Hoofdstuk 6. Discussie
6.6. Conclusie
De hoofdvraag als kern van dit onderzoek luidt:
Kan de inrichting van de Noordwaard in de toekomst zodanig aangepast worden waardoor dit gebied bijdraagt aan de waterveiligheidsopgave, die
voortvloeit uit het Deltaprogramma, bij Gorinchem?
Het antwoord, voortvloeiend uit hoofdstuk 5: ‘Resultaten afrondingsfase’, luidt:
Binnen de verandermogelijkheden van de toekomstige Noordwaard is het mogelijk om effectieve oplossingsrichtingen, die tot stand komen door
meekoppelkansen te benutten, te bedenken waardoor er een extra waterstandsdaling bij Gorinchem optreedt en de Noordwaard deels kan
bijdragen aan de waterveiligheidsopgave uit het Deltaprogramma.
Deze eindconclusie is tot stand gekomen door de onderzoeksactiviteiten waarvan de validiteit afgewogen is in de voortgaande paragrafen uit hoofdstuk 6: ‘Discussie’. De onderzoeksactiviteiten bevatten zwaktes en sterktes, zoals omschreven staat. De zwaktes stellen de validiteit van het onderzoek niet in het geding. Om deze reden kan worden gesteld dat de hoofdconclusie, die voortkomt uit de onderzoeksactiviteiten, een valide antwoord geeft voor het Deltaprogramma.
Bibliografie
Amerikaanse Ministerie van Energie. (2013, maart 6). Sterke toename CO2- uitstoot in 2010. NU.nl.
Arcadis & Royal HaskoningDHV . (2010). Milieu Effect Rapportage, Planstudie
ontpoldering Noordwaard. Rotterdam: Projectbureau Noordwaard &
Ruimte voor de Rivier.
Arcadis & RoyalhaskoningDHV. (2007). Milieueffectrapport Ontpoldering
Noordwaard: Optimalisatie Ontwerp t.b.v. Getijindringing. Bureau
Noordwaard.
Arcadis & RoyalhaskoningDHV. (2008). Milieueffectrapport Ontpoldering
Noordwaard; Basisrapport Hydraulica & Morfologie. Bureau
Noordwaard.
Arcadis & RoyalhaskoningDHV. (2009). inrichtingsplan, planstudie ontpoldering
Noordwaard. Rotterdam: Projectbureau Noordwaard.
Arcadis & RoyalhaskoningDHV. (2009). Inrichtingsplan: Planstudie Ontpoldering
Noordwaard. Projectbureau Noordwaard.
Belvedere. (2005). Tijdbalk Biebosch. Ruimte voor de Rivier.
Buren, A. v., Edelenbos, J., Klijn, E., & Verkerk, J. (2010). Gebiedsontwikkeling in
woelig water. Den Haag: Boom Lemma uitgevers.
Calmthout, M. (2013, maart 6). Antarctica in een halve eeuw 2.5 graad opgewarmd. De Volkskrant.
CSO adviesbureau. (2010). Gevoeligheidsanalyse afvoerverdeling splitsingspunt
Werkendam. Rotterdam: Rijkswaterstaat.
Custers, H. (2013). De sceptische top 10 of: waarom klimaatsceptici
ongeloofwaardig zijn. Opgeroepen op maart 6, 2013, van
klimaatverandering:
http://klimaatverandering.wordpress.com/2013/01/02/de-sceptische- top-10-of-waarom-klimaatsceptici-ongeloofwaardig-zijn-4/
DEFACTO. (2013). Verbindingsworkshop Beneden Rivieren. Provincie Gelderland. Delft Hydraulics. (2002). Spankrachtstudie: kader hydraulische analyses voor het
benedenrivieren. Delft: Rijkswaterstaat.
Delft Hydraulics. (2007). Overstromingsrisico's in Nederland in een veranderend
klimaat. Delft: Milieu- en Natuurplanbureau.
