Deel 2 Evaluatie van de uitvoering van Kies voor Verandering
16 Conclusies van de evaluatie van de uitvoering
16.1 Conclusies
In dit hoofdstuk worden de antwoorden samengevat op de onderzoeksvragen van onderzoeksdeel 2. De hoofdvraag van dit deel luidt: wordt de uitvoering van de training Kies voor Verandering op de beoogde manier gerealiseerd? De subvragen worden in onderstaande tabel beantwoord. Hierbij wordt aangegeven wat volgens de handleiding beoogd wordt en wat in de praktijk meer of minder gerealiseerd wordt.
Overzicht 4.
De beoogde uitvoering vergeleken met de uitvoering in de praktijk.
Onderzoeksvraag 2a: in hoeverre wordt de beoogde doelgroep geselecteerd?
Aspect Beoogd In de praktijk18
Doelgroep Alle gedetineerden,
met een verwachte detentieduur van minimaal drie weken vanaf het startmoment van de training, met voldoende beheersing van
de Nederlandse taal en
die psychisch en fysiek capabel zijn om de training te kunnen volgen en
die willen veranderen of daarover twijfelen.
De geselecteerde gedetineerden zijn niet altijd in staat de inhoud of de taal voldoende te begrijpen.
Exclusie-criteria Gedetineerden die geplaatst zijn in een Penitentiair Psychiatrische Centrum of een Inrichting voor Stelselmatige Daders.
Gedetineerden die een onrechtmatige verblijfsstatus hebben of in een procedure zitten die de gedetineerde eventueel als ongewenst zou kunnen verklaren.
Gedetineerden die
ongemotiveerd zijn om mee te doen.
40% van de deelnemers is nietintrinsiek gemotiveerd en doet alleen mee omdat hij of zij dan naar het
plusprogramma mag waarin meer vrijheden verleend worden.
Selectie-procedure Voorafgaand aan deelname aan de training vult de gedetineerde een digitale vragenlijst in, de ‘Reflector’. Deze vragenlijst beoogt de
deelnemer alvast te laten nadenken over wie hij of zij is, waar hij of zij
In sommige locaties voert niet de trainer maar een medewerker van het reïntegratiecentrum een intakegesprek. Dit lijkt volgens de trainers niet altijd goed te gaan. Wellicht is dit mede van invloed op hiervoor geconstateerde knelpunten in18 = uitvoering zoals beoogd. = uitvoering wijkt sterk af en heeft naar verwachting een negatief effect op de uitkomsten van de training. ? = uitvoering wijkt af, maar hoeft niet per definitie een negatief effect te hebben.
staat en waarom hij of zij bepaalde dingen doet. De trainer gebruikt de uitkomsten van de Reflector als leidraad voor een intakegesprek, waarin de doelen en procedures worden besproken en wordt
besproken wat van de gedetineerde wordt verwacht. De uitkomsten van dit gesprek worden besproken in het Multidisciplinair Overleg, waarin wordt besloten of de gedetineerde kan meedoen aan Kies voor Verandering.
de selectie.
Aantal
deelnemers De training start met minimaal acht, maar bij voorkeur twaalf deelnemers. De training kan ook individueel gegeven worden.
De groepsomvang varieert van 3-11 deelnemers; gemiddeld 7 deelnemers per groep. De training wordt sporadisch individueel gegeven.
Ca. 9% rondt de training niet af. Redenen zijn: gebrek aan motivatie, psychische problematiek, overplaatsing en vrijlating. De lage uitval is vermoedelijk gerelateerd aan de verbinding aan het plusprogramma.Onderzoeksvraag 2b: voldoen de trainers en begeleiders aan de beoogde kwalificaties?
Aspect Beoogd In de praktijk
Aantal trainers De training wordt gegeven door een trainer of, bij meer dan acht deelnemers, door twee trainers.
? De meeste trainingen worden gegeven door 1 trainer, ongeacht het aantal deelnemers. Trainers rapporteren hierover geen problemen.
Trainers De training wordt uitgevoerd door gekwalificeerde trainers. Trainers moeten in dienst zijn bij DJI of bij de reclasseringsorganisaties.
Alle trainers hebben de daartoe benodigde interne opleiding gevolgd. ? Vrijwel alle trainers zijn in dienst bij DJI, een van hen is een gepensioneerde vrijwilliger. Er zijn geen trainers van de reclassering in de onderzoeksgroep.
Er is geen kwaliteitsbewaking. Trainers hebben daar wel behoefte aan.Onderzoeksvraag 2c: zijn de benodigde faciliteiten aanwezig?
