103 Artikel 81 van de CCCTB-richtlijn.
4. Alternatieve mogelijkheden 1 Inleiding
5.2 Deelvragen en subconclusies
De eerste deelvraag van dit onderzoek luidt: Wat houdt grondslaguitholling en winstverschuiving in? Grondslaguitholling en winstverschuiving is een wereldwijd probleem en wordt zowel op nationaal niveau als internationaal niveau aangepakt. Het gevolg van grondslaguitholling en winstverschuiving is dat overheden geld mislopen dat gebruikt kan worden om collectieve goederen en diensten te financieren. Daarnaast leidt het tot concurrentieverstoring tussen multinationals en het MKB. Voorts ondermijnen grondslaguitholling en winstverschuiving het belastingmoraal. Globalisering van de wereldeconomie heeft als gevolg dat het aantal multinationale ondernemingen steeds verder toeneemt. Deze multinationals nemen meer dan de helft van de wereldhandel voor hun rekening en het aandeel van grensoverschrijdende transacties is groot. Handelstransacties tussen groepsmaatschappijen worden door het arm’s length principe op een zakelijke prijs gecorrigeerd. De
vennootschapsbelastingstelsels die de fiscus hanteert zijn oud, het internationaal belastingrecht is bij de economische ontwikkelingen van de wereldeconomie achtergebleven. Het beginsel van het arm’s
length is door globalisering afgezwakt, omdat het alleen goed functioneerde bij beperkte
grensoverschrijdende transacties. Landen hanteren niet dezelfde belastingrondslagen en tarieven, waardoor foute verhoudingen bij grensoverschrijdende transacties kunnen ontstaan. Het gevolg is dat (nagenoeg) geen of dubbele belastingen op multinationals worden geheven. Multinationals maken ‘gebruik’ van verschillen in belastingstelsels tussen landen en passen fiscale constructies toe om belastinggrondslagen naar landen met een laag vennootschapsbelastingtarief door te schuiven. Hierdoor is het voor multinationals mogelijk om hun belastingdruk te verlagen.
De tweede deelvraag van dit onderzoek is: Wat houdt de CCCTB in en wat wil de Europese
Commissie bereiken met het CCCTB-voorstel?
De Europese Commissie heeft in 2011 een voorstel gedaan om de CCCTB in de Europese Unie in te voeren. De CCCTB staat voor Common Consolidated Corporate Tax Base. Het voorstel van de Europese Commissie gaat uit van een geharmoniseerde vennootschapsbelasting in de EU. De CCCTB van 2011 is nooit in de EU ingevoerd. Aangezien de problematiek van belastingontwijking door
multinationals tegenwoordig alleen maar toeneemt is de CCCTB in 2015 door de Europese
Commissie opnieuw aangewakkerd. Indien het CCCTB-voorstel in 2016 wordt aangenomen, dan zal de CCCTB stapsgewijs worden ingevoerd. Eerst zal een gemeenschappelijke grondslag in de EU worden ingevoerd. Daarna wil de Europese Commissie het consolidatieconcept invoeren. Het consolidatieconcept dient ervoor dat groepsmaatschappijen één geconsolideerde belastingaangifte moeten indienen in het land waar de moedermaatschappij gevestigd is. Aan de hand van een
verdeelsleutel zullen de winsten van multinationals toegerekend worden aan de lidstaten waarin deze ondernemingen gevestigd zijn. Deze lidstaten hanteren vervolgens hun eigen belastingtarief op de toegerekende winst. Het hernieuwde CCCTB zal verplicht worden voor multinationals. Daarnaast zal de CCCTB van 2016 de mogelijkheid hebben voor een grensoverschrijdende verliesverrekening. De geconsolideerde heffingsgrondslag zal als voordeel hebben dat handelstransacties tussen
groepsverbanden niet meegenomen zullen worden. Hierdoor zal de problematiek van transfer pricing binnen de EU voorkomen worden. Daarnaast heeft de CCCTB antimisbruikmaatregelen om
belastingontwijking door bedrijven aan te pakken. Deze antimisbruikmaatregelen zijn; de switch-
over-clausule, de renteaftrekbeperking en de CFC-regeling.
