Geschreven bronnen
‘Boek Heyndes: rol schrijver in publiek debat relevanter dan ooit’. Tilburg University, 26-11- 2015
https://www.tilburguniversity.edu/nl/actueel/persberichten/persbericht-boek-
heynders-rol-schrijvers-in-maatschappelijk-debat/
Bok, Wouter. ‘Wieringa heeft het Woord niet nodig’. Recensieweb, 26-12-2012 http://recensieweb.nl/recensie/wieringa-heeft-het-woord-niet-nodig/ Cloostermans, Marc. ‘Lassie in een rolstoel’. De Standaard, 19-5-2005
http://literom.nbdbiblion.nl/literom/resultaten/64194
Dessing, Maarten. ‘Toen Joe Speedboot van Tommy Wieringa nog geen megaseller was’. 5-10- 2012
http://maartendessing.blogspot.nl/2012/10/toen-joe-speedboot-van-tommy- wieringa.html (Eerder verschenen in BOEK 3 (2009))
‘Gemeentehuis Geldermalsen ontruimd vanwege rellen AZC’. Trouw, 16-12-2015
http://www.trouw.nl/tr/nl/36361/Vluchtelingen/article/detail/4209181/2015/12/16 /Gemeentehuis-Geldermalsen-ontruimd-vanwege-rellen-AZC.dhtml
’t Hart, Kees. ‘Vertel me alles!’ De Groene Amsterdammer, 18-2-2005
http://literom.nbdbiblion.nl/literom/resultaten/63577
Helwig, Jan. ‘Over Tommy Wieringa: Dit zijn de namen, in “De wereld draait door”. Apud, 20-9- 2015
http://www.apud.net/index.php/lauriergracht-37/311-over-tommy-wieringa-dit-zijn- de-namen-in-de-wereld-draait-door-17-9-2015
‘Hier komen alleen gelukszoekers’. RTL Nieuws, 6-10-2015
Joosse, Martijn. ‘Recensie: Dit zijn de namen, Tommy Wieringa’. MustReads, 16-7-2013 http://mustreads.nl/recensie-dit-zijn-de-namen-tommy-wieringa/
Kettenis, Thijs. ‘Onze grens blijft dicht voor ‘gelukszoekers’’. Trouw, 28-11-2015
http://www.trouw.nl/tr/nl/36361/Vluchtelingen/article/detail/4197292/2015/11/28
/Onze-grens-blijft-dicht-voor-gelukszoekers.dhtml
Leijendekker, Marc. ‘Aantal migranten naar Europa passeert de eéeén miljoen’. NRC, 22-12-2015
http://www.nrc.nl/nieuws/2015/12/22/aantal-migranten-naar-europa-passeert-de- een-miljoen
Lowdon, Claire. ‘A life in cathwords’. The Times Literary Supplement, 17-2-2015
http://www.thetls.co.uk/tls/public/tlssearch.do?querystring=tommy+wieringa§ion Id= 1797&p=tls
Markus, Rosalinde. ‘Tommy Wieringa: “Een roman schrijven is een geestelijke duursport”’. Passie voor schrijven, 30-5-2013
http://passievoorschrijven.nl/tommy-wieringa-een-roman-schrijven-is-een-geestelijke-
duursport/
Peppelenbos, Coen. ‘Koop geen Turbo-aanstekers!‘. Leeuwarder Courant, 22-9-1995 --- ‘Recensie: Recensie Tommy Wieringa – Dormantique’s manco’. Tzum, 19-12-2011
http://www.tzum.info/2011/12/recensie-recensie-tommy-wieringa-dormantiques- manco/
‘Recordaantal bootvluchtelingen omgekomen in 2015’. NOS, 31-12-2015
http://nos.nl/artikel/2078036-recordaantal-bootvluchtelingen-omgekomen-in-
2015.html
Schipper, Nienke. ‘De aangespoelde peuter die de wereld schokte’. Trouw, 2-9-2015
http://www.trouw.nl/tr/nl/36361/Vluchtelingen/article/detail/4134438/2015/09/02 /De-aangespoelde-peuter-die-de-wereld-schokte.dhtml
Schut, Lies. ‘Ode aan de heroiek’. De Telegraaf, 28-1-2005
http://literom.nbdbiblion.nl/literom/resultaten/63715
Serdijn, Danieïlle. ‘Doodsoorzaak: vallende hond op het hoofd’. Het Parool, 10-2-2005
