School 9De leertheorie
Omschrijving school
In het centrum van een grote stad ligt de openbare basisschool, net achter een straat met diverse kunstinstellingen. Een groot beel- dende-kunstmuseum op loopafstand en een theater om de hoek zijn slechts twee voorbeelden.
De school ligt aan een groot plein met aan een kant herenhuizen met statige trappen. Een kleine, kleurrijke, goed verzorgde kleuter- speelplaats ligt direct voor het schoolgebouw. Bij binnenkomst van het in de jaren zeventig gebouwde hoofdgebouw is niet gelijk duidelijk hoe het in elkaar zit. Er is een centrale ruimte: een meerhoekige kuil met de randen als zitplek, waar vijf lokalen op uitkomen. De centrale ruimte is van origine het speellokaal van de kleuters, maar wordt ook voor andere activiteiten gebruikt.
Vandaag oefent groep 8 er musicalliedjes. Een trap in de centrale ruimte gaat naar de eerste etage met nog eens vier klaslokalen en een grote lichte docentenkamer. In de docentenkamer kijkt een wandbreed raam uit op de centrale ruimte beneden. De school heeft ruimtegebrek. In de jaren tachtig is er een vleugel aange- bouwd. Sinds 2005 staan portal cabins met vier noodlokalen buiten de school. Het aantal aanmeldingen blijft toenemen. Er zitten circa vierhonderd leerlingen op de school, met ouders van verschillende afkomst en opleidingsniveaus. Zwart en blank zitten zij aan zij in de klas. In 1988, toen de interne cultuurcoördinator (ICC) bij de school kwam werken, was het een zwarte buurtschool. “In de jaren negentig was er een goede directeur en een goed functionerend team, waardoor er meer projecten werden georga- niseerd met op het schoolplein veel ‘blikvangers’. Bijvoorbeeld een circus en een techniekwerkplaats. Dit trok veel cultureel geori- enteerde ouders”, vertelt de ICC. De schoolpopulatie veranderde: de school werd een gemengde school. Een meisje in groep 7 vertelt dat ze daarom trots is op de school. “Ik zat op een blanke school en was de enige buitenlander.”
“Verscheidenheid is de norm”, zegt de directeur vol trots. Cultuur is wat ons scheidt, kunst is wat ons bindt, is een spreuk die de directeur ooit gehoord heeft en waar hij zich erg goed in kan vinden. De school profileert zich als kunstgeoriënteerde school. Veel ouders werken in de culturele sector. Het lijkt erop dat de school een (culturele) elite aantrekt in de allochtone en autoch- tone gemeenschap. Een groot aantal van de leerlingen komt uit andere wijken in de stad.
School 10: Kunst als profiel
School 10Kunst als profiel
Impressie van de school
Tijdens het gesprek met de ICC en directeur verontschuldigt de ICC zich een paar keer om door het raam van de docentenkamer te kijken naar haar leerlingen, die aan het oefenen zijn voor de musical. Af en toe moedigt ze aan, maar meestal staat ze vooral erg te genieten van de prestaties van haar leerlingen.
Even later wordt de ICC door een ouder wegge- plukt. De moeder houdt zich bezig met het decor voor de musical van groep 8. Een design- meubelzaak in de buurt blijkt een stoel in de uitverkoop te doen, die uitermate geschikt is voor de musical. “Of ze die kan kopen.” Na af- ronding van dit schoolbezoek lopen we door een straat waar we de betreffende mevrouw een stoel in haar oude, rode Peugeot 109 zien laden.
Beleid, organisatie en praktijk mixen voor de ICC op natuurlijke wijze gedurende haar werkdag.
Fundament en bouwstenen
voor cultuur in school
Profilering
De school profileert zich sinds 2000, samen met zes andere basis- scholen, als kunstgeoriënteerde basisschool. Dit gebeurde op verzoek van het bestuur voor het openbaar onderwijs, omdat het een profilering van belang vond voor het imago van het openbaar onderwijs. Zo zijn er ook sportgerichte basisscholen. Deze school stond al bekend om zijn kunstactiviteiten, waardoor het bestuur de school direct benaderde voor het profiel kunstzinnig.
