Discussie, beperkingen en vervolgonderzoek

Dit onderzoek kent enkele methodologische beperkingen. Een beperking van het onderzoek is dat er wordt gerekend met de groei. Het concept ‘groei’, geoperationaliseerd als verschilscore is onbetrouwbaarder dan een doorsnee meetwaarde, het concept is immers een combinatie was twee variabelen, met elk hun eigen onbetrouwbaarheid. Voor

vervolgonderzoek is het nuttig om te werken met een grotere meetbetrouwbaarheid van voor- en natoetsscores, hetgeen bijdraagt aan de validiteit van verschilscores en dus het concept ‘groei’.

Een ander discussiepunt is het aantal participanten. In totaal hebben er 41 leerlingen deelgenomen aan het onderzoek. Per school waren dit er respectievelijk 8, 15 en 18. Omdat de

vergeleken. Om praktische beperkingen konden er in dit onderzoek niet meer participanten worden meegenomen. Dit zorgt helaas voor een lage betrouwbaarheid en een kleine power (onderscheidingsvermogen) van de statistische toetsen.

De leerlingen zijn geselecteerd voor een interventie op zorgniveau 2. Wanneer er naar het zorgcontinuüm wordt gekeken (zie Paragraaf 2.1), is te zien dat de zwakste 10% van de leerlingen geen baat zal hebben bij een interventie op zorgniveau 2, maar een interventie op zorgniveau 3 nodig zal hebben. Deze leerlingen zijn in dit onderzoek wel meegenomen in de resultaten. Wanneer er meer leerlingen per aanpak mee zullen doen aan het onderzoek zullen de leerlingen die aan zorgniveau 2 niet genoeg hebben en gebaad zijn bij een intensiever programma (zorgniveau 3) geselecteerd kunnen worden en zullen er betrouwbaardere resultaten ontstaan. Wanneer er vervolgonderzoek wordt gedaan kan dit in overweging worden genomen.

Een andere manier om het onderzoek betrouwbaarder te maken is om een specifieke interventie te kiezen voor de scholen, waarvan theoretisch een gunstig effect mag worden verwacht. In het huidige onderzoek was hier geen ruimte voor, omdat er op de deelnemende scholen met een aanpak wilde werken die aansloot bij de visie van de school. Hierdoor was men aangewezen op interventies die de leerkrachten zelf ontwikkelden en uitvoerden. Wanneer verschillende scholen met dezelfde interventie werken wordt het aantal deelnemers aan de interventie groter en kan er beter worden vergeleken met een referentiegroep die deze interventie niet ondergaat. Bij vervolgonderzoek kan hier rekening mee worden gehouden.

6.3 Aanbevelingen

De vraag vanuit de scholengemeenschap ZaanPrimair was hoe zij de interventies op de beginnende geletterdheid in de kleuterbouw zo effectief mogelijk kunnen vormgeven. Naar aanleiding van dit onderzoek is het aan te raden om interventies in te zetten op het

fonologisch bewustzijn en de productieve letterkennis van de leerlingen. Immers, blijkt uit de literatuur dat wanneer een leerling hier moeite meeheeft, dit een sterke indicator kan zijn voor latere leerproblemen (Zijlstra, 2015).

Vanuit de wetenschappelijke literatuur wordt aangeraden om vroegtijdig, dus nog voor groep 3, te beginnen met interventies op het gebied van de beginnende geletterdheid. De kleuterklas is hier geschikt voor.

Een positief perspectief tot slot: als effectiviteit van een aanpak wordt opgevat als het niet verder oplopen van de achterstand, kunnen we stellen dat de aanpakken van de

leerkrachten van school 2 en 3 in die zin wel degelijk effectief waren. Het is zeker denkbaar dat de achterstand van de interventieleerlingen zonder de interventie nog verder was

opgelopen. Een experiment met een ‘echte’ controlegroep, dus met leerlingen in het eerste kwartiel dat de interventie niet ondergaat, zou hier uitsluitsel over kunnen geven.

