De Ferdinand Bolstraat

In het winkelgebied de Ferdinand Bolstraat waren er in totaal 20 ondernemers die in aanmerking kwamen voor deelname aan dit onderzoek. Van deze 20 hebben tien

ondernemers toegezegd aan een interview. Omdat de kwaliteit van enkele interviews wat tegenviel en omdat zodoende een betere vergelijking met ondernemers in de Javastraat gemaakt kan worden, zijn uiteindelijk zes interviews meegenomen in onderstaande analyse. De transcripties van de interviews zijn terug te vinden in de bijlage.

5.2.1 Verandering consumentlandschap

In de beschrijving van de klanten die ondernemers in deze straat voorheen hadden komt geregeld naar voren dat het gaat om een wat minder welvarend publiek, in vergelijking tot de mensen die nu in de winkel komen. Echter een eenduidig beeld van deze oude klanten wordt niet geschetst. Soms geven ondernemers aan dat het gaat om wat volkse mensen en ook qua leeftijd wordt gesteld dat de oude klanten een hogere leeftijd hebben dan de nieuwe klanten. Daarnaast zegt een Turkse ondernemer weer dat voorheen veel Turkse mensen in zijn winkel kwamen en zegt een ondernemer van Surinaamse afkomst dat het vooral Surinaamse mensen waren die in zijn winkel kwamen.

Een ondernemer die in dagelijkse behoeften voorziet merkt op dat klanten voorheen voor een langere periode, voor ongeveer twee a drie dagen, producten inkochten. Het is hier dat een duidelijk verschil te zien is met de nieuwe klanten. Vooral het koopgedrag van de nieuwe bewoners is namelijk anders. Deze groep mensen koopt namelijk vrij weinig producten bij elk bezoek. Daarentegen ligt echter wel hun bestedingsniveau hoger.

Ondernemers geven aan dat de hoogte van prijzen een stuk minder belangrijk zijn geworden dan voorheen. Typerend verder voor de nieuwe klanten is nog dat zij 25 jaar en ouder zijn, duidelijk meer geld te besteden hebben en gebruik maken van het internet.

Tussen ondernemers die zich richten op dagelijkse behoeften en ondernemers die zich richten op luxe artikelen bestaat ook nog een verschil. Deze laatste groep ondernemers ziet vooral een wat ouder publiek in de winkel. Zij beschrijven de nieuwe klanten als 'senioren met geld' of '40/45 plussers'. Ook zeggen deze ondernemers dat het veel vaker gaat om mensen uit de wijk. Een juwelier stelde bijvoorbeeld dat hij vroeger ongeveer 15 a 20 procent van de lokale bewoners in zijn winkel zag, nu is dat anders en ligt het gemiddeld rond de 80 procent. Een andere ondernemer zag vooral het aandeel expats stijgen en

merkte ook op dat nieuwe klanten veeleisender zijn en een specifieke, meer verfijnde smaak hebben. Ook zijn trends voor deze mensen niet zo belangrijk.

Ondernemers die zich richten op dagelijkse behoeften spreken met name over 'yuppen'. Zij signaleren ook dat trends belangrijk zijn voor deze nieuwe klanten en dat men steeds vaker gebruik maakt van het internet. Hebben ondernemers een etnische inslag in dan wordt vooral gemerkt dat er meer autochtone Nederlanders in de winkel komen.

5.2.2 Marketingmix

Ten behoeve van het te hanteren prijsniveau geven alle ondernemers aan hier geen veranderingen in te hebben gedaan, naar aanleiding van nieuwe bewoners. Wel heeft één ondernemer haar segment aangepast naar een hoger segment, waardoor logischerwijs ook haar prijzen omhoog zijn gegaan. Daarnaast geven alle ondernemers aan altijd dezelfde marge te hanteren. Slechts één ondernemer zegt dat het hebben van lage prijzen belangrijk is. Alle andere ondernemers vinden het prijsniveau van ondergeschikt belang.

Het kwaliteitsniveau van producten en het leveren van een goede service is, naar aanleiding van nieuwe bewoners, daarentegen wel belangrijker geworden. Ondernemers geven vooral aan een verfijning in het assortiment te hebben aangebracht. Men doelt hiermee op het leveren van een grotere verscheidenheid aan specialistische producten. Een bakkerij verkocht bijvoorbeeld voorheen slechts vier verschillende soorten brood, en nu zijn daar veel meer andere soorten bijgekomen. Een slijterij geeft aan voorheen vooral binnenlands gedistilleerd in te slaan, nu koopt hij ook veel verschillende buitenlandse merken in. Vier van de zes ondernemers geven aan dat deze verandering mede wordt ingegeven door mee te gaan met trends. Zo is bijvoorbeeld een bakkerij speltbrood gaan verkopen en let een lokale supermarkt op producten uit kookboeken. De twee ondernemers die aangeven niet met trends mee te gaan richten zich overwegend op een wat ouder publiek en geven aan dat het juist de specifieke producten, die niet overal verkrijgbaar zijn, die ervoor zorgt dat

mensen naar hun winkel komen.

