Het zelfbeschikkingsrecht Internationaal
Handelingsbekwaamheid 3:32 BW: Een ieder wordt verondersteld handelingsbekwaam te zijn
(handelingsbekwaamheid verondersteld wilsbekwaamheid)
Uitzondering handelingsbekwaamheid voor minderjarigen: 1:234 BW Een minderjarige heeft -voor zover de wet niet anders bepaald- tot zijn 18e
toestemming van zijn wettelijk vertegenwoordiger nodig om bekwaam rechtshandelingen te verichten. De wettelijke vertegenwoordigers verlenen deze
toestemming op basis van hun gezag.
WGBO is uitzondering : Artikel 7:450 BW
* De minderjarige van 16 jaar en ouder is gerechtigd geheel zelfstandig toestemming te verlenen * De minderjarige tussen de 12 en 16 jaar moet gezamelijk met zijn wettelijk vertegenwoordigers toestemming verlenen
* De wettelijk vertegenwoordigers moeten de toestemming verlenen (dit is geen uitzondering)
LITERATUURLIJST
BOEKEN:
Cliteur & Ellian 2011
P.B. Cliteur & A.Ellian, Encyclopedie van de rechtswetenschap: deel II positief recht, Deventer: Kluwer 2011
Den Exter 2010
A. den Exter Human Rights and Biomedicine, Apeldoorn: Maklu 2010
Hodgkin & Newell 2007
R. Hodgkin & P. Newell Implementation Handbook for the Convention on the Rights of the
Child: Fully Revised Third Editon, UNICEF 2007.
Hubben & Hirsch Ballin 1990
J.H. Hubben & E.M.H. Hirsch Ballin, De geneeskundige behandelingsovereenkomst. Tekst en
analyse van het wetsvoorstel, Lochem: De Tijdsstroom, 1990.
Wortmann & Duijvendijk-Brand 2012
S.F.M. Wortmann & J. van Duivendijk-Brand, Compendium van het personen- en
familierecht, Overijssel: Kluwer 2012
Leenen, Legemaate, Dute, de Jong, Gelpke, Gevers en de Groot 2014
H.J.J. Leenen, J. Legemaate, J. Dute, E.J.C. de Jong, M.E. Gelpke, J.K.M. Gevers en G.R.J de groot; Handboek gezondheidsrecht; Den Haag: Boom Uitgevers 2014.
Leenen, Gevers, Legemaate 2007
H.J.J. Leenen, J.K.M. Gevers, J. Legemaate, Handboek gezondheidsrecht: deel I Rechten van
mensen in de gezondheidszorg, Houten: Bohn Stafleu van Loghum 2007.
Legemaate 2005
Van Veen & Olsthoorn-Heim 2008
E-B van Veen & E.T.M. Olsthoorn-Heim, De WGBO: de betekenis voor de hulpverleners in
de gezondheidszorg, Den Haag: Sdu Uitgevers 2008
Wiarda 1971
J. Wiarda & Commissie voor herziening beschermingsrecht, Jeugdbeschermingsrecht, Den Haag: Staatsuitgeverij 1971
Onderstaand boek is uiteindelijk niet in de scriptie verwerkt maar heeft bijgedragen aan de beeldvorming omtrent de toepassing van het IVRK in de Nederlandse rechtspraak.
De Graaf, Limbeek, Bahadur & van der Meij 2012
J.H. de Graaf, M.M.C. Limbeek, N.N. Bahadur & N. van der Meij, De Toepassing van het
Internationaal Verdrag Inzake de Rechten van het Kind in de Nederlandse Rechtspraak,
Nijmegen: Ars Aequi Libri 2012
TIJDSCHRIFTEN:
Ackermans-Wijn, EB 2012/74
J.C.E. Ackermans-Wijn, ‘De nieuwe aanbevelingen van het LOVF met betrekking tot het ouderschapsplan’ EB 2012/74
Arnoldova, Justicna revue, 3/1991
M. Arnoldova, ‘Pojem vychova v rodinnom prave’ Justicna revue, 3/1991
Dekker, Zuiderhoudt & van Marle, Delict en Delinquent 2011/17
J.A. Dekker, R.H. Zuijderhoudt en H.J.C. van Marle, ‘Wilsbekwaamheid en toerekeningsvatbaarheid vergelijken’, Delict en Delinquent 2011/17
Derksen, Psychopraxis, 2000/4 p. 71-72
P.A.J. Derksen, ‘Wilsonbekwaamheid en beslisvaardigheid, Het laatste woord’, Pychopraxis 2000, afl 4. p. 71-72.
