In deel twee werd de theorie rond het gebruik van historische mainstream films verbonden met de onderwijspraktijk. Het werd duidelijk dat zowel historici als pedagogen stellen dat films wel degelijk kunnen bijdragen aan een aantal belangrijke doelen van het geschiedenisonderwijs, mits ze op een doordachte manier ingezet worden. Het gebruik van films draagt bij tot de ontwikkeling van de historical film literacy, een essentiële vaardigheid voor jongeren in de 21e eeuw.
Het werd aan de hand van de verschillende fragmenten duidelijk dat veel materiaal in een film bruikbaar is om de leerdoelstellingen van een curriculum geschiedenis te behalen. De bespreking van de verschillende fragmenten samenvatten in een conclusie is niet passend. Het uitdrukken van de hoop dat de fragmenten een geschiedenisleerkracht kunnen helpen bij het bespreken van middeleeuwse steekspelen in de les, is dat wel.
Conclusie
Het historiografisch debat rond het nut van films voor de geschiedenis als wetenschap begon in de jaren 1960 en is ondertussen grotendeels beslecht. De drie luiken waaruit deel I werd opgebouwd, vatten dit debat samen. Het debat begon toen een aantal historici, waarvan Ian Jarvie en Pierre Sorlin twee duidelijke voorbeelden zijn, stelden dat historische films op geen enkele manier een bijdrage kunnen leveren aan de geschiedwetenschap. Deze visie volgde uit het gegeven dat historici films vergeleken met - de al eeuwen gebruikte - geschreven bronnen en films ook beoordeelden op basis van criteria waaraan geschreven bronnen moesten voldoen. Deze criteria waren voornamelijk het niet weglaten of bewust alterneren van historische feiten of details, de aanwezigheid van een kritisch apparaat, de deelname aan het historiografisch debat en de invloed van een narratief op de weergave van de historische feiten. De uiting van deze - bij Jarvie toch radicale - visie lokte niet veel later reactie uit van onder andere Robert Rosenstone en Robert Toplin. Deze - en andere historici - gingen akkoord met onder andere het ontbrekende kritisch apparaat bij films, maar weerlegden het merendeel van Jarvie’s overige kritieken. Dit deden ze voornamelijk door te benadrukken dat films niet beoordeeld mogen worden op basis van de criteria van de historiografie. Films zouden behoren tot dehistoriophoty - zo benoemd door Hayden White die hieronder alle visuele media plaatste - die beoordeeld kan worden aan de hand van eigen criteria. Volgens deze visie kunnen films zeker een nuttige aanvulling zijn aan de geschiedwetenschap. Het derde en laatste luik van het debat bouwt verder op het tweede luik, maar beschouwt films als een volledig op zichzelf staand medium dat dus ook anders is dan andere visuele media. Dit derde luik binnen het historiografisch debat over historische films wint meer en meer aanhang en stelt dat de film wel degelijk bruikbaar is voor de geschiedwetenschap én beoordelingscriteria heeft die volledig eigen zijn aan het unieke medium.
Wanneer historici er over eens waren dat films als uniek medium een rol kunnen spelen bij de geschiedwetenschap, volgde snel de vraag of historische films ook moeten gebruikt worden in klaslokalen. Zowel historici als pedagogen zijn het eens dat films sterk kunnen bijdragen aan een aantal belangrijke doelen van het geschiedenisonderwijs, mits ze op een doordachte manier ingezet worden. Deze doordachte manier omvat vooral het niet passief laten bekijken van films, maar het live becommentariëren en de leerlingen actief aan het werk zetten tijdens en vooral na de film. Op die manier kunnen films onder meer helpen bij het aanleren van feitenkennis, het ontwikkelen van een historisch bewustzijn, het leren herkennen van historische narratieven en het ontwikkelen van een historisch kritische ingesteldheid. Al deze zaken vallen onder de historical film literacy, een vaardigheid die essentieel is voor jongeren die bijna dagelijks in contact komen met historische films. Indien deze literacy niet zou aangeleerd worden, bestaat de kans dat jongeren een intern historisch kader vormen dat volledig gebaseerd is op films en geen ruimte laat voor informatie uit “saaie” geschreven bronnen. Het betrekken van films in de onderwijspraktijk is dus zeker een overweging die elke geschiedenisleerkracht moet maken.
Indien een geschiedenisleerkracht die overweging zou maken met betrekking tot laatmiddeleeuwse steekspelen, kan het tweede deel van deze scriptie dienst doen als leidraad. De bespreking van meerdere filmfragmenten werd immers gemaakt op basis van drie invalshoeken die bijdragen aan een reeks leermogelijkheden van historische films. De
opzet van deze masterproef is geslaagd indien geschiedenisleerkrachten inzien dat een historisch drama ook haar werk kan doen zonder historici aan te zetten hun haren uit te trekken.
Bijlagen
Bijlage 1: gebruikte films & series
De fragmenten werden ook verzameld op volgende website:
https://sites.google.com/view/ajoustingtale/home. De website is echter niet publiekelijk te bezoeken omwille van de auteursrechten van de gebruikte films. Momenteel is de toegang tot de website voorbehouden aan de auteur, promotor en commissaris van deze educatieve masterproef. Leerkrachten die deze fragmenten wensen te gebruiken, kunnen de films en series zelf verkrijgen zoals hierboven aangegeven.
