Ervaringen in Nederland

De resultaten van de ervaringen in Nederland zijn onder verdeeld in twee deelparagrafen, namelijk culturele kloof en generatiekloof. Hier is voor gekozen omdat veel deelonderwerpen tijdens de interviews naar voren kwamen. Deze zijn essentieel bij het begrijpen van de ervaringen de jongvolwassen Eritrese vluchtelingen in Nederland.

6.5.1 Culturele kloof

Geen van de respondenten gaf aan eerder in contact te zijn geweest met de Westerse cultuur. Wanneer werd gevraagd wat de grootste verschillen zijn tussen de Eritrese en Nederlandse cultuur waren de antwoorden als volgt: drugs, seksualiteit, religie, homoseksualiteit en individualisme. Vervolgens werd er per antwoord dieper ingegaan op het onderwerp en wat precies de verschillen zijn en of dit negatieve of juist positieve verschillen zijn. De meeste respondenten gaven aan dat het individualisme binnen de Nederlandse samenleving hen het meest deed schrikken. De respondenten gaven duidelijk aan dat zij vinden dat zij nog geen deel uitmaken van de samenleving omdat zij de taal nauwelijks spreken en nog niet volledig zijn geïntegreerd, maar vinden het wel heel raar dat op straat nauwelijks interactie is tussen de mensen. Het merendeel van de respondenten heeft van vrienden en kennissen gehoord dat het in Nederland normaal is om je buren niet te kennen. De respondenten vertelden dat zij dit heel jammer vinden, omdat in Eritrea buren als familie wordt beschouwd. FGR5 (19 jaar) deelde het volgende spreekwoord met de groep: ‘Liever buren dan verre familie’. Hiermee wordt bedoeld dat in een noodsituatie de buren eerder te hulp kunnen schieten dan familie die vaak elders wonen. Niet alleen in een noodsituatie maar ook in het dagelijks leven als ouders bijvoorbeeld niet thuis zijn blijven kinderen in Eritrea vaak bij de buren spelen. In Eritrea is contact met de buren dus heel

belangrijk, niet alleen voor de hulp maar ook omdat men elkaar dagelijks ziet en een goede relatie dus cruciaal is.

Respondent 4 mocht een week voor het interview zijn huis in Alkmaar bezichtigen. Hij vertelde dat hij tevreden was over zijn huis, maar minder tevreden over zijn buren, die zeiden namelijk dat zij geen tijd hadden zelfs toen hij zichzelf wou voorstellen. Dit was volgens de respondent echter niet de enige reden waarom hij schrok:

Respondent 4 (19 jaar): Ik ga weleens naar een vriend van mij die recent een huis heeft gekregen en daar heb ik ook gezien hoe buren met elkaar omgaan. De buren van mijn vriend klagen om zes uur in de avond al over geluidsoverlast, zelfs in het weekend! Ik merk dat mijn vriend zich hierdoor niet vrij voelt in zijn eigen huis. Daarom slaapt hij de laatste tijd ook vaker bij anderen thuis. Er zijn namelijk weinig Eritreeërs in zijn stad en daarom is hij vaak eenzaam en omdat zijn buren zeker wel een paar keer per week klagen heeft hij veel stress en angst dat hij het huis uit wordt gezet.

Respondent 4 vertelde ook dat de politie meerdere keren bij de vriend is langsgekomen, maar omdat de vriend geen Nederlands spreekt, heeft hij zijn situatie niet kunnen uitleggen waardoor hij inmiddels al een tweede waarschuwing heeft gekregen. Respondent 4 zegt bang te zijn dat dit hem ook zal overkomen. Kortom, tijdens het beantwoorden van de bovenstaande vragen refereerden alle

respondenten naar het gevoel van saamhorigheid in Eritrea; dit gevoel missen zij in Nederland. Hoewel de respondenten erkennen dat de taalbarrière hier een rol bij speelt ervaren zij wel dat Nederlanders

vaak alleen bezig zijn met hun eigen leven en daarom geen zin of tijd hebben voor onbekenden. Volgens de respondenten maakt dit gebrek aan openheid het aanpassen ingewikkelder, omdat de

respondenten geen idee hebben over hoe zij zich moeten gedragen als Nederlanders behalve dan dat zij zich niet met andermans zaken moeten bemoeien.