Deltaprogramma 2011. (2010). Werken aan de Delta. Ministerie van V&W, Ministerie van LNV & Ministerie van VROM.
Deltares. (2009). Scenariomethoden voor waterbeheer, bodembeheer en
ruimtelijke inrichting. Rijkswaterstaat.
Deltares. (2011). Deltascenario's. Ministerie van Infrastructuur & Milieu.
Deltares, TNO. (2013, maart 6). Stijging zeespiegel leidde koude periode in.
Tijdschrift Geology.
Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat. (1996). Hydraulische Randvoorwaarden
voor Primaire Keringen. Ministerie van Verkeer en Waterstaat.
Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat. (2001). Hydraulische Randvoorwaarden
2001, voor het toetsen van primaire keringen. Ministerie van Verkeer en
Waterstaat.
Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat. (2007). Hydraulische Randvoorwaarden
2006, voor het toetsen van primaire keringen. Ministerie van Verkeer en
Waterstaat.
Dorland, R., & v/d Wal, R. (2011). Invloed op de zon warmer klimaat niet onderschat. De Trouw.
Engelsman, J. (2013). IJs Groenland smolt in verleden minder snel dan gedacht.
De Trouw.
Gijs, M. (2009). Oog in oog met de fatale twee graden. De Trouw.
Grontmij. (1998). Natuurontwikkeling Noordwaard, milieu-effectrapport. Ministerie van LNV, Rijkswaterstaat.
Grontmij. (2002). Natuurontwikkeling Noordwaard samenvatting mer. Opgeroepen op juni 7, 2013, van Commisie voor de milieu effect
rapportage: http://www.commissiemer.nl/docs/mer/p07/p0758/758-
068mer_sam.pdf
Guggenheim, D. (Regisseur). (2006). An inconvenient truth [Film].
Hanviskie. (2012). Regio archeoloog vraagt om alertheid in Noordwaard.
Opgeroepen op juni 11, 2013, van
http://hanviskie.blogspot.nl/2012/09/regio-archeoloog-vraagt-om- alertheid-in.html
HKV. (2005). PKB Ruimte voor de Rivier, maatregel Noordwaard. Rijkswaterstaat. Huisman, B. J. (2005). Hoofdrapport: Doorstroommogelijkheden. Delft:
Technische Universiteit Delft.
IPCC. (2007). Climate Change 2007; Synthesis Report, An assessment of the
intergovernmental panel on climate change. IPCC.
IPCC, WMO, UNEP. (2000). IPCC SPECIAL REPORT, EMISSIONS SCENARIO. IPCC. Jachten onderlinge. (2010). Boven Merwede. Opgeroepen op juni 6, 2013, van
http://www.jachtenonderlinge.nl/boven-merwede.html
Kenniscentrum. (2013). Kenniscentrum. Opgeroepen op maart 6, 2013, van CMS: http://www.knmi.nl/cms/kenniscentrum
Knip, K. (2007). Zeespiegelstijging valt echter mee volgens VN-klimaatcommissie.
NRC Handelsblad.
KNMI. (2006). KNMI CLimate Change Scenarios 2006 for the Netherlands. KNMI. KNMI. (2008). Toestand van het klimaat 2008. Opgeroepen op maart 6, 2013 ,
van de toestand van het klimaat in Nederland:
http://www.knmi.nl/cms/content/67080/de_toestand_van_het_klimaat _in_nederland_2008
KNMI. (2009). Klimaatveranderingen in Nederland: aanvulling op de KNMI'06
scenario's. Opgeroepen op maart 6, 2013, van Klimaatscenario's:
http://www.knmi.nl/klimaatscenarios/documents/brochure09.pdf KNMI. (2010). Sharpening the IPCC conclusions into Climate CHange Scenario´s for
the Netherlands. Opgeroepen op maart 6, 2013, van Weer en klimaat
Nederland:
http://www.knmi.nl/cms/content/85176/sharpening_the_ipcc_conclusi ons_into_climate_change_scenarios_for_the_netherlands
Linden, T. v. (2005). Brondocument Hydraulica Benedenrivieren. Den Haag: Ruimte voor de Rivier.