Steinz, Pieter. ‘Wat niet weerkaatst, bestaat niet; Ontwikkelingsroman met zwier van Tommy Wieringa’. NRC Handelsblad, 28-1-2005
http://literom.nbdbiblion.nl/literom/resultaten/63763
--- NRC leest met Pieter Steinz, 15-5-2009
http://tv.nrc.nl/video/leest/article1331968.ece/Tommy_Wieringa
Takken, Wilfred. ‘Pauw praat elke dag over vluchtelingen en dergelijke’. NRC, 15-3-2016
Taplin, Phoebe. ‘These Are the Names by Tommy Wieringa review – a timeless tale of migration’. The Guardian, 21-2-2015
http://www.theguardian.com/books/2015/feb/21/these-are-the-names-by-tommy- wieringa-review-a-timeless-tale-of-migration
Temme, Bart. ‘Steeds meer schrijvers schnabbelen erop los in reclamewereld’. Tzum, 24-7-2014
http://www.tzum.info/2014/07/nieuws-steeds-meer-schrijvers-schnabbelen-erop-los-
reclamewereld/
‘Tommy Wieringa schrijft column voor regionale dagbladen’. De Stentor, 29-3-2013
http://www.destentor.nl/algemeen/binnenland/tommy-wieringa-schrijft-column-voor- regionale-dagbladen-1.3740587
Toonen, Annette ‘Protest tegen azc Enschede ‘duur feestje van de democratie’’. NRC, 31-10-2015
http://www.nrc.nl/nieuws/2015/10/31/protest-tegen-azc-enschede-duur-feestje-van- de-democratie
Tucker, Nicholas. ‘Joe Speedboat, By Tommy Wieringa. Life as a one-armed wrestler’. The Independent, 26-8-2009
http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/joe-speedboat-by- tommy-wieringa-1777064.html
Ubert, Nancy. ‘Een brandschoon eiland voor vluchtelingen’. Noordhollands Dagblad, 6-6-2016
http://www.noordhollandsdagblad.nl/stadstreek/metropool/article28163786.ece/Een-
brandschoon-eiland-voor-vluchtelingen_
UNHCR. The sea route to Europe: The Mediterranean passage in the age of refugees, 1-7-2015 Van der Hee, Sterre en Arjen Schreuder. ‘Gejoel en boegeroep bij azc-bijeenkomst Steenbergen.’
NRC, 21-10-2015
http://www.nrc.nl/nieuws/2015/10/21/veel-verzet-tegen-azc-tijdens-tumultueuze- bijeenkomst-steenbergen
Van Dongen, Annemieke. ‘Tommy Wieringa plant schaduwbomen voor koeien in Raalte’. De Stentor, 8-11-2014
http://www.destentor.nl/regio/raalte/tommy-wieringa-plant-schaduwbomen-voor- koeien-in-raalte-1.4613239
Van Doorn, Elena. ‘‘Wilders tegen de rest’ in vluchtelingendebat’. Metro, 14-10-2015
http://www.metronieuws.nl/binnenland/2015/10/wilders-tegen-de-rest-in-
vluchtelingendebat
Van Steenberghe, Els. ‘NTGent maakt van Wieringa’s ‘Dit zijn de namen’ glad toneel’. Knack Focus, 1-2-2016
http://focus.knack.be/entertainment/podium/ntgent-maakt-van-wieringa-s-dit-zijn-de- namen-glad-toneel/article-review-651071.html?utm_source=Newsletter-
01/02/2016&utm_medium=Email&utm_campaign=Newsletter-RNBDAGKN
Verhoeven, Stef. ‘Tommy Wieringa: “Ik wil alles weten”’. Margriet 18:10 (2010): 2-5 Vullings, Jeroen. ‘Tommy Wieringa – Dit zijn de namen’. Vrij Nederland, 9-10-2012
http://blogs.vn.nl/boeken/recensie/4782/#
Wieringa, Tommy. Joe Speedboot. Amsterdam: De Bezige Bij, 2005 --- Dit zijn de namen. Amsterdam: De Bezige Bij, 2012
Websites
Behoud de Begeerte. Kunstencentrum voor literatuur, ‘The Pursuit of Happiness’.