De laatste deelvraag van dit onderzoek luidt: Wat is het toekomstperspectief met betrekking tot de
winstallocaties van multinationals, zijn er alternatieve mogelijkheden en welke methode biedt de beste oplossing tegen BEPS?
Momenteel zijn er verschillende instanties bezig met het aanpakken van grondslaguitholling en winstverschuiving door multinationals. De OESO pakt Base Erosion and Profit Shifting aan door middel van vijftien actiepunten die landen in hun nationale wetgeving moeten invoeren. Tevens probeert de Europese Commissie grondslaguitholling en winstverschuiving aan te pakken met onder andere een anti-ontgaansrichtlijn. Deze anti-ontgaansrichtlijn zal grondslaguitholling en
winstverschuiving op verschillende gebieden aanpakken. Alle maatregelen die door de OESO en de Europese Commissie worden uitgevoerd maken het juist ingewikkelder voor bedrijven om hun winst van een hoogbelast naar een laagbelast land te schuiven. Een alternatief op de CCCTB zou Country-
by-Country Reporting kunnen zijn. De CbCr van de Europese Commissie maakt gegevens van de
vennootschapsbelasting van multinationals transparanter. Alleen ondernemingen met een
geconsolideerde groepsomzet van minstens 750 miljoen euro worden verplicht gesteld om een CbCr vast te leggen. Daarnaast zal de antimisbruikmaatregelen van de anti-tax avoidance package een ander alternatief op de CCCTB kunnen zijn. De anti-tax avoidance package bevat 5
antimisbruikmaatregelen die grondslaguitholling en winstverschuiving moeten aanpakken.
5.3 Hoofdconclusie
De aanleiding van dit onderzoek is dat grondslaguitholling en winstverschuiving door multinationals een mondiaal probleem is die oplossingen vereist. Multinationals zijn ontstaan door de globalisering
van de wereldeconomie. Deze multinationals verrichten grensoverschrijdende transacties die gepaard gaan met de problematiek van transfer pricing. De vraag die in dit onderzoek centraal staat is: Hoe
kan het hernieuwde CCCTB-voorstel grondslaguitholling en winstverschuiving in de EU aanpakken?
Indien het CCCTB-voorstel in 2016 wordt aangenomen, dan zal de CCCTB stapsgewijs
geïmplementeerd worden in de EU. Eerst zal een gemeenschappelijke grondslag in de EU ingevoerd worden. Hierdoor zullen multinationals binnen de EU te maken krijgen met één belastinggrondslag. In de tweede stap zal het consolidatieconcept aan bod komen. Het consolidatieconcept is het belangrijkste aspect van de CCCTB. Dit heeft te maken met het feit dat het consolidatieconcept de problematiek van transfer pricing zal voorkomen, wat een belangrijke rol speelt om
grondslaguitholling en winstverschuiving in de EU aan te pakken. Immers, interne transacties tussen groepsmaatschappijen zullen buiten beschouwing gelaten worden. Het hernieuwde CCCTB-voorstel wordt in de herfst van dit jaar door de Europese Commissie gepresenteerd. Ik ben benieuwd of de verdeelsleutel van de CCCTB van 2016 is veranderd ten opzichte van de verdeelsleutel van 2011. Indien de verdeelsleutel het oude formule hanteert met slecht drie factoren (omzet, arbeid en activa) heb ik het vermoeden dat niet alle Europese lidstaten de CCCTB in de EU willen gaan invoeren, waardoor de Europese Commissie een ander maatregel zal moeten voorstellen om grondslaguitholling en winstverschuiving aan te pakken. Daarnaast heeft de CCCTB ook antimisbruik maatregelen die grondslaguitholling en winstverschuivingen door multinationals aanpakt. De Europese lidstaten moeten namelijk over de CCCTB op unanimiteit uitkomen. Ieder lidstaat heeft een vetorecht, waardoor het voorstel niet zo makkelijk zal worden aangenomen en ingevoerd. Het hangt namelijk aan de Europese lidstaten af of de CCCTB in de Europese Unie zal worden ingevoerd of niet.
