Conclusie

De resultaten bevestigen het beeld dat de leerkracht-leerling relatie toeneemt door het onderzoek. Dit bevestigt de bewering dat oplossingsgerichte gesprekken de autonomie stimuleren. Alle leerkrachten ervaren namelijk dat in de periode van de oplossingsgerichte gesprekken het conflict gedrag is afgenomen tijdens de voor- en nameting.

Ook versterken de resultaten de bewering dat oplossingsgerichte gesprekken de autonomie stimuleren. In de theorie was al te lezen dat het belangrijk is kinderen eigen verantwoordelijkheid te geven (Oers, 2005). Zonder de oplossingsgerichte gesprekken is het effect minder groot. De gesprekken zijn dan ook essentieel. Deze conclusie verschaft inzicht in een mogelijke gedragsverandering op het gebied van oppositioneel gedrag. Om hier een gegronde uitspraak over te doen zou het experiment nogmaals met meerdere leerlingen uitgevoerd moeten worden. Wanneer de test bij een herhaling andere situatie ook tot succesvolle resultaten leidt bij de conflict score dan is er sprake van wetmatigheid.

4. 3 Beperkingen en aanbevelingen 4.3.1 Beperkingen

Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op het oppositionele gedrag. Bij de resultaten kunnen dan ook een aantal kanttekeningen worden geplaatst. Er zijn factoren die de exogene validiteit aantasten. Voor de plausibiliteit van het onderzoek is het daarom van belang dat er rekening wordt gehouden met interveniërende factoren.

Zo is er een etnomethodologische opvatting dat de onderzoeker niet actief betrokken moet zijn bij het onderzoek. Volgens deze opvatting is de betrouwbaarheid bij actieonderzoek dan ook minder groot. Om de validiteit van dit onderzoek te verhogen heeft niet alleen de onderzoeker de LLRV ingevuld, maar ook drie andere leerkrachten die de leerling van nabij kennen.

De validiteit van de onderzoeksresultaten kunnen worden aangetast, omdat de leerlingen tijdens het experiment verschillende fases in zijn of haar ontwikkeling kunnen doorlopen. Hierbij kan het oppositionele gedrag toe of afnemen. Ook zijn er verschillende omgevingsfactoren die het gedrag kunnen beïnvloeden. Zo volgt leerling B. vanaf oktober sensomotorische therapie, hier kan hij ook door beïnvloed zijn.

Meer onderzoek is nodig om de causale verbanden tussen oplossingsgerichte gesprekken en de afname van de conflict-normscore te verklaren. Het is interessant om te onderzoeken waardoor dit nu precies komt. Hierdoor zou meer zicht kunnen worden verkregen in oplossingen voor oppositioneel gedrag.

In dit onderzoek is er sprake van een explorerende benadering. Om de resultaten generaliseerbaar voor de gehele populatie te maken moeten er meer leerlingen onderzocht worden. Als het onderzoek onder meer leerlingen wordt uitgevoerd kan bepaald worden of het onderzoeksresultaat herhaalbaar en

controleerbaar is. Hoe vaker het oppositionele gedrag afneemt bij grote groepen personen, des te groter de kans is op significante resultaten.

Ook zijn er verschillende kanttekeningen te plaatsen bij het meetinstrument. Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van de LLRV bij leerkrachten. Het onderzoek beoordeeld op deze manier de leerkracht- leerling relatie alleen vanuit het perspectief van de leerkracht. Er had een uitgebreidere diagnostiek gedaan kunnen worden bij kinderen om een betrouwbaarder beeld te krijgen van het oppositionele gedrag. Zo had er gebruik gemaakt kunnen worden van objectieve gegevens in de alledaagse situatie (L-data). Bij L-data (Messick 1983) wordt er gekeken naar de verklaringen voor het probleemgedrag, maar ook naar de omgevingsfactoren. De observator probeert zich hierbij zo onopvallend mogelijk in de situatie op te stellen. De observaties kunnen worden genoteerd in het abc-schema.