http://www.begeerte.be/page.php?page=productie&ID=296
Europe in Africa (EIA)
http://www.europeinafrica.com/ Facebook Behoud de Begeerte
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=975761569103436&id=596887 573657506
Facebook De Bezige Bij
https://www.facebook.com/UitgeverijDeBezigeBij/?ref=ts&fref=ts
Facebook Tommy Wieringa
Het Concertgebouw, ‘Helse Tijden: schrijvers en musici op zoek naar geluk’.
http://www.concertgebouw.nl/concerten/helse-tijden-schrijvers-en-musici-op-zoek- naar-geluk/10-03-2015
Libris Literatuur Prijs 2013. ‘Tommy Wieringa – Dit zijn de namen’.
http://www.librisliteratuurprijs.nl/2013/wieringa
Nightwriters
http://bureaubruinzeel.nl/nieuws-2/ Vluchtelingenwerk Nederland. ‘Feiten en cijfers’.
http://www.vluchtelingenwerk.nl/feiten-cijfers/cijfers/bescherming-nederland
VPRO De Grens
http://www.vpro.nl/programmas/de-grens.html
Televisieprogramma’s en interviews Benali Boekt. ‘Tommy Wieringa’, 24-4-2011
http://www.npo.nl/benali-boekt/24-04-2011/NPS_1172730
De wereld draait door. ‘Boekenweekgeschenk 2014: Tommy Wieringa’, 23-4-2013 http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/229476
--- ‘Tommy Wieringa: Dit zijn de namen’, 16-9-2015
http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/345906
--- ‘700 extra vluchtelingen in het dorpje Oranje’, 7-10-2015
http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/347079
--- ‘Gemeenten en de vluchtelingencrisis: Victor Molkenboer, Jos Heijmans’, 12-10-2015
http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/347339
--- ‘Kasja Ollongren: alle vluchtelingen aan het werk’, 15-10-2015
http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/347517
--- ‘Intimidatie Oostknollendam: Harold Halewijn’, 27-10-2015
http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/348191
--- ‘Vluchtelingencrisis: Eberhard van der Laan’, 15-1-2016
http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/352177
--- ‘Literatuur na WOll’, 22-4-2016
Het Cultuurcafeé. ‘Dorine Holman interviewt Tommy Wieringa”, 14-3-2013
https://www.youtube.com/watch?v=tQSDgeIEjiE
Jinek. ‘Jinek met Diederik Samsom, Jennifer Hoffman en Dominique Weesie’, 18-2-2016 http://www.npo.nl/jinek/18-02-2016/KN_1678114
Koffietijd. ‘Tommy Wieringa: Koning van het boekenbal’, 11-4-2014 https://www.youtube.com/watch?v=1izgW_znGGQ
Literatuur Late Night. ‘Geert Mak, Tommy Wieringa en The Secret Love Parade’, 5-10-2012
https://www.youtube.com/watch?v=I2u77EHGfY4
KRO/NCRV Mijn moeder en ik: Tommy Wieringa, 28-12-2014 https://www.youtube.com/watch?v=PavAWdQUDZM
Pauw. ‘Margarita Alexandrova & Alexander Pechtold over de toestroom van vluchtelingen’, 31-8- 2015
http://pauw.vara.nl/media/345028
--- ‘De opvang van vluchtelingen lijdt ook tot kritiek’, 9-9-2015
http://pauw.vara.nl/media/345545
--- ‘Halbe Zijlstra en Alexander Pechtold in debat over de opvang van vluchtelingen’, 12-10-2015
http://pauw.vara.nl/media/347332
--- ‘Tommy Wieringa over de fascinerende schatten van Europa’, 4-11-2015