A knight’s tale
Algemeen
Soort: langspeelfilm, kostuumdrama. Regisseur: Brian Helgeland
Jaar: 2001
Acteurs: Heath Ledger als William Thatcher, Rufus Sewell als Count Adhemar, Shannyn Sossamon als Jocelyn, Paul Bettany als Geoffrey Chaucer en James Purefroy als prins Edward van Woodstock, prins van Wales.
Thema’s: ridderlijkheid, hoofse liefde, adelijkheid Geografisch: Engeland en Frankrijk
Historisch: 14e eeuw, late middeleeuwen. IMDb: https://www.imdb.com/title/tt0183790/
Gebruikte scenes
● fragment 1: 00.03.10 - 00.05.25
○ openingscène: steekspel met “We will rock you” en de wave.
● fragment 2: 00.11.57 - 00.12.22 & 00.12.54 - 00.13.10 & 00.14.15 - 00.14.25 ○ William oefent in het steekspel, tevergeefs & succesvol.
● fragment 3: 00.35.25 - 00.38.00 ○ Speech van Chaucer. ● fragment 4: 00.44.10 - 00.47.30
○ Steekspel tussen William en Adhemar. ● fragment 5: 00.56.35 - 01.00.14
○ Dansfeest aansluitend op het steekspel (en banket op de achtergrond). ● fragment 6: 01.02.10 - 01.05.50
○ Twee steekspelen. ● fragment 7: 01.20.28 - 01.21.00
○ Beeld van een tijdelijk toernooiveld. ● fragment 8: 01.25.15 - 01.26.38
○ Steekspel waarbij een helm door de lucht vliegt en “wereldkampioenschap.” ● fragment 9: 01.55.50 - 02.07.35
○ Steekspel tussen William en Adhemar, William zonder harnas, William als “een van de armen”, Chaucer die het zal neerschrijven, “welcome to the new world.”
Game of thrones
Algemeen
Soort: serie met acht seizoenen, faction Regisseurs: David Benioff en D. B. Weiss Jaar: 2011-2019
Acteurs: Emilia Clarke als Daenerys Targaryen, Peter Dinklage als Tyrion Lannister, Kit Harington als Jon Snow, Sophie Turner als Sansa Stark, John Bradley als Samwell Tarly en Alfie Allen als Theon Greyjoy.
Thema’s: afkomst, familie, verraad, liefde. Geografisch: Westeros
Historisch: Heeft een eigen tijdlijn. Gelijkenissen met de West-Europese middeleeuwen. IMDb: https://www.imdb.com/title/tt0944947/
Gebruikte scenes
● fragment 1 - seizoen 1, aflevering 4: 00.29.30 - 00.30.04 ○ Opbouw van een toernooiveld.
● fragment 2 - seizoen 1, aflevering 4: 00.45.38 - 00.48.20
○ Steekspel tussen “de zwarte ridder” en “de zilveren ridder.” ● fragment 3 - seizoen 1, aflevering 5: 00.02.04 - 00.02.17
○ Opbouw van een toernooiveld.
● fragment 4 - seizoen 1, aflevering 5: 00.06.24 - 00.08.15
○ Steekspel tussen “de zwarte ridder” en de knight of the flowers.
El Cid
Algemeen
Soort: Langspeelfilm, historische speelfilm Regisseur: Anthony Mann
Jaar: 1961
Acteurs: Charlton Heston als El Cid Rodrigo de Vivar, Sophia Loren als Jimena, Raf Vallone als graaf Ordóñez en Geneviève Page als prinses Urraca
Thema’s: liefde, drama, religie Geografisch: Spanje
Historisch: hoge middeleeuwen (rond 1080) IMDb: https://www.imdb.com/title/tt0944947/
Gebruikte scenes
● fragment 1: 00.46.05 - 00.53.45 ○ Steekspel tussen twee ridders.
Henry VIII
Algemeen
Soort: tweedelige miniserie, historisch (biografie) Regisseurs: Pete Travis
Jaar: 2003
Acteurs: Ray Winstone als koning Henry VIII, Charles Dance als de graaf van Buckingham, Assumpta Serna als Catharina van Aragon, Helena Bonham Carter als Anne Boleyn en Sean Bean als Robert Aske.
Thema’s: Drama, liefde, biografie Geografisch: Engeland
Historisch: 16e eeuw, het leven van Henry VIII IMDb: https://www.imdb.com/title/tt0382737/
Gebruikte scenes
● fragment 1 - aflevering 1: 00.32.00 - 00.34.40
○ Steekspel tussen Henry VIII en een andere ridder.
The Tudors
Algemeen
Soort: serie, historisch Regisseur: Michael Hirst Jaar: 2007-2010
Acteurs: Jonathan Rhys Meyers als koning Henry VIII, Henry Cavill als Charles Brandon, Sarah Bolger als Mary Tudor, Natalie Dormer als Anne Boleyn en Maria Doyle Kennedy als Catharina van Aragon.
Thema’s: Drama, liefde Geografisch: Engeland
Historisch: 16e eeuw, het leven van Henry VIII IMDb: https://www.imdb.com/title/tt0758790/
Gebruikte scenes
● fragment 1 - seizoen 1, aflevering 1: 00.14.42 - 00.17.29 ○ Steekspel tussen twee ridders.
● fragment 2 - seizoen 1, aflevering 1: 00.18.26 - 00.20.50 ○ Steekspel tussen Henry VIII en een andere ridder.