Dit internationale karakter kwam goed naar vo-ren tijdens de imponevo-rende keynote van Ronald C. kessler (Harvard Medical School, Boston, Amerika) over de universele epidemiologie van traumatische gebeurtenissen en PTSS. Tientallen jaren terug startte de Wereldgezondheidsorgani-satie (WHO) een grootschalige, internationale studie naar o.a. trauma en PTSS. Inmiddels zijn er 200.000 interviews face to face (!) afgenomen en doen 32 landen mee met het onderzoek, vari-erend van Polen, Brazilië tot Myanmar. Uit deze enorme schat aan data blijkt dat type trauma meer van belang is voor het voorspellen van het ontstaan van PTSS, dan voor het voorspel-len van het herstel van PTSS. Opvalvoorspel-lend was dat wanneer de interviewer na het uitvragen van alle
Trauma and Public Health: Innovative
Technology and Knowledge Dissemination
Ervaringsverslag van de Annual Meeting van de ISTSS
Middenin de Amerikaanse presidentsverkiezingen, en één dag nadat Trump als nieuwe leider was verkozen, ging de 32e editie van de Annual Meeting van de international society for Traumatic stress studies (isTss) van start. de Annual Meeting stond dit jaar in het teken van innovatieve technologieën ter ondersteuning en verbetering van de zorg na trauma. de bijeenkomst had een sterk internationaal karakter; diverse wereldwijde psychotrauma experts bogen zich over de vraag hoe we de tot dusver opgedane kennis en innovatieve tools het beste internationaal kunnen inzetten en verspreiden.
traumatische gebeurtenissen aan de deelnemer vroeg naar een ‘private event’ die ze nog niet had-den besproken (zonder dat ze hoefhad-den te zeggen wat het was), het antwoord op deze vraag vaak de gebeurtenis betrof die ‘leidde’ tot de meeste PTSS klachten (kerntrauma). kessler benadrukte de relevantie van de focus op personen die pe-ritraumatische symptomen vertonen na trauma;
deze symptomen blijken keer op keer en wereld-wijd voorspellers van latere PTSS (zie voor meer informatie www.hcp.med.harvard.edu/wmh).
Naast de vraag hoe vaak trauma en PTSS wereld-wijd voorkomen, is een andere cruciale vraag:
hoe kunnen we gemeenschappen over de hele wereld optimaal ondersteunen na tegenslagen?
Mark van Ommeren (WHO, Genève, Zwitser-land) ging tijdens zijn keynote in op deze vraag aan de hand van de Sphere guidelines (zie www.
sphereproject.org). Volgens Van Ommeren is het noodzakelijk om allereerst te identificeren waar de getroffen populatie zelf behoefte aan heeft en welke bronnen lokaal ingezet kunnen worden die in deze behoeften voorzien. Door verhaal en beeld maakte hij duidelijk dat in verschillende landen personen met psychische problematiek nog steeds worden weggestopt en genegeerd, vanwege het stigma dat op deze problematiek heerst. Van Ommeren en collega’s vechten hard tegen dit stigma en zien dat in sommige landen de acceptatie en zorg voor personen met psychi-sche problematiek groeit. Hij presenteerde ook hoe ze met een public health benadering (m.b.v.
door leken uitgevoerde laagdrempelige korte interventies) bij veel mensen enig effect op de mentale gezondheid bereiken, een ander para-digma dan wat we meestal in de gespecialiseerde GGZ hanteren.
Een rode draad tijdens de bijeenkomst was de on-miskenbare rol van innovatieve technologieën in
BericHTen uiT HeT veLd c o g i s c o p e 0 41 6 31
u i T H e T v e L d
het verspreiden en verbeteren van kennis en zorg na psychotrauma. Vele innovatieve tools kwamen aan bod, met name mobiele apps en Virtual Re-ality. De wereldwijd meest bekende en gebruikte app in het psychotrauma veld is de U.S. PTSD Coach (ontwikkeld door VA’s National Center for PTSD), een app die ondersteuning biedt aan men-sen met PTSS klachten. Het AMC psychotrauma team o.l.v. Miranda Olff (Academisch Medisch Centrum, Arq Psychotrauma Expert Groep, en immediate past-president van de ISTSS) heeft de eerste Nederlandse versie van de PTSD Coach ge-bouwd (genaamd de SUPPORT Coach, zie www.