Magnus, J., Melenberg, B., & Muris, C. (2010). Opwarming aarde mogelijk veel hoger. NU.nl.
PCCC. (2007). Het IPCC-rapport en de betekenis voor Nederland. Wageningen: Wageningen UR Alterra.
Pleijte, M., During, R., Gerritsen, A., & Stuyt, L. (2005). Noordwaard: over
stromingen in denken over hoogwater en natuur. Wageningen: drukkerij
G.S.C.& van Gils BV.
Projectbureau Noordwaard, E. J. (2013). Ontpoldering Noordwaard. (J. d. Govert Pellikaan, Interviewer)
Provincie Gelderland. (2013). Kansrijke strategieen Waal, Merwedes en IJssel
Zuid. Gelderland: Provincie Gelderland.
ReVaBo. (sd). Werkgebied. Opgeroepen op juni 6, 2013, van ReVaBo
rivierengebied: http://www.revaboriv.nl/algemene-
informatie/werkgebied.html
Rijksoverheid. (2013). Deltaprogramma. Opgeroepen op juni 12, 2013, van http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/deltaprogramma
Rijkswaterstaat. (2006). Milieueffectrapport Ontpoldering Noordwaard.
Rijkswaterstaat Zuid-Holland.
Rijkswaterstaat. (2010). Gevoeligheidsanalyse afvoerverderling splitsingspunt
Werkendam. Rotterdam.
Rijkswaterstaat. (2013). Waternormalen. Opgeroepen op mei 2013, 1, van Waternormalen:
http://www.rijkswaterstaat.nl/water/waterdata_waterberichtgeving/sta tistieken_kengetallen/waternormalen/
Ruimte voor de Rivier. (2003). Verkenning Noordwaard, denken over
rivierverruiming. Rotterdam: Bureau Benedenrivieren.
Ruimte voor de Rivier. (2004). Maatregelenboek BER Extra. Rotterdam: Bureau Benedenrivieren.
Ruimte voor de Rivier. (2005). Noordwaard op kop. Rotterdam: Bureau Benedenrivieren.
Ruimte voor de Rivier. (2005). PKB deel 1, Ruimte voor de Rivier. 2005: Kris Kras Disign BV.
Ruimte voor de Rivier. (2006). Ontpoldering Noordwaard, Startnotitie MER. Rotterdam: Bureau Noordwaard.
Ruimte voor de Rivier. (2006). Ontwerpvisie, Ontpoldering Noordwaard. Rotterdam: Bureau Noordwaard.
Ruimte voor de Rivier. (2006). PKB deel 2, Ruimte voor de Rivier. Utrecht: Kris Kras Design BV.
Ruimte voor de Rivier. (2006). PKB deel 3, Ruimte voor de Rivier. Utrecht: Kris Kras Design BV.
Ruimte voor de Rivier. (2007). Ontwerpvisie: Het refio-alternatief. Rotterdam: Projectbureau Noordwaard.
Ruimte voor de Rivier. (2007). PKB deel 4, Ruimte voor de Rivier. Utrecht: Kris Kras BV.
Ruimte voor de Rivier. (2008). Inrichtingsplan Ontpoldering Noordwaard. Projectorganisatie Ruimte voor de Rivier.
Ruimte voor de Rivier. (2013). Ontpoldering Noordwaard. Opgeroepen op juni 6, 2013, van Waar doen we dit: http://www.ruimtevoorderivier.nl/waar- doen-we-dit/projecten/noord-brabant/ontpoldering-noordwaard/ Sargasso. (2010). Jaaroverzicht 2010. Opgeroepen op maart 6, 2013, van
Wereldtemperatuur: http://sargasso.nl/author/steeph/
Silva, W., Klijn, F., & Dijkman, J. (2000). Ruimte voor de Rijntakken. JB&A Grafische Communicatie (Waterkeringen).
