6 Conclusie
6.5 Eindconclusie
De instemming van de OR op de wijziging van arbeidsvoorwaarden ex art. 7:613 BW, bindt de individuele werknemer niet aan deze wijziging. De werkgever weet dus niet zeker of een wijziging die hij zonder individuele instemming van de werknemer doorvoert, standhoudt voor de rechter als de werknemer zich tegen die wijziging verzet.
De Hoge Raad heeft weliswaar in het Fair Play Centers-arrest geoordeeld dat gewicht toekomt aan de instemming van de OR, maar het is onduidelijk hoe groot dit gewicht is. Uit de
wetsgeschiedenis is gebleken dat aan de instemming van de OR een belangrijke betekenis toekomt, maar dit oordeelt de Hoge Raad niet. De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de toetsing van art. 7:613 BW alle omstandigheden omvat en heeft niet geoordeeld dat instemming van de OR zwaarder weegt dan andere omstandigheden.
De Kantonrechter Limburg heeft geoordeeld dat de werkgever met de werknemer kan overeenkomen dat, wanneer de OR in de toekomst instemt met een wijziging van de
43
arbeidsvoorwaarden, de werknemer aan de gewijzigde arbeidsvoorwaarden gebonden is. De Hoge Raad heeft over deze constructie nog geen oordeel gegeven.
Vooralsnog heeft de uitspraak van de Kantonrechter Limburg de deur voor werkgevers geopend, om werknemers in de toekomst alsnog te binden aan gewijzigde
arbeidsvoorwaarden als de OR met de wijziging instemt.Ik denk echter dat de deur slechts op een kier staat, omdat deze uitspraak niet in lijn is met het Fair Play Centers-arrest of met het algemene uitganspunt van het arbeidsrecht dat de werkgever pas mag vertrouwen op
instemming van een werknemer met een wijziging die leidt tot slechtere arbeidsvoorwaarden, als de werknemer welbewust met de wijziging heeft ingestemd.
Mijn aanbeveling aan de wetgever is om de werknemer te beschermen tegen het ongewenste effect van de uitspraak van de Kantonrechter Limburg. Ik beveel aan om het volgende lid toe te voegen aan art. 7:613 BW als lid 2: ‘Een schriftelijk beding, waarin de werkgever met de werknemer overeenkomt dat, wanneer de ondernemingsraad instemt met een door de
werkgever beoogde wijziging van arbeidsvoorwaarden, deze wijziging automatisch doorwerkt in de arbeidsovereenkomst, is nietig.’
44
Lijst met afkortingen
Burgerlijk Wetboek BW
Collectieve arbeidsovereenkomst cao
Conclusie Advocaat Generaal concl. A-G
Gerechtshof hof Groepsondernemingsraad GOR Hoge Raad HR Kantonrechter Ktr. Ondernemingsraad OR Rechtbank Rb. Rechtsoverweging r.o.
Sociaal Economische Raad SER
45
Bibliografie
• Literatuur
Bakker 2020
P.S. Bakker, ‘‘Onvoorzien’ betekent ‘niet verdisconteerd’’, in: R.J.Q. Klomp & H.N. Schelhaas (red.), Groene Serie Verbintenissenrecht, Deventer: Wolters Kluwer 2020.
Beltzer 2008
R.M. Beltzer, ‘Wijziging van arbeidsovereenkomsten volgens de Hoge Raad: de kluwen (deels) ontward’, TAP 2008/1.
Beltzer 2006
R.M. Beltzer, ‘Waarom het incorporatiebeding onder artikel 7:613 BW valt’, SMA 2006, afl. 7/8.
Van Els & Deelen 2013
A.B. van Els & K. Deelen, ‘De invloed van de OR bij wijziging arbeidsvoorwaarden ex art. 7:613 BW’, TRA 2013/78.
Van der Grinten e.a. 2018
W. van der Grinten, W.H.A.C.M. Bouwens, R.A.A. Duk, D.M.A. Bij de Vaate,
Arbeidsovereenkomstenrecht’ Deventer: Kluwer 2018.
Hijma, Van Dam, Van Schendel & Valk 2016
Jac. Hijma, C.C. van Dam, W.A.M. van Schendel & W.L. Valk, Rechtshandeling en
Overeenkomst, Deventer: Kluwer 2016.
Jansen 2020, in: T&C Arbeidsrecht
46
Jansen 2018
N. Jansen, Een juridisch onderzoek naar de representativiteit van vakbonden in het
arbeidsvoorwaardenoverleg, Deventer: Kluwer 2018.
Jellinghaus 2003
S.F.H. Jellinghaus, Harmonistatie van arbeidsvoorwaarden, in het bijzonder na een fusie of
overname, Deventer: Kluwer 2003.
Van het Kaar 2020
R.H. Kaar, Inzicht in de ondernemingsraad – Een toelichting bij de Wet op de
ondernemingsraden, Den Haag: SDU 2020.
