ILT? Toelichting
Bijlage 18 Factsheet Saneren grondwater
Beschrijving bodemgebruik
Wanneer het grondwater ernstig verontreinigd is, moet het worden gesaneerd. Een grondwatersanering kan op verschillende manieren worden uitgevoerd. Het vervuilde grondwater kan worden opgepompt en gereinigd, waarna het
gezuiverde grondwater weer wordt terug gepompt. Verontreiniging met
organische stoffen kan via microbiologische afbraak worden verwijderd. Dit is te stimuleren door stoffen en/of bacteriën aan het grondwater toe te voegen. Soms is een drijflaag met slecht oplosbare stoffen aanwezig op het grondwater. Deze drijflaag kan meestal snel worden weggezogen. Andere vormen van
grondwatersanering vergen meestal veel meer tijd (tot tientallen jaren). De bovenstaande aanpak van grondwaterverontreiniging wordt ook wel gevalsgericht of lokaal grondwaterbeheer genoemd. De tegenhanger van deze methode is het gebiedsgericht grondwaterbeheer (Soilpedia, 02-03-2012). Bij gebiedsgericht grondwaterbeheer wordt een heel gebied in ogenschouw
genomen, met daarin verschillende grondwaterverontreinigingen. De doelstelling is dan niet om alle verontreinigingen weg te nemen of te saneren, maar om het grondwater voor lange tijd zo te beheren en daarbij ook andere doelstellingen kunnen worden gerealiseerd (energie, grondwaterkwantiteit). De
gebiedsgerichte aanpak vindt vaak plaats in stedelijke omgeving, mede omdat het daar moeilijk is om een gevalsgerichte aanpak toe te passen, en
nabijgelegen verontreinigingen elkaar beïnvloeden.
Beoordeling en scoretabel
De beoordeling van effecten van een sanering heeft iets tegenstrijdigs. De sanering is bedoeld om andere effecten, namelijk die van een verontreiniging weg te nemen. In die zin heeft saneren in principe een positief effect. De ingreep kan echter ook neveneffecten hebben of tijdelijk voor veranderingen zorgen.
De uitgevoerde effectenbeoordeling laat zien dat de gevalsgerichte aanpak van grondwaterverontreiniging een matige impact heeft op de hydro-chemie, ecologie en hydrologie. De gebiedsgerichte aanpak heeft in vergelijking hiermee een grotere invloed op de chemie, hydro-chemie, hydrologie en het
Tabel. Effectbeoordeling Saneren grondwater, voor 12 categorieën
bodemeigenschappen op basis van de criteria herstelvermogen en schaalgrootte. Score: 1= verwaarloosbaar effect (=herstelbaar, plaatselijk) t/m 5= zeer groot effect (=onherstelbaar, regionaal).Ingekleurde effecten vallen onder
regelgeving waar de Inspectie Leefomgeving en Transport aangrijpingspunten heeft. Saneren grondwater L o k a al / g ev alg e ri ch t Reg ionaa l/ge bie d s- ger icht Chemisch 2 3 Hydro-chemisch 3 4 Ecologisch 2 3 Fysisch / mechanisch 2 2 Hydrologisch 3 4 Aardkundig 1 1 Archeologisch 2 1 Ruimtebeslag oppervlakte 2 2 Ruimtebeslag diep 2 3 Afdekking 1 1 Volksgezondheid 1 1 Voedselveiligheid 1 1
Toelichting beoordeling effecten
Effecten op bodemchemie
Bij een grondwaterverontreiniging is meestal de (oorspronkelijke) bodemchemie van zowel de boven- als ondergrond al aangetast. Een gevalsgerichte sanering beïnvloedt die situatie opnieuw doordat chemicaliën, zuurstof, bacteriën of nutriënten in de verontreinigde laag worden gebracht om de afbraak te stimuleren c.q. de verontreiniging af te voeren. Deze aanpak heeft een lokaal effect en het herstelvermogen wordt groot geacht doordat bodemchemische evenwichten zich herstellen na afloop van de sanering.