http://www.npo.nl/pauw/04-11-2015/VARA_101375501/POMS_VARA_2459462 RLT Late Night. ‘Oplossing vluchtelingencrisis nog ver weg’, 7-9-2015
http://www.rtllatenight.nl/item/884/oplossing_vluchtelingencrisis_nog_ver_weg
--- ‘Humberto doet oproep voor vluchtelingencrisis’, 3-9-2015
http://www.rtllatenight.nl/item/858/humberto_doet_oproep_voor_vluchtelingenc/ Stichting CPNB. ‘Q&A met Boekenweekauteur Tommy Wieringa, vraag 1’
https://www.youtube.com/watch?v=O4RdV8hdL4Y
--- “Q&A met Boekenweekauteur Tommy Wieringa, vraag 2
https://www.youtube.com/watch?v=0nkY7Oe1lTg
VPRO Boeken. ‘Tommy Wieringa, Els Snick, Peter Vermeersch’, 18-4-2014
http://www.vpro.nl/boeken/programmas/boeken/2014/18-mei.html
--- ‘Tommy Wieringa’, 27-12-2015
S
ECUNDAIRELITERATUURBax, Sander. De taak van de schrijver. Het poeïticale debat in de Nederlandse literatuur 1968- 1985: proefschrift Universiteit van Tilburg, 2007
--- De Mulisch Mythe: Harry Mulisch: schrijver, intellectueel, icoon. Amsterdam: JM Meulenhoff, 2015
Bax, Sander en Sarah Beeks. ‘Een artistieke guerillagroep. Hugo Claus, Harry Mulisch en de opera Reconstructie’, Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 127 (2011): 390-419 Barthes, Roland. ‘De dood van de auteur’. Roland Barthes, Het werkelijkheidseffect, Rokus
Hofstede en Juïrgen Pieters. Groningen: Historische Uitgeverij, 2004, 113-122
Beeks, Sarah. Alsof het woord geen actie is. Hugo Claus en het engagement in de jaren zestig: proefschrift. Universiteit Antwerpen, Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Departement Letterkunde, 2013
Buelens, Geert, “Poeïzie die ernaar streeft oud nieuws te worden. Een herijking van het
autonomiebegrip in het licht van topicale gedichten en liederen.” Spiegel der Letteren 54:1 (2012): 61-91
Collini, Stefan. Absent Minds, Intellectuals in Britain. Oxford: Oxford University Press, 2006 Dorleijn, Gillis en Kees van Rees. De productie van literatuur: het Nederlandse literaire veld 1800- 2000. Nijmegen: Vantilt, 2006
Fransen, Gaston. ‘Vlees. Literair engagement’. Gerrit Kouwenaar en de politiek van het lezen. Nijmegen: Vantilt, 2009, 135-152
Habermas, Juïrgen. Europe, The Faltering Project. (vert. Ciaran Cronin). Cambridge: Polity, 2009 Heynders, Odile. Voices of Europe, Literary Writers as Public Intellectuals. Tilburg: Tilburg
University Press, 2009
--- Writers as Public Intellectuals, Literature, Democracy, Celebrity. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2015a
--- ‘De dichter als publieke intellectueel: Ramsey Nasr’. Nederlandse letterkunde 20:1 (2015b): 291-316
Janssen, Suzanne. In het licht van de kritiek: variaties en patronen in de aandacht van de literatuurkritiek voor auteurs en hun werken. Hilversum: Uitgeverij Verloren, 1994 Lacroix, Justine en Kalypso Nicolaïïdis. European Stories, Intellectual Debates on Europe in
National Contexts. Oxford: Oxford University Press, 2010
Melzer, Arthur M., Jerry Weinberger en M. Richard Zinman, red. The Public Intellectual, Between Philosophy and Politics. Lanham, MD: Rowman & Littlefield, 2003
