3 D OELSTELLINGEN EN S TRATEGIEËN
3.3 D OELSTELLINGEN SOORTBESCHERMINGSPROGRAMMA (5 JAAR )
De einddoelstelling is gekend, doch de doelstellingen voor dit SBP dienen wel nog te worden geformuleerd. Het is niet realistisch om in deze fase effectief doelstellingen in termen van aantal broedparen grauwe kiekendief te stellen (nl.
15 broedparen). Er worden wel specifieke doelstellingen geformuleerd die binnen de termijn van dit SBP maximaal kunnen bijdragen tot het behalen van de einddoelstellingen.
De doelstellingen in dit SBP worden dan ook gesteld op vlak van te nemen maatregelen en worden in volgend hoofdstuk verder vertaald naar het actieprogramma toe.
3.3.1 Doelstelling 1: Ontwikkelen en gericht beheren van (bestaand en bijkomend)leefgebied
Als belangrijkste doelstelling geldt het bijkomend ontwikkelen van geschikt leefgebied voor de soort. Dit kan door enerzijds op landschappelijk niveau de geschikte gebieden te vrijwaren en te optimaliseren. Het beleid dient erop gericht te zijn maatregelen te stimuleren die gunstig zijn voor de soort (in afgebakende kernzones grauwe kiekendief) en ongunstige/storende factoren tegen te gaan.
Anderzijds is het vooral noodzakelijk om te voorzien in voldoende gemengde grasstroken/percelen met overstaand graan en/of gemengde kruiden en ook in het voorjaar voldoende dekking en voedsel/overhoekjes waar een hoog prooiaanbod voor de grauwe kiekendief zich kan ontwikkelen en gehandhaafd kan blijven. Om de soort opnieuw kansen te geven is het noodzakelijk dat een voldoende hoog aandeel ecologische infrastructuur binnen landbouwgebied (volgens de criteria door INBO opgesteld, nl. 5-10%) wordt ontwikkeld. Naast de rechtstreekse doelen/maatregelen voor de soort mag niet vergeten worden dat
‘klassieke’ maatregelen specifiek ten gunste van akkervogels (bijvoorbeeld BO
‘faunavoedselgewas’) evenzeer belangrijk blijven en onrechtstreeks ook bijdragen tot het succes van dit SBP. Ook maatregelen die door de jagerij genomen worden, vooral dan het inzaaien van landbouwgronden of akkerranden met kruidenmengsels voor wild en akkervogels, zullen de grauwe kiekendief ten goede komen.
De einddoelstelling van de G-IHD stelt dat 350-450 ha extra oppervlakte aan kleine landschapselementen dient ontwikkeld te worden om het minimaal tot doel gestelde percentage aan ecologische infrastructuur te halen, onder de vorm van voedselrijke (rand)zones (bv. duo– en trioranden, braakpercelen, …)9. Dit SBP dient binnen dit kader doelstellingen af te bakenen.
Als doelstelling voor dit SBP wordt gesteld dat 25% van deze extra oppervlakte binnen de vijf jaar klaar moet zijn. Dit betekent 87,5 – 112,5 ha. Dit zou een haalbare doelstelling moeten zijn voor dit SBP (= ca. 20 ha per afgebakende kernzone grauwe kiekendief) aangezien het gaat om een vrij beperkte oppervlakte. Voor deze bijkomende oppervlakte dient wel te worden gestreefd naar een zo groot mogelijk aandeel (streefwaarde 20%) structureel verankerde maatregelen die schommelingen in muizenpopulaties kunnen opvangen en voor
9 Zie hoofdstuk 4, actie-overzicht, waar verdere detaillering gegeven wordt van de eisen waar deze elementen aan moeten voldoen om voor de grauwe kiekendief effectief te zijn.
Pagina 77 van 174 een continu voedselaanbod voor de grauwe kiekendief (kunnen) zorgen. Voor deze doelstelling wordt gestreefd naar volgende invulling:
80 % beheerovereenkomsten i.f.v. grauwe kiekendief
20 % structureel verankerde ecologische elementen
De exacte invulling en een detaillering van deze termen10 wordt gegeven in het actieoverzicht in hoofdstuk 4.
Om een gunstig leefgebied voor de soort te ontwikkelen is een aandeel aan voedselrijke randzones van 5 - 10% noodzakelijk, wat geldt als einddoelstelling.
Dit dient te gebeuren door een combinatie van extra oppervlakte ecologische infrastructuur en door een omvorming van bestaande actueel voor de grauwe kiekendief ongunstige bestaande structuren ( waaronder agro-milieumaatregelen; zoals beheersovereenkomsten in kader van erosiebestrijding) naar kwalitatieve (rand)zones op maat van de doelsoort.
We vatten de doelstelling voor de komende vijf jaar samen:
o Bijkomende oppervlakte hoog kwalitatieve elementen: 87,5- 112,5 ha (= ¼ van einddoelstelling)
o Optimalisering/omvorming van bestaande structuren binnen de kerngebieden ( beheerovereenkomsten, bermen, restgronden) naar gunstig gebied voor de grauwe kiekendief ( = eveneens ¼ van einddoelstelling die 5 à 10% bedraagt).