Detrick & Weijsenfeld, NTM/NJCM-bull, 2005/6
S. Detrick & E. Weijsenfeld, ‘Recht op participatie betekent ook meedoen in rechte’
NTM/NJCM-bull, 2005/6, p. 785.
Farmer & Lundy, The Journal for Nurse Practioners, 2017/13 p. 124- 130
L. Farmer & A. Lundy, ‘Informed Consent: Ethical and Legal Consideration for Advanced Practice Nurses, The Journal for Nurse Practioners, 2017/13
Hein, Kinderarts en Samenleving 2014
I.M. Hein, ‘Jonge kinderen kunnen ook wilsbekwaam zijn’, Kinderarts en Samenleving 2014, afl. 18.
Jansen, NJB 2016/1563
E. Jansen, ‘De eigen(aardige) procesbevoegdheid van de minderjarige’, NJB 2016/1563
De Jong Kruif & van der Zon, Trema, 2015 p. 298 – 307
M. de Jong Kruijf & K. van der Zon, ‘ Hoger beroep tegen een uithuisplaatsingsbeslissing en de rol van de minderjarige’, Trema, 2015 p. 298 – 307.
Koelch, Prestel, Singer, Schulze & Ferget, Journal of Child and Adolescent, 2010/20, p. 63-67.
Koelch, Prestel, Singer, Schulze & Ferget, ‘Report of an Itnital Pilot Study on the Feasibility of Using the MacArthur Competence Assessment Tool for Clinical Research Journal of
Child and Adolescent, 2010/20, p. 63-67.
Legemaate, FJR, 2016/33, p 31-36
J. Legemaate, ‘De wilsbekwaamheid van minderjarige patiënten’ FJR, 2016/33, p 31-36.
Liefaard, FJR, 2015/12
Miller, Drotar & Kodish, Ethics & Behavior, 2004 p. 255-295
V. A. Miller, D. Drotar & E. Kodish, ‘Children’s Competence for Assent and Consent: A Review of Empirical Findings, Ethics & Behavior, 2004/14, p. 255-295
Mink, EB Tijdschrift voor Echtscheidingsrecht, 2012/41 p. 113-118
E.A. Mink, ‘De procespositie van de minderjarige in de civiele procedure’, EB Tijdschrift
voor echtscheidingsrecht, 2012/41 p. 113-118.
Ondrusek, Abramovitch, Pencharz & Koren, Journal of Medical Ethics, 1998/24 N. Ondrusek, R. Abramovitch, P. Pencharz & G. Coren, ‘Empirical Examination of the Ability of Children to Consent to Clinical Research, Journal of Medical Ethics, 1998/24, p. 158-165.
Ploem, TvGR, 2001/25 p. 131-137
M.C. Ploem, ‘De evaluatie van de WGBO; van wet naar praktijk’ Tijdschrift voor
Gezondheidsrecht, 2001/25 p. 131-137
Punselie, FJR, 2010/68
E.C.C. Punselie, ‘Hoorrecht van jonge kinderen’, FJR, 2010/68.
Smits, FJR, 2015/44
V. Smits, ‘Participatie van het kind bij het ouderschapsplan: tweeledig onderzoek naar de werking van artikel 815 lid 4 Rv’ FJR, 2015/44
Stultiëns, Goffin, Borry, Dierickx & Nys, European Journal of Health Law, 2007/14, p.21-46.
L. Stultiëns, T. Goffin, P. Borry, K. Dierickx & H. Nys, ‘Minors and Informed Consent: A Comparative Approach’, European Journal of Health Law, 2007/14, p. 21-46.
