Doelen

Aan de hand van 5 doelen beschrijven we hoe we de ko-mende jaren onze ambitie met betrekking tot schuldhulp-verlening willen gaan realiseren.

Inwoners zijn geïnformeerd over het belang van een gezonde financiële situatie. (preventie)

Preventie en vroegsignalering dragen bij aan het voorkomen van grotere of nieuwe schulden en daarmee samenhangende maatschappelijke problemen. (preventie en vroegsignalering)

Met voorlichting en educatie dragen wij bij aan het vergroten van financiële zelfredzaamheid. (preventie)

We proberen vroegtijdig in contact komen met inwoners met beginnende betaalproblemen hiermee voorkomen we dat er

(problematische) schulden ontstaan of dat de problemen verergeren.

(vroegsignalering)

Door de inzet van (curatieve) schuldhulpverlening zijn schulden beheersbaar of opgelost. (curatieve schuldhulpverlening)

1 2 3 4

5

Onze doelen zijn:

29

6

Wat gaan we doen?

Voorgenomen acties

In het vorig hoofdstuk zijn onze ambities en doelen beschreven. En in dit hoofdstuk is op hoofdlijnen beschre-ven met welke activiteiten wij de komende jaren deze ambities en doelen willen gaan realiseren. De activiteiten worden in een uitvoeringsplan nader uitgewerkt in tijd en proces.

We informeren over het belang van het hebben en houden van een gezonde financiële situatie. (preventie)

We helpen bij het voorkomen van (het verergeren van de) schulden of het voorkomen van het maken van nieuwe schulden. (preventie)

We dragen bij aan het vergroten van financiële zelfredzaamheid. (preventie)

We bereiken meer inwoners met beginnende betaalproblemen.

(vroegsignalering)

We bieden hulp en ondersteuning bij het beheersbaar maken en oplossen van schulden. (curatieve schuldhulpverlening)

We informeren over het belang van het hebben en houden van een gezonde financiële situatie. (preventie)

Wat gaan we doen?

31

De activiteiten zijn ingedeeld onder Preventie, Vroegsignalering en Curatieve schuldhulpverlening . Hiermee maken we globaal inzichtelijk binnen welk proces en bereik van doelgroep de activiteiten effect hebben. Preventie is gericht op een bredere doelgroep en curatieve schuldhulpverlening betreft een individueel traject.

Figuur 4 Positionering preventie, vroegsignalering en curatieve schuldhulpverlening. Bron: (Vroegsignalering, 2020)

CURATIE

Groep die zelf aan- klopt bij de gemeente

VROEGSIGNALERING

Groep die zelf nog niet bedacht heeft dat ze naar de gemeente kan voor hulp.

PREVENTIE DOOR VOORLICHTING

Groep die een verhoogd risico loopt, met name bij life events zoals kinderen krijgen, werkloosheid, scheiden etc.

PREVENTIE

Preventie maakt deel uit van de integrale aanpak bij schulden. In eerste instantie proberen we te voorkomen dat er problematische schulden ontstaan. Hierbij gaat het zowel om het voorkomen van financiële problemen alsook het voorkomen van de escalatie van problemen.

“Schuldpreventie is een pakket van maatregelen, activiteiten en voorzieningen die er op gericht zijn dat mensen financieel vaardig worden en zich zo gedragen dat zij hun financiën op orde houden.”

VROEGSIGNALERING

Met vroegsignalering willen we meer inwoners met beginnende betaalproblemen benaderen en hulp bieden. Er hoeft niet altijd iets aan de hand te zijn, maar we bekijken samen met de inwoner hoe we het beste kunnen onder-steunen, als dat nodig is. Juist om te voorkomen dat schulden toenemen en een groter probleem vormen.

CURATIEVE SCHULD-HULPVERLENING

Als er ondanks de inzet van vroeg-signalering en preventieactivitei-ten toch problematische schulden ontstaan dan gaan we voor inte-graal sluitende schuldhulpverle-ning. Wij investeren in en integrale aanpak waarbij wordt gewerkt het duurzaam oplossen van financiële problemen met als resultaat een schuldenvrije toekomst voor onze inwoners bewerkstelligen en de kans op recidive verkleinen.

