In het onderzoek zijn in één dataverzameling zowel slachtoffer- als dader-gegevens verzameld. Dit maakt het mogelijk slachtoffer- en daderschap van huiselijk geweld aan elkaar te relateren, zodat kan worden nagegaan in hoeverre slachtoffers van voorvallen van huiselijk geweld ook daders van voorvallen van huiselijk geweld zijn. Dit kan gaan om wederzijds slachtoffer- en daderschap, bijvoorbeeld bij partnergeweld, maar kan ook betrekking hebben op dader- en slachtofferschap van andere personen uit de huiselijke kring. Voor de volledigheid merken we op dat de hier weerge-geven resultaten betrekking hebben op de voorvallen van huiselijk geweld die zich in de afgelopen vijf jaar hebben voorgedaan. Omdat – met het oog op de lengte van de vragenlijst – de frequentie van het daderschap niet is gevraagd, zijn we niet in de gelegenheid om voor overig geweld voorvallen van huiselijk geweld te onderscheiden van evident huiselijk geweld. Voor de categorieën lichamelijk geweld en stalking en seksueel geweld geldt deze beperking niet (zie de definitie voor evident geweld op pagina 19). Tabel 23 Gecombineerd slachtoffer- en daderschap voorvallen
huiselijk geweld in de afgelopen vijf jaar
Slachtoffer Dader
Ja Nee
Ja 7% 16%
Nee 4% 73%
Van de respondenten gaf 73% aan dat ze de voorgaande vijf jaar niet te maken hadden met voorvallen van huiselijk geweld als dader of slacht-offer. Van de respondenten was 16% wel slachtoffer maar geen dader van een voorval van huiselijk geweld; 4% meldde wel dader te zijn geweest, maar geen slachtoffer; 7% van de respondenten was in de afgelopen vijf jaar zowel slachtoffer als dader van minimaal één voorval van huiselijk geweld. In deze categorie is dus sprake van gecombineerd slacht-offer- en daderschap van huiselijk geweld.
Tabel 24 Gecombineerd slachtoffer- en daderschap voorvallen huiselijk geweld in de afgelopen vijf jaar uitgesplitst naar sekse Slachtoffer Dader Ja Nee Mannen Ja 8% 16% Nee 4% 73% Vrouwen Ja 7% 15% Nee 5% 73% N=6.427; p<0,001
In tabel 24 zien we dat vrouwelijke slachtoffers iets minder gecombineerd slachtoffer- en daderschap rapporteren dan mannelijke slachtoffers (7% tegenover 8%) en iets meer enkelzijdig daderschap (5% tegenover 4%). De mannelijke slachtoffers rapporteren iets vaker enkelzijdig slachtofferschap (16% tegenover 15%). De verschillen tussen gecombineerd slachtoffer- en daderschap van mannen en vrouwen zijn echter klein.
Tabel 25 laat zien dat daders van voorvallen van huiselijk geweld in 63% van de gevallen ook slachtoffer van voorvallen van huiselijk geweld waren. De uitsplitsing naar mannen en vrouwen wordt omwille van het overzicht hier niet gerapporteerd. De verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke slachtoffers zijn ook hier minimaal.
Tabel 25 Gecombineerd slachtoffer- en daderschap over de laatste vijf jaar vanuit het perspectief van de dader
Slachtoffer Dader Ja Nee Ja 63% 18% Nee 37% 82% Totaal 100% (n=741) 100% (n=5.686) N=6.427; p<0,001
Als het perspectief van de slachtoffers wordt ingenomen, wordt inzichte-lijk dat in de afgelopen vijf jaar slachtoffers van voorvallen van huiseinzichte-lijk geweld in bijna een derde van de gevallen (32%) ook daders van huiselijk geweld waren. Ook hier wordt vanwege de zeer geringe verschillen tussen mannen en vrouwen geen uitsplitsing naar sekse gemaakt.