Bij de opstart van het SBP zal onder leiding van de gebiedscoördinator per kernzone een detaillering worden uitgewerkt om de effectieve distance to target per deelgebied vast te leggen.
3.3.2 Doelstelling 2: Actieve bescherming van lokale
broedparen door afgestemde
beschermingsmaatregelen
Een belangrijke doelstelling is het realiseren van een volledig actieve bescherming van alle broedparen grauwe kiekendief die voorkomen in agrarisch gebied.
Dit dient te gebeuren door nauwgezette monitoring en opvolging, ook van predatoren van eieren of jonge vogels, zoals vossen en kraaien. De noodzaak van en het type te nemen maatregelen11 dienen geval per geval bekeken te worden. Waar nodig wordt informatie ingewonnen bij de Stichting Werkgroep Grauwe kiekendief in Nederland, om zo gepast de beschermingsmaatregelen te kunnen uitvoeren.
Hieraan gekoppeld wordt als doelstelling gesteld dat het beleid een ondersteunend pakket ontwikkelt zodat de nodige (financiële) ondersteuning bij de nestbescherming geboden kan worden. Deze bescherming en opvolging mag niet leiden tot beschadiging van de landbouwgewassen of aantasting van het draagvlak.
10 Tevens terug te vinden in de verklarende woordenlijst
11 Bvb. of er een elektrische afscherming gewenst/noodzakelijk is
Pagina 78 van 174
3.3.3 Doelstelling 3: Kennisopvolging en kennisvergroting grauwe kiekendief
Het monitoren van de populatie is een doel op zich, maar belangrijker voor de grauwe kiekendief is de opvolging en begeleiding van de beschermingsmaatregelen (realiseren voldoende foerageergebied en actieve nestbescherming). Het nauwgezet monitoren en nemen van maatregelen in samenwerking met vrijwilligers is een doel voor dit SBP.
De ecologische kennis van deze soort in Vlaanderen is anno 2013 relatief laag, of beter gesteld; is beperkt tot twee lokale werkgroepen. Er is in het buitenland in ieder geval veel ervaring met de soort. Het opvolgen van deze kennis is noodzakelijk om in Vlaanderen maximaal rendement te halen. Kennisvergroting en –verspreiding is dan ook aan de orde om de doelstelling te halen.
Dit kan o.a. door het uitvoeren van bijkomend onderzoek en/of monitoring van de voedselsituatie van de soort. Dit laatste is voornamelijk van belang naar evaluatie van de genomen maatregelen en de hieraan verbonden efficiëntie, ook indien de soort nog niet tot broeden gekomen is.
3.3.4 Doelstelling 4: Kennisvergroting maatregelen grauwe kiekendief naar specifieke doelgroepen
Het verhogen van de kennis omtrent de soort naar specifieke doelgroepen is zonder meer belangrijk. Door het (lokaal) ontbreken van de grauwe kiekendief als broedvogel is de soort ’van de radar verdwenen’ en was de soort tot voor kort zo goed als ‘opgegeven’. Recenter is er opnieuw aandacht voor de soort, in relatie tot de IHD’s enerzijds maar anderzijds ook gerelateerd aan verschillende, succesvolle beschermingsinitiatieven rond kiekendieven.
Het is dan ook essentieel dat naar een aantal specifieke doelgroepen toe een gerichte communicatie wordt uitgewerkt waarbij voldoende informatie wordt gegeven over de soort en haar ecologische vereisten. Dit kan op verschillende manieren gebeuren (workshops, folders, website, terreinbezoeken, …). Een ambassadeur/boegbeeld voor de soort aanstellen (al dan niet de coördinator), kan als bijkomende doelstelling van het SBP gelden. Deze kan de belangstelling voor de soort doen toenemen en zo ook het maatschappelijk draagvlak verhogen. Media-aandacht voor inheemse avifauna zoals de grauwe kiekendief (of akkervogels in het algemeen) of voor specifieke maatregelen in kader van dit SBP zijn eveneens wenselijk.
3.3.5 Doelstelling 5: Coördinatie
soortbeschermingsprogramma
Om de diverse aspecten van het SBP op te volgen is het essentieel dat een coördinator aangeduid wordt. Tijdens het broedseizoen dient een persoon/instantie het overzicht te behouden (rol als koepelorgaan) en zowel waarnemingen als acties te coördineren i.f.v. het nemen van gerichte maatregelen (eventueel in nauwe samenwerking met de bedrijfsplanners van de VLM of andere ‘gebiedscoördinatoren).
Dit wordt als een volwaardige doelstelling in dit SBP opgenomen om te vermijden dat er verspreid over Vlaanderen losse acties zonder onderlinge samenhang en opvolging worden genomen.
Pagina 79 van 174