Doorlooptijden

De belangrijkste fasen en acties in het behandelingsproces van geweldszaken tegen de politie hebben we in voorgaande subparagrafen beschreven. Aan de hand van de dossier-analyse hebben we - voor zover er informatie over data werd teruggevonden - ook inzicht gekregen in de doorlooptijden van enkele stappen in het politieproces vanaf het moment dat het geweldsmisdrijf plaatsvond.

We hebben een analyse gemaakt van het aantal dagen dat voorbijgaat tussen het mo-ment van het plaatsvinden van het geweldsincident en de acties met betrekking tot de verdachte (aanhouding, inverzekeringstelling en verhoren). Op eenzelfde wijze is gekeken naar het aantal dagen tussen het incident en de melding en aangifte daarvan en tussen het incident en het verdere vervolgingsproces (voorleggen van de zaak aan het openbaar ministerie, inzending van het proces-verbaal aan het openbaar ministerie en voeging in het strafproces).

Belangrijk om hierbij aan te tekenen, is dat de analyse weliswaar gedaan is over een aantal belangrijke procesacties maar dat dat niet alle acties zijn die in het proces kunnen voorkomen. Zo hebben we de voorgeleiding aan de (hulp)Offi cier van Justitie na aanhou-ding van een verdachte niet kunnen opnemen alsook de voorgeleiaanhou-ding van de verdachte aan de rechter-commissaris niet. De politiedossiers bevatten namelijk onvoldoende bruik-bare informatie (data) over deze procesacties.

In fi guur 3.1 visualiseren we de doorlooptijden in dagen van de verschillende stappen in de procesmatige afhandeling van de onderzochte geweldsincidenten tegen de politie. In de fi guur is het gemiddeld aantal dagen vanaf het incident tot de verschillende actiemo-menten weergegeven alsook de modus en de mediaan.26 Ter weging van de resultaten is ook per onderdeel aangegeven wat het aantal zaken (de ‘n’) is waarvan we op basis van de politiedossiers over informatie over de datum van de ‘procesactie’ beschikken.27 Voor de overzichtelijkheid zijn in de fi guur de proceshandelingen met betrekking tot de ver-dachte, het slachtoffer en de zaak onderscheiden. Deze zijn wel op één en dezelfde tijdlijn weggezet. De fi guur geeft een visueel overzicht van de snelheid waarmee de verschillende stappen elkaar opvolgen nadat een geweldsincident heeft plaatsgevonden.28 Zoals uit de verschillende ‘n-en’ in de fi guur af te leiden, beschikken we op basis van ons bronmateriaal (de politiedossiers) niet van alle bekeken zaken over de data van de diverse procesacties. Voor een deel is dit te verklaren omdat niet elke actie heeft plaatsgevonden in elke zaak (bijvoorbeeld een aangifte of een voeging). Daarnaast geldt dat er zaken zijn waarin de ac-tie wel heeft plaatsgevonden maar dat de informaac-tie over het moment van de acac-tie (data) niet was te herleiden uit het onderzoeksdossier. Met andere woorden, het wil niet zeggen dat het ontbreken van informatie over een datum ook betekent dat deze informatie er bij de politie niet is. We bespreken na fi guur 3.1 de bevindingen met betrekking tot de door-looptijden van de diverse procesmatige acties.

Figuur 3.1 – Doorlooptijden vanaf het geweldsincident tegen de politie in dagen

dagen

schaal per 10 dagen

0 1 2 3 4 5

Geweldsincident tegen de politie (n=256)

(n=123) gem: 2,9 dgn modus: 0 / mediaan: 0 (n=161) gem: 3,7 dgn modus: 0 / mediaan: 0 (n=176) gem: 3,7 dgn modus: 0 / mediaan: 0 (n=209) gem: 1,1 dgn modus: 0 / mediaan: 0 (n=187) gem: 3 dgn modus: 0 / mediaan: 0 (n=147) gem: 5 dgn modus: 0 / mediaan: 1 (n=85) gem: 2,5 dgn modus: 0 / mediaan: 0 in verzekeringstelling aanhouding verdachte eerste verhoor laatste verhoor

aangifte incident voorleggen OM

melding incident 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 (n=23) gem: 29,9 dgn modus: -* / mediaan: 21 (n=56) gem: 92,3 dgn modus: -* / mediaan: 61 inzending OM

voeging in het strafproces

verdachte slachtoffer zaak

Hierna beschrijven we de bevindingen ten aanzien van de doorlooptijden van de proces-acties die zijn opgenomen in de fi guur. De categorie `onbekend’ in de tabellen die erbij vermeld staan, geeft aan in welk deel van de politiedossiers geen informatie is terugge-vonden over de betreffende procesactie.

