Wat waren de doelen van het stadsbestuur van Athene voor het organiseren van de Olympische spelen?

De spelen moesten een katalysator worden in het transformeren van Athene tot een moderne wereldstad (Short, 2008). Een moderne stad die de concurrentie met andere steden in de wereld aan kon gaan (Pagonis et all., 2008). Belangrijk was hierbij wel dat hoewel het imago van Athene als Europese stad benadrukt werd, haar identiteit als wieg van de westerse beschaving niet verloren zou mogen gaan (Stavrides, 2008).

Het middel om dit doel te bereiken was stedelijke vernieuwing. Deze focuste zich op het verbeteren van de infrastructuur en het vergroten van de aantrekkelijkheid van de stedelijke omgeving en capaciteit voor toerisme (Pagonis et all., 2008). Onderdeel van het vergroten van de

aantrekkelijkheid van de stedelijke omgeving was het ontwikkelen van 300 hectare aan

steengroeven, 250 hectare aan stortplaatsen en 600 hectare aan voormalige legerterreinen (McKay & Plumb, 2001). Daarnaast moesten een park en verschillende recreatiegebieden aangelegd worden. Verder moesten woongebieden in het centrum en de buitenwijken worden vernieuwd (McKay & Plumb, 2001).

Er waren daarnaast vier specifieke locaties waar ontwikkelingen zouden plaatsvinden (ATHOC, 2004):

Lekanes Achamon

Een gebied in het noorden van Athene waar het Olympisch dorp zou moeten komen (ATHOC-1, 2004). De locatie aan de voet van de berg Parnitha (ATHOC-2, 2004) stond al vast ten tijde van het bod op de spelen in 1996, maar werd later iets verplaatst (ATHOC-1, 2004).

De bouw van huizen kwam voor rekening van een sociale woningbouwcorporatie, die ervoor zou zorgen dat de huizen verhuurd zouden worden in de sociale sector (ATHOC-2, 2004).

OAKA

Het Olympisch Sportcentrum van Athene (ATHOC-1, 2004)

Historisch centrum

De wens was ook dat de archeologische gebieden weer een eenheid zouden gaan vormen (McKay & Plumb, 2001). Daarnaast moest het historisch centrum weer zichtbaar worden voor het publiek. Zo werd het klassieke marathon parcours gevolgd zodat de archeologische hotspots die langs deze route lagen, weer letterlijk beter in beeld zouden komen (ATHOC-1, 2004). De plannen moesten er uiteindelijk voor zorgen dat de aantrekkelijkheid van de stad voor toerisme vergroot werd (Pagonis et all., 2008).

Faliro kustgebied

Dit gebied is gelegen in het zuiden van Athene. Het gebied was voorheen een zandstrand, maar was door uitbreidingen van de stad in verval geraakt en door de aanleg van een snelweg, was de toegankelijkheid slecht (ATHOC-2, 2004). Het doel was om het gebied weer toegankelijk te maken voor publiek en de haven op te knappen. Daarnaast moest er een sportcomplex komen (ATHOC-1, 2004). Ook het opknappen van dit gebied maakte deel uit van het doel om de aantrekkelijkheid voor toerisme te vergroten (Pagonis et all., 2008).

Een voorbeeld van het verbeteren van de stedelijke infrastructuur was het moderniseren en uitbreiden van het publieke transportnetwerk (Essex & Chalkley, 2003). Daarnaast moest bestaande infrastructuur worden uitgebreid middels een systeem van ringwegen (ATHOC-1, 2004).

De overheid vond het wel belangrijk bij al deze ontwikkelingen dat accommodaties niet teveel over de stad verspreid zouden worden. Daarom werd gekozen om een aantal van de

accommodaties in de buurt van het nieuwe vliegveld te bouwen. Bovendien werd het aantal nieuw te bouwen accommodaties enigszins beperkt door het opknappen van een aantal oude voorzieningen (ATHOC-1, 2004).

8) Welk beleid is er gevoerd om de beoogde doelen te realiseren?

Zoals Pagonis et al. (2008) beschreven is in het doel van Athene en de uiteindelijke uitwerking hiervan, een duidelijke omslag te herkennen in stedelijke beleid; van de wens om de planning van de stad te reguleren, verschuift het naar het zich focussen op het promoten van

economische competitiviteit ten opzichte van andere wereldsteden waar stedelijke ontwikkeling slechts als middel wordt gebruikt en niet als uiteindelijk gewenste legacy (Pagonis et al., 2008).

Omdat Athene de belangrijkste stad van het land is als het op bevolkingsaantal en aandeel in het BNP aankomt, is de stad bij uitstek geschikt om deze economische capaciteit van

Griekenland tentoon te spreiden. Het organiseren van de spelen werd daarom ook meer als nationale, dan als lokale inspanning beschouwd en werd hierdoor deels door nationaal budget ondersteund (Pagonis et al., 2008).