amc.nl/supportcoach). Zowel het symposium van Miranda Olff (over meerdere innovatieve tools in o.a. Amerika en China) en mijn eigen sympo-sium over de internationale versies en onderzoek naar de PTSD Coach app, trokken veel belang-stelling. In meerdere Amerikaanse onderzoeken blijkt de PTSD Coach effectief in het verminderen van PTSS1-4, en ook de eerste resultaten over de Nederlandse PTSD Coach zijn veelbelovend5. Daarnaast werd duidelijk dat het ontwikkelen en bouwen van mobiele applicaties makkelijk lijkt, maar zeer uitdagend is, en de (technische) pro-blemen die hierbij opspelen blijken universeel.
Verschillende landen spraken hun wil uit om de krachten te bundelen, en waren het erover eens dat een multidisciplinair team bestaande uit on-derzoekers, clinici, sponsoren en ICT-experts, op nationaal en internationaal academisch gebied, noodzakelijk is voor het succesvol ontwikkelen en langdurig kunnen aanbieden van apps.
Tevens werden voorbeelden van Virtual Reality ge-presenteerd (o.a. door Skip Rizzo, Barbara Roth-baum, Chris Brewin, en Marieke van Gelderen) voor het behandelen van PTSS en depressieve klachten. Bij de indrukwekkende Virtual Reality technieken werd gebruik gemaakt van muziek, geur, geluid, beeld en andere sensaties (trillen) om de traumatische gebeurtenis en setting na te bootsen. Echter, alle experts beaamden dat Virtual Reality niet hyper realistisch hoeft te zijn om ef-fectief te zijn.
Naast de veelbelovende mogelijkheden die in-novatieve technologieën bieden, werden ook de bijbehorende uitdagingen besproken. Zo bestaat er een frictie tussen de tijd die gedegen onder-zoek en publiceren in beslag neemt, en de hoge snelheid waarmee apps en andere geavanceerde technologieën op de markt gebracht worden. En hoe zorgen we ervoor dat alle ontwikkelde tools, succesvol geïmplementeerd en langdurig gebruikt en gefinancierd worden? Volgens vele experts, Mi-randa Olff en Josef Ruzek (National Center PTSD, Palo Alto, Amerika) in het bijzonder, is internati-onale samenwerking cruciaal in het aanpakken van deze uitdagingen. De ISTSS bewees dit jaar wederom een essentiële rol te spelen in deze in-ternationale samenwerking, en een zeer relevante, wereldwijde bijdrage te leveren aan de verbetering van zorg na trauma.
1 kuhn, E, C. Greene, J. Hoffman, T. Nguyen, L. Wald, J. Schmidt et al., ‘Preliminary evaluation of PTSD Coach, a smartphone app for post-traumatic stress symptoms’, in: Mil Med, 179 (2014) 1, pp. 12-18.
2 Owen, J.E., B.k. Jaworski, E. kuhn, k.N. Makin-Byrd, k.M. Ramsey & J.E. Hoffman, ‘mHealth in the Wild:
Using Novel Data to Examine the Reach, Use, and Impact of PTSD Coach’, in: JMIR Ment Health 2 (2015) 1, e7.
3 Possemato, k, E. kuhn, E. Johnson, J.E. Hoffman, J.E.
Owen, N. kanuri et al., ‘Using PTSD Coach in primary care with and without clinician support: a pilot rando-mized controlled trial’, in: Gen Hosp Psychiatry (2016) 38, pp. 94-98.
4 Miner, A, E. kuhn, J.E. Hoffman, J.E. Owen, J.I. Ruzek
& C.B. Taylor, ‘Feasibility, acceptability, and potential efficacy of the PTSD Coach app: A pilot randomized controlled trial with community trauma survivors’, in:
Psychol Trauma 8 (2016) 3, pp. 384-392.
5 Meer C. van der, A. Bakker & M. Olff, ‘De mobile men-tal health revolutie, Onderzoek naar apps die onder-steunen na trauma: SAM en de SUPPORT Coach’, in:
Cogiscope 12 (2015) 3, pp. 12-15, 2015.