Aanhouding en inverzekeringstelling

Van de meeste geweldszaken beschikken we over gegevens over het moment van aan-houding van de verdachte (81,6%). Uit deze data blijkt dat de verdachten gemiddeld één dag na het incident zijn aangehouden. Nader inzoomen op de data leert dat het – zoals we ook al eerder beschreven – het vaakst voorkomt dat de aanhouding van de verdachte van een geweldsfeit tegen de politie direct na het incident – op dezelfde dag – plaatsvindt; dit zien we in driekwart van alle geweldszaken (76,2%). In enkele gevallen (negen zaken) wordt de verdachte een of twee dagen later aangehouden en verder is uit de bekende data op te maken dat we kunnen spreken van uitzonderingen wanneer de periode tussen het incident en de aanhouding langer is. Slechts van een drietal zaken is bekend dat de aanhouding van de verdachte langer dan een week na het incident is verricht. Bijna twee op de tien ter beschikking gestelde politiedossiers bevatten geen informatie over het moment van aanhouding. Zie fi guur 3.1 en tabel 3.27 voor een overzicht.

Tabel 3.27 – Moment van aanhouding van de verdachte in dagen na het incident (N=256)

Aantal dagen absoluut procentueel

0 dagen 195 76,2 1-2 dagen 9 3,5 3-7 dagen 2 0,8 > 7 dagen 3 1,2 Onbekend 47 18,4 Totaal 256 100

Na de aanhouding kan de verdachte op laste van de (hulp)offi cier van justitie inverzeke-ring worden gesteld.29 Van een derde van alle 256 geweldszaken (33,2%) beschikken we over datumgegevens over de inverzekeringstelling.

Tabel 3.28 – Moment van inverzekeringstelling van de verdachte na het incident (N=256)

Aantal dagen absoluut procentueel

0 dagen 64 25,0 1-2 dagen 17 6,6 3-7 dagen 2 0,8 > 7 dagen 2 0,8 onbekend 171 66,8 Totaal 256 100

In fi guur 3.1 is te zien dat de verdachten gemiddeld tweeënhalve dag na het incident in verzekering zijn gesteld. De inverzekeringstelling vindt in de praktijk vaak direct na de aanhouding plaats. Dit zien we ook terug in de bevinding dat de verdachten in de meer-derheid van de geweldszaken (25,0%) op de pleegdag van het geweldsincident in verzeke-ring zijn gesteld. Zie tabel 3.28

Melding en aangifte

Kijken we vervolgens naar het moment waarop het incident in de vorm van een melding of aangifte geregistreerd wordt dan zien we over de hele linie dat deze actie in de meeste gevallen snel volgt na het incident. Zie fi guur 3.1 en tabel 3.27 voor een beeld van de bevindingen. Van de geweldszaken waarvan we over informatie beschikken over het mo-ment van melding (48,0%) blijkt dat deze na gemiddeld drie dagen gemeld worden. In de meeste gevallen wordt de melding dezelfde dag nog gedaan; dit zien we in een derde van alle zaken (35,9%). Meldingen die langer dan een week op zich laten wachten, lijken uitzonderingsgevallen te zijn (6 zaken).

In fi guur 3.1 en tabel 3.29 is tevens het aangiftemoment opgenomen. Over het moment van het aangifteproces beschikken we in ruim de helft van de zaken (62,9%) over ge-gevens. Daaruit blijkt dat slachtoffers ook niet lang wachten met het doen van aangifte van het geweldsmisdrijf. Als een slachtoffer besluit om aangifte te doen, vindt dit gemiddeld na circa vier dagen plaats. Ook hier geldt echter dat van het leeuwendeel van de gewelds-zaken (32,8%) nog op dezelfde dag aangifte wordt gedaan. De aangifte wordt in ruim een op de zes zaken (17,6%) een of twee dagen later gedaan. Aangiften die langer dan een week na het plaatsvinden van het incident op zich laten wachten, blijken uitzonderingen te zijn; hiervan is in vijftien gevallen sprake.

Tabel 3.29 – Moment van melding en aangifte in dagen na het incident (N=256)

Aantal dagen: melding absoluut procentueel

0 dagen 92 35,9 1-2 dagen 15 5,9 3-7 dagen 10 3,9 > 7 dagen 6 2,3 onbekend 133 52,0 Totaal 256 100

Aantal dagen: aangifte absoluut procentueel

0 dagen 84 32,8 1-2 dagen 45 17,6 3-7 dagen 17 6,6 > 7 dagen 15 5,9 onbekend 95 37,1 Totaal 256 100

Verhoren

Voor wat betreft de opsporing van daders van geweld tegen de politie beperken de procesmatige acties zich in de regel tot het horen van de verdachte (of andere be-trokkenen) aangezien de verdachte meestal bekend is en ter plaatse wordt aangehouden. Voor die geweldszaken waarbij we beschikken over gegevens over de eerste verhoor-momenten (73,0%) zien we dat deze eveneens vrijwel direct volgen op het incident. Gemiddeld duurt het drie dagen vanaf de pleegdatum van het geweldsincident voordat het eerste verhoor in de zaak plaatsvindt. Zie fi guur 3.1.

Verhoren vinden plaats nadat de verdachte is aangehouden. Eerder zagen we dat het merendeel van de verdachten direct na het incident wordt aangehouden, op dezelfde dag. Zoals in tabel 3.28 te zien is, vindt dan ook in de helft van alle geweldszaken (50,4%) het verhoor direct nog op de dag van het incident plaats. In bijna twee op de tien zaken (18,8%) gebeurt dit een of twee dagen later.

