H anja R.H , Maij-Weggen
Eind m aart begon in Turijn de zogenaamde In ter gouvernementele Conferentie (IGC) over de toe kom st van Europa. In deze conferentie wordt nage gaan w at er moet worden aangepast in h et Verdrag van M aastricht om onder andere de Unie geschikt te m aken voor de toetreding van een aantal Centraal en Oost-Europese landen.
De wens van een aantal Centraal en Oost-Europese landen om tot de Europese Unie toe te treden is ont staan na h et vallen van de Berlijnse m uur en de daaropvolgende ineenstorting van de Sovjet Unie. Deze landen zoeken een nieuwe ideologische paraplu die past bij hu n jonge democratieën. Ook zoeken zij m eer zekerheid voor h et behoud van vrede en stabili te it in hu n regio. Bovendien willen ze een snelle in tegratie in de open m arkt van h et welvarende
West-Europa. De Europese Unie beantwoordt aan al le drie die wensen. Toetreding van een aantal van deze landen is echter ook gunstig voor de Unie zelf. H et is goed voor de politieke stabiliteit in heel Euro pa en het vergroot de Europese m ark t van circa 360 miljoen n aar circa 500 miljoen mensen.
Ook zonder deze aanstaande toetredingen is h et ech ter nodig om de Europese V erdragen onder de loep te nemen. H et bestaande Europese beleid w erkt niet goed en ook de werkwijze van de Europese instellin gen is niet meer aangepast aan de huidige omvang van taken en aan h et huidige aantal Lidstaten. H et Europese huis, ooit gebouwd voor 6 familieleden, is aan een flinke verbouwing toe. Nu al m et 15 Lidsta ten, straks zeker m et 20 a 25 lidstaten.
LEF
W at zijn nu de belangrijkste tekortkomingen van de huidige Unie? Voor wie goed n a a r de burgers luistert is h et niet zo moeilijk om een globale analyse te m a ken. Veel van de kritiek van de burgers op het func tioneren van de Europese Unie is namelijk juist. W at zijn de belangrijkste kritiekpunten? Ik geef er enkele weer:
* In h et Verdrag van M aastricht wordt gesproken over de ‘Burgers van de Unie', m aar bijna nie mand weet w at dat eigenlijk inhoudt.
* Een tweede kritiekpunt is dat de Unie te bureau cratisch, te technocratisch en veel te gesloten is. E r is dringend behoefte aan meer openheid en transparantie.
* Ook werken de instellingen van de Unie (Raad, Commissie en Parlem ent) niet echt democratisch. De besluitvorming is gecompliceerd en w erkt blok kades in de hand en h et Europees Parlement, rechtstreeks gekozen door de burgers, heeft te weinig democratische macht.
* En dan, de belangrijkste politieke problemen die niet meer nationaal kunnen worden opgelost en die eigenlijk op Europees niveau zouden moeten worden aangepakt, worden onvoldoende door de Unie te r hand genomen. H et gaat dan om de aan pak van de werkloosheid, om de aanpak van grensoverschijdende milieuproblemen, om de aan pak van de internationale crim inaliteit en om, in dien nodig, een gezamenlijke aanpak van de bui tenlandse politiek. Burgers zien hoe zwak Europa heeft gereageerd op de crisis in Joegoslavië.
E r is dus veel kritiek op Europa en er moet dus een aantal zaken veranderd worden om die Europese Unie u it h e t slop te halen, zeker w anneer we in de komende jaren een aantal landen uit Centraal en Oost-Europa toe willen laten. H et is de taak van de IGC om oplossingen aan te dragen voor deze proble men en de Europese Verdragen zo aan te passen dat Europa weer beter gaat functioneren. Niemand kan intussen zeggen dat de IGC die in m aart jl. begon niet goed is voorbereid. In alle nationale parlemen ten vonden debatten plaats over de posities van de nationale lidstaten in de IGC. In h et Europees Parle m ent vond een eerste debat plaats in mei ‘95, daarna vonden een aantal hoorzittingen plaats, w aaraan meer dan 300 organisaties u it alle Unie-landen deel namen en begin m aart jl. vond in h et Europees P ar lement een tweede IGC-debat plaats. D aar hebben de diverse fracties hun posities bepaald, posities die werden neergelegd in een gezamenlijke resolutie die door een royale m eerderheid werd aangenomen. Achter die royale meerderheid schaarde zich ook de Christen Democratische Fractie. Wat zijn de belangrijkste ideeën van de Christen Democraten in Europa over de problemen waarmee de IGC zich zal bezighouden?
