Sinds 2005 wordt binnen Teylingereind herstelbemiddeling aangeboden aan de pupillen naar aanleiding van hun delicten buiten de instelling. In eerste instantie werd de uitvoering gedaan door bemiddelaars van Herstelbemid-deling Haaglanden. Sinds 2007 vinden de externe herstelbemidHerstelbemid-delingen plaats via bemiddelaars van Slachtoffer in Beeld (SiB).28 De herstelcon-sulent meldt een zaak aan waarin een jongere contact wil. In de meeste gevallen wordt ingezet op een slachtoffer-dadergesprek. Soms wordt gekozen voor het Echt Recht model. Beide modellen worden hieronder kort besproken.
Aanmelding bij de herstelconsulent
Pupillen worden via verschillende wegen bij de herstelconsulent aan-gemeld. De Interne Traject Begeleiders (ITB-ers) van Work-Wise kunnen herstelbemiddeling onder de aandacht van de jongeren brengen tijdens hun intake en delen folders uit. Pastoraal werk kan de mogelijkheid tot
26 Een ‘slachtoffer-dadergesprek’ betekent hier ieder contact tussen een slachtoffer en een dader, dit kan ook zijn in de vorm van een brief of pendelbemiddeling.
27 Zie ‘Handleiding slachtoffer-dadergesprekken voor bemiddelaars’ (januari 2009) en www.slachtofferinbeeld.nl
28 Zie www.slachtofferinbeeld.nl
herstelbemiddeling met pupillen bespreken, net als de Gedragsdeskundige.
De herstelconsulent wordt geïnformeerd over jongeren die belangstelling hebben of een verkennend gesprek willen. Het kan ook zijn dat de mentor of de groepsleiding de belangstelling signaleert of dat jongeren zich rechtstreeks aanmelden op de groep bij de herstelconsulent. Soms horen jongeren erover via een medepupil.
De aanmelding voor herstelbemiddeling wordt door één van bovenge-noemde verwijzers bij de herstelconsulent gedaan. Deze overlegt met de betrokken gedragsdeskundige of een herstelgerichte activiteit op dat mo-ment gewenst is. Vervolgens wordt door de herstelconsulent met de jonge-re een intakegespjonge-rek gevoerd, waarbij het delictgedrag centraal staat. Aan de orde komen onder andere het eigen aandeel bij het delict, eventuele mededaders, gevoelens ten tijde van het delict en erna, verantwoordelijk-heid nemen, op welke wijze herstelbemiddeling plaats kan vinden, hoe het herstel eruit kan zien en wie hierbij betrokken zullen worden.
Aanmelding bij Slachtoffer in Beeld
Een jongere wordt aangemeld voor herstelbemiddeling bij de Stichting Slachtoffer in Beeld (SiB) als de jongere voldoende gemotiveerd is en wan-neer aan de volgende voorwaarden voor herstelbemiddeling is voldaan: het moet een zaak betreffen die bekend is bij politie en Justitie met een dui-delijk slachtoffer, en het moet gaan om een bekennende verdachte/dader.
SiB is sinds 2007 de instantie die slachtoffer-dadergesprekken uit-voert.29 Een slachtoffer-dadergesprek verloopt vanaf aanmelding tot uitvoering volgens een vaste procedure.30 Een slachtoffer-dadergesprek vindt altijd plaats onder begeleiding van een ervaren bemiddelaar die werkt voor Slachtoffer in Beeld. Deze bemiddelaar kiest geen partij, maar overlegt met zowel slachtoffer als dader over de wensen en vormen waarin beiden het beste met elkaar in contact kunnen komen.
Wij merken op dat de herstelconsulent een zaak af en toe zelf bemid-delt, bijvoorbeeld als de pupil alleen een excuusbrief wil schrijven, als er sprake is van een familiebemiddeling, of als SiB de zaak niet doet omdat er bijvoorbeeld geen aangifte is gedaan of omdat er geen duidelijk slachtof-fer is (Interne communicatie Teylingereind, april 2009).