32

6.1 We informeren over het belang van het hebben en houden van een gezonde financiële situatie. (preventie)

Bij life events informeren wij onze inwoners proactief.

Diverse life events, zoals scheiden of baanverlies, hebben grote impact op de financiële situatie van een inwoner.

➔

We informeren inwoners over de mogelijke financiële gevolgen van deze life events. Met onze hulpverleners en maatschappelijke partners maken we afspraken hoe we inwoners in een vroeg stadium wijzen op de gevolgen van deze life events.

Hulpverleners hebben ook oog voor de financiële situatie.

Maatschappelijke partners zijn van groot belang in het kader van het signaleren van financiële problemen en het doorverwijzen van inwoners naar schuldhulpverlening. Om doorverwijzing door maatschappelijke partners mogelijk te maken, is het noodzakelijk dat zij goed op de hoogte zijn van de dienstverlening die in Oosterhout geboden wordt op dit gebied.

➔

We informeren daarom regelmatig de betrokken maat-schappelijke partners en hulpverleners en faciliteren daar waar nodig trainingen voor professionals.

We communiceren met een positieve insteek.

Uit het onderzoek van Keizer, 2016 blijkt dat mensen met financiële problemen in actie komen als ze een dringende noodzaak ervaren of als ze door iemand in de omgeving worden aangemoedigd om toch echt hulp te zoeken. In de communicatiecampagne willen we hier op inspelen alsook op de mechanismen van schaamte en ontkenning.

➔

De communicatiecampagne wordt zo breed mogelijk opgezet, waarbij we gebruik maken van online en offline communicatiemiddelen (Weekblad, Facebookberichten, flyers, abri’s / straatreclame, et cetera). De boodschap heeft een positieve insteek.

RESULTAAT

Meer inwoners zijn bewust van de risico’s van een ongezonde financiële situatie. Inwoners zijn beter voorbereid op mogelijke financiële tegenslagen. Ze weten wat ze kunnen doen als er geldzorgen zijn en weten wanneer ze aan de bel moeten trekken voor hulp en ze zijn op de hoogte waar ze terecht kunnen

met vragen. Meer maatschappelijke partners verwij-zen naar passende (schuld)hulpverlening.

• Inwoners zijn 12x per jaar geïnformeerd via media-kanalen.

• 80% van de inwoners die een beroep doet op de Participatiewet is geïnformeerd over de gevolgen van een inkomensdaling.

• Er is minimaal jaarlijks een bijeenkomst met het thema schuldhulpverlening voor hulpverleners georganiseerd.

• Het aantal doorverwijzingen via maatschappelijke partners neemt toe.

6.2 We dragen bij aan het vergroten van financiële zelfredzaamheid (preventie)

We geven voorlichting aan jongeren en financiële educatie op middelbare scholen.

Het is belangrijk voor kinderen en jongeren om te leren omgaan met geld. De jongeren staan aan de vooravond van volwassenheid en kijken hier vaak reikhalzend naar uit, zonder daarbij volledig stil te staan bij de (financiële) verantwoordelijkheden die daarbij komen kijken. Financi-ele educatie heeft vaak al een plek binnen het onderwijs, bijvoorbeeld door deelname aan ‘De week van het geld’.

➔

Waar nodig sluiten we hier op aan en waar aandacht voor financiële educatie nog ontbreekt, zorgen we voor ver-binding met de bestaande initiatieven. Daarnaast onder-zoeken we in overleg met onze maatschappelijke partners, collega’s of we financiële educatie een structurele duurza-me plek binnen het onderwijsprogramma kunnen geven.

We bieden budgetteringscursussen aan gericht op finan-ciële zelfredzaamheid.