1) Europees burgerschap
W anneer onze burgers vinden dat Europa te ver van hen afstaat en h et Europees burgerschap te weinig inhoud heeft, dan stellen wij voor om aan het begin van het nieuwe Verdrag een hoofdstuk te wijden aan
h et Europees burgerschap en dat burgerschap ook daadwerkelijk in te vullen. D at kan door:
* De Europese Unie toe te laten treden tot de Euro pese Conventie van de Rechten van de Mens, zo dat die Conventie toepasbaar is op alle Europese burgers en ook van toepassing is op alle wet- en regelgeving van de Europese Unie.
* H et principe van gelijke behandeling en anti-dis- criminatie goed in h et te vernieuwen Verdrag vast te leggen.
* Alle sociale, economische en politieke rechten die nu al in de Europese Verdragen zitten beter op een rijtje te zetten en deze op te nemen in dat eerste specifieke hoofdstuk van h e t te vernieu wen Verdrag.
Als voorbeelden van deze bestaande rechten kunnen worden genoemd: h et recht om te studeren en te werken in alle Unie-landen, h et recht van vestiging in alle landen van de Unie en h et recht om in alle Unie-landen voor h et Europees Parlem ent en voor Gemeenteraden te stemmen. Bij al deze rechten moet h et wel duidelijk zijn dat h et vooral gaat om additionele rechten als Europees burger n aast de rechten (en plichten) die h et nationale burgerschap met zich mee brengen.
2) T ran sp aran tie en O penheid
Een tweede kritiekpunt betreft h et gebrek aan open heid en transparantie. Op dit gebied gaat h et om drie belangrijke voorstellen. In de eerste plaats be hoort er een algemeen recht op informatie te bestaan voor alle Europese burgers over h et werk van de E u ropese Unie. Wij willen daarom een nieuw ver dragsartikel, te vergelijken met w at in Nederland staat in de Wet Openbaarheid van Bestuur.
Verder moet worden vastgelegd dat alle documenten met betrekking tot ontwerp wetgeving ruim voor de beoogde besluitvorming beschikbaar moeten zijn zo wel voor de burgers, voor maatschappelijke organi saties, voor het bedrijfsleven als voor de nationale Parlem enten en het Europees Parlem ent, zodat men z'n mening kan geven aan de nationale Parlem enten en h et Europees Parlem ent voordat de besluitvor ming plaats vindt.
Een derde voorstel op dit gebied is dat de Europese M inisterraad in h et openbaar moet vergaderen w an neer zij mede besluit over Europese wetgeving en dat de handelingen over die besluitvorming open baar moet zijn. In dit verband moet men beseffen dat de Europese M inisterraad geen M inisterraad is zoals de Nederlandse M inisterraad. De Europese Minis terraad functioneert feitelijk als een senaat van meer dan 400 nationale m inisters die steeds met ploegen van 15 bijeenkomen om over Europese wet geving te besluiten. Die besluitvorming vindt plaats in een zogenaamde co-decisie procedure plaats sa men met het Europees Parlem ent. H et Europees Parlem ent besluit in het openbaar, m aar de zoge naamde Europese M inisterraad niet. D at moet naar ons oordeel veranderen.
3) D em ocratie
H et derde probleem betreft h et gebrek aan democra tie in h et werk van de Europese Instellingen. Ook d aar hebben we een aantal voorstellen m et betrek king tot de Raad, de Commissie en m et betrekking tot h e t Europees Parlement.
Een hele belangrijke wens in de richting van de Raad, n aast de zojuist genoemde openbaarheid, is dat over alle wetgeving van de Europese Unie, inclu sief die van de begroting via een systeem van gekwa lificeerde meerderheid wordt besloten en via het eer der genoemde co-decisie systeem. Dus samen met h e t Europees Parlem ent.