Posner, Richard A.. Public Intellectuals, A Study of Decline, With a New Preface and Epilogue. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2009
Said, Edward W.. Representations of the Intellectual, The 1993 Reith Lectures. New York: Vintage Books, 1996
Sartre, Jean-Paul. Wat is literatuur? (vert. H.F. Arnold). Amsterdam: De Bezige Bij, 1968 Vaessens, Thomas. Ongerijmd succes. Poeïzie in een onpoeïtische tijd. Nijmegen: Vantilt, 2006 --- De revanche van de roman: literatuur, autoriteit en engagement. Nijmegen: Vantilt, 2009
BIJLAGEN: COLUMNS TOMMY WIERINGA
Exilstaat (20-9-2014)……….…- 68 - Penvriend (5-9-2015).………..….…- 69 - Boze zoon (4-10-2015)……….- 70 - Hooligans (10-10-2015)………..- 71 - Dreigbrief (17-10-2015)……….……….- 72 - Angst en woede (8-11-2015)……….…………...- 73 -De wil van het volk (12-12-2015)………..- 74 -
Kliekje (2-1-2016)………- 75 -
Ezeltje (9-1-2016).………...- 76 -
Hoop, geloof (23-1-2016)….………...- 77 -
Over het belang van schoenen (30-1-2016)………....…- 78 -
Uitgesloten (6-2-2016)……….……- 79 -
E
XILSTAAT(20-9-2014)
Op een literair festival in Mantova sprak ik met een journalist van de katholieke krant l’Avvenire over de migratieproblematiek. Of ik een oplossing wist, vroeg hij, omdat ik er tenslotte een roman over geschreven had. Het was niet de eerste keer tijdens mijn verblijf in Italieï dat me die merkwaardige honger naar een eenvoudig antwoord op een zo complex probleem opviel. Ze vroegen niet alleen naar mijn gedachten over de vluchtelingenstromen, maar ook of ik wist wat eraan te doen was. Op het station van Milaan zaten honderden Syrieïrs die nergens op wachtten, tussen de terrastafels in Mantova wurmden zich Afrikanen die stadsgidsen en prullaria
aanboden, Bengalen en Pakistanen domineerden de markt van speelgoed en lichtgevende objecten – Italieï was veranderd in een wanhopige bazaar. De straten stroomden over, de
kustwateren waren het toneel van massaal sterven. En die arme Italianen werden door de dode migranten al net zo gekweld als door de levende. De doden kwelden hun geweten, de levenden hun portemonnee. Solidariteit met een eenling is gemakkelijk, maar wie kan zich solidair voelen met een menigte? Eeén vluchteling is een broeder, duizend vluchtelingen zijn een plaag.
Toen paus Franciscus in juli vorig jaar Lampedusa bezocht, verwees hij in zijn toespraak naar de barmhartige Samaritaan. Hij beschouwde de wereldwijde onverschilligheid jegens de
bootvluchtelingen als een teken des tijds, maar uit de parabel van de barmhartige Samaritaan had hij juist kunnen opmaken dat mededogen en altruïïsme uitzonderlijk zijn. Daarom dat die daad van barmhartigheid, door een minderwaardig geachte Samaritaan verricht op de weg tussen Jeruzalem en Jericho, ons zoveel eeuwen later nog altijd tot voorbeeld strekt. Er is geen globalisering van onverschilligheid – onverschilligheid is de eeuwige duisternis die soms door een daad van grootsheid wordt verlicht.