CHRISTIANNE VAN DER MEER is werkzaam als promovenda binnen het psychotraumateam van het Academisch Medisch Centrum en psy-choloog bij de Traumaopvang OLVG.
32 c o g i s c o p e 0 41 6 o p L e i d i n g s A g e n d A A r q A c A d e M y
18 januari
Workshop voor huisartsen en POH GGZ
Herkennen en interpreteren van posttraumatische klachten bij vluch-telingen en niet-westerse patiënten Diemen bij Arq Academy.
Aanmelden: info@arq.academy.org
27 januari, 24 maart, 7 april, 19 mei en 16 juni
Basisopleiding Psychotrauma voor BIG (i.o.) – 5 daagse opleiding
Inleiding psychotrauma – diagnos-tiek en indicatiestelling – CAPS 5 training – stabilisatie (2 dagen) Modules 1, 2 en 5 van de opleiding tot psychotraumatherapeut Amsterdam bij Rino Amsterdam.
Aanmelden en info: www.rino.nl
2 en 3 februari, 10 maart, en 7 april
EMDR – vervolg – 4 daagse opleiding Eye Movement Desensitization and Reprocessing bij trauma – Vervolg training met nadruk op meer com-plexe situaties en bredere toepas-singsmogelijkheden van EMDR Module 3 van de opleiding tot psycho traumatherapeut Diemen bij Arq Academy.
Aanmelden: info@arq.academy.org Informatie 020-660 1970
17 februari Traumatische rouw – 1 daagse opleiding Overleven van een trauma Module 6 van de opleiding tot psycho traumatherapeut Diemen bij Arq Academy.
Aanmelden: info@arq.academy.org;
informatie 020-660 1970
27 en 28 februari, 15 mei en 11 september
Narratieve Exposure Therapie (NET) – 4 daagse opleiding
Module 4 van de opleiding tot psycho traumatherapeut Groningen bij Psy-Zo!
Aanmelden en info: www.psy-zo.nl
20, 21 en 22 maart, 13 oktober Beknopte Eclectische Psychotherapie voor PTSS (BEPP) – 4 daagse opleiding
Module 4 van de opleiding tot psy-chotraumatherapeut
Groningen bij Psy-Zo!
Aanmelden en info: www.psy-zo.nl
24 en 31 maart, 30 juni en 29 september
Narratieve Exposure Therapie (NET) – 4 daagse opleiding
Module 4 van de opleiding tot psycho traumatherapeut
Diemen bij Arq Academy.
Aanmelden: info@arq.academy.org Informatie 020-660 1970
31 maart
Arq Lentesymposium: Global Mental Health
Arq Academy in samenwerking met Equator Foundation en War Trauma Foundation
Diemen, Nienoord 13.
Meer informatie: info@arq.aca-demy.org of 020-660 1970
19 april en 10 mei
Trauma en Cultuur – 2 daagse oplei-ding
Het belang van de culturele aspec-ten bij diagnostiek en behandeling Module 6 van de opleiding tot psy-chotraumatherapeut
Amsterdam bij Rino Amsterdam.
Aanmelden en info: www.rino.nl
7 april en 12 mei
Psychotrauma en Ouderen – 2 daagse opleiding
Ouder worden met een trauma Module 6 van de opleiding tot psy-chotraumatherapeut
Diemen bij Arq Academy.
Aanmelden: info@arq.academy.org Informatie: 020-660 1970
10 mei
Workshop voor huisartsen en POH GGZ
Herkennen en interpreteren van posttraumatische klachten bij vluchtelingen en niet-westerse patiënten
Diemen bij Arq Academy.
Aanmelden: info@arq.academy.org
10, 11, 12 mei, 10 november Beknopte Eclectische Psychotherapie voor PTSS (BEPP) –
4 daagse opleiding
Module 4 van de opleiding tot psycho traumatherapeut
Amsterdam bij Rino Amsterdam.
Aanmelden en info: www.rino.nl
19 mei en 9 juni
Behandeling van getraumatiseerde gezinnen – 2 daagse opleiding Module 6 van de opleiding tot psy-chotraumatherapeut
Groningen bij Psy-Zo!