De budgetteringscursussen zijn een waardevolle laag-drempelige voorziening van waaruit een belangrijke pre-ventieve werking gaat. Met de handvatten uit de cursus (en het eraan gekoppelde traject met een budgetcoach) kun-nen inwoners aan de slag om het ontstaan van schulden te voorkomen, te voorkomen dat schulden groter worden en te werken aan het oplossen van schulden.

➔

Jaarlijks bieden wij budgetteringscursussen aan. Het streven is te komen tot een aanbod van cursussen dat voldoet aan de behoefte (zowel in frequentie, inhoud als doelgroep) en we richten ons daarbij op beproefde cursus-sen en trainingen met een grote opkomst en meerwaarde.

33

Met ingang van de nieuwe Wet Inburgering worden nieuwkomers de eerste 6 maanden financieel ontzorgd (wettelijke taak).

Om er voor te zorgen dat inburgeraars snel en volwaardig mee kunnen doen worden zij na aankomst in de gemeente de eerste 6 maanden financieel ontzorgd. Dit is een van de nieuwe wettelijke taken van het nieuwe inburgeringsstel-sel. De verplichting bestaat uit het betalen van de huur, de rekeningen voor gas, water en stroom en de verplichte zorgverzekering. Daarnaast is het van belang dat de inbur-geraar in deze periode (financieel) zelfredzaam wordt.

➔

Het werken aan financiële zelfredzaamheid is onder-deel van het proces van financieel ontzorgen. Met onze maatschappelijke partners maken we afspraken hoe we dit gaan doen.

We willen meer grip krijgen op de in- en uitstroom van het aantal inwoners dat onder schuldenbewind staat.

De kosten voor beschermingsbewind worden voor inwo-ners met een laag inkomen vergoed via de Bijzondere Bijstand. Mocht een inwoner problematische schulden hebben, dan ontvangt de bewindvoerder een verhoogd tarief. In lijn van de landelijke trend, zijn ook in Ooster-hout de kosten voor beschermingsbewind de afgelopen jaar gestegen. We weten dat beschermingsbewind soms noodzakelijk is. Inwoners zijn dan vanwege hun lichamelij-ke of geestelijke toestand niet in staat om zelf de financiën te beheren.

➔

Om meer grip te krijgen op de in en uitstroom van schuldenbewind, gaan we in gesprek met bewindvoerders.

Met hen bespreken we hoe we digitale middelen (zoals Mesis ⁴ of de Hub ⁵) ingezet kunnen worden bij het bevor-deren van de uitstroom.

De onderzoeksresultaten van de pilot “Van bescher-mingsbewind naar financieel redzaamheid” worden hierin meegenomen.

Daarnaast maken we gebruik van het adviesrecht.

4 Mesis is een screeningsinstrument in de vorm van een vragenlijst en is wetenschappelijk onderbouwd en gevalideerd en biedt inzicht in:

gedrag, motivatie, vaardigheden en leerbaarheid.

5 De Hub is ontwikkeld voor mensen die onder beschermingsbewind staan, maar klaar zijn om uit te stromen. Met de Hub leren ze in een traject van zes maanden om financieel weer op eigen benen te staan.

RESULTAAT

Meer inwoners zijn financieel redzaam. Meer inwo- ners hebben een gezonde financiële situatie. Hier-mee dragen we bij aan het voorkomen van grotere of nieuwe schulden en daarmee samenhangende maatschappelijke problemen. Meer inwoners die mee kunnen doen met de maatschappij en sociale activitei-ten. Het aantal activiteiten en bereik van de doelgroep zijn gebaseerd op ervaringscijfers van voorgaande jaren.

• Alle volwassen statushouders zijn met invoering van de nieuwe Wet Inburgering de eerste 6 maanden na registratie in de gemeente financieel ontzorgd.

• Gedurende het eerste jaar zijn alle volwassen sta-tushouders financieel zelfredzaam.

• Jaarlijks zijn minimaal 100 jongeren bereikt met diverse activiteiten.