Drugs, drank en homoseksualiteit

In Eritrea zijn religie en cultuur moeilijk van elkaar te scheiden. De twee overheersende godsdiensten zijn Christen Orthodox en de Islam. De Eritrese culturele normen en waarden vinden hun oorsprong ook in deze religies. Alle respondenten zijn Christelijk Orthodox opgevoed en een merendeel van de respondenten is praktiserend in het geloof. Religie werd daarom als belangrijkste reden genoemd toen er werd gevraagd waarom de respondenten moeite hebben met het accepteren van drugs en

homoseksualiteit in Nederland. De respondenten gaven aan moeite te hebben te accepteren dat drugs, prostitutie en homoseksualiteit legaal zijn in Nederland. FGR4 (25 jaar) vertelde dat Nederland in Eritrea bekend staat als ‘het land waar alles mag’. De meeste vluchtelingen weten daarom al voordat zij in Nederland aankomen wat zij in Nederland kunnen verwachten. De Eritrese vluchtelingen zijn dus voorbereid waardoor de shock vaak minder groot is zodra zij eenmaal in Nederland zijn

aangekomen. Volgens de respondenten maken achterblijvende ouders van jongvolwassene

vluchtelingen zich vaak zorgen als hun kind in Nederland asiel aanvragen uit angst dat hun kind ‘het slechte pad op zal gaan’.

Seksualiteit, drank en drugs waren voor een lange periode taboe in Eritrea, maar volgens de respondenten wordt het sinds de onafhankelijkheid van Eritrea, 24 jaar geleden, onder de jongeren vaker geaccepteerd. Dit komt vooral doordat de jongeren meer mogelijkheden hebben gekregen om het zelf te ontdekken. De respondenten vertelden dat er tegenwoordig wel discotheken en veel uitgaansgelegenheden zijn in de hoofdstad van Eritrea, Asmara. Geen van de respondenten heeft ooit deze discotheken kunnen bezoeken. Het merendeel van de respondenten gaf aan niet te kunnen gaan omdat het te duur is en de overige respondenten hadden simpelweg geen mogelijkheden om naar een discotheek te gaan omdat zij te veel problemen hadden wegens onder andere de militaire dienstplicht. Nadat werd gevraagd wie wel naar de discotheken in Eritrea gingen antwoordde FGR7 het volgende:

FGR7 (25 jaar): De discotheken zijn geopend voor de Eritrese jongeren in de diaspora. De Eritrese overheid probeert deze jongeren tevreden te houden zodat hun ouders terug blijven komen naar Eritrea. De ouders vinden het vaak belangrijk dat hun kinderen Eritrea kennen maar wat zij niet begrijpen is dat zij Eritrea niet kennen zoals wij. Voor hen is Eritrea een vakantieoord met diverse mooie eilanden en recreatiegebieden, maar voor ons is het een gevangenis. Wat de Eritrese diaspora in een vakantie ziet heb ik in de 24 jaar dat ik in Eritrea heb gewoond niet kunnen zien.

bijvoorbeeld wel naar discotheken te gaan. Bijna alle respondenten geven aan tot nu toe wel een keer naar een Nederlandse discotheek te zijn geweest. Een van de respondenten is een deacon en wil daarom vanuit zijn eigen geloofsovertuiging niet naar een disco of überhaupt in aanraking komen met drank, drugs of seksualiteit. De respondenten die al wel een keer naar een Nederlandse discotheek zijn geweest vonden de ervaring leuk, maar apart omdat ze de muziek niet kennen, en ze denken daardoor niet dat ze regelmatig naar een Nederlandse discotheek zullen gaan. De respondenten zijn al wel meerdere malen naar Eritrese discotheken en cafés geweest en geven aan zich daar thuis te voelen omdat de taal, de muziek en het eten bekend is. Het merendeel van de respondenten zou het liefst naar elk Eritrees feest gaan dat vanuit de Eritrese gemeenschap wordt georganiseerd om zich minder eenzaam te voelen, maar wegens de financiële situatie is dit voor velen niet mogelijk.