Bovendien kan het voorkomen dat de leerkrachten sociaal wenselijke antwoorden hebben ingevuld. De leerkrachten kunnen het gevoel hebben dat hun competenties als leerkracht worden getoetst. Hierdoor

kunnen zij de leerkracht-leerling relatie positiever beoordelen. Door de vragenlijst meerdere malen af te nemen kunnen sociaal wenselijke antwoorden worden waargenomen en uit de resultaten worden verwijderd.

Ook de momentopname kan de validiteit van het onderzoek aantasten. Zo kunnen de resultaten beïnvloed worden door de omstandigheden op dat moment. Wanneer er bijvoorbeeld net een conflict is geweest met de leerling zijn de resultaten negatiever.

4.3.1 Aanbevelingen

Op basis van de resultaten van het onderzoek kunnen de volgende aanbevelingen worden gedaan. Er is meer wetenschappelijk onderzoek gewenst naar de effecten van oplossingsgerichte gesprekken bij kinderen met oppositioneel gedrag. Van belang is dat leerkrachten in de praktijk proberen te streven naar het versterken van de sterke punten van leerlingen. Door in gesprek te gaan met de leerling en uit te gaan van de oplossing en niet van het probleem kan opstandig gedrag afnemen. Uit de resultaten is gebleken dat er oplossingsgerichte gesprekken noodzakelijk zijn om terugval in het oppositionele gedrag te voorkomen.

5. Literatuurlijst

Chételat, G., Desgranges, B., de la Sayette, V., Viader, F., Eustache, F., Baron J., Cohen, F. (2005). Predict who is rapily convert oppositional behavior. Neurology. 60(1),1374-1377.

Bartels, G., Hansen, P., Krumme. J., Popma, J. (2006). Control of ferrimagnetic films grown by liquid Phase expitaxy. Materials Research Bulletin. 11(3), 337-346.

Bjorkqvist, K. Osterman, K. Kaukiainen, A. (1992). The development of direct an indirect aggressive strategies in males and females: Mice of Woman: aspects of female aggression. San Diego

Academic Press. 8(1) 51-64.

Bol, M., Terlouw, G., Blees, L.., Verwers, C. (1998). Ontwikkeling en achtergronden van de

geweldscriminaliteit onder jeugdigen. Den Haag: WODC.

Borst, T., Doreleijers, M. Maas, B., Schaap, R. Taghon, G., Velthooven, B. (2008). Oppositioneel en

Opstandig gedrag in het voortgezet onderwijs. Antwerpen en Apeldoorn: Garant

Uitgevers.

Bronselaer, J. De Koker, B. & Van Peer, C. (2008). The impact of divorce on the health status of ex- partners. Public Health, (66), 168-186.

Bruggen, B., Harinck. F. Kleijnen, R. Schuman, H., Swet, J. (2010) Praktijkgericht onderzoek in Onderwijs en Opvoeding. Nieuw Meesterschap, 1 (1), 36-37.

Claus, L., De Mey, W., Merlevede, E., Bosmans, G., Van Leeuwen, K., Braet, C. (2009). Kindtrainingen: een volwaardig component van vroege interventieprogamma’s voor antisociaal gedrag? Gedragstherapie. 42 (1), 49-68.

Delfos, M. (2004) Een jongen is geen meisje. Leren en opvoeden: de wereld van hat jonge kind, 14(1), 185-186

Delfos, M., Roose, R. (2004) Participatief werken in de jeugdhulpverlening. Gent: Academica Express

Delnooz, P. (2010). Creatieve Actie Methodologie. Den Haag: Boom Onderwijs.

Delnooz, P. (2008). Onderwijs, onderzoeken en de kunst van het creatieve denken. Gevonden op 15 april 2012 op http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=80925

Egger, J. (2006). Forensische neurowetenschappen en de verklaring van crimineel gedrag. Tijdschrift voor neuropsychologie, 2005 nr. 0, 12-19.

Elchardus, M. (1999). Hebben scholen een invloed op de waarden van jongeren?. Vrije Universiteit Brussel. Gevonden op 4 januari 2011 op

http://www.vub.ac.be/TOR/main/publicaties/downloads/t1999_4.pdf

Feldman, R. (2005). Ontwikkelingspsychologie. Amsterdam: Pearson Education Benelux bv. Feinberg, J., Burke, L. (2003). Nesting ecology and predation of Diamondback Terrapins,

Malaclemys terrapin, at Gateway National Recreation Area, New York. Journal of Herpetology. 37(1), 517–526.