We willen dus absoluut af van de unanimiteits-eis op een aantal them a’s. D at w erkt al slecht m et 15 lan den en dat w erkt zeker niet meer m et 20 a 25 Unie landen. Bovendien wordt de unanim iteitsregel in zeer veel gevallen m isbruikt om andere concessies (vaak financiële) af te dwingen.
W at de Commissie betreft vinden wij dat de voorzit te r van de Commissie democratisch gekozen moet worden, bijvoorbeeld door een voorstel (dubbeltal) van de Raad en een verkiezing door h et Europees Parlem ent. H et Europees Parlem ent moet h et recht krijgen om individuele commissarissen weg te sturen als d at nodig is. Verder lijkt ons één Commissaris per land voldoende w anneer het aantal Lidstaten stijgt. H et is gemakkelijker voor grote landen om h u n tweede Commissaris in te leveren dan voor klei ne landen, w aar onder Nederland, om hun enige Commissaris in te leveren. W at h e t Europees Parle m ent betreft is ons belangrijkste voorstel te komen tot een volledige medewetgevende bevoegdheid ten aanzien van alle wetgeving en ten aanzien van de hele begroting. Dus ook ten aanzien van de zoge naam de verplichte uitgaven, dat wil zeggen de landbouwbegroting.
Tot zover de meer institutionele wijzigingen die h et te vernieuwen Verdrag zou moeten ondergaan. Dan de m eer beleidsinhoudelijke kritiekpunten. 4
4) W erkgelegenheid
E erst de bestrijding van de werkloosheid. Veel b u r gers vinden dat de Europese Unie veel m eer zou moeten doen op dit gebied en vanuit een groot aantal Europese Lidstaten is daarom de roep om een betere coördinatie en m eer afstemming in de Unie ten aan zien van de werkgelegenheid alleen m aar toegeno men. Ook op de laatste Benelux-top stond dit punt bovenaan de agenda. Wij vinden ook dat Europa m eer kan doen tegen deze grootste ziekte van onze economie, die de stabiliteit in onze landen in gevaar kan brengen. 18 miljoen werklozen is geen handvo], m aar een land vol. Wij stellen daarom voor om de rol van de Europese Unie bij de coördinatie en afstem m ing van nationale werkgelegenheidsplannen te versterken en om het beleid van de Unie, bijvoor beeld ten aanzien van de structuurfondsen, beter te toetsen op de effecten ten aanzien van de
werkgelegenheid. Daarbij moeten Europese en natio nale taken goed worden afgebakend.
5) Milieu
Ook op milieugebied vinden veel burgers terecht dat de Unie meer zou kunnen doen, m et name ten aan zien van de grensoverschijdende milieuproblemen en ten aanzien van de afstemming van voorschriften voor de landbouw en h et bedrijfsleven. Een groot probleem is dat de bevoegdheden van de Unie h ier beperkt zijn en dat met betrekking tot een aantal them a's nog steeds de unanim iteitsregel geldt, w aar door h et beleid teveel bepaald wordt door de zwakste schakel. Ons voorstel is om ook h ier de bevoegdhe den van de Unie te verbreden en de unanim iteit te vervangen door een gekwalificeerde meerderheid. 6) C rim inaliteit
Dan is er h et grote probleem van de verslechterende interne veiligheid in de Unie als gevolg van de toene mende grensoverschijdende criminaliteit. In h et Ver drag van M aastricht is een begin gem aakt m et sa menwerking op h et gebied van justitie en politie via de zogenaamde derde pijler van h et Verdrag. De Mi nisters van Justitie en Binnenlandse Zaken kunnen op Europees niveau afspraken maken, m aar dat ge beurt strikt intergouvernementeel. Als gevolg van deze constructie gebeurt er vrijwel niets op dit ge bied. Wij vinden dat de Europese Unie daar w aar h et gaat om grensoverschijdende crim inaliteitsproble men, die niet door de Lidstaten zelf kunnen worden opgelost, meer bevoegdheden moet krijgen; d at bij besluitvorming de unanim iteitsregel moet worden vervangen door een gekwalificeerde meerderheid; dat h et toezicht mede door h e t Europees Parlem ent moet worden uitgeoefend, en dat Europol, als centra le politie-organisatie, een echte Europese status moet krijgen.