Bij een gebiedsgerichte aanpak wordt een plaatselijke verontreiniging meestal niet (direct) opgeruimd. Deze blijft dus langer bestaan met bijbehorende
effecten op (hydro)chemische processen in de bodem. Dit effect heeft een lokale uitstraling en het natuurlijke herstelvermogen is klein.
Effecten op hydro-chemie (kwaliteit grondwater)
De effecten op de hydro-chemie zijn vergelijkbaar met de bodemchemie, alleen op een grotere schaal. Dit heeft te maken met de verspreiding van het
(verontreinigde) grondwater. De gevalsgericht aanpak, welke de
de gebiedsgerichte aanpak, waarbij de grondwaterverontreiniging langere tijd blijft bestaan, een groot effect.
Ecologische effecten
Het ecologische effect hangt erg af van de saneringsmethode van de gevalsgerichte aanpak. Beluchten is volledig reversibel, het effect van het toevoegen van stoffen voor de reiniging kan langer effect hebben, maar zal op termijn herstellen. De effecten zijn vooral lokaal.
Bij de gebiedsgerichte aanpak zullen de effecten op het grondwaterecosysteem zich uitstrekken op een grotere schaal (regionaal). Het herstelvermogen is daarbij klein, omdat de verontreiniging niet weggenomen wordt en het ecosysteem onder druk blijft staan.
Fysisch/mechanische effecten
De fysisch/mechanische effecten van grondwatersanering zijn beperkt. Een complicatie kan optreden wanneer niet-doorlatende lagen worden doorboord. In dat geval kunnen grondwaterstromen met elkaar in contact komen. Dit kan voor een verticale verspreiding van het verontreinigde grondwater zorgen. Dit effect is ter plaatse en heeft een klein herstelvermogen.
Hydrologische effecten (grondwater kwantiteit)
De hydrologische effecten hangen samen met de duur van de sanering. In het geval van een permanente sanering (hydrologische isolatie) is er voor de gevalsgerichte aanpak een matig effect en voor de gebiedsgerichte aanpak een groot effect. Bij saneringen die sneller kunnen worden afgerond is het effect ook van kortere duur (tijdelijk). Eigenlijk heeft een sanering juist tot doel om een onherstelbaar effect te bewerkstelligen, de situatie moet voor altijd ten goede worden veranderd.
Effecten op aardkundige waarden
Grondwatersanering leidt niet tot effecten op aardkundige waarden, omdat de bodem(opbouw) in stand blijft.
Effecten op archeologische objecten
Bij een gevalsgerichte aanpak wordt in sommige gevallen het zuurstofgehalte in de bodem en het grondwater aangepast, dit kan effecten hebben op de
archeologische objecten die daar aanwezig zijn (bijvoorbeeld rotting van organische materialen). Dit treedt ter plaatse van de ingreep op en heeft een klein herstelvermogen.
Ruimtebeslag oppervlakte
Effect op afdekking bodem (sealing)
Grondwatersanering heeft geen effect op afdekking van de bodem.
Effecten op volksgezondheid
Grondwatersanering heeft geen effect op de volksgezondheid. Het heeft tot doel potentiële of toekomstige effecten te voorkomen.
Effecten op voedselveiligheid
Grondwatersanering heeft geen effect de voedselveiligheid.
Meer informatie en literatuur
http://www.soilpedia.nl/Wikipaginas/Gebiedsgericht%20grondwaterbeheer.aspx http://wetten.overheid.nl/BWBR0019511/geldigheidsdatum_15-05-2012 http://www.infomil.nl/onderwerpen/klimaat-lucht/handboek- water/wetgeving/wet-bodembescherming http://www.helpdeskwater.nl/onderwerpen/monitoring/normen-waterbeheer-0/ http://www.rivm.nl/Onderwerpen/Onderwerpen/G/Grondwater http://www.agentschapnl.nl/onderwerp/jaarverslag-bodemsanering-2009