Bij de derde 'P', de wijze van promotie, geven de meeste ondernemers aan dat de

belangrijkste vorm van promotie maken via mond-op-mond reclame gaat. Wat opvalt is dat het belang van internet groeiende is. Een aantal ondernemers overwegen om meer met het internet te gaan doen of hun activiteiten uit te breiden of meer te specificeren. Het gaat dan met name om het gevonden kunnen worden en naamsbekendheid.

Alleen bij de ondernemers die zich richten op de verkoop van luxe artikelen is een

aanpassing van de winkelruimte te zien. Redenen die zij hiervoor aangeven zijn voornamelijk het bepalen van een bepaalde sfeer en een betere uitstraling. Hoewel deze ondernemers niet aangeven dat dit direct te maken heeft met nieuwe bewoners, lijkt er wel een indirect verband te zijn. Men past de winkelruimte aan naar eigen smaak, maar zorgt er ook voor dat het een luxe uitstraling heeft, om zodoende mensen met een hoog inkomen aan te kunnen trekken.

Wanneer gevraagd wordt naar de vestigingsplaats geven bijna alle ondernemers aan hier tevreden mee te zijn en geen verhuizing te beogen. Hoewel de werkzaamheden van de Noord/Zuid lijn nadelig zijn, ziet men wel de potentie van het winkelgebied in. Slecht één ondernemer geeft aan ontevreden te zijn. Deze onvrede komt vooral voort uit het volledig wegtrekken van de klantenkring die hij voorheen had, mensen met een Islamitische achtergrond. Hierdoor speelt hij met de gedachte om te verhuizen.

Kijkende naar de resultaten omtrent de marketingmix dan kan gesteld worden dat alleen de eerste hypothese verworpen kan worden. Geen van de ondernemers geeft aan naar

aanleiding van de nieuwe bewoners een verandering in prijsniveau te hebben doorgevoerd. Wel gaat men zich steeds meer richten op specialistische en luxe producten, welke bij een aantal ondernemers ingegeven zijn door trends. Hiernaast is ook een intentie richting het

internet te zien, is bij twee ondernemers de presentatie van de winkelruimte aangepast en overweegt er één ondernemer om te verhuizen wegens het wegtrekken van de

oorspronkelijke bevolking. Hiermee zijn hypothese 2, 3 en 4 enigszins bevestigd. 5.2.3 Strategie en binding

In het winkelgebied de Ferdinand Bolstraat zijn het alleen de ondernemers die zich richten op de verkoop van dagelijkse behoeften in combinatie met mainstream publiek als

doelgroep, die een ongedifferentieerde strategie hanteren. De andere ondernemers hebben of een focus op een bepaalde doelgroep, of hebben zich gespecialiseerd binnen enkele productcategorieën. Bij alle ondernemers is qua strategie door de jaren heen geen aanpassing in geweest.

Een verandering in de manier van binding aangaan is alleen waargenomen bij ondernemers die zich richten dagelijkse behoeften. Zij geven aan dat financiële binding minder belangrijk is geworden en dat sociale binding in de vorm van het assortiment aanpassen naar de behoefte van klanten, klantenvriendelijkheid en expertise belangrijker is geworden. Deze verandering is naar aanleiding van nieuwe bewoners.

Hierbij kan vervolgens gesteld worden dat hypothese 5, 'de komst van nieuwe bewoners leidt tot aanpassing van de voorheen gehanteerde strategie', verworpen kan worden. Hypothese 6 is alleen bevestigd bij ondernemers die zich richten op dagelijkse behoeften.

5.2.4 Economische en maatschappelijke druk

Over de druk vanuit concurrentie kan niet een heel eenduidig beeld worden opgemaakt. Wat uit de interviews naar voren komt is dat de lokale supermarkten die zich richten op een mainstream publiek totaal geen concurrentie ervaren. Niet tussen dezelfde soort

ondernemingen onderling, niet vanuit winkelketens en ook niet vanuit nieuwe trendy winkels. Een kanttekening is hierbij echter wel op zijn plaats. Tijdens de interviews bleek dat deze ondernemers zeer weinig naar andere ondernemers in de buurt kijken. De mate van concurrentie en de kant van waaruit concurrentie komt vonden zij dan ook moeilijk om in te schatten.

Daarentegen ervaren de ondernemers met een differentieerde strategie, in combinatie met een mainstream publiek als doelgroep, oftewel de slijterij en de bakkerij, wel stevige

concurrentie. Voor hen komt de concurrentie vooral vanuit nieuwe ondernemingen die in de literatuur worden omschreven als new entrepreneurial capital, oftewel de bodegas en trendy winkels. Dergelijke winkels breiden hun assortiment namelijk uit met snel afbakbaar brood of met speciale wijnen. De ondervraagde ondernemers merken dit door afname van het aantal klanten. De slijterij en de bakkerij proberen concurrerend te zijn door het

aanbieden van specialistische en kwalitatief hoogwaardige producten. Naast de concurrentie met deze nieuwe bedrijven is er ook concurrentie vanuit de winkelketens zoals de Dirk van der Broek en de Gall en Gall. Concurreren wordt gedaan op eenzelfde wijze en de

ondernemers constateren ook hier en een afname van het aantal klanten.