Literatuurlijst

Ball, E.W., & Blachman, B.A. (1991). Does phoneme segmentation training in kindergarten make a difference in early word recognition and developmental spelling? Reading research quarterly, 26, 40-66.

Braams, T., & Bosman, A. M. T. (2000b). Geletterdheid, Fonologische Vaardigheden en Lees-en Spellinginstructie. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 39, 199-211.

Braams, T., & Bosman A.M.T. (2000a). Goed onderwijs doet er toe. De beloning van een preventieve en vroeg interveniërende aanpak is groot. Tijdschrift voor Remedial

Teaching, 3, 6-12.

Boone, M. (2010). Jonge risicokleuters leren lezen Doctoral dissertation. Plaatsnaam: Fontys Hogescholen.

Cavanaugh, C.L., Kim, A.H., Wanzek, J., & Vaughn, S. (2004). Kindergarten Reading Interventions for at-risk Students: Twenty Years of Research. Learning Disabilities: A

Contemporary Journal, 2(1), 9-21.

Centraal Bureau voor Statistiek. (2018, 13 november). Bevolking; ontwikkeling in gemeenten met 100000 of meer inwoners [Dataset]. Geraadpleegd van:

http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T

Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis fort he Behavioral Sciences. Routledge. Denckla, M. B., & Rudel, R. G. (1976). Rapid ‘automatized’naming (RAN): Dyslexia differentiated from other learning disabilities. Neuropsychologia, 14(4), 471-479.

Duff, F. J., Hulme, C., Grainger, K., Hardwick, S. J., Miles, J. N. V., & Snowling, M. J. (2014). Reading and language intervention for children at risk of dyslexia: a randomised controlled trial. Journal of Child Psychology & Psychiatry, 55(11), 1234–1243.

https://doi.org/10.1111/jcpp.12257

Ferrer, E., Shaywitz, B. A., Holahan, J. M., Marchione, K. E., Michaels, R., & Shaywitz, S. E. (2015). Achievement gap in reading is present as early as first grade and persists through adolescence. The Journal of pediatrics, 167(5), 1121-1125.

Forrer, M., & Huijbrechts, S. (2012). Werkmap fonemisch bewustzijn (3e _druk). Utrecht: EDG

González-Valenzuela, M.-J., & Martín-Ruiz, I. (2017). Effects on Reading of an Early Intervention Program for Children at Risk of Learning Difficulties. Remedial & Special Education, 38(2), 67–75. https://doi.org/10.1177/0741932516657652

Goorhuis, S.M., & Schaerlaekens, A.M. (2005). Handboek Taalontwikkeling, Taalpathologie en Taaltherapie, bij Nederlandsprekende kinderen (3e _{oplage). Utrecht: De} Tijdstroom.

Goorhuis-Brouwer, S.M. (2016, 18 april). Kleuters zijn geen schoolkinderen. Geraadpleegd van: https://didactiefonline.nl/blog/blonz/kleuters-zijn-geen-schoolkinderen

Kleuterplein - versie 1 (2008). Hoekenmap De wereld. ’s Hertogenbosch: Malmberg. Law, J. M., Wouters, J., & Ghesquière, P. (2017). The influences and outcomes of phonological awareness: a study of MA, PA and auditory processing in pre-readers with a family risk of dyslexia. Developmental Science, 20(5), n/a-N.PAG.

https://doi.org/10.1111/desc.12453

Lexima (z.d). Bouw! Ter voorkoming van leesproblemen.

De Martines, A., & Zwegers, D. (2017). Onderzoek Laaggeletterdheid. Markteffect, Effectief Marktonderzoek.

McDonald Connor, C., Morrison, F.J., Fishman, B., Crowe, E.C., Al Otaiba, S., & Schatschneider, C. (2013). A Longitudinal Cluster-Randomized Controlled Study on the Accumalating Effects of Individualized Literacy Instruction of Students’ Reading From First Trough Third Grade. Psychological Science, 2013, 1408-1419.