Grondslaguitholling en winstverschuiving is een probleem die hard aangepakt moet worden, de OESO en de Europese Commissie zijn momenteel hiermee bezig. Dit zal niet makkelijk zijn, maar ze zullen het stap voor stap moeten aanpakken. De CCCTB zal wel een oplossing kunnen bieden tegen grondslaguitholling en winstverschuiving, maar grondslaguitholling en winstverschuiving gebeurd niet alleen via de problematiek van transfer pricing. Er zullen alternatieve mogelijkheden moeten worden geïmplementeerd om grondslaguitholling en winstverschuiving te kunnen aanpakken, daar waar de CCCTB tekort schiet.
5.4 Aanbevelingen
Een aanbeveling voor een vervolgonderzoek is om te onderzoeken wat voor een effect het toevoegen van de factor immateriële activa in de verdeelsleutel zal hebben. De verdeelsleutel die in het CCCTB- voorstel van 2011 gehanteerd werd zal namelijk nadelig uitkomen voor innovatieve kennislanden en voordelig zijn voor landen die een industrie hebben. Een ander aanbeveling is om te onderzoeken welke invloed de CCCTB op de Nederlandse economie zal hebben, indien het CCCTB-voorstel die in 2016 gepresenteerd zal worden, aangenomen wordt.
Literatuurlijst
Allemekinders 2015
I. Allemekinders, ‘Ey - Country-by-Country-reporting: Transparantie omdat het loont’, 2015
Berentsen 2015
Laurens Berentsen, ‘Nederland biedt openheid om fiscaal voordelen te behouden’, Het Financiële Dagblad, 2015.
Bruijsten 2016
C. Bruijsten, in: artikel 22 Wet VPB 1968 Tarief, (online laatst bijgewerkt op 5 januari 2016)
Celebi 2013
H. Celebi, ‘The CCCTB as a Proposed Solution to the Corporate Income Taxation Dilemma within the EU’, 2013.
Corner & Rensman 2011
M. Cornet & M. Rensman, The location of R&D in the Netherlands: trends, determinants and policy, Den Haag: Netherlands Bureau for Economic Analysis 2001.
Cotanni 2014
G. Cottani, ‘Transfer Pricing’, IBFD Tax Research Platform, 2014, hoofdstuk 3.
Engelen & Gunn 2013
F.A. Engelen en A.F. Gunn MA, ‘Het BEPS-project: een inleiding’, WFR 2013/1413
Eijsden 2011
J.A.R. van Eijsden, ‘The One-Stop-Shop Approach: A Discussion of the Administrative and Procedural Aspects of the CCCTB Draft Directive’.
Erasmus-Koen 2008
M. Erasmus-Koen CA, ‘De Common Consolidated Corporate Tax Base (CCCTB): mogelijke elementen van het toerekeningsmechanisme’, WFR 2008/1256
Erasmus-Koen 2011
M. Erasmus-Koen, ‘Common Consolidated Corporate Tax Base: A “Fair Share” of Tax Base?’, International Transfer Pricing Journal, 2011 (Volume 18), No. 4
Esser 2015
P. Esser, ‘Nederland moet de CCTB steunen’, WFR 2015/1084.
De Graaf 2013
A.C.G.A.C. de Graaf. ‘Excessieve’ gedragingen en internationaal fiscaal beleid, 2013
Gribnau & Hamers 2011
L.M. Gribnau en R. Hamers, ‘Tax planning: spel met regels dat om ethisch houvast vraagt. Deel 1 Regelgedreven interactie’, WFR 2011
Gribau 2015
Gribnau, ‘Corporate Social Responsibility and Tax Planning: Not by Rules Alone’, 2015
De Groot 2013
I.M. de Groot, ‘Renteaftrek in de CCCTB: feest voor de belastingadviseur?’, WFR 2013/240
Hundscheid 2016
F.J.P.M Hundscheid, ‘Implementatie transfer pricing-uitkomsten BEPS-project’, WFR 2016/52
Hurk 2015
H. van den Hurk, ‘Nederland moet pas op de plaats maken met (C)CCTB’, WFR 2015/1085
Kavelaars 2011
P. Kavelaars, ‘Verdeling heffingsgrondslag’, WFR 2011/1415.
Kruithof 2013
J. Kruithof, ‘Strategieën tegen belastingontwijking door multinationals’, WFR 2013/1418
Murphy 2009
R. Murphy, ‘Holding multinational corporations to account wherever they are’, Task Force on Financial Integrity and Economic Development, 2009.