Snippen, E. (2001). Integrale Verkenning Benedenrivieren Hydraulica &
Strootman Landschapsarchitecten & Acacia Water. (2013). Regioproces Noord-
Brabant; Deltaprogramma Rivieren. Den Bosch: Provincie Noord-
Brabant.
van Pelt, S. C., & Swart, R. J. (2011). Climate Change Risk Management in
Transnational River Basins: The Rhine.
Voorde, M. (2012). CO@-uitstoot hoger dan ooit na korte dip. De Volkskrant. Watts, A. (Regisseur). (2012). The Boy Who Cried Warning [Film].
Working Group II IPCC. (2007). Climate Change 2007, impacts, adaptation and
vulverability. IPCC.
Afkortingenlijst
EHS Ecologische hoofdstructuur
IPCC Intergovernmental Panel on Climate Change KNMI Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut
MHW Maatgevend hoogwater
NAP Normaal Amsterdams peil NOP Natuurontwikkelingsproject NOV Netwerkontwikkeling en Visie
PKB Planologische Kernbeslissing
RIP Rijksinpassingsplan
RvdR Ruimte voor de Rivier
Begrippenlijst
Absolute zeespiegelstijgingdaadwerkelijke stijging van de zeespiegel.
Actoren de betrokkenen (personen, organisaties en instanties) bij de
uitvoering van het onderzoek of project.
Afvoergolf een aanmerkelijke, betrekkelijk kortdurende verhoging van de afvoer, gekenmerkt door een snelle groei, gevolgd door een tra- gere val.
Afvoerpiek maximaal debiet tijdens een afvoergolf.
Afvoerverdeling verhouding waarin water van een rivier zich splitst bij een
aftakking.
Anticiperen voorkomen door vroegtijdig te reageren.
Basispakket maatregelpakket uit de PKB RvdR welke tot uitvoering komt in 2015.
Beheerplan document waarin voor een terrein wordt beschreven welke doelen met welke middelen nagestreefd worden voor de in- standhouding, het herstel en/of ontwikkeling van natuurwaar- den met oog op de waterveiligheidsopgave.
Belang de (feitelijke) omstandigheid dat er voor een persoon een
mogelijk voordeel is verbonden aan een door het recht geregel- de maatschappelijke verhouding.
Benedenrivieren
de grote rivieren: Merwede, Lek, Nieuwe Maas, Nieuwe Water- weg, Noord, Bergsche Maas en het Hollandsch Diep.
Blokkendoos instrument bedoelt voor het bepalen van effecten op de waterstand van gecombineerde maatregelen in rivieren.
Chézy-waarde/ruwheidsgetal
getal dat aangeeft in welke mate een stroming wordt beperkt door oneffenheden in het doorstroomvlak.
Compartimenten
afzonderlijk deel van een groter geheel.
Conceptueel model
modelmatige samenvatting van een gegevensverzameling als uitdrukking van de informatiebehoeften van de gebruikers.
Debiet de waterafvoer in m3/s.
Deltaprogramma
een Deltaplan waarin maatregelen genomen worden om Nederland nu en in de toekomst te beschermen tegen
hoogwater en een plan om de zoetwatervoorziening in orde te houden.
Deltascenario’s voorspelling van een toekomstig Nederland, gebaseerd op de
ontwikkeling van factoren, zoals de sociaaleconomische groei,
temperatuur veranderingen en stijging van de zeespiegel,
waarin de invulling van het waterbeheer wordt onderbouwd.
Dijkvak deel van een waterkering met min of meer gelijke sterkte,
eigenschappen en belasting.
Dijkversterking verhogen en/of verbreden van een dijklichaam
Dimensies elk van de richtingen waarin je kunt meten: hoogte, lengte en breedte.