Coördinator kunstgeoriënteerde basisscholen
Zes basisscholen bundelen hun vragen en krachten. Er is een coördinator een dag per week beschikbaar, die door de scholen wordt betaald. Hij onderhoudt contacten met alle ICC-en en direc- teuren van de scholen. Jaarlijks stellen de scholen gezamenlijk een thema vast vanuit een vakdiscipline. De verschillende scholen werken het thema uit, allemaal op hun eigen manier. De coördi- nator helpt bij het uitwerken van het programma door bijvoorbeeld op zoek te gaan naar kunstenaars of dansdocenten of een project van een andere school als voorbeeld te laten zien. Ook probeert hij ervoor te zorgen dat de ICC-en op de verschillende plekken dezelfde uren en faciliteiten krijgen.
Interne cultuurcoördinator (ICC)
De ICC van de school was al cultuurcoördinator voordat het een officiële functie werd. Elke woensdagochtend wijdt ze zich aan deze taak. De directeur geeft aan: “Wij willen ons profileren als kunstzinnig. Dit heeft als gevolg dat een directie moet investeren
in het vrijroosteren van personeel wanneer dit gewenst is. Wij hebben een groot probleem als de coördinator zou wegvallen. Zij heeft alle contacten én alle projecten sinds 1988 meegemaakt.” Daarom wordt op dit moment iemand ingewerkt die taken kan overnemen en opvangen.
Team
Het team steunt het gekozen kunstprofiel. Dit is te danken aan het personeelsbeleid dat de directeur voert sinds zijn komst vijf jaar geleden. Nieuwe collega’s moeten een bijzonder talent hebben op het gebied van kunst en cultuur of op zijn minst affiniteit hebben met kunst en cultuur. ‘De bijzondere talenten’ zijn vaak kunste- naars die daarna de pabo hebben gevolgd.
Veel van het culturele aanbod kan het team zelf verzorgen. “Dit is even belangrijk, zelfs belangrijker, dan het aanbod dat de steun- functie-instelling en andere kunst- en cultuurinstellingen bieden”, aldus de directeur. De leerkrachten zijn overtuigd van het feit dat kunst leuk en belangrijk is, dat staat voorop. De sociaal-emotio- nele ontwikkeling van een kind als gevolg van kunstzinnige activi- teiten is van secundair belang.
Betrokkenheid ouders/denktank ICC
De ICC wordt bijgestaan door een denktank met ouders en leerkrachten, onder wie de vakleerkrachten muziek en beeldend. Veel ouders zijn zelf actief op cultureel gebied.
Er is sprake van een wisselwerking tussen denktank en coördinator. De denktank brengt ideeën in, brainstormt over vragen van de
coördinator, verzint projecten en helpt mee ze te organiseren. Zo willen ouders nadenken over een verdere uitwerking van de school- regels. Een kunstenaar heeft in het verleden de schoolregels beeldend vormgegeven. Deze hangen in elke klas. De ouders willen dat de regels meer ‘gebruikt’ worden in school. Het idee is dat te bereiken door er een lied van te maken.
De ouders die in de culturele sector werken, hebben een grote inhoudelijke inbreng, onder andere via de denktank. “Dat wil niet zeggen dat niet-kunstenaarsouders niet actief zijn. Zij zijn erg betrokken als er iets gemaakt moet worden”, vertelt een lid van de denktank.
De school en zijn keuzes
Visie
Cultuureducatie is een vanzelfsprekend onderdeel van de onder- wijsvisie van de school. “De missie van de school is dat leerlingen plezier moeten hebben in school. Want wie zich goed voelt, kan ook goed leren”, vertelt de directeur. Creativiteit en expressie leveren een bijdrage aan het goed voelen, meent hij. “De school is er niet om kinderen iets mooi te laten vinden, maar kennis te laten maken met kunst en cultuur. Daarna kan het kind zelf bepalen of het iets mooi vindt. Kunst ge• ïntegreerdin het onderwijs maakt kinderen vrijer in hun doen en laten”, aldus de ICC. De directeur beschrijft drie manieren om de profilering als kunstgeoriënteerde school tot uiting te brengen: “draagvlak, blikvangers en samenhang”.
Draagvlak
Het kunstgeoriënteerde personeelsbeleid van de directeur zorgt