt en tot wijziging van de Richtlijnen 84/50/EEG, 97/7/EG en 98/27/EG (Richtlijn oneerlijke handelspraktijken), 18 juni 2003, COM(2003 )356 final, SEC (2003) 724 Richtlijn 2005/29/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende oneerlijke handelspraktijken van ondernemingen jegens consumenten op de interne markt Raad van Europa Declaration of the Committee of Ministers on human rights and the rule of law in the Information Society, CM(2005)56 final, 13 mei 2005
Richtlijn 2006/114/EG inzake Misleidende en Vergelijkende reclame
Leidraad voor de tenuitvoerlegging/toepassing van Richtlijn 2005/29/EG betreffende oneerlijke handelspraktijken (werkdocument van de diensten van de Commissie), Brussel 3 december 2009, SEC(2009) 1666
Review of Directive 2006/114/EC, 27 november 2012, ‘Concerning misleading and comparative advertising’, COM92012) 702 final
Parliamentary questions van 4 December 2013 ‘regarding online fake reviews’
http://www.europarl.europa.eu/sides/getAllAnswers.do?reference=E-2013- 010900&language=EN
European Parliamentary Research Service, ‘Online consumer reviews: The case of misleading or fake reviews’, Briefing October 2015, PE 571.301,
http://www.eesc.europa.eu/resources/docs/online-consumer-reviews---the-case-of- misleading-or-fake-reviews.pdf
Voorstel van de Europese Commissie voor de wijziging van Richtlijn 2010/13/EU ‘betreffende de coördinatie van bepaalde wettelijke en bestuursrechtelijke
bepalingen in de lidstaten inzake het aanbieden van audiovisuele mediadiensten in het licht van een veranderende marktsituatie’, 25 mei 2016, COM(2016) 287 final Mededeling van de Commissie over online platforms en de digitale eengemaakte markt, 25 mei 2016, COM(2016) 288 final