Koot-van der Putte 2015
E. Koot-van der Putte, Collectieve arbeidsvoorwaarden en individuele contractsvrijheid, Deventer: Kluwer 2015.
Koot-van der Putte
E. Koot-van der Putte, ‘Wetswijzigingen’, in: S.S.M. Peters (red.), Arbeidsovereenkomst, Deventer: Wolters Kluwer (losbladig en online).
Kuijpers & Akkermans 2020
L.A.J. Kuijpers & R.C. Akkermans, ‘Het eenzijdig wijzigingsbeding na het Fair Play-arrest’,
TAP 2020/47.
Roozendaal & Bouwens 2010
Roozendaal W.L., Bouwens W.H.A.C.M. ‘De toegekende ontslagvergoeding en de kredietcrisis’, ArbeidsRecht 2010/12.
De Laat e.a. 2020
J.J.M. de Laat, L.J.A. Holtus, R. van Wijngaarden & B. Westerhout, Eenzijdige wijziging van
47
Verhulp & de Wolf 2017
E. Verhulp & D.J.B. de Wolf (red.), Flexibele arbeidsrelaties (Monografieën Sociaal Recht nr.
25), Deventer: Wolters Kluwer 2017.
Verhulp 2020, in: T&C Arbeidsrecht
E. Verhulp, commentaar op art. 7:613 BW, Kluwer.
Zaal 2020
I. Zaal, ‘Het kansspel van eenzijdige wijziging van arbeidsvoorwaarden – Welke rol speelt de OR?’, ArbeidsRecht 2020/23.
Zondag 2006
W.A. Zondag, ‘Wegen en wikken bij het wijzigen van arbeidsvoorwaarden. De betekenis van gezichtspunten in de (lagere) rechtspraak’ ArA 2006/3.
Zondag 2019, in: SDU Commentaar Arbeidsrecht Thematisch 2019
Zondag, commentaar op Burgerlijk Wetboek Boek 7 art. 613, Sdu Commentaar Arbeidsrecht
Thematisch, Den Haag: Sdu Uitgevers 2019.
• Jurisprudentie
Hoge Raad der Nederlanden
HR 29 november 2019, ECLI:NL:HR:2019:1864, r.o. 3.1.3, TRA 2020/15 m.nt. J.J.M. de Laat (Fair Play Centers).
HR 23 november 2018, ECLI:NL:HR:2018:2185, JAR 2018/315, m.nt. P.A. Hogewind- Wolters.
HR 22 juni 2018, ECLI:NL:HR:2018:976, r.o. 4.3.3, JAR 2018/754, (FNV/ Pontmeyer). HR 24 januari 2014, ECLI:NL:HR:2014:159, r.o. 3.4.2.
HR 18 maart 2011, ECLI:NL:HR:2011:BO9570, r.o. 3.6.4, RAR 2011/76 (Wegener). HR 12 februari 2010, ECLI:NL:HR:2010:BK3570, JAR 2010/71 (CZ).
HR 11 juli 2008, ECLI:NLHR:2008:BD1847, NJB 2008, 1577 (Stoof/ Mammoet). HR 29 september 2006, ECLI:NL:HR:2006:AY5701, JAR 2006/264.
48
HR 30 januari 2004, ECLI:NL:HR:2004:AM2312, RvdW 2004, 26 (Parallel Entry/KLM). HR 21 juni 2002, ECLI:NL:HR:2002:AE1529, r.o. 4.2, JAR 2002/167.
HR 25 april 2000, ECLI:NL:PHR:2000:AA4942, NJ 2000, 471 m.nt. A.R. Bloembergen (Frans Maas).
HR 11 februari 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA4770, r.o. 3.4, ROR 2000, 20.
HR 4 februari 2000, ECLI:NL:PHR:2000:AA4732, NJ 2000, 258, r.o. 3.3.3 (Kinheim/Pelders). HR 26 juni 1998, ECLI:NL:HR:1998:ZC2688, RvdW 1998, 140 (Taxi Hofman).
HR 8 april 1994, ECLI:NL:HR:1994:ZC1322, NJ 1994, 704, m.nt. P.A. Stein (Agfa/Schoolderman).
HR 7 juni 1991, ECLI:NL:1991:ZC0271, r.o. 3.3.1, NJ 1991,708 (Bankmanagerarrest). HR 7 oktober 1988, ECLI:NL:PHR:1988:AB9981, r.o. 3.2., NJ 1989, 335, m.nt. P.A. Stein (IBM-Beschikking).
HR 13 maart 1981, ECLI:NL:HR:1981:AG4158, NJ 1981/635 (Haviltex).
Hof
Hof Arnhem-Leeuwarden 26 mei 2020, ECLI:NL:GHARL:2020:4049, RAR 2020/123. Hof Den Haag 22 oktober 2019, ECLI:NL:GHDHA:2019:2681, r.o. 3.10, JAR 2019/294. Hof Arnhem-Leeuwarden 4 juni 2019, ECLI:NL:GHARL:2019:4757, JAR 2019/197. Hof Amsterdam 19 februari 2019, ECLI:NL:GHAMS:2019:479, r.o. 3.15, JAR 2019/69. Hof ’s-Hertogenbosch 26 juni 2018, ECLI:NL:GHSHE:2018:2735, r.o. 6.7.
