Kader consultaties in een consultatiebeleid, met inbegrip van de opmaak van een consultatieplan, monitoring, opleidingen, handleidingen of consultatiecodes, jaarverslagen

en evaluaties.

3.5.Wat gebeurt er met de resultaten van de consultatie?

In verband met de resultaten van een consultatieronde zijn drie punten van belang: 1. de analyse en interpretatie van de resultaten

2. het geven van concrete feedback aan geconsulteerde personen en organen 3. transparantie over de resultaten

128 Zie over ethische standaarden I. LAITINEN, “Fitting the Glass Shoe: Ethical Standards and Evaluation”, in

Measuring Success, o.c., p. 5-9.

129

Guidelines for Effective Regulatory Consultations, p. 5.

130 D. VANCOPPENOLLE en M. BRANS, o.c., 11-12; zie ibid. 27-29 voor een bespreking van in Nederland geldende gedragsregels.

a. Analyse en interpretatie van de resultaten

Het analyseren en interpreteren van resultaten vereist de nodige vaardigheden. De personen die de consultatie uitvoeren, dienen daarover te beschikken of daartoe opgeleid te worden.

De techniek voor de analyse van resultaten zal mede afhangen van de gehanteerde consultatietechniek. De keuze van de consultatietechniek moet daarom reeds rekening houden met de mogelijkheden tot analyse van de resultaten.131 Voor het correct interpreteren van resultaten is bovendien vereist dat duidelijkheid bestaat over wie elke respondent precies vertegenwoordigt en op welke wijze de organisatie de input van haar leden heeft proberen te verkrijgen.132 In de praktijk is dat wellicht niet steeds zo eenvoudig vast te stellen.

Bij de analyse moet bijzondere aandacht worden besteed aan mogelijke nieuwe benaderingen van de problematiek die uit de respons naar voor komt, aan aanwijzingen over de impact van een voorgestelde maatregel. Dat kan leiden tot substantiële wijzigingen of de keuze voor andere beleidsinstrumenten.¹³³ Bijzondere aandacht moet eveneens gaan naar de gevoelens die in een bepaalde groep blijken te leven met betrekking tot die maatregel.134 Dat geeft aan in welke mate er draagvlak en dus kans op spontane naleving van de regelgeving bestaat.

Wanneer consultatie gericht is op informatie, dient voorzichtig te worden omgegaan met de verstrekte gegevens. Deze dienen op hun betrouwbaarheid getest te worden.135 De Britse consultatiecode beveelt daarom aan om respondenten aan te moedigen zo nodig bewijs mee te geven voor hun beweringen.¹³⁶

b. Het geven van feedback

Uit de literatuur137 evenals uit de onderzochte consultatiehandleidingen, blijkt een algemene consensus dat het geven van adequate feedback aan respondenten een belangrijk onderdeel vormt van de consultatieprocedure.

131

Reaching Out. Guidelines on Consultation for Public Sector Bodies, p. 18, 3.2.1. en 3.2.2.

132

Code of Practice on Consultation, crit. 4.1. Zie eveneens Europese Commissie, Naar een krachtige cultuur

van raadpleging en dialoog - Voorstel inzake algemene beginselen en minimumnormen voor raadpleging van de betrokken partijen door de Commissie, p. 18.

133

Code of Practice on Consultation, crit. 4.2.

134

Code of Practice on Consultation, crit. 4.2.

135 P. VAN HUMBEECK, “Data Collection for Cost Estimation in Regulatory Impact Analysis”, working paper, 18.

136

Code of Practice on Consultation, crit. 2.1.

137

Possible Approaches to Good Practices on Transparency and Consultation in the Field of Trade and

Environment, Parijs, OECD, 2001, COM/ENV/TD(2001)98, p. 6, Current Trends in Regulatory Impact

Adequate feedback houdt in:

- een ontvangstbevestiging

- per gestelde vraag een samenvatting van de respons die werd ontvangen

- per vraag een aanwijzing over de wijze waarop de respons kan leiden tot aanpassing van de inhoud van voorgestelde maatregelen of een motivering voor het onveranderd blijven van een voorgestelde maatregel

- informatie over thema’s die uit de consultatie naar voor kwamen maar niet gedekt werden door de vragen

- een samenvatting van de volgende stappen in de besluitvormingprocedure.

Het geven van feedback is noodzakelijk om respondenten aan te moedigen deel te nemen aan de consultatie en consultation fatigue te vermijden. Hierbij geldt natuurlijk wel dat rekening gehouden moet worden met de omvang van de doelgroep van geconsulteerden. Wanneer die doelgroep heel breed is zal geïndividualiseerde feedback lang niet altijd mogelijk zijn. In zo’n geval kan er voor gekozen worden om de terugkoppeling plaats te doen vinden via een globaal inspraakverslag en de breed toegankelijke media: Staatscourant, website departement, postbus 51 enz. Naarmate vaker van consultaties gebruik wordt gemaakt en de bekendheid van die praktijk bij het publiek toeneemt valt ook te overwegen om een integrale en departementsoverstijgende database te creëren.

Uit de feedback moet blijken wat de opmerkingen waren en in hoeverre de resultaten van de consultatie daadwerkelijk impact hebben op de besluitvorming. ROWE en FROWER formuleren dat als een van de criteria voor de evaluatie van een goed consultatie- of participatieproces.¹³⁸

c. Transparantie

In de literatuur wordt transparantie over de impact van publieke consultaties noodzakelijk geacht om het publieke vertrouwen in de consultatie te verzekeren.¹³⁹ Transparantie over de resultaten en de wijze waarop die de uiteindelijke besluitvorming al dan niet hebben beïnvloed, draagt bij tot het vertrouwen in het systeem van consulteren. Hierbij hoort ook transparantie over de geconsulteerde personen en de consultatietechniek, omdat daar onder meer uit kan blijken of de besluitvorming al dan niet op een evenwichtige participatie berust.

De Britse Code beveelt aan om resultaten te publiceren binnen een termijn van drie maanden nadat een consultatieronde werd afgesloten.140 De Ierse handleiding is ter zake minder affirmatief. Transparantie

138 L.J. FREWER en G. ROWE, “Commissioning and Conducting the Evaluation of Participation Exercises: Strategic and Practical Issues”, in Measuring Success, o.c., 47.

139

L.J. FREWER en G. ROWE, “Commissioning and Conducting the Evaluation of Participation Exercises: Strategic and Practical Issues”, in Measuring Success, o.c., 45.

wordt aanbevolen, maar de publieke instellingen dienen bij elke consultatie te overwegen of publicatie aangewezen is.¹⁴¹

Criteria i.v.m. de resultaten van de consultatie

1. Wees transparant wat betreft de geconsulteerde personen, de consultatiemethode, de