Frankin, C., Moorde, K., Hopson, L. (2008). Effectiveness of solution-focus brief therapy in a school setting. Children and Schools. 30 (1), 15-26.

Geerdink, G., Volman, M., Wardekker, W. (2006). Pedagogische kwaliteit in de bassischool. Baarn: HBuitgevers.

Goijaarts, A. (2009). Oplossingsgerichte gesprekken. Oplossingsgerchtbegeleiden.nl. Gevonden op 19 oktober 2011 op

http://www.oplossingsgerichtbegeleiden.nl/download/Artikelen/In%20gesprek%20 met%20leerlingen.pdf

Greven, E. (2006). Freud uitgeven. leidenuni.nl . Gevonden op 9 november 2011 op

https://www.openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/1887/4963/2/01+Freud+uitgeven+ %5Bdissertatie%5D.pdf

Gevonden op 8 augustus 2010 op http://www.pedagogiek- online.nl/index.php/pedagogiek/article/view/10/9

Hamers, P., Leeuwen, K., Breat, L. (2003). Moeilijke kinderen of kinderen die het moeilijk hebben? Antwerpen en Apeldoorn: Garant Uitgevers.

Hamre, B, Pianta, R. (2005). Can instructional and Emotional Support in the First-Grade Classroom Make a Difference for Children ar Risk of School Failure? Child Development, 76 (5), 949- 967.

Hodgins, S, Koestner, R., Duncan, N. (1996) On the Compatibility of Autonomy and Relatedness. SAGE: Social Science Collections. v22 n3, 227-237

Howes, C., Phillipsen, L., Peisner-Feinberg, E. (2000). The Consistency of Perceived Teachter-Child Relationships Between Preschool and Kindergarten. Journal of School Psychology, 38 (2), 113-132.

Jeninga, J. (2004). Professioneel omgaan met gedragsproblemen. Baarn: HBuitgevers.

Kazdin, A (1997). Practitioner Review: Psychosocial Treatment for Conduct Disorder in Children.

Journal of Child Psychology and Psychiatry. 38 (2), 161-178.

Kienle, A., Lilge, L, Patterson, S. Hibst, R., Steiner, R., Wilson, B. (1996) Applied Optics. 35 (13), 2304-2314

Koomen, H., Verschueren, K., Pianta, R. (2007). Leerling-Leerkracht Relatie Vragenlijst (LLRV):

Handleiding. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Kromhout, M. (2002). Marrokaanse jongeren in de residentiële jeugdhulpverlening. Een exploratief

onderzoek naar probleemvisies, interculturalisatie en hulpverleningsverloop. Amsterdam:

Uitgeverij SWP (dissertatie).

Lahey, B., Hart, E., Biederman, J., Barkley, R., Garfinkel, B., Hynd, G., Ollendick, T., Frick, P., Shaffer, D. (1994). The American Journal of Psychiatry, 151(8),1163-1171.

M, Legato, Gerzer, A, Goland, R. Ebner, S., Rajan, S., Villagra, V., Kosowski, M. (2006). Gender- specific differents. Gender Medicine. 3(2), 131-158.

Lieshout, T. (2009). Pedagogische adviezen voor speciale kinderen: een praktisch handboek voor

professionele opvoeders, begeleiders en leerkrachten. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Mahlberg, K., Sjoblom, M. (2008). Oplossingsgericht Onderwijzen. Antwerpen en Apeldoorn: Garant Uitgevers.

Manen, T. (2001). Zelfcontrol: een sociaal-cognitief interventieprogamma voor kinderen met

agressief en oppositioneel gedrag. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Marwijk, F. (2008). De invloed van uw verwachtingen. Gevonden op 24 december 2010 op http://www.bewustlevencoaching.nl/pdf/Q3-2008/invloed-verwachtingen.pdf Marwijk, F. (2008). Manipuleren kun je leren. Zaltbommel: Uitgeverij Haystack .

