Casus Groenkerk

5.2 Casus Groenkerk

5.1.1 Inleiding

In 2011 zijn zeven initiatiefnemers het programma ‘Groenkerk’ gestart. In eerste instantie kwamen deze initiatiefnemers voort uit de dorpsvisie, waarvan de verduurzaming van Oenkerk onderdeel was. Door de inspanningen van de groep initiatiefnemers werd de inwoners van

Oenkerk de mogelijkheid geboden om te participeren in het verduurzamingsproces door over te gaan op zonne-energie. Het zonnepanelenproject ‘Zon van Tryntsje’ heeft als doel het stimuleren van de leefbaarheid en duurzaamheid van het dorp. Het project stond aan de basis van Groenkerk en Trynergie, welke tegenwoordig fungeren als duurzaamheidsvliegwiel voor de regio Trynwâlden. Het programma Groenkerk verspreidt zich als een olievlek over de regio en lijkt hierdoor een hoge slagingskans te hebben in de toekomst (Dwoarpswurk, 2012). Voor een uitgebreide beschrijving van de casus Groenkerk zie bijlage 3 (p.114).

Groenkerk is door zijn ‘groeipotentie’ en het ontwikkelen van een energie- en zorgcoöperatie als innoverend te bestempelen. Door de veranderende markt is het interessant hoe burgerinitiatieven uitgroeien tot kansrijke professionele coöperaties. Groenkerk toont door de ontwikkeling van een energie- en zorgcoöperatie aan hoe kleine initiatieven in de nabije toekomst zelfredzaamheid en verduurzaming kunnen verwezenlijken. Bovendien is Groenkerk in een kort tijdsbestek van ‘klein initiatief’ gegroeid naar een professionele organisatie en kan dienen als voorbeeld voor andere innoverende bottom-up aangestuurde initiatieven.

Literatuurlijst 2 geeft de geraadpleegde bronnen weer waarmee het initiatief uitgebreid geanalyseerd is. De aanvullende informatie is verzameld door het afnemen van semigestructureerde interviews met Karel van der Linden en een anonieme buitenstaander. Karel van der Linden is een van de initiatiefnemers en tevens oud-gemeenteraadslid in Tytsjerksteradiel namens GroenLinks.

Het Friese dorp Oentsjerk (Oenkerk) ligt ongeveer 13 kilometer ten oosten van Leeuwarden en telt 1750

inwoners. Het dorp maakt onderdeel uit van de regio Trynwâlden en ligt in de gemeente Tytsjerksteradiel.

58

De kanttekening die ook in deze casus gemaakt moet worden is dat anonieme geïnterviewde een te gering inzicht heeft in de ontwikkeling en effecten van het initiatief, waardoor deze informatiebron als beperkt te beschouwen is.

5.1.2 Tussenconclusie Groenkerk

De casus Groenkerk is uitgewerkt en geanalyseerd waardoor enkele conclusies kunnen worden getrokken omtrent succesvolle planologische projecten. In de onderstaande tabel 7 wordt globaal weergegeven welke gunstige lokale condities en succesfactoren van invloed zijn op Groenkerk. Voor een uitgebreide beschrijving van gunstige lokale condities en succesfactoren in de initiatiefase, planvormingsfase en resultaat zie bijlage 3 (p.114). De opvallende succesfactoren in de casus zijn:

 Dorpenstructuur en draagvlak;  Actieve dorpsbelangen;

 Leiderschap en competenties initiatiefnemers;  Een bedrijfsmatige aanpak;

 Intensieve communicatie en activiteiten;  Een sterk extern netwerk;

 Een nulmeting laat voortgang zien.