Murphy 2012
R. Murphy, ‘The benefits of Country-by-Country Reporting’, 2012, pp. 45-46
Speet 2011
N.G.H. Speet RA, ‘Multinationals en agressieve tax planning, NTFR 2011/1072
Van Stappen, Helderman, Sporken & Okten
D. Van Stappen, L. Helderman, E. Sporken en R. Okten, ‘The KPMG Guide to CCCTB’, part 3.
Streek 2011
J.L van de Streek. (2011) ‘Hoofdlijnen van de Common Consolidated Tax Base (CCCTB)’
Strik & Van de Streek 2009
S.A.W.J. Strik & J.L. van de Streek, ‘Hoofdlijnen van de vennootschapsbelasting van de toekomst: de CCCTB?’, 2009.
De Wilde 2016
M.F. de Wilde, ‘Commissievoorstellen Anti-ontgaanspakket: tussenstop of eindhalte?’, FED 2016/38
De Wilde 2010
M.F de Wilde (2010), ‘Tax Competition Within The European Union – Is The CCCTB Directive a Solution?’
Rapporten
• Europese Commissie. COM(2015)302, ‘Eerlijk en doeltreffend vennootschapsbelastingstelsel in de EU: vijf belangrijke actiegebieden’
• Europese Commissie. COM(2015)23, ‘Pakket anti-ontgaansmaatregelen: volgende stappen naar effectieve belastingheffing en grotere fiscale transparantie in de EU’
• Europese Commissie. COM(2011)121, ‘Impact Assessment: Accompanying document to the proposal for a Council Directive on a Common Consolidated Corporate Tax Base (CCCTB)’ • OECD, ‘OESO-rapport over voortgang inlichtingenuitwisseling en “base erosion and profit
shifting” (BEPS)’, V-N 2013/21.8.
• OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifting Project, ‘Explanatory Statement’, 2015 Final Reports
• Inception Impact Assessment, ‘Re-launch of the Common Consolidated Corporate Tax Base
(CCCTB)’
• OECD, ‘Adressing Base Erosion and Profit Shifting’
• Europese Commissie. COM(2016)0011, ‘Richtlijn van de Raad tot vaststelling van regels ter bestrijding van belastingontwijkingspraktijken die de werking van de interne markt
rechtstreeks schaden’
• European Commission, COM(2011)121/4, ‘Proposal for a Council Directive on a Common Consolidated Corporate Tax Base (CCCTB)’.
• European Commission. COM(2016)23, ‘Communication from the Commission to the European Parlement and the Council-Anti Tax Avoidance Package: Next Steps towards delivering effective taxation and greater tax transparency in the EU’
• Europese Commissie, COM(2016)198, ‘Richtlijn van het Europese Parlement en de Raad tot wijziging van Richtlijn 2-13/34/EU wat betreft de openbaarmaking van informatie over de winstbelasting door bepaalde ondernemingen en bijkantoren’
• OECD/G20 Base Erosion and Profit Shifitng Project, ‘Action 13: Guidance on the Implementation of Transfer Pricing Documentation and Country-by-Country Reporting’, 2015
• Council of the European Union, ‘Proposal for a Council Directive laying down rules against tax avoidance practices that directly affect the functioning of the internal market’, 10426/16 FISC 104 ECOFIN 628.
Kamerstukken
• Brief van de Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, Tweede Kamer, vergaderjaar 2010- 2011, 32 728, nr. 02.
• Brief van de Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, Tweede Kamer, vergaderjaar 2010- 2011, 32 728, nr. 06.
• Brief van de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en
Staatssecretaris van Financiën, Tweede Kamer der Staten-Generaal, vergaderjaar 2012-2013, 25087, nr.60.
• Briefing paper Tax Justice Nl, ‘Verdragsparadijs Nederland’
• Ministerie van Buitenlandse Zaken (2011), ‘De OESO-richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen.