Om de journalist niet met lege handen weg te sturen, opperde ik dat het misschien tijd werd om groter en gevaarlijker te denken. Omdat het verdeelsysteem van migranten over Europese landen gefaald had, gezien de bloei van de populistische partijen en de algemene weerzin tegen het onderwerp, was het misschien tijd om aan eéeén afzonderlijk land te denken, een staat uitsluitend bestemd voor vluchtelingen, ballingen en gelukzoekers, zodat we niet telkens herinnerd werden aan onze tekortkomingen. Aan ons pijnlijke gebrek aan hulpvaardigheid en het humanitaire deficit.
‘En waar moet dat land komen dan?’ vroeg hij. ‘Misschien kunnen we daar een relatief nutteloos land als Portugal of Slovenieï voor inrichten.’ ‘Zoals Palestina’, zei hij. ‘Of het kalifaat’, zei ik. Nu wist hij niet meer of hij met een idealist of een cynicus van doen had. Dat was de enige vraag die ik in het midden liet.
P
ENVRIEND(5-9-2015)
Er was eens een Syrische vluchteling die pennen verkocht in de straten van Beiroet. Op een goede dag kwamen er foto’s van hem in omloop waarop hij met zijn slapende dochtertje over zijn schouder bic-pennen in de lucht hield om te verkopen. Een IJslandse man in Noorwegen zag de foto’s, begon een actie op Twitter en haalde in zeven dagen bijna twee ton voor de Syrieïr op, gedoneerd vanuit 116 landen. Kwamen deze donateurs de vluchteling in Beiroet tegen dan zouden ze in de meeste gevallen geen pen van hem kopen, en al helemaal als hij zijn dochter niet bij zich droeg, maar veilige afstand vermenigvuldigd met visueel drama verzachtte hun hart en bracht ze tot hun machteloze daad van tot niets verplichtend engagement. Abdul Halim is slechts een symbool. Er zijn er zestig miljoen zoals hij. Dit aantal is onbevattelijk en het is onmogelijk om meegevoel op te brengen voor een getal, maar dat ene verhaal, die ene geschiedenis, die kunnen we begrijpen. In ‘Hotel Savoy’ schrijft Joseph Roth: ‘De mensen hebben geen slecht, alleen een veel te klein hart. Er kan niet veel in, het is net groot genoeg voor vrouw en kind.’ Wie de wanhoop van de berooide ontheemde wil doorgronden, doet er goed aan om ‘Hotel Savoy’ te lezen, het is juist in een nieuwe, goedkope editie verschenen.
De Fortuin is een roulettetafel met zestig miljoen vakjes – vorige week viel het kogeltje toevallig in het vakje waar Abdul Halim op stond. Abdul Halim begint nu een pennenwinkel in Beiroet en leeft nog lang en gelukkig met zijn zoon en dochter, maar overal elders gaat het massale vluchten en sterven onverminderd door.
Op 20 september vorig jaar schreef ik op deze plaats over een interview dat me door een journalist van de Italiaanse krant Avvenire werd afgenomen. Op zijn vraag hoe de
vluchtelingencrisis opgelost zou kunnen worden, opperde ik dat het misschien tijd werd om gevaarlijk te denken en een nieuw land te stichten waar alle vluchtelingen ter wereld terecht konden. Ik stelde voor om daar een relatief nutteloos land als Portugal of Slovenieï voor in te richten. Deze week kwam de Israeïlische vastgoedmiljonair Jason Buzi uit San Francisco met precies hetzelfde plan op de proppen. In plaats van Portugal of Slovenieï stelt Buzi een onbewoond eiland voor, of het dunbevolkte eiland Dominica. Dat hij een eiland oppert om vluchtelingen te huisvesten, geeft zijn voorstel de geur van verbanning en kamp. Nee, in het oorspronkelijke plan waarop ik het patent bezit, ligt het vluchtelingenland midden in de wereld, met open grenzen naar alle zijden toe, en een staatscasino waar het geluk gelijkelijk over
B
OZEZOON(4-10-2015)
Op Radio 1 was een nieuwsquiz te horen. De presentatrice vroeg: ‘In welk land werd er dit weekeinde een baby geboren met een granaatscherf in het hoofd?’ Het wereldleed teruggebracht tot overzichtelijk formaat – een rubriekje, de ditjes en de datjes van de dag. Maar misschien is niet alles geschikt materiaal voor een nieuwsquiz. ‘Beste Ghislaine Plag’, zei ik tegen de radio vlak voor ik hem uitzette, ‘een baby met een granaatscherf in het hoofd is een baby met een
granaatscherf in het hoofd en geen quizvraag.’