7) GBVB
En dan h et gebied van h et Buitenlands en Veilig heidsbeleid. Ook h ier is in h et Verdrag van M aas tricht al geprobeerd om een stap vooruit te komen door h et GBVB op te nemen in de zogenaamde twee de pijler van h et Verdrag, m aar ook hieraan kleeft, net als bij het beleid in de derde pijler, h et defect van h et intergouvernem entele karakter. D at dat niet w erkt is op een droevige m anier duidelijk geworden in h et onmachtige optreden van de Unie in Joegosla vië. Meer recent zagen we in Libanon eerst een F rans optreden, gevolgd door drie m inisters van de Unie, waardoor burgers voor de zoveelste keer h et gevoel hebben gekregen d at h et buitenlands beleid van de Unie een rommeltje is. N aar ons oordeel zal op dit gebied in h et te vernieuwen Verdrag goed moeten worden omschreven w at op h e t niveau van de Unie moet gebeuren en w at nationaal beleid is. Als men dan op basis van een betere beschrijving van h et Gemeenschappelijk Buitenlands en Veilig heidsbeleid gezamenlijke standpunten wil innemen of samen tot actie wil overgaan, dan moet dat gebeu ren via een gekwalificeerde m eerderheid m et een
LEF
zogenaamde ‘opting out’ mogelijkheid. D at wil zeg gen dat indien men tegen een voorstel is, men niet hoeft mee te doen, m aar men de andere Lidstaten niet mag blokkeren om tot actie over te gaan of een standpunt in te nemen. Verder is het nodig om de m eest bevoegde Euro-commissaris m eer armslag te geven op h e t gebied van de buitenlandse politiek door een planning-unit op te richten te plaatsen bij de Europese Commissie.
De Europese C hristen Democraten zijn tegen een plaatsing bij de Raad en ook tegen een speciale Se cretaris G eneraal voor h et Buitenlands beleid bij de Raad, zoals een aantal Lidstaten en partijen wensen. Dergelijke taken horen bij de Commissie en bij de meest bevoegde Commissaris.
8) Defensie
Verbonden m et h e t buitenlandse en veiligheids be leid is tenslotte h e t defensiebeleid dat op Unie ni veau eigenlijk ontbreekt en daardoor het GBVB enorm verzwakt. De Europese Christen Democraten vinden dat de West Europese Unie zou moeten gaan functioneren als een Europese tak van de NAVO, waarbij de zogenaamde Petersbergtaken van de WEU (dat wil zeggen acties door middel van hum a nitaire interventies) direct en de overige WEU-taken via een protocol m et h et Unie-Verdrag zouden moe ten worden verbonden. Dit laatste geeft de 4 n eu tra le Unie-landen de mogelijkheid later aan te sluiten zonder problemen te krijgen met het nieuwe Unie-Verdrag.
Tenslotte
Meer aandacht voor de burgers van Europa, m eer transparantie en democratie en een betere toespit sing van h et Europees beleid op hoofdzaken - op ech te grote grensoverschrijdende problemen - moeten ertoe leiden dat de Unie beter g aat functioneren en dat de Unie wordt klaargem aakt voor een sam en werkingsverband van 20 tot 25 landen in de volgen de eeuw. De Europese Christen Democraten nemen de kritiek van de burgers op de Unie serieus, m aar d at betekent niet dat we ons afkeren van de Europe se samenwerking. In tegendeel: Wij willen de Unie juist versterken omdat de Europese samenwerking borg heeft gestaan voor 50 ja a r vrede en w elvaart in West-Europa, iets w at we ook voor de rest van Euro pa willen bereiken. H et codewoord hiervoor is sa menwerking in plaats van isolement. Wij willen el k aar de hand reiken, ook in de volgende eeuw, zodat toekomstige generaties in vrede en w elvaart op ons deel van de wereld kunnen leven.
H anja R.H. M aij-W eggen is voorzitter van de CDA delegatie in de C hristen D em ocratische Fractie in h e t Europees P arlem ent en co-rapporteur over de