We gaan er dus maar voor het gemak van uit dat pubers een beetje ge-brekkig door het leven gaan met hun brein dat nog in de groei is. Maar hoe ga je daarmee om?
Belonen is beter dan straffen
Ook als je niet elke dag ruzie hebt met je puber, of strijd hebt over huis-werk en school, kan de sfeer in huis soms om te snijden zijn. Niet leuk voor jou, maar ook niet voor je puber. Die heeft ook niet altijd zin in gezeur en gezeik, maar doet nou eenmaal moeilijk omdat zijn hersenen niet af zijn en hij jou nodig heeft om zich tegen af te zetten. En daar doe jij vrolijk aan mee door straf te geven: huisarrest, mobiel afpakken of zakgeldvermindering invoeren. Waarmee je eigenlijk dat rotgevoel bij je puber alleen nog maar erger maakt.
Het puberbrein is erg gevoelig voor beloningen, vooral op de korte ter-mijn. Je kunt makkelijk scoren met het geven van complimenten. Kamer opgeruimd? Niet een, maar drie veren in zijn kont. Voldoende gehaald?
Vier het met een grote double latte met extra siroop. Fiets teruggevon-den? Hang de vlag uit! Benoem daarbij niet alleen het resultaat, maar ook de weg die je puber heeft afgelegd om ergens te komen. Daarbij kun je het effect van de beloning vergroten door je kind na te laten denken over welke beloning hij of zij het beste vindt passen. Dat versterkt ook nog eens hun gevoel dat ze iets zelf in de hand hebben. Kortom: prijs je puber. Ja, ook als die zegt: ‘Nou weten we het wel, mam.’
Tel even rustig tot tien
Als je puber ’s ochtends aan de ontbijttafel geen boeh of bah zegt, of wanneer er weer eentje met slaande deuren naar boven stampt: tel gewoon even tot tien. En bedenk dat ergens onder die vuurspuwen-de draak of mokkenvuurspuwen-de hoody nog jouw gezellige, vrolijke kind zit. En het helpt ook echt om dat puberbrein de schuld te geven. Lisa Damour
maakt in haar boek Het puberende meisjesbrein de vergelijking met een zwembad. Pubers, en dit geldt natuurlijk ook voor jongens, moeten leren zwemmen, maar hebben de kant van het zwembad nodig om zich tegen af te zetten én om aan te hangen en op uit te rusten. Wees dus die veilige plek én badrand voor je kind.
Stimuleer de creativiteit van je kind
Het puberbrein is extra ontvankelijk voor muziek en andere creatieve uitingen. Dus stimuleer je puber in de ontwikkeling van zijn creativiteit.
Ook als ze die botvieren op TikTok of het schrijven van tenenkrommen-de raps, als ze met een lijmpistool een matras tegen tenenkrommen-de muur plakken omdat dat nou eenmaal lekkerder zit bij het gamen, of als de stoppen doorslaan doordat je puber heeft bedacht die tien meter led-strip door te knippen. En: oefening baart kunst. Dus tolereer ook de duizendste herhaling van dat ene gitaarrifje of de drumsolo of het eindeloze gestui-ter met de basketbal. Excuseer je lagestui-ter bij de buren namens je puber.
Of – nog beter – vraag je puber het zelf te doen.
Wees de afdeling Planning & Controle en Gevonden Voorwerpen voor je puber
Ja, je puber is snel afgeleid en ja, als je niet uitkijkt vergeet ze haar hoofd nog. Die prefrontale cortex, weet je nog? Jij mag voor je puber de afdeling Planning & Controle en Gevonden Voorwerpen tegelijk zijn.
Zeker als je zelf ook niet heel ordelijk bent, is dat een flinke taak ex-tra. Ga met je brugklasser bijvoorbeeld een keer per week zitten aan de huiswerkplanning. Dat kan behoorlijk schelen in de proefwerkpaniek en zondagavondstress als ze ineens erachter komen dat ze maandag een werkstuk moeten inleveren of nog een boek moeten lezen. Meer over pubers, huiswerk en leren leren lees je in ons boek Heb jij je huiswerk al af?
Laat zien wat het met jou doet en zorg voor een leermoment
Over spullen die wéér zoek zijn en chaotische kamers mag je als ou-der natuurlijk mopperen. Je mag je puber best een beeld schetsen van welke moeite het kost om het op te lossen. En je mag ook zeggen dat
44
jij daar niet heel vrolijk van wordt. Wat je vooral moet doen, is je kind deelgenoot maken van het oplossen van het probleem. Laat je kind zelf naar school lopen met de reservefietssleutel, of bedenken hoe de tele-foon, waar hij de hele theepot overheen heeft laten vallen, weer droog te krijgen.
Humor helpt
Wat voor ons natuurlijk heel frustrerend is, is dat je puber het vaak niet eens ziét. Die heeft geen idee dat de pannen lukraak in de la gooien ir-ritant is, of de was naast de wasmand jou een doorn in het oog is. En je puber ziet al helemaal niet dat een opgeruimde kamer veel fijner is dan een kamer waarin de boterhammen van vorige week liggen te schim-melen. Je kunt het bijvoorbeeld oplossen met humor, door bijvoorbeeld te vragen of die zwarte bananenschil de nieuwe knuffel van je puber is, omdat die al de hele week in zijn bed ligt. Of je stelt voor op de kamer van je puber te gaan eten, omdat daar al het servies ligt.