Aanmelden en info: www.psy-zo.nl
17 – 21 juli
Summerschool over Cultuur en Trauma
Informatie: info@arq.academy.org
o p L e i d i n g s A g e n d A A r q A c A d e M y
NtVP-Katern c o g i s c o p e 0 41 6 33
Bijzondere aandacht voor de speerpun-ten kennisverspreiding en kennisdeling! Als jaarlijks evenement is het NtVP-congres een belangrijk middel hiertoe. We zijn dan ook verheugd om aan te kondigen dat op 11 mei 2017 het NtVP-congres in het teken staat van Levensloop en Trauma. We houden u komen-de tijd op komen-de hoogte van komen-de programmering en details.
De lezingencommissie zorgt tevens voor een bredere webinar- en lezingencyclus. Anja Lok, portefeuillehouder Lezingen, vertelt hier meer over en kondigt de eerstvolgende lezing van een internationale spreker aan tijdens de Algemene Ledenvergadering op 26 januari 2017 te Utrecht.
Jonge onderzoeker Lonneke Lenferink, promovenda Rijksuniversiteit Groningen en Universiteit Utrecht, nam als afgevaardigde van de NtVP deel aan de eerste editie van de ESTSS Summer School in Tbilisi, Georgië, en deelt daarvan haar ervaringen met ons.
In de supervisierubriek in deze uitgave de vraag of een minderjarig slachtoffer van mis-bruik traumabehandeling mag krijgen tijdens een lopende rechtszaak, waarover drie ex-perts op het gebied van wetgeving, behande-ling en herinneringsvorming zich buigen.
in dit katern
kennisverspreiding en kennisdeling zijn speer-punten binnen het beleid van de NtVP. Het jaar-lijkse NtVP-congres, dat op 11 mei 2017 in het teken staat van Levensloop en Trauma, is daarom onderdeel van een grotere webinar- en cyclus. Driemaal per jaar organiseert de lezingen-commissie een webinar of lezing van wetenschap-pers en clinici die expert zijn op hun gebied bin-nen de psychotrauma.
In het webinar van 29 september jl. werd dr. Ineke Wessel, universitair hoofddocent Experimentele Psychopathologie van de Rijksuniversiteit Gro-ningen, geïnterviewd over haar onderzoek naar de ontwikkeling van het autobiografische geheu-gen in de (vroege) jeugd. Haar presentatie over de beïnvloeding van het autobiografisch geheu-gen door contextuele informatie en door middel van ‘priming’ werd op het NtVP jaarcongres 2016 met groot enthousiasme ontvangen. In het we-binar werd verder ingegaan op het onderzoek en besprak Ineke de mogelijke klinische implicaties van dit onderzoek in de behandeling van (vroeg-kinderlijk) trauma.
Een webinar is te volgen vanaf uw eigen computer.
De interviews worden gehouden door Jasper Zant-voord (psychiater i.o., verbonden aan het Centrum voor trauma gerelateerde stoornissen van De Bas-cule) en Anja Lok (psychiater, portefeuillehouder
Lezingen NtVP, verbonden aan de afdeling stem-mingsstoornissen van het AMC).
De eerstvolgende lezing vindt plaats tijdens de Algemene Leden Vergadering (ALV) op 26 januari 2017 door prof.dr. kathryn Marley Magruder. Zij is professor aan de Medical University of South Ca-rolina in the Departments of Psychiatry (Military Science Division) and Public Health Sciences (Di-vision of Epidemiology). Tevens is zij bestuurslid van de ISTSS en associate editor van het Journal of Traumatic Stress. Magruder verricht excellent onderzoek naar PTSS en de behandeling ervan bij veteranen. Tevens is zij expert in suïcidaliteit bij PTSS. Ze heeft meer dan 125 peer-reviewed arti-kelen en hoofdstukken geschreven. Wij zijn dan ook zeer verheugd dat zij komt presenteren. De ALV vindt plaats in vergadercentrum Vredenburg Utrecht (5 min lopen van Utrecht CS).
Voor leden van de NtVP zijn de lezingen en webi-nars gratis toegankelijk. Voor niet-leden kost deel-name € 25,00. Aanmelden voor deeldeel-name, ook aan de ALV, kan via info@ntvp.nl