Hof ’s-Hertogenbosch 20 februari 2018, ECLI:NL:GHSHE:2018:685, r.o. 3.18 (Fair Play Centers).
Hof ’s-Hertogenbosch 20 februari 2018, ECLI:NL:GHSHE:2018:722
Hof Amsterdam 30 januari 2018, ECLI:NL:GHAMS:2018:317, RAR 2018/78.
Hof Arnhem-Leeuwarden 7 februari 2017, ECLI:NL:GHARL:2017:882, r.o. 5.2, AR 2017/721. Hof Den Haag 21 juni 2016, ECLI:NL:GHDHA:2016:1701, JAR 2016/213.
Hof Arnhem-Leeuwarden 9 februari 2016, ECLI:NL:GHARL:2016:891, JAR 2016/91, m.nt. K. Wiersma.
Hof Arnhem-Leeuwarden 21 juli 2015, ECLI:NL:GHARL:2015:5452, r.o. 4.5. Hof Amsterdam 27 maart 2012, ECLI:NL:GHAMS:2012:BW5151, JAR 2012/126. Hof Arnhem 22 maart 2011, ECLI:NL:GHARN:2011:BP8529.
49
Hof Amsterdam 9 november 2010, JAR 2011/12.
Hof Den Haag 3 november 2006, ECLI:NL:GHSGR:2006:AZ4149, RAR 2007, 44. Hof Den Haag 31 maart 2006, ECLI:NL:GHSGR:2006:AX1075, r.o. 3.3., JAR 2006/136. Hof ’s-Hertogenbosch 23 mei 2006, ECLI:NL:GHSHE:2006:AZ7500, JAR 2007/33. Hof Amsterdam 12 juli 2007, ECLI:NL:GHAMS:2007:BC2280, r.o. 4.3.
Rechtbank
Rb. Noord-Holland 2 december 2020, ECLI:NL:RBNHO:2020:10136, r.o. 5.22. Ktr. Lelystad 22 januari 2020, ECLI:NL:RBMNE:2020:1199, r.o. 4.8.
Ktr. Noord-Holland 22 februari 2019, ECLI:NL:RBNHO:2019:1698. Ktr. Rotterdam, 13 juli 2018, ECLI:NL:RBROT:2018:5543, r.o. 5.11. Ktr. Eindhoven 30 mei 2018, ECLI:NL:RBOBR:2018:2727.
Ktr. Limburg 13 december 2017, ECLI:NL:RBLIM:2017:12159, AR 2017/6618. Rb. Noord-Nederland 20 juli 2016, ECLI:NL:RBNNE:2016:3629, AR 2016/2245. Ktr. Maastricht 28 maart 2012, ECLI:NL:RBMAA:2012:BW5157, JAR 2012/120. Ktr. Utrecht 2 februari 2011, ECLI:NL:RBUTR:2011:BP2283, PJ 2011/49.
Ktr. Utrecht 9 oktober 2009, ECLI:NL:RBUTR:2009:BJ9807, RAR 2009, 168. Ktr. Delft, 1 maart 2007, ECLI:NL:RBSGR:2007:BA3847, JIN 2007/285.
Ktr. Amsterdam 21 november 2006, ECLI:NL:RBAMS:2006:BG0238, RAR 2007, 18. Ktr. Zaandam 16 november 2006, ECLI:NL:RBHAA:2006:AZ1783, JAR 2006/296. Ktr. Dordrecht 24 augustus 2006, ECLI:NL:RBDOR:2006:AY6951, NJF 2006, 480. Ktr. Arnhem, 16 januari 2006, ECLI:NL:RBARN:2006:AV0818, RAR 2006, 54. Ktr. Den Haag, 27 juni 2005, ECLI:NL:RBSGR:2005:AU5451, JAR 2005/237. Ktr. Rotterdam 17 januari 2005, ECLI:NL:RBROT:2005:AT4875, JAR 2005/91.
Ktr. Maastricht 12 januari 2005, ECLI:NL:RBMAA:2005:AT4874, r.o. 4.8, JAR 2005/87. Rb. Utrecht 7 juni 2000, ECLI:NL:RBUTR:2000:ZL1016, JAR 2000/221, r.o. 4.4.
Ktr. Dordrecht, 2 april 1998, ECLI:NL:KTGDOR:1998:AG2087, JAR 1998/115. Ktr. Zutphen, 22 december 1998, ECLI:NL:KTGZUT:1998:AG2390, JAR 1999/88.
• Parlementaire stukken
Kamerstukken II, 1996/97, 24615, nr. 15. Kamerstukken II, 1996/97, 24615, nr. 9.
50 Kamerstukken II, 1996/97, 24615, nr. 7. Kamerstukken II 1995/96, 24 615, nr. 7. Kamerstukken II 1995/96, 24 615, nr. 3. Kamerstukken II, 1995/96, 24615, nr. 1 en 2. Kamerstukken I 1978/79, 13 954, nr. 8d. • Overig SER advies 94/06
51