Tan & Fergert, Health Care Analysis, 2004/12 p. 285-294.
J.O.A. Tan & J.M. Fegert, ‘Capacity and Competence in Child and Adolescent Psychiatry’,
Tan & Jones, Current Opinion in Pychiatry, 2001/14, p. 303-307.
J.O.A. Tan & D.P.H. Jones, ‘Children’s consent’, Current Opinion in Psychiatry 2001/14, p. 303-307
Triest, FJR, 2004/4
A. van Triest, ‘Het kinderverhoor in het ressort Den Bosch onder de loep’, FJR, 2004/4.
Turrell, Peterson-Badali & Katzman, International Journal Eatig Disorder, 2011/44 p. 703-707.
S. L. Turrell, M. Peterson-Badali & D. K. Katzman, ‘Consent to treatment in Adolescents with Anorexia Nervosa’, International Journal Eatig Disorder, 2011/44, p. 703-707. Vereniging voor gezondheidsrecht, Medisch contact 1976
Vereniging voor gezondheidsrecht, ‘Werkgroep rechtspositie minderjarigen in de gezondheidszorg, richtlijnen met toelichting’, Medisch contact 1976, afl. 2. p. 47 – 51.
De Vries, Wit, Engberts, Kaspers & van Leeuwen, Pediatric Blood & Cancer, 2010/55 p. 123-128
M.C. de Vries, J.M. Wit, D.P. Engberts, G.J.L. Kaspers & E. van Leeuwen, ‘Pediatric Oncologists’ Attitudes Towards Involving Adolescents in Decision-Making Concerning Research Participation’, Pediatric Blood & Cancer, 2010/55 p. 123-128.
Onderstaand artikel is uiteindelijk niet verwerkt maar heeft bijgedragen aan de beeldvorming omtrent de ontwikkelingen op wetenschappelijk gebied ten aanzien van het geven van toestemming van minderjarigen in de medische behandelingssituatie
Alderson, Social Science and Medicine
P. Alderson, ‘Competent children? Minors’ consent to health care treatment and research’
KRANTENARTIKELEN:
De Vries, Trouw 11 juli 2017-07-16.
M. de Vries, ‘Gerechtshof: twaalfjarige David mag chemokuur weigeren’, Trouw 11 juli 2017.
Steenbergen, NRC 21 juli 2014.
E. Steenbergen, ‘Ook een kind kan wilsbekwaam zijn’, NRC 21 juli 2014.
Köning, NRC 13 mei 2017.
E. Köning, ‘Wilsbekwaamheid bij kinderen: David denkt dat hij zonder chemo ook wel overleefd’, NRC 13 mei 2017.
Percival & Lewis, The Guardian 11 november 2008.
J. Percival & P.Lewis, ‘ Teenager who won right to die: I have had to much trauma’, The
Guardian 11 november 2008. RAPPORTEN:
Rapport Commissie Wiarda 1971
Rapport Commissie voor de herziening van het jeugdbeschermingsrecht Rapport Kinderrechtenmonitor 2015
Rapport inzake de inbeeldbrenging van de gesteldheid van kinderen in Nederland aan de hand van cijfers, nieuwe wetgeving, relevante rechterlijke uitspraken en
beleidsontwikkelingen.
Dit rapport is uiteindelijk niet verwerkt maar heeft bijgedragen aan beeldvorming van de implementatie van de WGBO in de praktijk. De handreikingen die op dit moment worden gebruikt voor de praktijk zijn echter van meer actuele datum.