Tabel 7 overzicht gunstige lokale condities en succesfactoren casus Groenkerk

Initiatiefase Planvormingsfase Resultaat

Dorpenstructuur en draagvlak

‘platte’ en zelflerende organisatie

Nulmeting laat voortgang zien

Actieve dorpsbelangen Bedrijfsmatige aanpak Resultaten tonen aan dorpsbewoners Maatschappelijke trend Lange termijn visie gevormd

door uitkomsten enquêtes

Stijging van de lokale werkgelegenheid Leiderschap en competenties

initiatiefnemers ^{Coöperatie als rechtsvorm} Specifieke

haalbaarheidscriteria ^{Intensieve communicatie en} activiteiten ^{Effect Groenkerk op regio} maakt dorpsbewoners trots Sterk extern netwerk

Huidige

duurzaamheidsbeleid gemeente

Dorpenstructuur, draagvlak en actieve dorpsbelangen

De dorpen in de regio Trynwâlden zijn van oudsher, maar ook in de huidige tijd sterk met elkaar verbonden. Deze sterke verbondenheid uit zich in de intensieve samenwerking tussen de verschillende dorpsbelangen, welke Groenkerk onder de aandacht van dorpsbewoners brengen. De dorpenstructuur van de regio Trynwâlden zorgt voor een groter draagvlak voor Groenkerk, omdat alle interne dorpsnetwerken aan elkaar gekoppeld zijn door de verschillende actieve dorpsbelangen.

59

Leiderschap en competenties initiatiefnemers

De ambitie en drijfveer van de initiatiefnemers is een relevante factor voor het slagen van het initiatief op lange termijn. Ook is een goede ‘mix’ van initiatiefnemers met ondernemerschap, kennis, denkers en doeners succes verhogend. Tevens moeten de initiatiefnemers beschikken over competenties als signaalgevoeligheid, creativiteit, doorzettingsvermogen en communicatieve vaardigheden en moeten initiatiefnemers beschikken over een sterk organisatorisch en onderliggend netwerk van contacten, waardoor mensen bij projecten betrokken worden die de benodigde expertise bezitten die lokaal niet voor handen is.

Bedrijfsmatige aanpak, ‘platte’ en zelflerende organisatie

Het is relevant dat de organisatie professioneel opgebouwd is, omdat Trynergie moet gaan concurreren met grote Energieleveranciers. De bedrijfsmatige aanpak beperkt bijvoorbeeld financiële en juridische risico’s. Een andere succesfactor is een ‘platte’ en zelflerende organisatie die openstaat voor externe invloeden. Dit stelt de organisatie in staat om adaptief te reageren en zich aan passen aan veranderende omstandigheden, externe expertise aantrekken en grootschalige kennisnetwerken gebruiken.

Intensieve communicatie en activiteiten

De continue stroom van informatie zorgt ervoor dat een groter aantal mensen in de regio bereikt worden en heeft een draagvlak verhogend effect. Het is van belang om door intensieve communicatie het planningsproces op te starten, omdat transparantie, tussensuccessen en imago het lokale draagvlak positief beïnvloeden. Bovendien heeft het organiseren van activiteiten als energiesymposia en een ‘duurzame burendag’ bijgedragen de belangstelling van lokale media te bereiken. Wanneer initiatieven gedragen moeten worden door een regio zijn elementen als het gebruik maken van regionale media, organiseren van symposia en andere activiteiten van wezenlijk belang. Door toenemende aandacht voor het initiatief wordt de gemeente gemakkelijker bereikt

Sterk extern netwerk

De initiatiefnemers hebben hun plannen neergelegd in een externe arena. Door de toegang tot professionele netwerken en kennisinstellingen komen er extra middelen beschikbaar als geld, gezag, kennis en medewerking. Het gevolg van het vrijkomen van deze extra middelen is dat de kwaliteit van het initiatief en tevens politieke draagvlak vergroot wordt.

Nulmeting laat voortgang zien

Vanuit een nulmeting kunnen er objectieve doelen gesteld worden. Eveneens kunnen er bepaalde doelen of projecten geëvalueerd worden die reeds gerealiseerd zijn. Zo is te bepalen of men content is met de behaalde resultaten en wanneer nodig deze aan te passen door of te wijzigen of nieuwe projecten op te starten. Een nulmeting heeft tevens een draagvlak verhogend effect, omdat deze gevormd wordt door de perceptie op resultaten van de lokale bevolking.

60