Van de Mortel, K., & Bouwman, A. (2015). Handboek technisch lezen in de basisschool (2e druk). Amersfoort: CPS.

Mutsaers, K., Zoon, M., & Baat, M. D. (2012). Wat werkt bij onderwijsachterstanden. Utrecht: NJI.

Petersen, D. B., Allen, M. M., & Spencer, T. D. (2016). Predicting reading difficulty in first grade using dynamic assessment of decoding in early kindergarten: A large-scale longitudinal study. Journal of learning disabilities, 49(2), 200-215.

Regvoort, A.G.F.M., & Van der Leij, A. (2007). Early interventionwith children of dyslexic parents: Effects of computer-based reading instruction at home on literacy

acquisition. Learnin and Individual Differences, 17 (2007), 35-53.

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA). (2016). Regionale spreading van geletterdheid in Nederland. Maastricht: Stichting Lezen en Schrijven.

Roelandt, T., Martens, E., & Veenman, J. (2014). Achterstand van allochtonen in het onderwijs: sociaal milieu en migratie-achtergronden. Mens en Maatschappij, 65(2), 103-125.

Schouten, M. (2018). Wij zetten in op Taal, Ambitiedocumeent Gemeente Zaanstad. 15 mei 2018.

Smits, A., & Braams, T. (2006) Dyslectishe kinderen leren lezen. Amsterdam: Boom. Solheim, O. J., Frijters, J. C., Lundetræ, K., & Uppstad, P. H. (2018). Effectiveness of

Stichting Lezen en Schrijven (2017, januari). Taal maakt zelfredzaam.

Struiksma, C., & Rurup, L. (2008). Het onderwijscontinuüm, een denk- en werkwijze voor passend onderwijs. Rotterdam: CED-groep.

Squla (2010). Spreekbeurtpaket. Geraadpleegd van:

https://d3vafuj4sl0ao2.cloudfront.net/wp-content/uploads/2017/08/Squla-Spreekbeurtpakket- 1.pdf

Taalakkoord. (05 februari 2018). Centrale boodschap Taalakkoord.

Tzuriel, D. (2000). Dynamic Assessment of young children: educational and intervention perspectives. Educational Psychology Review, 12(4), 385-435.

Van Bergen, E.(Z.J.).Familiair en erfelijkheidsonderzoek naar Dyslexie.

Van der Leij, A. (2016). Dit is dyslexie. Tielt: Lannoo nv.

Van der Leij, A., & Zijlstra, H. (2017). Voorkom laaggeletterdheid en reduceer dyslexie. BSM, 08/2017, 12-15.

Verhoeven, L., Aarnoutse, C. (Red.), Blauw, A. de, Boland, T., Vernooy, K. & Zandt, R. (1999). Tussendoelen beginnende geletterdheid; Een leerlijn voor groep 1 tot en met 3. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.

Verhoeven, L., & Segers, E. (2011). Taal en beginnende geletterdheid, Interventies bij onderwijsleerproblemen, 69-81.

Vervaet, E. (2007). Naar school, Psychologie van 3 tot 8 (2e _{druk). Amsterdam:} Ambo.

Vernooy, K. (2004). Alle kinderen vlot leren lezen. Amersfoort: CPS.

Volkmer, S., Galuschka, K., & Schulte-Körne, G. (2019). Early identification and intervention for children with initial signs of reading deficits - A blinded randomized controlled trial. Learning & Instruction, 59, 1–12.

https://doi.org/10.1016/j.learninstruc.2018.09.002

Wentink, H., Verhoeven, L., & Van Druenen, M. (2011). Protocol Leesproblemen en Dyslexie, Groep 1 en 2 (4e _{druk). Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.}

Wet op het basisonderwijs. (1981, 2 juli). Staatscourant.

Zijlstra, A. H. (2015). Early grade learning: The role of teacher-child interaction and tutor-assisted intervention. Universiteit van Amsterdam.

Zwijsen (2003). Schatkist editie 2. Geraadpleegd van: https://www.zwijsen.nl/lesmethoden/schatkist-editie-2

BIJLAGE A