Hiernaast werd er geëxperimenteerd met publiek-private samenwerking (Pagonis et al. 2008). Dit was echter een onbekend fenomeen, en wetgeving was hier in eerste instantie ook niet op toegepast of aanwezig. Financiering van projecten verliep hierdoor moeilijk (ATHOC-1, 2004). Rombouts (2013) zegt hier zelfs over dat deze publiek-private samenwerking mislukte door de historische achtergrond, politiek systeem en het zwakke organisatorisch vermogen.

Omdat Athene pas op het laatste moment besloot een bod te doen op de spelen van 2004, en niet op die van 2008 zoals in eerste instantie het idee was, moest Athene in korte tijd een

strategie opstellen en had het nog geen contact met het IOC en andere sportinstellingen gelegd. Samen met het onrustige politieke klimaat zorgde dit er voor dat er geen commissie was om de organisatie in goede banen te leiden (ATHOC-1, 2004). Om zich toch serieus te tonen, werd er een tijdelijke commissie opgezet die bestond uit een aantal belangrijke, hoewel niet-sport gerelateerde ondernemers, die de Olympische spelen graag tot een succes wilden maken. Daarnaast was er het Hellenistisch Olympisch Comité, de overheid en de stad Athene zelf, die steun gaven (ATHOC-1, 2004).

In 1999 werd de controle over planning, ontwerp en organisatie volledig bij het Athens Organising Committee gelegd, de commissie die uiteindelijk werd opgericht om de spelen te organiseren. Hierdoor konden wetten worden omzeild (vergunningen voor locaties) en kon land autonoom worden aangekocht. De nadruk binnen het stedelijk beleid en het masterplan, kwam dus op de ontwikkelingen ten behoeve van de spelen te liggen (Ergasia, 2005). Daarnaast werd het doel van het vergroten van de competitiviteit ook in het masterplan benadrukt door in het masterplan de focus te leggen op de ontwikkeling van economisch veelbelovende gebieden in de stad (Pagonis et al., 2008).

Een belangrijke verandering die ervoor moest zorgen dat gestelde doelen bereikt zouden worden, was het oprichten van een interministeriële commissie om onder andere wettelijke hervormingen te bewerkstelligen en geschikte locaties te kiezen (ATHOC-1, 2004). De ontwikkeling van deze geschikt bevonden locaties kon alleen worden uitgevoerd als land onteigend zou worden. Uiteindelijk werden wettelijke hervormingen doorgevoerd en werd dit proces versneld (ATHOC-1, 2004).

Als we kijken naar de doelen van Athene, dan zien we in de eerste plaats dat Athene

getransformeerd moest worden tot belangrijke wereldstad en dat toerisme en investeringen hiervoor moesten worden aangetrokken. Het stedelijk ondernemerschap van Harvey (1989) en de huidige fase waarvoor volgens Andranovich en Burbank (2011) de spelen voor gebruikt worden, komen hierbij naar voren. Ook lijkt dit op een achterwaartse connectie zoals Hiller (1998) deze beschrijft. Daarnaast komt ook de derde golf van gentrification zoals Hackworth en Smith (2000) deze beschrijven, terug; niet alleen het centrum werd vernieuwd, ook buitenwijken moesten worden vernieuwd. Ontwikkelingen als het historisch centrum, het strand, de haven en infrastructuur lijken bovendien allen op het stedelijk ondernemerschap van Harvey (1989). Ook Andranovich en Burbank (2011) komen hier met hun huidige fase waarvoor de Olympische Spelen gebruikt worden, duidelijk naar voren.

Als we kijken naar beleid, dan zien we dat de achterwaartse connectie van Hiller (1998) duidelijk naar voren komt; zelfs het beleid en masterplan is gewijzigd om economische competitie en consumptie te bevorderen. Het stedelijk ondernemerschap van Harvey (1989) en ook de theorie van Andranovich en Burbank (2011), komen hier in naar voren. De nationale inspanning, waarbij de overheid investeerde, kan worden gezien als een grotere rol van de overheid en zou kunnen duiden op overheidsgestuurde gentrification. In het volgende hoofdstuk zal hier dieper op in worden gegaan.



Hoofdstuk 5: Resultaten

In hoofdstuk vier zijn de gestelde doelen en het gevoerde beleid van Barcelona en Athene behandeld. In dit hoofdstuk worden deze uitkomsten, de legacy, van beide steden besproken. Zoals eerder aangegeven, wordt in dit onderzoek alleen gefocust op legacy op het gebied van stedelijke ontwikkeling.

5.1 Uitkomsten strategie: legacy van de Olympische Spelen in Barcelona

10) Wat is de legacy van de spelen op het gebied van stedelijke vernieuwing in Barcelona?