Meer, E. (2009). Coaching: Effecten en Succesfactoren. Faculteit der sociale wetenschappen: Universiteit Utrecht. Gevonden op 17 mei 2012 op http://igitur-

archive.library.uu.nl/student-theses/2009-0805- 200239/Meer%2c%20van%20der%200319376.pdf

Nikken, P. (2009). Sexualisering en de jeugd van tegenwoordig. Nederlands jeugd instituut. Gevonden op januari 2011 op http://www.nji.nl/smartsite.dws?id=115102

Orobio de Castro, B., Veerman, J.W., Koops, W., Bosch, J.D., & Monshouwer, H. J. (2002). Hostile attribution of intent and aggressive behavior: a Meta analysis. Child Development,73, 916-934.

Overveld, C; Louwe, J (2008). De effectiviteit van het Programma Alternatieve Denkstrategieën

voor jongens met ernstige gedragsproblemen in verschillende typen Nederlands primair onderwijs. Amersfoort: Agiel

Patterson, M., Chance, B., Wilson, B. (1998). Time resolved reflectance and transmittance for the non-invasive measurement of tissue optical properties. Apllied Optics. 28(12), 2331-2336.

Pels, T., Distelbrink, M., Postma, L. (2009). Opvoeding in de migratiecontext. profileren.nl. Gevonden op 15 november 2010 op http://www.profi-leren.nl/files/saw_dc11.pdf Price, J., Dodge, K. (1989). Reactive and proactive aggression in childhood: Relations to peer status

and social context dimensions. Journal of Abnormal Child Psychology. 17(4), 455-471 Prinzie, P. (2004). Externaliserend probleemgedrag en opvoeding bij kinderen van vier tot negen

jaar. Kind & Adolescent , 25 (2) , 55-66.

Rigter, J. (2002). Ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen. Bussum: Coutinho. Rosenthal, R. (1998). Pygmalion in the Classroom. The urban review, 3(1), 16-20.

Schelling, J.(2010). Adaptief onderwijs, jorkschellings.com. Gevonden op: 10 september 2011 op http://www.jorkschellings.com/wp-content/adaptief-onderwijs-2.pdf

Simons, J (2001). Het zelfconcept bij kinderen uitgaande van een multidimensioneel hiërarchisch model. Psychomotorische therapie. 10(1), 79-93

Slaats-Gels, M. (2008). Psychopathie en emotieverwerking. ou.nl. Gevonden op 15 november 2 op http://dspace.ou.nl/bitstream/1820/1852/1/PsySlaats-Gels15092008.pdf

Slot, W., Leeuwen, E., Bijl, B. Duivenvoorden, Y (2011). Preventie van antisociaal gedrag bij jeugdigen ,Vrije universiteit Orthopedagogiek. Gevonden op 8 oktober 2011 op http://users.ugent.be/~amvdcruy/PPslot.pdf

Shazer, S. (1994). Words were originally magic. New York: Norton.

Tavecchio, H. (1991). Vakgroep Algemene Pedagogiek. leindenuniv.nl. Gevonden op 21 november 2010 op https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/1887/10326/1/7_704_046.pdf Tolan, D. Gorman-Smitch, D. (2005). Cluster Analysis in Family Psychology Research. Journal of

Family Psychology. 19 (1), 121-132.

Turner, H., Finkelhor, D. and Ormond, R. (2010). Child Mental Health Problems as Risk Factors for Victimization. Child Maltreatment, 15, 132-143.

Van Woensel, C. (2001). Onderzoek naar afgewezen jeugdigen binnen de zorgtoewijzing van de

Stadsregio Rotterdam, Stadsgewest Haaglanden en de Provincie (Zuid-Holland Noord, Zuid en Midden). Intern rapport. Alphen aan den Rijn/Rotterdam: Horizon.

Veendrick, L. (2004). Jongens als probleem. Pedagogiek-online.nl. Gevonden op 16 november 2010 op http://www.pedagogiek-online.nl/index.php/pedagogiek/article/

viewFile/220/219

Verkens, A., Aelterman, A., Meysman, H., Vanlaer, O. (2008). Een nieuw profiel voor de leraar secundair onderwijs. Hoe worden leraren daartoe gevormd?. Informatiebrochure over de

invoering van het nieuwe beroepsprofiel en de basiscompetenties voor leraren.

0(0), 10-30.