Tabel 26 Gecombineerd slachtoffer- en daderschap over de laatste vijf jaar vanuit het perspectief van het slachtoffer
Slachtoffer Dader
Ja Nee Totaal
Ja 32% 68% 100% (n=1.476)
Nee 6% 94% 100% (n=4.951)
N=6.427; p<0,001
Bovenstaande exercitie maakt de samenhang tussen slachtofferschap en daderschap van huiselijk geweld inzichtelijk. Slachtoffers van voorvallen van huiselijk geweld waren de afgelopen vijf jaar in bijna een derde van de gevallen ook plegers van voorvallen van huiselijk geweld. Daders van huiselijk geweld zijn in de meeste gevallen (bijna twee derde) ook slacht-offers van voorvallen van huiselijk geweld.
Hoe zit het dan met deze samenhang tussen slachtoffer- en daderschap van huiselijk geweld als er een uitsplitsing wordt gemaakt naar licha-melijk, seksueel en overig geweld? Tabel 27 geeft een samenvatting van deze (correlatie)analyses.
Tabel 27 Samenhang slachtoffer- en daderschap van lichamelijk, seksueel en overig geweld over de laatste vijf jaar
Slachtoffer Dader
Lichamelijk geweld Seksueel geweld Overig geweld
Lichamelijk geweld * * *
Seksueel geweld * * *
Overig geweld * * *
N=6.427; * p<0,001
De uitsplitsing naar slachtofferschap en daderschap van lichamelijk, seksueel en overig geweld laat een significante samenhang zien voor alle mogelijke combinaties van de hoofdcategorieën van huiselijk geweld. Dit betekent dat slachtofferschap van lichamelijk en seksueel huiselijk geweld (die worden aangemerkt als evident huiselijk geweld) en de voorvallen van overig geweld in de meeste gevallen optreedt samen met daderschap van deze categorieën van huiselijk geweld. Verdere analyses en uitsplitsing naar typen van geweld en sekse moeten meer licht laten schijnen op deze bevindingen.
We vatten samen dat:
– als er in de afgelopen vijf jaren sprake was van daderschap van huiselijk geweld, er in bijna twee derde van de gevallen ook slachtofferschap was van voorvallen van huiselijk geweld. Als er sprake was van
slachtofferschap, was er in ruim een derde van de gevallen ook sprake van daderschap;
– er een statistische samenhang wordt aangetroffen tussen slachtofferschap en daderschap van lichamelijk en seksueel geweld (die worden
In dit overkoepelende syntheserapport worden de belangrijkste bevin-dingen van drie deelonderzoeken huiselijk geweld gerapporteerd. Met het onderzoek worden de resultaten van het landelijke huiselijk-geweld-onderzoek uit 1997 geactualiseerd (Van Dijk et al., 1997). De synthese omvat een samenvatting, waarbij de resultaten van de deelonderzoeken zijn gekruisvalideerd door ze onderling en met andere onderzoeksresul-taten te vergelijken. Deze methode, triangulatie, integreert de resulonderzoeksresul-taten van de deelonderzoeken en maakt het mogelijk om deze resultaten op waarde te schatten.
De onderzoeken zijn vanaf 2007 uitgevoerd in opdracht van de ministeries van Justitie, Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het onderzoek omvat:
1 Een omvangschatting van het jaarlijkse aantal slachtoffers en verdachte daders van huiselijk geweld op basis van politiecijfers. Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoekers van de Universiteit Utrecht (Van der Heijden & Van Gils, 2009).
2 Een slachtofferdeelonderzoek waarin de aard, de omvang en het hulp-zoekgedrag van slachtoffers van huiselijk geweld in kaart zijn gebracht door ‘self-report’ in een online panel en in ‘face to face’ interviews. Het onderzoek werd door Intomart GfK uitgevoerd (Van Dijk, Van Veen & Cox, 2010).
3 Een daderdeelonderzoek dat is uitgevoerd door onderzoekers van het WODC en de Universiteit van Tilburg (Van der Knaap, El Idrissi & Bogaerts, 2010). In dit onderzoek, dat is gebaseerd op ‘self-report’ in een online panel en op secundaire analyse van reclasseringsdata, zijn de kenmerken van daders van huiselijk geweld en het hulpzoekgedrag en de recidive van daders in beeld gebracht.
In de volgende paragraaf worden de onderzoeksvragen beantwoord. Het rapport wordt afgerond met een methodologische slotbeschouwing.