Alle respondenten gaven verder aan dat voordat zij in Nederland aankwamen al regelmatig alcohol dronken en dat zij dat nu nog steeds doen. Drie respondenten vertelden tijdens het interview dat zij weleens wiet hebben gerookt. Opvallend is dat tijden de focus groep niemand wilde antwoorden op de vraag of iemand weleens drugs heeft gebruikt. Nadat de focus groep was afgelopen heeft de onderzoeker aan een van de respondenten gevraagd waardoor dit kwam en volgens de respondent willen velen niet beoordeeld worden door de andere respondenten. De respondenten zijn bang dat er over hen geroddeld zal worden en in het ergste geval dat er aan familieleden wordt verteld dat de desbetreffende persoon een drugsverslaafde is. In de Eritrese gemeenschap wordt er vaak neergekeken op verslaafden en kan dit zelfs leiden tot sociale uitsluiting.

Er kan dus worden geconcludeerd dat in vergelijking met de oudere generatie uitgaan en drank onder de jongvolwassen Eritrese vluchtelingen meer wordt geaccepteerd. Er is gebleken dat deze jongeren al voordat zij in Nederland aankwamen alcohol consumeerden en in Nederland regelmatig bij vrienden thuis of in discotheken alcohol drinken. Daarentegen is drugsgebruik onder de jongeren nog steeds taboe. Zoals uit de focus groep is gebleken praten de jongeren onderling niet openlijk over het gebruik. Dit terwijl uit de interviews is gebleken dat sommige Eritrese vluchtelingen wel degelijk gebruiken maken van drugssoorten zoals wiet. De jongeren kiezen er echter voor om dit niet met landgenoten te bespreken uit angst voor roddels en sociale uitsluiting.

6.5.2 Generatiekloof

Zoals uit de bovenstaande paragraaf is gebleken zijn er grote verschillen tussen de Eritreeërs in Eritrea en de Eritreeërs in de diaspora. Uit het theoretisch kader is gebleken dat migratie succesvol is als er een vangnet is voor de nieuwkomers. Dit vangnet is vaak de gemeenschap van het land van oorsprong. In deze paragraaf zal gekeken worden in hoeverre er een vangnet is voor de jongvolwassene Eritrese vluchtelingen in Nederland. Hoewel de respondenten nu ook tot de diaspora behoren, vinden zij zelf dat er een onderscheid kan worden gemaakt tussen de soorten Eritreeërs in de diaspora. De

respondenten vertellen dat er onderscheid kan worden gemaakt in de volgende categorieën: generatie, vluchtmotieven, vluchtroute en politieke overtuigingen.

jongvolwassen Eritreeërs naar westerse landen te vluchten. De oorlog eindigde in 1991 toen Eritrea internationaal officieel als onafhankelijk land werd erkend. De meerderheid van de oudere Eritreeërs in Nederland is tussen 1961 en 1991 gevlucht. Deze Eritreeërs hebben dus tussen de 24 en 54 jaar in Nederland gewoond. Dit betekent vaak dat zij de helft van hun leven en soms langer in Nederland hebben geleefd en dus vaak ook deels of volledig zijn geïntegreerd in de Nederlandse samenleving. Hierdoor worden bepaalde delen uit de Eritrese cultuur vaak vervangen door aspecten uit de

Nederlandse cultuur. Een voorbeeld werd tijdens een interview met Respondent 6 (18 jaar) gegeven. Hij vertelde dat de zus van zijn moeder in Amsterdam woont en dat hij specifiek naar Nederland was gekomen zodat hij een nieuw leven met zijn familie kan opbouwen. Nadat hij een paar keer bij haar op bezoek was geweest, vroeg hij haar of zij hem naar de Eritrese kerk kon brengen omdat hij een dienst wilde bijwonen. R6 vertelt dat toen hij dit vroeg hij nog niet wist dat zijn tante atheïst was geworden. In Eritrea worden mensen bekritiseerd en sociaal uitgesloten als zij andere gedachten hebben over het geloof. Daarom kon R6 niet accepteren dat zijn tante na 15 jaar in het buitenland te hebben gewoond opeens niet meer in God gelooft:

Respondent 6: Mijn tante heeft een identiteitscrisis. Zij is namelijk de dochter van een priester en is streng gelovig opgevoed. Ik kan me voorstellen dat ze nu minder praktiserend is in haar geloof, maar om helemaal niet meer te geloven is voor mij te extreem. Het hoort ook niet bij onze cultuur. Vaak weet ik ook niet of ik mijn tante als een Nederlander of als een Eritreeër moet behandelen. Ik ben bang dat ze zelf ook niet weet waar ze precies bij hoort.

R6 geeft aan inmiddels al zes maanden geen contact meer te hebben gehad met zijn tante. Nadat hij meerdere malen heeft geprobeerd hun meningsverschillen achter zich te laten bleek het toch een te groot obstakel.

Naast het feit dat de oudere generatie al langer in Nederland woont en hierdoor bepaalde eigenschappen en geloofsovertuigingen heeft overgenomen, blijken de verschillen in politieke

overtuigingen vaak de primaire oorzaak van conflicten tussen de oudere en nieuwe generatie Eritreeërs in Nederland. Dit komt voornamelijk door de verschillende vluchtmotieven van beide generaties. De oudere generatie is tijdens een onafhankelijkheidsoorlog gevlucht. Destijds was Ethiopië de vijand en waren de Eritrese soldaten de helden. Voor de jongere generatie zijn de rollen inmiddels omgedraaid. De jongere generatie is in een onafhankelijk Eritrea geboren of opgegroeid met de instelling om zijn land te helpen opbouwen. De jaren waarin dit mogelijk waren zijn echter heel kort geweest. Zeven jaar na de Eritrese onafhankelijkheid, in 1998, begon de tweede officiële oorlog met Ethiopië. Deze oorlog eindigde in 2000, maar is tot op heden zichtbaar in de vorm van een koude oorlog. Na deze oorlog is de militaire dienstplicht die eerst 18 maanden duurde verlengd naar onbepaalde tijd. Vanuit een groep belangrijke politieke leiders is hier kritiek op geleverd. Deze groep is echter kort daarop gevangen genomen en tot op heden nog niet vrijgelaten. Vele Eritrese jongeren kunnen de verlenging van de dienstplicht, die voor sommigen al 15 jaar duurt, niet accepteren. Daarnaast is het financieel

ofwel 24 euro is en dit veel te weinig is om een maand van te leven. De militaire dienstplicht maakt voor velen het leven in Eritrea onmogelijk. Tevens zijn er veel asielzoekers die wegens hun politieke overtuigingen moeten vluchten uit Eritrea.

Hoewel een deel van de Eritreeërs uit de oudere generatie begrip heeft voor de situatie van deze jongere generatie vindt het merendeel dat deze jongeren niet de waarheid spreken. Zo vertellen

respondenten tijdens de focus groep dat zij vaak ruzie hebben gehad met de oudere generatie omdat zij de jongeren bekritiseren over het feit dat zij hun land hebben verlaten. De oudere generatie onderschat de problemen die de jongeren hebben in Eritrea en meent dat zij Eritrea verlaten wegens financiële problemen, ‘om in Europa rijk te worden’. Zoals FGR7 (25 jaar) eerder vertelde bezoekt de oudere generatie Eritrea voor kortere periodes, tijdens vakanties. De vakantie is echter een momentopname van de daadwerkelijke situatie in Eritrea. Een andere respondent vertelde:

RFG8 (21 jaar): Ik heb liever geen contact met de oudere generatie omdat zij egoïstisch zijn. Zij wonen veilig met hun gezin in Europa en betalen daarom diaspora belasting aan de dictator in Eritrea. Dezelfde dictator die mijn vader zonder aanleiding en juridisch proces al tien jaar gevangen houdt en mijn moeder weigert boodschappen coupons te geven. Zodat zij om de twee jaar op vakantie kunnen naar hun familie in Eritrea zou mijn familie doodgaan van de honger omdat wij geen eten krijgen.