• Staatssecretaris van Financien, ‘Beps-rapport en vooruitblik Nederlands fiscaal vestigingsklimaat, V-N 2015,61.12.
• Antwoordbrief Minister van Financiën, Brief aan Taxe Commissie, APF/2015/459
• Ministerie van Financiën, Betreft: antwoorden schriftelijke vragen Europese pakket fiscale transparantiemaatregelen en actieplan vennootschapsbelastingstelsel, AFP/2015/802. • Ministerie van Financiën, Betreft: Kabinetsappreciatie Actieplan Europese Commissie ‘Een
eerlijk en doeltreffend vennootschapsbelastingstelsel in de Europese Unie: vijf belangrijke actiegebieden’, APF/2015/536
• Tweede Kamer der Staten-Generaal, ‘Wijziging van enkele belastingwetten en enige andere wetten (Overige fiscale maatregelen 2016)’, vergaderjaar 2015-2016, 34 305, nr.2.
• Staatssecretaris van Financiën, ‘Beschouwing staatssecretaris over “country by coutry reporting” documentatieverplichtingen inzake verrekenprijzen en heronderhandeling belastingverdragen met ontwikkelingslanden’, V-N 2014/59.9
• Staatscourant, ‘Algemene wet inzake rijksbelastingen. Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst’, Nr. 46501, 2015
Aantekeningen
• Aant. 16.4.4. Terugvorderen Staatssteun, het commentaar is bijgewerkt t/m V-N 2016/17.27 en BNB 2016/70
Overig
• The EU Common Conconsolidated Corporate Tax Base (CCCTB),
http://www.taxnews.com/features/The_EU_Common_Consolidated_Corporate_Tax_Base_C CCTB__572906.html
• Plannen (anti-BEPS-richtlijn) van Europese Commissie om belastingontwijking tegen te gaan, een eerste analyse van EY, http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/EY-plannen- anti-beps-richtlijn-van-europese-commissie-om-belastingontwijking-tegen-tegaan/$FILE/EY- plannen-anti-beps-richtlijn-van-europese-commissie-om- belastingontwijking-tegen-te- gaan.pdf’
• C. De Heer, F. Roosma, T. Bakker en J. Lammeren, Initiatiefvoorstel voor de aanpak van (belastingontwijkng via) brievenbusfirma’s gevestigd in Amsterdam. Beschikbaar via: https://amsterdam.groenlinks.nl/sites/groenlinks.nl/files/downloads/newsarticle/Initiatiefvoors tel%20Brievenbusfirmas.pdf, 2016.
• https://belastingdienst-in-beeld.nl/dossiers/belastingheffing-en-internationale- structuren/factsheet-belastingontwijking/
• Christiaan Vos, ‘BEPS, de koning en ethiek. Volg BEPS deel 1’. Beschikbaar via:
https://www.ftm.nl/artikelen/beps-de-koning-en-de-ethiek-van-belastingen-volg-beps-deel-1, 2015.
• Het Financieële Dagblad, ‘Brussel overweegt Europese minimumbelasting voor bedrijven’, 2015.
• Oratie prof. dr. J.L. van de Streek met als onderwerp de herlancering van de Common Consolidated Corporate Tax Base (CCCTB).
• Kabinetsreactie op CCCTB-plan stemt tot positiviteit, 2015. Beschikbaar via: http://taxlive.nl/-/kabinetsreactie-op-ccctb-plan-stemt-tot-positiviteit
• European Commission, ‘ The Anti Tax Avoidance Package – Questions and Answers’, 2016.
• PWC, ‘European Commission proposes an EU directive on public country-by-country reporting’, 2016
• European Commission, ‘Factual Summary of the responses to the public consultation on assessing the potential for futher transparency on corporate income taxes’, 2016
• Grant Thornton Accountants en Adviseur B.V., ‘Nieuwe Transfer Pricing documentatieverplichtingen voor multinationale groepen’
• L. Bettendorf & A. Van der Horst, ‘Europese winstbelasting: verlies voor Nederland’, geraadpleegd via: http://www.mejudice.nl/artikelen/detail/europese-winstbelasting-verlies- voor-nederland