Aspect Beoogd In de praktijk
Faciliteiten en organisatie
Verdere randvoorwaarden zijn niet beschreven in de documenten maar omvatten een zaal en faciliteiten voor het geven van een training als flipovers.
Faciliteiten zijn aanwezig.
De praktische organisatie lukt niet altijd goed (gedetineerden naar de training laten komen; inpassen van de training in het dagschema).mentoren onvoldoende beschikbaar om hun taak goed uit te kunnen voeren. Materialen Ook het juiste materiaal voor de
trainers en werkboeken voor gedetineerden dient aanwezig te zijn.
De trainershandleiding wordtoverwegend goed bevonden, hoewel wel aanpassingen worden gedaan.
Het werkboek wordt goed enbegrijpelijk gevonden door gedetineerden. Onderzoeksvraag 2d: wordt de training uitgevoerd zoals beoogd?
Aspect Beoogd In de praktijk
Training De training moet worden uitgevoerd volgens de trainershandleiding. In 2015 is een nieuwe versie van de handleiding verschenen waarin met name taalgebruik, oefeningen en layout zijn aangepast. Deelnemers maken gebruik van een individueel werkboek.
Trainers schatten in dat zij 70% van de handleiding volgen. Zij variëren daarin echter zeer: van 30-90%.
Het merendeel van de trainers slaat onderdelen over en/of voegt onderdelen toe. Dit komt mede doordat zij inschatten dat de onderdelen onvoldoende aanslaan bij deelnemers.
Het werkboek wordt voor een zeer groot gedeelte gevolgd.Aantal
bijeenkomsten
De training moet worden uitgevoerd in zes bijeenkomsten, met een of twee bijeenkomsten per week.
Er worden volgens de trainers nooit bijeenkomsten overgeslagen.? Het oorspronkelijke aantal
bijeenkomsten was acht. Dit is enige jaren geleden teruggebracht naar zes.
? Bijna alle trainingen worden in drie weken gegeven. Trainers vinden dit positief omdat de stof dan niet wegzakt. Risico is dat er onvoldoende tijd is om gedachten te laten ‘bezinken’.
Het treffen van voorberei-dingen voor verandering
De gedetineerden stellen tijdens de training een terugkeeractiviteiten-plan op. De trainers worden geacht aan de gedetineerden te vertellen dat zij zelf om hulp moeten vragen van hun mentor.
De beoogde terugkeeractiviteiten-plannen worden opgesteld.
De kwaliteit van de terugkeer-activiteitenplannen is zeer matig.
De doelen van deterugkeer-activiteitenplannen sluiten zeer matig aan op de criminogene factoren. Dit hoeft ook niet volgens de interventietheorie, maar zou blijkens de bestudeerde
onderzoeksliteratuur wel leiden tot een groter effect van de training.
De helft van de trainers attendeert de gedetineerden er niet op dat zij hulp kunnen vragen bij mentoren.Onderzoeksvraag 2e: wordt het beoogde natraject gerealiseerd?
Aspect Beoogd In de praktijk
Natraject Na afronding van de training worden mentoren geacht de gedetineerden begeleiden bij de uitvoering van hun terugkeeractiviteitenplan. Als gedetineerden niet zelf om hulp vragen dan moet de mentor navraag doen.
Over het geheel genomen krijgt het natraject de praktijk onvoldoende vorm
Ruim 60% van de gedetineerden vraagt geen hulp aan mentoren, vooral omdat zij dat niet nodig vinden of omdat zij geen vertrouwen in de mentor hebben.
Mentoren ondernemen evenmin lang niet altijd actie. Zij geven aanonvoldoende informatie en tijd te hebben om gedetineerden te kunnen begeleiden bij de uitvoering van hun
terugkeeractiviteitenplannen. Het tijdsgebrek speelt meer in Huizen van Bewaring dan in Gevangenissen.
Gedetineerden kunnen hulp vragen aan case managers bij de vijfbasisvoorwaarden (werk/inkomen, onderdak, schulden, identiteitsbewijs, zorg). Casemanagers bespreken de terugkeeractiviteitenplannen echter niet en zijn niet op de hoogte van alle doelen en verwachte hindernissen.
Nu in de voorgaande hoofdstukken beschreven is wat de training Kies voor Verandering inhoudt en hoe de uitvoering in de praktijk verloopt, wordt in het volgende deel ingegaan op uitkomsten van de training: in hoeverre worden de beoogde uitkomsten bereikt?