Wulp, D. (2008). oplossinsgerichte gesprekken. Kind & jeugdpsychotherpaie, 35 (3), 16-20. Zeijl, E. (2005). Dossier gedragsproblemen. nji.nl. Gevonden op 11 augustus 2010 op

http://www.nji.nl/smartsite.dws?id=119621&recordnr=10000149&voor=dossier&toon=le esverdertekst&onderwerp=Gedragsproblemen

6. Bijlage Bijlage 1 Handelingsplan onderzoek Tijdstip: Wanneer? Remediërende activiteiten: Welke activiteiten vinden plaats?

Hulpmiddelen:

Welke materiaal wordt gebruikt? Observaties

Week 48

2 december 2011 Analyseren gegevens

Er wordt gekeken naar de globale beschrijvingen van het opstandige gedrag die in het dossier van de leerling staat en die de leerkracht aangeeft.

 dossiers

 gesprek leerkracht

3 december 2011 Analyseren gegevens

Er wordt gekeken naar de globale beschrijvingen van het opstandige gedrag die in het dossier van de leerling staat en die de leerkracht aangeeft.

 dossiers

 gesprek leerkracht

Week 49

5 december 2011 Invullen LLRV door leerkrachten uit stamgroep en niveaugroepen.

 LLRV

6 december 2011 Invullen LLRV door leerkrachten uit stamgroep en niveaugroepen.

 LLRV

7 december 2011 Analyseren gegevens LLRV  LLRV

Uitvoering experiment Week 50

Eerste gesprek

12 december 2011

 bevindingen leerling in de klas  uitleg wat de oplossingsgerichte

gesprekken in gaan houden  uitleg map

Opdrachten:

 iedere dag PAD emoties plakken in de ochtend en de middag  oplossing bedenken om het

oppositionele gedrag te verminderen.

 uitwerking gesprek  kaarten met laatjes  map leerling Week 51 Tweede gesprek 19 december 2011  bespreken map  oplossing bespreken  map  PAD kaartjes Kerstvakantie Week 2 Derde gesprek 9 januari 2012  Bespreken map

 Hoe werkte de oplossing. Moet deze zo blijven of aangepast worden.

 map

 PAD kaartjes

 kinderkwaliteitenspel

 Met één kind het kinder kwaliteitenspel spelen.

Vierde gesprek

13 januari 2012

 bespreken map

 Wat heb je ervan geleerd  Kwaliteitenspel met 3 andere

leerlingen spelen.  Map  PAD kaartjes  kinderkwaliteitenspel Week 3 Vijfde gesprek 20 januari 2012

 Evaluatie vier oplossingsgerichte gesprekken.  Beloning  Map  PAD kaartjes Tussenevaluatie 27 januari 2012 Leerkrachtleerling relatie Vragenlijst wordt nogmaals door dezelfde leerkrachten ingevuld. LLRV staat op de lijst van de Landelijke Commissie Toezicht Indicatiestelling (LCTI) en is een zelfrapportage-instrument bestaande uit 28 onderdelen. De afname duurt 5 tot 10 minuten. De LLRV is bedoeld voor leerlingen tussen de 3 en 12 jaar.

 LLRV

Week 5

Follow up

3 februari t/m 2 maart

Leerlingen gaan verder met hun eigen oplossing en vullen de PAD- agenda in.eerlingen

 Map  PAD kaartjes Week 10 Eindevaluatie LLRV invullen 5 maart 2012 t/m 9 maart 2012 Leerkracht-leerling relatie Vragenlijst wordt nogmaals door dezelfde leerkrachten ingevuld. LLRV staat op de lijst van de Landelijke Commissie Toezicht Indicatiestelling (LCTI) en is een zelfrapportage-instrument

bestaande uit 28 items. De afname duurt 5 tot 10 minuten. De LLRV is bedoeld voor leerlingen tussen de 3 en 12 jaar.



Verwerking onderzoeksresultaten

Bron: Dit handelingsplan is gebaseerd op een voorbeeld van ‘Effectieve handelingsplanning" van M.C.W.M. van de Wiel, M. Huijgens in het boek "Handelingsplanning in het voortgezet onderwijs" van HO. van den Dulk.

In document Hoe kan een leerkracht oppositioneel gedrag verminderen? (pagina 30-37)