Er is slechts een beperkt aantal gevallen bekend (acht zaken) waarin het eerste verhoor langer dan een week op zich laat wachten. Voor het laatste verhoor beschikken we van ruim de helft van alle 256 geweldszaken (57,4%) over gegevens. Het eerste verhoor kan overigens soms direct ook het laatste verhoor zijn. Gemiddeld vindt het laatste verhoor vijf dagen na het incident plaats. Ook hierbij geldt dat het vaak op de pleegdag zelf (26,6%) dan wel een of twee dagen daarna (24,6%) wordt verricht. Behalve in fi guur 3.1 zijn de bevindingen over de verhoormomenten terug te vinden in tabel 3.30.

Tabel 3.30 – Moment van eerste en laatste verhoor in dagen na het incident (N=256)

Aantal dagen: eerste verhoor absoluut procentueel

0 dagen 129 50,4 1-2 dagen 48 18,8 3-7 dagen 2 0,8 > 7 dagen 8 3,1 onbekend 69 26,9 Totaal 256 100

Aantal dagen: laatste verhoor absoluut procentueel

0 dagen 68 26,6 1-2 dagen 63 24,6 3-7 dagen 4 1,6 > 7 dagen 12 4,7 onbekend 109 42,6 Totaal 256 100 Vervolgingsproces

Voorts is het interessant binnen welke tijdsperiode de zaak ter beoordeling wordt voorge-legd aan de offi cier van Justitie. Hierover beschikken we over informatie in tweederde van de zaken (68,8%). Daaruit blijkt dat ook hier gesproken kan worden van een snelle actie in het behandelingsproces. Gemiddeld worden de geweldszaken na circa vier dagen

voorge-legd aan het openbaar ministerie. Evenwel zien we ook hier dat de ruime meerderheid van alle geweldszaken (57,0%) nog op de dag van het plaatsvinden van het misdrijf voorgelegd wordt. Slechts enkele zaken (een zestal) worden pas na een periode van langer dan een week na het geweldsincident voorgelegd. Tabel 3.31 geeft deze bevindingen weer.

Tabel 3.31 – Moment van voorleggen van de zaak aan het OM in dagen na het incident (N=256)

Aantal dagen absoluut procentueel

0 dagen 146 57,0 1-2 dagen 14 5,5 3-7 dagen 10 3,9 > 7 dagen 6 2,3 onbekend 80 31,3 Totaal 256 100

Op het moment van inzenden van de geweldszaak aan het openbaar ministerie voor verdere vervolging is het zicht beperkt. In slechts 23 geweldszaken (9,0%) hebben we daar informatie over. Gemiddeld zijn deze zaken een maand (dertig dagen) na het misdrijf ingezonden aan het openbaar ministerie. De spreiding over het aantal dagen met betrek-king tot deze procesmatige actie is echter dermate groot dat daar verder geen uitspraken over gedaan kunnen worden.30 Het midden van de verdeling (de mediaan) ligt bij circa drie weken. Zie ook fi guur 3.1.

Het voegingsproces in geval van schade is een apart spoor in het politieproces. Na beoordeling van de zaak door de offi cier van Justitie en indien daarbij wordt geconsta-teerd dat er sprake is van een benadeelde partij die schade heeft geleden, stuurt het openbaar ministerie het slachtoffer voegingsformulieren toe. Daarmee heeft de betref-fende politieambtenaar de mogelijkheid om zich te voegen in het strafproces. We be-schikken in een beperkt aantal gevallen (21,9%) over informatie over het moment van voeging. Het beeld dat deze zaken laten zien, is allereerst dat er gemiddeld circa drie maanden (92 dagen) voorbijgaan van het geweldsincident tot de voeging in het straf-proces. Ook hier hebben we te maken met een sterke spreiding over het aantal dagen wat het onmogelijk maakt om verdere uitspraken te doen. Het midden van deze verdeling (de mediaan) ligt bij een periode van circa twee maanden.

De doorlooptijden beschouwd

Wanneer we de doorlooptijden van de diverse procesmatige acties overzien, kunnen we vaststellen dat de politiële acties met betrekking tot aanhouding, verhoren, het doen van melding en aangifte en het voorleggen van de zaak aan de offi cier van Justitie gemiddeld niet meer dan enkele dagen in beslag nemen. In de meeste gevallen vinden deze acties zelfs nog op de pleegdag zelf dan wel een of twee dagen nadien plaats.

Met inachtneming van de kleine aantallen waarover we beschikken, lijken de doorloop-tijden aanzienlijk langer te worden vanaf het moment dat de acties in het vervolgingstra-ject worden ingezet. Dit start met het inzenden (na gemiddeld een maand) van de zaak naar het openbaar ministerie voor verdere vervolging. Vervolgens krijgt het slachtoffer

de mogelijkheid om zich te voegen in het strafproces, dit gebeurt na gemiddeld drie maanden. Deze doorlooptijden worden nader beschouwd op basis van de analyse van strafdossiers bij het openbaar ministerie waarvan we in hoofdstuk 4 verslag doen.