Ik luisterde naar de quiz in de auto, op de terugweg vanuit Antwerpen, waar ik Zia Haider Rahman had geïïnterviewd in een zaaltje in het havenkwartier. Rahman schreef de roman ‘In het licht van wat weten’, een verhaal over zowat alles, maar vooral over twee vrienden, de een uit Bangladesh en de ander uit India, die beiden in het westen zijn opgegroeid, de verteller in Amerika en zijn vriend Zafar in Engeland. De verteller zegt: ‘Ik voel me waarschijnlijk het meest Amerikaan als de douanebeambte mijn marineblauwe paspoort dichtklapt en het me met een glimlach teruggeeft. “Welkom thuis meneer”.’ Zafar, opgegroeid in Londen, zegt: ‘Als een
douanebeambte op Heathrow ooit een keer “welkom thuis” tegen me had gezegd, dan had ik me ter plekke opgeofferd voor Engeland. Mijn land. Voor zo’n soort Engeland zou ik bereid zijn om te doden.’
Rahman, jurist en voormalig investeringsbankier op Wall Street, groeide op in Engeland en liet er in het gesprek geen misverstand over bestaan dat het zijn eigen slechte ervaringen met Engeland waren, die hij aan het personage Zafar had meegegeven. Engeland, zei hij, was nooit een warm thuis voor immigranten geweest. Het had hem vroeger niet verwelkomd en ook nu, nu zijn roman internationaal onthaald werd als een meesterwerk, was hij nog altijd een paria. In de VS werd hij door vermaarde universiteiten uitgenodigd voor lezingen en gastdocentschappen, in Engeland zelfs niet door Oxford en Cambridge, de universiteiten waar hij was opgeleid. Hij, die als kind naar Engeland was gekomen en zich door de tegenwerkende omstandigheden tot aan de top van de academische en literaire wereld had gewerkt, werd nog altijd niet voor vol aangezien in het door afkomst en standverschil geobsedeerde land van aankomst. Op mijn vraag waarom dat zo was, zei hij ronduit: ‘Engeland haat immigranten.’ En iedereen die hem hoorde wist dat hij zei: ‘Engeland haat mij.’ We luisterden naar een boze zoon, een boze zoon van Engeland, die evenwel niet in een kamertje boven een belwinkel was geradicaliseerd, maar zich tot de
wiskunde en de literatuur had gewend en zei: ‘Ik sticht waarschijnlijk meer gevaar met een pen dan met een pistool.’
H
OOLIGANS(10-10-2015)
Geert Wilders was in Almere en Purmerend om pamfletjes tegen de gevreesde asieltsunami uit te delen. In Almere bleef hij nauwelijks een half uur, in Purmerend maar een kwartier. In het proces van gisting en agitatie vervult hij de rol van katalysator. Een katalysator, leerden we lang geleden bij scheikunde, veroorzaakt of versnelt de chemische reactie, maar keert zelf na de reactie onveranderd terug. Wilders als aanjager van een scheikundig proces – rook en vuur, een ontketende menigte, maar zelf zit hij op het hoogtepunt al lang en breed in de auto naar huis.