Doorstroomgebied
een gebied dat zijn water natuurlijk afvoert. Het stroomgebied wordt begrensd door een waterscheidingsgrens.
Drijvende krachten
verandering van de omgeving of een situatie die sturend is voor de doelstelling.
Duurzaam ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie zonder afbreuk te doen aan de mogelijkheden van de toekomstige generaties om in behoefte te voorzien
Effectiviteit doelmatigheid van een middel.
Expert judgement
inschatting van één of meerdere deskundige(n) op grond van zijn kennis en ervaring.
Flessenhals Vernauwing in het profiel van de rivier met bovenstrooms een opstuwend effect van het water als gevolg.
Gebiedsreservering
gebied dat beperkt wordt in ontwikkelmogelijkheden om zonodig te voldoen aan gereserveerde belangen.
Gevoeligheidsanalyse
studie naar het effect op berekenresultaten door een lineaire verandering van een parameter.
Half gestandaardiseerde interviews
een interviewmethode waarbij de gespreksonderwerpen vaststaan en de vraag open beantwoord kan worden.
Herhalingstijd een gemiddeld tijdsinterval waarin (hydrologische) gebeurtenis- sen een bepaalde grenswaarde overschrijden.
Hoogwater (extreem)
de maximale hoogte die bereikt wordt bij rijzend water, in deze studie refererend aan het MHW.
Hydraulisch betrekking hebbend op de leer van de vloeistoffen, omvattende
de hydrostatica en de hydrodynamica, of de toepassing er van.
Illustratiepunt dit is een uitsplitsing (per windrichting) van combinaties van
afvoer en storm die de grootste kans van bijdrage leveren aan het overschrijden van een bepaalde waterstand bij een bepaal- de overschrijdingsfrequentie.
Inpolderen gebied omringen met dijken en droogleggen.
IPCC het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is een
internationale organisatie die rapporten opstelt over de stand van zaken van de wetenschappelijke kennis rond klimaatveran- deringen en verwante thema`s.
Klimaatscenario voorspelling van een mogelijk toekomstig klimaat, gebaseerd op
de ontwikkeling van klimaatfactoren, zoals de uitstoot van
broeikasgassen, temperatuurveranderingen en stijging van de
zeespiegel.
Klimaatverandering
statistisch significante variatie in de gemiddelde toestand van het klimaat of in de variabiliteit, de extremen, die een langere tijd aanhoudt, gedurende decennia of langer.
Kosteneffectief maatregelen zijn kosteneffectief wanneer een maatregel een
redelijke verhouding heeft in de mate van doelbereik tot de
mate van de kosten.
Maatgevend hoogwater
waterstand met door de minister vastgestelde
verschrijdingsfrequentie, die als basis dient voor de bepaling van de vereiste dijkhoogte.
Maatgevende afvoer
maximale hoeveelheid water die de rivier kan afvoeren zonder dat het achterland overstroomt.
Meekoppelen meekoppelen ofwel positieve terugkoppeling is een vorm van terugkoppeling die een bepaald proces of een situatie positief beïnvloed. Het houdt iets in stand of versterkt de werking zelfs.
Model schematische voorstelling van een systeem, geconstrueerd en
gebruikt als hulpmiddel voor het begrijpen ervan.
Natura 2000 gebieden, onder vogelrichtlijnen en habitatrichtlijnen, die beschermd worden door Europese wetgeving.
Noordwaardscenario’s
voorspelling van een toekomstige Noordwaard, gebaseerd op de ontwikkeling van factoren zoals de verschuiving van
belangen, het veranderende maatgevend hoogwater en op de invulling van het Deltaprogramma.
Nutsvoorziening
gezien als openbare (en over het algemeen belangrijke) producten of diensten die worden geleverd door een bedrijf
Natte oppervlakte
onder de waterspiegel gelegen oppervlakte van de dwarsdoor- snede van een watergang
Objectief feitelijk
Ontpolderen een polder of deel van een polder los maken van het polderverband en de bemaling hieraan onttrekken, zo- dat de polder buitendijks gebied wordt.