Verschillende vormen van herstelbemiddeling
Er zijn verschillende vormen waarin een contact tussen slachtoffer en dader tot stand kan komen.
29 SiB voert alle vormen van herstelbemiddeling uit, ook een pendelbemiddeling of het ver-sturen van een excuus brief/kaart. In Teylingereind en in het huidige rapport wordt gebruik gemaakt van de overkoepelende term herstelbemiddeling.
30 Slachtoffer in Beeld, Handleiding Slachtoffer-dadergesprekken voor bemiddelaars, Afdeling beleid Slachtoffer-dadergesprekken, versie januari 2009 en www.slachtofferhulp.nl
Het daadwerkelijke slachtoffer-dadergesprek is een eenmalig
één-op-•
één gesprek tussen het slachtoffer en de dader onder begeleiding van een bemiddelaar. Mensen uit het sociale netwerk van beide partijen kunnen daar als ondersteuners bij zijn.
Ook kan nog steeds een Echt Recht conferentie worden ingezet. In
•
geval van Echt Recht is het sociale netwerk (bijvoorbeeld familie, vrienden of hulpverlener) van zowel slachtoffer als dader actief bij het gesprek betrokken. De bijeenkomst verloopt dan volgens een vastge-legd script.31
Daarnaast behoren ook een pendelbemiddeling - waarbij de
bemidde-•
laar tussen slachtoffer en dader heen en weer pendelt om mondelinge boodschappen over te brengen - of een briefwisseling tot de mogelijk-heden. De bemiddelaar van Slachtoffer in Beeld zal met de betrokke-nen de gewenste contactvorm bespreken en kiezen.
Een brief(wisseling) of het maken van een excuuskaart. Dit kan bij
•
Make It, de knutselgroep van Gevangenenzorg Nederland, en een en-kele keer op de groep.
In geval van een aanmelding via Teylingereind heeft de bemiddelaar eerst via de herstelconsulent een kennismakingsgesprek met de pupil. Vervolgens wordt door de bemiddelaar contact opgenomen met de slachtofferkant.
De meeste pupillen geven aan graag een face to face gesprek met hun slachtoffer(s) te willen en zo wordt bij voorkeur toegewerkt naar deze ontmoeting tussen dader en slachtoffer, bij voorkeur in het bijzijn van hun ouders/netwerk. Dat gesprek vindt dan binnen Teylingereind plaats onder begeleiding van de bemiddelaar. Een enkele keer is het voorgekomen dat een jongere met verlofstatus buiten kon deelnemen aan het herstelge-sprek. Dit alles geschiedt op vrijwillige basis. Er wordt slechts summier gerapporteerd over het verloop van de herstelbemiddeling, deze informa-tie komt in het perspecinforma-tiefplan van Teylingereind en wordt door de bemid-delaar toegestuurd aan het Openbaar Ministerie 32.
31 Zie www.eigenkracht.nl
32 Een slachtoffer-dadergesprek staat los van het strafrecht. Dat is door de minster van Justitie bij invoering besloten. Deelname van een dader aan een slachtoffer-dadergesprek is voor de rechter officieel gezien geen meewegende factor in het strafproces. Een slachtof-fer-dadergesprek kan zowel voor als na het strafproces plaatsvinden. Als een slachtoffer-dadergesprek plaatsvindt voor het strafproces, dan wordt Justitie geïnformeerd over het verloop door middel van een kort, feitelijk verslag. Hierin staat alleen of de bemiddeling daadwerkelijk tot contact heeft geleid, en op welke manier het contact heeft plaatsge-vonden (bijvoorbeeld een gesprek of een briefwisseling). Slachtoffer en dader hebben de mogelijkheid om, als zij dit willen, gezamenlijk het feitelijke verslag aan te vullen. Dit kan alleen als beide partijen alle aanvullingen goedkeuren. Als de rechter ziet dat er is deelgenomen aan een slachtoffer / dadergesprek, is het echter niet duidelijk of hij/zij daar helemaal geen aandacht aan besteed. Dit maakt deel uit van nader onderzoek.