Eindrapport WGBO 2004
ELECTRONISCHE BRONNEN:
Handreiking voor de beoordeling van wilsbekwaamheid (voor de hulpverlener) 2007: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/brochures/2007/01/01/handreiking-voor-de- beoordeling-van-wilsbekwaamheid
Het KNMG stappenplan voor bij beoordeling wilsbekwaamheid 2004:
http://www.goedvertegenwoordigd.nl/wp-content/uploads/sites/14/2013/12/Stappenplan- wilsonbekwaamheid.pdf
Aanbevelingen van het LOVF over het ouderschapsplan, geldend per 1 januari 2013: https://www.rechtspraak.nl/SiteCollectionDocuments/Aanbevelingen-LOVF-over-
ouderschapsplan.pdf
Lijst met landen die de European Convention of Human Rights and Biomedicine ofwel hebben ondertekend ofwel geratificeerd op de website van de Council of Europe
http://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/- /conventions/treaty/164/signatures?p_auth=pXZ9DFVl
Procedure uitnodiging minderjarige voor kindgesprek (kindverhoor) https://www.rechtspraak.nl/Uw-Situatie/Naar-de-rechter/Betrokken-bij-een- rechtszaak/paginas/kindgesprek.aspx
DISSERTATIES:
Hein 2015
I.M. Hein, Children’s competence to consent to medical treatment or research (diss. UvA) Amsterdam: 2015
JURISPRUDENTIE:
HR 24 januari 2003, ECLI:NL:HR:2003:AF0204 HR 29 maart 2002, ECLI:NL:HR:2002:AD8191
RB 8 april 2008, ECLI:NL:RBSGR:2008:B99143 RB 12 maart 2010, ECLI:NL:RBAMS:2010:BL9136 RB 10 december 2010, ECLI:NL:RBALM:2010:BO9506 RB 14 september 2011, ECLI:NL:RBSGR:2011:BS8793 RB 7 februari 2012, ECLI:NL:RBDOR:2012:BV970 RB 10 september 2012, ECLI:NL:RBROT:2012:BX7436 RB 4 oktober 2012, ECLI:NLRBROT:2012:BX9923 RB 24 november 2015, ECLI:NL:RBROT:2015:486365 RB 12 mei 2017, ECLI:NL:RBNHO:2017:3955 KAMERSTUKKEN: Kamerstukken II 1955/46 4141, 3. (MvT) Kamerstukken II 1979/1980, 16 127, 3 (MvT) Handelingen II, 25 augustus 1981
Kamerstukken II 1989/90, 21569, 3 (MvT). Kamerstukken II 1990/91, 21561, 6 (MvA).
Kamerstukken II 1991/92, 21561, 11. (Nadere Memorie van Antwoord) Kamerstukken II 1991-1992, 21239, 9. (NEV I)
Kamerstukken II 1991-1992, 21239, 20. (Wijziging van de Wet bijzondere opnemingen in
psychiatrische ziekenhuizen)
Kamerstukken II 2015/16, 33836, 14, p.10 (Verslag algemeen overleg)
Onderstaande stukken zijn niet in de scriptie opgenomen maar hebben bijgedragen aan de kennis omtrent de parlementaire geschiedenis van de WGBO.
Kamerstukken II 1989/90, 21309, 2. (Voorstel van Wet)
Kamerstukken II 1989/90, 21561, B (Advies van de Raad van State) Kamerstukken II 1989/90, 21561, 2. (Voorstel van wet)
Kamerstukken II 1991/92, 21561, 10. (Nader Voorlopig Verslag) Kamerstukken II 1992/93, 21561, 13. (EV II)
PROTOCOLLEN:
Protocol: Accuracy of assessment instruments for patients’ competence to consent to medical treatment or research.
I.M. Hein, J. Daams, P. Troost, R. Lindeboom, R.J.L. Lindauer, ‘Protocol: Accuracy of assessment instruments for patients’ competence to consent to medical treatment or research’, 2014.
RICHTLIJNEN:
Swiss Academy of Medical Sciences, Medial-ethical guidelines: Coercive measures in
medicine, 2015 NOTIES:
Notie: Toestemming behandeling minderjarigen in het kader van de WGBO, 2013
GENERAL COMMENTS:
United Nations: Convention on the Rights of the Child, General Comment No. 12 (2009), ‘The right of the child to be heard’
United Nations: Convention on the Rights of the Child, General Comment No. 14 (2013), ‘The right of the child to have his or her best interests taken as a primary consideration’