Ontwerpsessie bijeenkomst voor de uitwisseling van ideeën over een ontwerp. Ontwerpuitgangspunten
de aannames en veronderstellingen van een ontwerp waar men vanuit gaat.
Opstuwing door de doorstroming van water te (ver)hinderen het waterpeil omhoog brengen.
Overstromingsrisico
een overstromingsrisico is het product van de kans dat er een overstroming plaatsvindt en de gevolgen die een overstroming kan hebben.
Planologische kernbeslissing
indicatief plan van de Rijksoverheid voor de inrichting van een deel van het land.
PRIS -berekening software die Sobek aanstuurt om snel en efficiënt het MHW bij
Programma ‘Ruimte voor de Rivier’
een pakket van verschillende maatregelen om het hele
rivierengebied te beschermen tegen hoogwater. Dit pakket is een onderdeel van het Deltaprogramma.
Regelkunstwerk een waterkunstwerk welke de waterstand bovenstrooms of
benedenstrooms positief kan beïnvloeden.
Relatieve zeespiegelstijging
de zeespiegelstijging ten opzichte van de bodemhoogte.
Rijksinpassingsplan
plan waarbij de bestemming van een gebied bepaald wordt door het Rijk of Provincie.
Rijkswaterstaat overheidsdienst/agentschap ressorterend onder het ministerie
van Infrastructuur en Milieu, belast met de zorg voor (wa- ter)wegen, dijken, bruggen, Deltaplan enzovoort.
Rivierverruiming
het vergroten van de bergings- en afvoercapaciteit van de rivie- ren door het verbreden of verlagen van uiterwaarden.
Ruimtelijke doelstelling
eindresultaat van de ruimtelijke indeling waarnaar gestreefd wordt.
Ruimtelijkekwaliteit
gebruikswaarde + belevingswaarde + toekomstwaarde
Scenario denken
ontwikkelen, vergelijken en anticiperen op mogelijke toekomst- scenario’s.
Schematisatie ontwerp, dimensies en positie, van een modelsysteem.
Sediment het door bewegend ijs, stromend water of de wind achterlaten, van het door deze transporterende media, meegenomen los materiaal.
Sobek een modelsysteem voor de simulatie van waterbeweging,
zoutindringing, sturing van kunstwerken, waterkwaliteit, neer- slagafvoer en sedimenttransport in één dimensie in geschemati- seerde openwaterlopen.
Spankrachtstudie
studie waarbij de maatschappelijke kosten en baten van rivierverruimende maatregelen in kaart gebracht worden
Taakstelling opgave die er ligt om het gewenste waterveiligheidsniveau te behalen.
Synoniem aan waterveiligheidsopgave.
Theoretisch kader
omvat de theoretische benadering van het onderzoek
Vigerend van kracht zijn; gelden.
Waterkunstwerk
oppervlaktewaterlichaam, bergingsgebied, waterkering of ondersteunend kunstwerk.
Waterstaatswerken
oppervlaktewaterlichaam, bergingsgebied, waterkering of ondersteunend kunstwerk.
Watersysteem samenhangend geheel van een of meer oppervlaktewaterli-
chamen en grondwaterlichamen, met bijbehorende bergingsge- bieden, waterkeringen en ondersteunende kunstwerken.
Waterveiligheid Het stellen van een aanvaardbaar overstromingsrisico. Waterveiligheidsniveau/norm
normen en uitgangspunten voor de waterveiligheid die zijn opgenomen in de Wet op de Waterkering.
Waterveiligheidsopgave
opgave om het gewenste waterveiligheidsniveau te behalen. Synoniem aan taakstelling.
Workshop bijeenkomst waarin specialisten de gelegenheid krijgen ervaringen en informatie uit te wisselen.