De ondernemers die een gedifferentieerde strategie hebben, en een focus hebben op een specifieke doelgroep(en), ervaren weinig concurrentie. De enige druk van concurrentie komt voor hen alleen vanuit winkels binnen dezelfde branche, binnen of buiten de wijk.

Concurreren gaat op basis van een onderscheidend assortiment, kwaliteit en expertise van de geboden service.

Geen van de ondervraagde ondernemers geeft aan last te hebben van huurstijgingen. Dit betekent niet dat er geen sprake is van huurstijging, maar deze betreffen slechts alleen de standaard huurstijging. Een enkele ondernemer ervaart de huur als zeer hoog.

Ten behoeve van het overheidsbeleid kan gesteld worden dat vooral de werkzaamheden betreffende de Noord/ Zuid lijn als erg vervelend wordt ervaren. Ondernemers die in de nabije omgeving van de werkzaamheden gevestigd zijn merken op dat werkzaamheden ten koste gaan van het aantal potentiële klanten. Wel worden deze ondernemers door de gemeente afdoende gecompenseerd. Invloed op het bedrijfsresultaat is gering

Twee ondernemers geven nog aan ontevreden te zijn over het vergunningenbeleid van de overheid. Dit zijn dan ook dezelfde twee ondernemers die last hebben van concurrentie met de nieuwe trendy ondernemingen en de winkelketens. Men verbaasd zich over hoe

gemakkelijk vergunningen worden afgegeven. Het leidt ertoe dat minder klanten in de winkel komen en de druk van concurrentie stijgt.

Ook wordt door enkele ondernemers aangeven dat het parkeerbeleid van de gemeente ongunstig is. De ondernemers die hier over klagen zijn de ondernemers die zich voorheen mede gericht hebben op een bepaalde etnische bevolkingsgroep. Wellicht dat daarom het moeilijk kunnen terugkeren van deze oude klanten een rol van betekenis heeft in de geuite onvrede. Het parkeerbeleid, in de vorm van het moeilijk kunnen vinden van een

parkeerplaats, heeft invloed op het aantal klanten.

Kijkende naar de hier weergegeven resultaten van de interviews dan kan geconcludeerd worden dat alleen hypothese 9, 'de komst van nieuwe winkels zorgt voor aanpassing van het prijsbeleid van wijkondernemers.', verworpen kan worden. Hypothese 7, 8 en 10 kunnen als bevestigd worden gezien. Het overheidsbeleid is van invloed op de bedrijvigheid van

wijkondernemers, de komst van nieuwe winkels naar aanleiding van gentrification is van invloed op de concurrentie positie van ondernemers, en concurreren wordt gedaan doormiddel van het assortiment, waarbij prijsniveau geen rol van betekenis speelt.

5.2.5 Ervaring met gentrification en toekomstbeeld

Hetgeen ondernemers veelvuldig aangeven is vooral de fysieke verbetering van de wijk. De invloed van een meer rijker publiek is daarnaast ook goed zichtbaar. Dit is te merken door komst van hippe winkels en een hoger bestedingspatroon. Men is hier overwegend positief over. Er is echter één ondernemer die vrij negatief is over de veranderingen. Hij ziet vooral veel studenten in de wijk en minder mensen in zijn winkel. Dit is dan ook de ondernemer die van plan is om te verhuizen. De reden voor zijn pessimisme lijkt te liggen in het vertrek van zijn oude klanten, mensen met een islamitische achtergrond.

Over de toekomst zijn alle ondernemers, op één na, positief gestemd. Men verwacht dat door de komst van de Noord / Zuid lijn en het project de rode loper een nog rijker publiek wordt aangetrokken en dat het aantal potentiële klanten ook zal stijgen. Nu is het nog een enigszins moeilijke periode, maar, wanneer de economie ook weer aantrekt, ziet de toekomst er rooskleurig uit.

6. Conclusie

In dit hoofdstuk zal een beantwoording worden geven op de gestelde deelvragen. Hierbij zal eerst de theorie kort worden herhaald, waarna vervolgens in wordt gegaan op de resultaten afkomstig van dit onderzoek. Alleen de hoofdlijnen van de resultaten zullen worden

besproken. Deze conclusie is in zekere zin de samenvatting van het gehele onderzoek. Begonnen wordt met de bespreking van de deelvragen betreffende het vooronderzoek. Hierna wordt in een aparte paragraaf ingegaan op deelvraag 4 en deelvraag 5. Deze paragraaf dient tevens ter beantwoording van de hoofdvraag.