Collectiviteit en individualiteit in The Parallax View

Hoe kan het analyseren van de specifieke politieke gebeurtenissen om die vervolgens te linken aan de verscheidene films helpen met Jamesons pogingen om de ‘political unconscious’ te vinden? De gebeurtenissen zijn op oppervlakkig niveau in de films terug te vinden: er wordt soms direct naar gerefereerd, andere keren is er een visuele vergelijking tussen een scène in de film en een van de elementen van de eigenlijke gebeurtenis. Ik zal proberen aan te tonen dat de effecten van deze gebeurtenissen dieper in de film zijn doorgedrongen, en zich hebben weten te vestigen tot de ‘collective nightmares’, en zelfs zo kunnen bijdragen aan het in kaart brengen van de sociale relaties. De politieke gebeurtenis die resoneert in The Parallax View is meteen degene die ook de meeste samenzweringstheorieën ooit heeft voortgebracht: de moord op president van de Verenigde Staten John F. Kennedy op 22 november in 1963. Kennedy werd in Dallas neergeschoten om half een ’s middags, en zeventig minuten later werd Lee Harvey Oswald opgepakt en daarna beschuldigd van de moord. Twee dagen later werd Oswald, terwijl hij vervoerd werd naar de gevangenis, neergeschoten door Jack Ruby. Honderden samenzweringstheorieën zijn over de moord geschreven, waarin onder andere de CIA, de maffia, vicepresident Johnson, Fidel Castro en de KGB de schuld zijn toegeschreven.

Het wordt alleen maar ingewikkelder door Oswald zelf die later aangaf dat hij bespeeld werd, en de ontdekking dat “Oswald had connections to the CIA, naval intelligence, and the parapolitical underworld” (Pratt 129). De invloed van The Manchurian Candidate, die één jaar eerder uitkwam, droeg ook bij aan het creëren van meer samenzweringstheorieën, aangezien daar een schijnbaar eenzame schutter deel bleek van een grotere samenzwering (zie het eerste hoofdstuk).

Ook Kennedy’s broer, Robert F. Kennedy, werd het middelpunt van samenzweringstheorieën. Hij was presidentskandidaat voor de Democraten en werd op 6 juni 1968 neergeschoten door Sirhan Sirhan, een Palestijnse man, die later aangaf dat de aanleiding voor de moord Kennedy’s steun voor Israël was. Sirhan zit nog steeds vast voor de moord en claimt gehypnotiseerd te zijn door een onbekende vrouw, en ook geen enkele herinnering meer te hebben aan de moord zelf. De gebeurtenissen achter deze moord resoneren in The Parallax View: de film presenteert een

mogelijkheid hoe een moord op een belangrijk politiek persoon zou kunnen worden georganiseerd door een geheime organisatie. Verder stelt het een individu centraal dat wordt beschuldigd van de moord, maar deze ‘lone killer’ zou net zo makkelijk een bespeelde marionet kunnen zijn. De Verenigde Staten hebben een geschiedenis van aanslagen gepleegd door een individu die later beweert een schakel in het rad te zijn. Naast Sirhan en Oswald beweerde ook de moordenaar van Martin Luther King Jr., James Earl Ray, onschuldig te zijn en probeerde zijn schuldigverklaring te laten herroepen. In geen van deze gevallen is aangetoond dat er sprake was van een grotere

samenzwering, maar deze bekendmaking is ook te zien in het begin van The Parallax View. Pratt noemt de film de “most effective representation of a ‘perfect’ paranoid vision” (130), aangezien alle informatie die wordt getoond duidelijk naar één conclusie leidt en alle informatie die mist die conclusie alleen maar sterker maakt: alles dat de protagonist bewerkstelligt als reactie tegen de samenzwering kan gebruikt worden door de samenzwering om hem voor hun acties te laten opdraaien. Dit wordt duidelijk wanneer de commissie op het einde van de film doorheeft dat Frady gefascineerd was door de moord op senator Carroll. Zij hebben een deel van de waarheid, en die wordt verbasterd tot een conclusie die gefabriceerd is door de samenzweerders. Frady wordt opgenomen door de samenzwering, en is onderdeel van hun structuur. Van het effect dat zijn dood heeft — Frady kan zijn acties nooit meer verdedigen — Deel van die structuur is om hem juist te typeren als individu. Zo verkent de film de spanningen tussen individualiteit en collectiviteit voor een individu gesitueerd in een groep.

Jameson zoekt de ‘political unconscious’ in The Parallax View door te kijken naar de

tegenstelling tussen het individu en diens publieke functie, waarin het element van de samenzwering “sets private life and public reputation side by side, before sweeping both away into meaningless contingency and externality” (Geopolitical Aesthetic 56). Dit ingewikkelde proces wordt geïllustreerd aan de hand van Frady, aangezien er op hem een focus als individu is in de film. Frady heeft een

pathologische persoonlijkheid: hij is niet bang om geweld te gebruiken om zijn zin te krijgen, en de corrupte sheriff gaat door deze acties indirect dood. Deze persoonlijkheid komt goed uit: ook al gebruikt hij, om binnen te komen bij Parallax, testresultaten van een moordenaar, zodra hij

geobserveerd wordt door Parallax valt hij niet zo snel door de mand. Dit komt, in Jamesons woorden, door “the very rebelliousness inherent in his pursuit of the conspiracy” (Geopolitical Aesthetic 59). Maar ook dit maakt deel uit van Pratt’s perfecte paranoïde visie, want deze kwalificaties passen recht in Frady’s uiteindelijke vermeende identiteit van een ‘lone killer’. In andere tijden zou Frady

simpelweg een rebel zijn (wat een identiteit is die hij ook lijkt uit te dragen), maar de onbewuste impulsen die hij heeft worden misbruikt door de samenzwering, waardoor hij zijn status als rebel verliest. Jameson beschrijft de open deur die Frady in zijn laatste levende ogenblikken ziet niet als de enige uitweg (zie hoofdstuk 2), maar als een “intense nightmare […] that gives onto a world

conspiratorially organized and controlled as far as the eye can see” (Geopolitical Aesthetic 60). Dit draagt bij aan het beeld dat Frady met open ogen in de samenzwering loopt: de enige doorgang die hem uit de schaduwen kan leiden, is zo bedreigend licht omdat het een val is. Frady wordt, ook al is hij opgezogen door de samenzwering, door iedere mogelijke partij getypeerd als individu. Jameson legt uit dat dit de uitleg is waarom de samenzwering wint: het is de enige organisatie in de film die collectief handelt. Frady, zijn baas Rintels die hem helpt, en zijn vriendin Carter reageren als individu en zijn hierdoor “taken one by one in their isolation” (Geopolotical Aesthetic 66). Er is geen

collectieve kracht aanwezig die vecht tegen de samenzwering, terwijl de samenzweerders zelf zo collectief werken dat er geen einde te zien is waar de samenzwering ophoudt. Jamesons titel van het deel van The Geopolitical Aesthetic waarin hij The Parallax View beschrijft heet “Totality as

Conspiracy”, en dat is hier zeker het geval. Er is niks anders dan samenzwering.