• Jaarlijks zijn minimaal 40 volwassenen bereikt met budgetteringscursussen.

• Met 60% van bewindvoerders waarvan de kosten beschermingsbewind voor inwoners met een laag inkomen worden vergoed via de Bijzondere Bijstand zijn gesprekken gevoerd.

• Er is onderzocht welke mogelijkheden er zijn om beter op de toe- en uitstroom van bewindvoering te sturen.

• De onderzoeksresultaten van de pilots “Ontzorgen”

en “ Van beschermingsbewind..” zijn beschikbaar.

6.3 We helpen bij het voorkomen van (het verergeren van de) schulden of het maken van nieuwe schulden (preventie)

Via vrij toegankelijke voorzieningen bieden we ondersteu-ning.

Inwoners met geldzorgen kunnen gebruik maken van laagdrempelige vrij toegankelijke voorzieningen/hulp en ondersteuning van de dienstverlening binnen de inloop-spreekuren van de burgeradviseurs, het Budget Advies Centrum en de digitale inloop via www.schuldendebaas.nl en www.155.nl. De vrij toegankelijke voorzieningen schuld-hulpverlening zijn die voorzieningen waarvan elke inwo-ner in de stad gebruik kan maken. Hiervoor gelden geen

n

34

Meneer en Mevrouw Martens hebben bij de zorg-verzekeraar een betalingsachterstand van €330.

Ook is de afrekening van €240 van de energieleve-rancier blijven liggen. Bij het waterbedrijf staat van een eerdere periode ook nog een bedrag open van

€212. De heer Martens is voor zijn werk afhan-kelijk van zijn auto. De auto moest vorige maand bij een Apk controle gerepareerd worden en de rekening liep behoorlijk in de papieren. Omdat de familie Martens de rekening van de autoreparatie heeft betaald zijn andere rekeningen blijven liggen.

Als een inwoner van Oosterhout bij een vaste lasten partner een betalingsachterstand heeft dan ont-vangen wij een signaal. De vaste lasten partners hebben dan eerst zelf een incassotraject doorlopen, als er geen betaalafspraak is gemaakt voor deze achterstand wordt er een bericht doorgestuurd naar de gemeente.

In dit voorbeeld ontvangen wij een bericht van de zorgverzekeraar, de energieleverancier en het wa-terbedrijf. De familie Martens heeft dus in totaal een achterstand van €782 bij drie verschillende signaalpartners. Dit noemen we een meervoudig signaal

¹

.

De medewerker Sociaal Domein Uitvoering beoor-deelt de melding. Aan de hand van de hoogte van het bedrag en het aantal signaalpartners bepaalt hij op welke wijze de melding opgevolgd wordt. De medewerker maakt een keuze uit:

Huisbezoek Telefoon Email Sms Brief

In dit voorbeeld ontvangt de familie Martens een brief met het bericht dat een hulpverlener binnen een week op huisbezoek komt. De hulpverlener gaat op huisbezoek en biedt hulp aan. Accepteert de familie Martens hulp, dan wordt er samen een plan gemaakt.

n

U

I r

m

ZORG ENERGIE WATER WONEN

VASTE LASTENPARTNERS

beperkende voorwaarden. Een inwoner met geldzorgen kiest zelf de voorziening die het beste past en het meest veilig voelt. Deze ondersteuning is vraag- en doelgericht.

In bijlage 2 is de taakomschrijving van de vrij toegankelijke voorzieningen per organisatie beschreven.

➔

De online dienstverlening zien we als aanvulling op de bestaande face-to-face dienstverlening en zal niet dienen ter vervanging hiervan. Bovendien kan in de praktijk, afhankelijk van de behoefte en omstandigheden, gekozen worden voor gemengde dienstverlening, dat wil zeggen face-to-face contacten in combinatie met online dienst-verlening en contacten. Voor elke hulpvrager zal worden gekeken wat de optimale combinatie is.

Inwoners worden ondersteund door een vrijwilliger of pro-fessional, zodat zwaardere problemen voorkomen kunnen worden.