Tijdens het interview met Respondent 4 (19 jaar) werd ook hij emotioneel bij dit onderwerp. Hij vindt het oneerlijk dat de oudere generatie hem niet wil geloven als hij vertelt dat hij het heel

moeilijk heeft gehad in Eritrea en dat het huidig regime veranderd moet worden. Hij heeft vaak ruzie gehad met zijn oom en andere kennissen die nu al meer dan 20 jaar in Nederland wonen.

Respondent 4: Hoewel mijn oom om de twee jaar met zijn gezin naar Eritrea gaat weigert hij de problemen van onze familieleden in Eritrea onder ogen te zien. Hoewel hij ziet dat er geen medische zorg is voor mijn oma, al zijn neefjes en nichtjes verplicht soldaten zijn en de rest van de familie amper genoeg eten heeft, wil mijn oom nog steeds niet toegeven dat het slecht gaat met Eritrea. Ik denk dat het komt omdat hij nu al zo lang in Nederland woont dat hij bang is dat hij niet meer Eritrees is als hij niet meer op vakantie kan naar Eritrea.

Volgens R4 kan het gedrag van zijn oom worden verklaard door ontkenning en angst om zijn land kwijt te raken. Niet alle respondenten zijn het hiermee eens. Tijdens de focus groep was egoïsme een veelgenoemde verklaring voor de redenering van de oudere generatie met betrekking tot de verslechterende situatie in Eritrea. Zo vertelt FGR1 dat er sinds kort twee soorten Eritreeërs zijn; de ‘echte’ en ‘neppe’ Eritreeërs:

FGR1 (23 jaar): Tijdens een doopfeest van mijn vriend vroeg een oude man mij waarom ik naar Nederland ben gekomen. Ik vertelde hem dat ik in Eritrea tot de tiende klas naar school ben

gegaan, maar dat ik daarna wel moest stoppen omdat ik anders in de elfde klas verplicht mee moest doen aan de militaire training en daarna verplicht als soldaat zou moeten werken. Nadat ik was gestopt ben ik meerdere malen de gevangenis in geweest omdat ik geen

identiteitskaart had. Deze mocht ik niet aanvragen omdat ik mijn militaire dienstplicht niet heb vervuld. In Eritrea mag je niets zelf bepalen, je moet alleen doen wat je wordt opgedragen zonder vragen te stellen. De meneer zei vervolgens dat het mijn eigen schuld was en dat ik mijn militaire dienstplicht moet vervullen ook al betekende dit voor onbepaalde tijd. Ik stond versteld en vroeg hem wat zijn kinderen studeren. Hij vertelde mij dat twee dochters zijn afgestudeerd aan de HBO en zijn oudste zoon bij een bank werkt. Toen wist ik dat hij tot de neppe Eritreeërs behoorden, de profiterende groep die alleen aan zichzelf denkt. Echte

Eritreeërs voelen de pijn en problemen van zijn landgenoten, ze begrijpen het en helpen het op te lossen.

Uit de bovenstaande paragraaf is gebleken dat er meerdere verschillen zijn tussen de oudere en jongere generatie Eritrese vluchtelingen in Nederland zijn. Het grootste probleem betreft de verschillen in politieke overtuigingen. De jongere generatie, waaronder de respondenten, zijn duidelijk ontevreden over de huidige situatie in Eritrea en vinden dat de overheid hiervoor aansprakelijk is. Het merendeel van de oudere generatie is er echter van overtuigd dat het niet de schuld is van de Eritrese overheid, maar dat de jongeren zelf fout zitten doordat zij niet hun militaire dienstplicht willen vervullen. Er is een duidelijke verdeling tussen de twee generaties Eritrese vluchtelingen. Geen van de respondenten wenst contact te hebben met de ‘neppe’ Eritreeërs.