De vrijwilliger/professional en de inwoner hebben samen een resultaat voor ogen wat binnen een vooraf vastgestel-de (realistische) periovastgestel-de bereikt beoogd te worvastgestel-den.

We zijn zichtbaar, benaderbaar en herkenbaar in de (kwetsbare) wijken.

Wijkgericht werken heeft als doel om de dienstverlening lokaal en in samenhang te organiseren. Een stevige socia-le basis in combinatie met voorzieningen en ondersteuning die hierop aansluiten, moet resulteren in veerkrachtige inwoners die zo veel mogelijk met het heft in eigen handen om kunnen gaan met de uitdagingen en tegenslagen die horen bij het leven. Inwoners vinden makkelijker in hun eigen buurt of wijk oplossingen voor behoeften, problemen of beperkingen die zij in het dagelijks leven ervaren (Visie Wijkgericht werken, 2020).

➔

Met de maatschappelijke partners onderzoeken we in welke wijken en op welke wijze we schuldpreventie effec-tief en efficiënt in kunnen zetten.

We gebruiken in onze informatievoorziening met betrek-king tot schuldhulpverlening begrijpelijke taal.

Het is van belang dat inwoners goed geïnformeerd worden over de mogelijkheden van schuldhulpverlening. In een situatie waarin de hulpvrager problemen heeft met lezen en rekenen, zijn de uitdagingen voor het voeren van een gezonde financiële huishouding vele malen groter dan voor mensen die wel over deze vaardigheden beschikken. Het is daarom belangrijk dat er duidelijke, eenvoudige en be-grijpelijke informatie wordt verstrekt. Regels versimpelen

6 “Huishoudboekje” is de naam van een app die ontwikkeld is voor mensen die moeite hebben met financieel rondkomen of schuldrisico lopen. De gemeente ontvangt het inkomen en betaalt de vaste lasten. Deelnemers kunnen dat inzien en krijgen leefgeld.

en één vind- en verwijsplek kunnen daarbij helpen. Ook de hulp en ondersteuning van een budgetcoach van Surplus is voor deze hulpvragers vaak van groot belang.

➔

Onze informatievoorziening over schuldhulpverlening wordt waar nodig aangepast in begrijpelijke taal.

Daarnaast brengen wij regelmatig bij onze partners het belang van het gebruik van begrijpelijke taal voor onze inwoners onder de aandacht.

Om de zelfredzaamheid van deze groep te vergroten, zoeken we de samenwerking met de bestaande initiatieven van bijvoorbeeld het Taalhuis van Theek 5.

Budgetcoaches helpen hulpvragers rekeningen en brieven van schuldeisers beter te begrijpen, inkomensvoorzienin-gen aan te vragen en de financiële administratie op orde te brengen.

We onderzoeken de mogelijkheden voor het preventief financieel ontzorgen van de kwetsbare doelgroep.

Samen met onze collega’s en maatschappelijke partners onderzoeken we hoe onze dienstverlening nog beter kan bijdragen aan het financieel ontzorgen. Hierbij richten wij ons ook specifiek op de dienstverlening voor zelfstandig ondernemers.

➔

We onderzoeken of de inzet van alternatieve hulp-middelen of instrumenten daar aan kunnen bijdragen. We gaan bijvoorbeeld onderzoeken of het “Huishoudboekje⁶” kan bijdragen aan het preventief ontzorgen van de kwets-bare doelgroep.

RESULTAAT

Er zijn meer inwoners die, eventueel met tijdelijke hulp, zelfstandig een gezonde financiële huishouding kunnen voeren.

• De toegang en regelingen zijn laagdrempelig, uitno-digend en vindbaar.

• De schaamte en het taboe rondom schulden zijn verkleind.

• De inwoners zijn ondersteund.

• Er is onderzocht welke mogelijke instrumenten wij effectief kunnen inzetten voor de kwetsbare doelgroep.

36

• De informatievoorziening van de gemeente over schuldhulpverlening is beschikbaar in begrijpelijke taal met pictogrammen.

• De maatschappelijke partners zijn geïnformeerd over het belang van het gebruik van begrijpelijke taal.

6.4 We bereiken meer inwoners met beginnende betaalproblemen (vroegsig-nalering)

We volgen meldingen van betalingsachterstanden van onze signaalpartners op.

Gemeenten moeten vanaf 1 januari 2021 voor de uitvoering van de nieuwe wettelijke taak op het gebied van vroegsig-nalering afspraken maken met de schuldeisers van vaste lasten over de opvolging van de signalen die gemeenten ontvangen. Gemeenten zijn verplicht de signalen binnen vier weken op te volgen. Een belangrijk kenmerk van vroegsignalering is een proactieve aanpak richting inwo-ners. Inwoners hebben in deze fase vaak nog geen hulp-vraag, maar worden wel benaderd om te voorkomen dat er problematische schulden ontstaan. Bij een signaal van schuldeisers dat er sprake is van betalingsachterstanden die kunnen wijzen op schuldproblemen, doet de gemeente een aanbod waarin wordt gewezen op mogelijkheden voor hulp vanuit de gemeente. De uitvoering van dit proces is belegd binnen het team Sociaal Domein Uitvoering. In bij-lage 3 wordt via een schema het proces van de registratie en matching van de signalen weergegeven.

➔

Elk signaal wordt opgevolgd met het aanbod voor hulp.

Afhankelijk van de hoeveelheid en type meldingen en de hoogte van de achterstand bepalen wij hoe we de signalen opvolgen. Als een inwoner het aanbod van hulp accepteert dan vindt er binnen vier weken na het ontvangen signaal een gesprek plaats. Onze manier van werken stemmen we af met de vaste lasten aanbieders en onze

maatschap-pelijke partners. De komende periode wordt het proces uitgewerkt en aan de hand van de bevindingen bijgestuurd.

We maken afspraken met vaste lasten partners.

Als gevolg van de wetswijziging Schuldhulpverlening moeten er tussen gemeenten en de vaste lasten partners afspraken worden gemaakt over de wijze van gegevens-aanlevering. De NVVK heeft met woningcorporaties, energie- en drinkwaterbedrijven en zorgverzekeraars een convenant afgesloten. In het convenant is vastgelegd dat betalingsachterstanden van hun klanten vroegtijdig en op dezelfde manier worden gemeld aan gemeenten. Gemeen-ten krijgen daarmee mensen met financiële problemen sneller in beeld en kunnen hulpverlening inzetten om problematische schulden te voorkomen.

➔

Wij zijn eind 2020 bij dit convenant aangesloten. Met de vaste lasten partners zijn afspraken gemaakt.

RESULTAAT

Meer inwoners zijn eerder in beeld bij de hulpverle-ning en daardoor kunnen meer inwoners met begin-nende betaalproblemen geholpen worden met behulp van vrij toegankelijke voorzieningen in plaats van spe-cialistische hulp. Hierdoor daalt de gemiddelde schuld van inwoners die zich voor een intake professionele schuldhulpverlening melden. De inwoners die zich in 2019 bij de gemeente Oosterhout hebben gemeld, hebben gemiddeld een schuld van € 45.100 en hebben gemiddeld 12 schuldeisers.

In 2021 starten we met een nulmeting, omdat vanaf 2021 alle betalingsmeldingen worden geregistreerd.

Aan de resultaten zijn daarom nog geen cijfers gekop-peld.

• We bereiken meer mensen met vroegsignalering.

• Meer mensen accepteren hulp in het kader van Figuur 5 Voorbeeld proces vroegsignalering en gegevens

• Meer mensen accepteren hulp in het kader van Figuur 5 Voorbeeld proces vroegsignalering en gegevens

In document Januari 2021 BELEIDSPLAN SCHULDHULPVERLENING. Tijdig, Treffend met Toewijding en Trots (pagina 29-0)