4 ZOOGDIEREN PARTIMII:OVERIGEZOOGDIEREN
4.4 VERGELIJKING METEERDERESTUDIES
6.4.7 Bruinekikker
Vandezealgemenesoortwerdenindepoelbovenophetecoductzowelinhetvoorjaarvan2019
alsdatvan2020verschillendeeiklompengevonden(Figuur97),enlaterooklarven.Ookindefuiken
zaten43larvenvandezesoort,enéénadultdier.
IndeomgevingvanFlossendellewerdeneveneenseiklompengevondenineenaantalplassenaan
weerszijden van de snelweg (cfr. https://waarnemingen.be/observation/168732027/ en
https://waarnemingen.be/observation/168752645/).Daarwerddesoortookwaargenomenonder
deslangenplaten(Figuur98)enwerdenop19maart2019opkortetijd6dodedierengevonden
(metonduidelijkedoodsoorzaak).
Figuur97:Indepoelbovenophetecoductwerdenookinhetvoorjaarvan2020verschillendeeiklompenvanBruine
kikkergevonden.Inenkeledaarvanwarenallarvenaanwezig.27maart2020.(foto:SimonFeys).
Figuur98:OnderdeslangenplatenindeomgevingvanFlossendellewerdenenkeleBruinekikkerswaargenomen(foto:
SimonFeys).
6.5 CONCLUSIES
Erwerdentijdenshetonderzoekuitgevoerdin2019endeeerstemaandenvan2020intotaalzes
soortenamfibieënwaargenomen(aangevuldmet‘groenekikker’,waarvandelarvennietopsoort
te bepalen waren) (Tabel 32). Bovenop het ecoduct werden reeds drie soorten waargenomen:
Gewone pad, Alpenwatersalamander en Bruine kikker. In de tunnel van Flossendelle was er één
waarnemingvaneenAlpenwatersalamander.
VandeKamsalamander,dieals‘Kwetsbaar’opdeRodeLijststaat(Joorisetal.,2012),werdenin
tweevandeonderzochtewaterpartijenexemplarenwaargenomen.Hethoogsteaantaltijdenséén
vangstbedroegzesadultedieren.Voortplantingvandezesoortkonnietwordenvastgesteld.
Tabel32:Overzichtvandewaargenomenamfibieënsoortentijdensvoorliggendonderzoek,enhunRodeLijstͲstatus.
Soort Wetenschappelijkenaam RodeLijstͲstatus
Gewonepad Bufobufo Momenteelnietingevaar
Alpenwatersalamander Ichthyosauraalpestris Momenteelnietingevaar
Vinpootsalamander Lissotritonhelveticus Momenteelnietingevaar
Kleinewatersalamander Lissotritonvulgaris Momenteelnietingevaar
Kamsalamander Trituruscristatus Kwetsbaar
groenekikker Pelophylaxspec.
Bruinekikker Ranatemporaria Momenteelnietingevaar
7 SPRINKHANEN
7.1 INLEIDING
Uithetonderzoekopandereecoducten(Lambrechtsetal.,2007,2008,2010,2011a,2013,2014&
2017; Feys et al., 2019) blijken sprinkhanen een essentiële groep ongewervelden om mee op te
nemeninonderzoeknaarecologischeontsnippering.Vandezegroepzijneenaantalsoortenimmers
ongevleugeld / kortgevleugeld, en dus erg relevant in het kader van ecologische ontsnippering.
Daarnaast zijn sprinkhanen zeer goede indicatoren voor vegetatiestructuur, omdat de factoren
vochtigheidenwarmtebepalendzijnvoorhunontwikkeling.
7.2 METHODIEK
7.2.1 Inventarisatie
Gedurende vijf dagen (24 mei, 20 juni, 23 juli, 5 en 22 augustus 2019) werden op het ecoduct
gebiedsdekkend alle sprinkhanen geïnventariseerd. Aangezien een groot deel van de hier
voorkomende sprinkhaansoorten vrij eenvoudig auditief te determineren zijn, gebeurde het
merendeel van de identificaties via herkenning van de zang. Andere soorten werden visueel
herkend, al dan niet na het verzamelen via sleepvangsten. Sleepvangsten werden uitgevoerd in
functievanstruweelbewonendesoortenwaarvandezangnietmethetbloteoorhoorbaaris,zoals
Struiksprinkhaan, Boomsprinkhaan en Zuidelijke boomsprinkhaan. Op kale en schaars begroeide
terreinenwerdookgerichtgezocht(ookviasleepvangsten)naardriesoortendoornsprinkhanen.
Deterreindagenwerdengerichtgekozen,waarbijrekeningwerdgehoudenmetdeperiodevanhet
jaar en het weer. Zo werd één dag terreinwerk uitgevoerd in mei in functie van de dan actieve
VeldkrekelenVeenmol.Defocusvanhetterreinwerklagechterindemaandenjulienaugustus,
aangeziendandemeestesprinkhanenactiefzijn.DitterreinwerkwerduitgevoerddoorSimonFeys.
ElkezangpostofclustervanzangpostenwerdmetbehulpvandeappObsmapppreciesvastgelegd.
Tegelijkertijd werd gewerkt met transecten, waarbij gebruik gemaakt werd van ‘variabele
transecten’.Kortgezegdhoudtditindathetgelopentrajectprecieswordtbijgehouden(incl.startͲ
en eindͲuur) en dat elke waarneming hieraan gekoppeld wordt. Meer info over deze nieuwe
methodiekistevindeninonderstaandebox.Tenslottewerdenookbijkomendegegevensverzameld
bij het bodemvalonderzoek en door terreinbezoeken in functie van andere diergroepen, door
waarnemersdieooksprinkhanenkennen.
Box:variabeletransecten(route/punttelling).
Lossewaarnemingenzijnheelwaardevol,maarzeleverengeeninformatieoverafwezigheidvan
soorten.Bijvoorbeeld:opeenbepaaldelocatiezijngeengegevensoverHazenbeschikbaar,ditkan
verschillendeoorzakenhebben:1)Erisgeenwaarnemergeweest;2)Erwaseenwaarnemer,maar
dieheeftgeenhazengezien;of3)Erwerdeenhaasgezien,maardezewerdnietgemelddoorde
waarnemer.
Bijhetaanmakenvaneenstreeplijstvanafeenbepaaldelocatieweetjeweldateenwaarnemeralle
soortenregistreerde,dusdeafwezigheidvangegevenswilookzeggendatdesoortnietaanwezig
was.
hethelegebiedgebundeld.Jeweetdusnietexactopwelkdeelvanderouteeenbepaaldesoortwel
ofnietgezienis.Omditoptelossenbestaatersindsenigetijddenieuwefunctie‘Routeregistreren’
inObsMappensinds2018iniObs.Jeroutewordtgeregistreerd,endewaarnemingenwordenaan
een exacte locatie ten opzichte van je route toegewezen (dat kan op de route zijn, of op een
bepaalde afstand van je route als je de locatie van de waarneming extra specifieerde). Op deze
manier bekom je een lijst met aanͲ en afwezigheden voor een hele route, hetgeen extra
mogelijkhedengeeftvoordewetenschappelijkeanalysevandezegegevens.
7.2.2 Bodemvallen
Net zoals bij een aantal andere groepen komen ook sprinkhanen af en toe in de bodemvallen
terecht. Aangezien dit nuttige bijkomende informatie kan opleveren, werden deze ook
gedetermineerd,enwordenderesultatenmeegenomenindebesprekinghieronder.
7.3 RESULTATEN
7.3.1 Algemeen
In2019werdenintotaal14soortensprinkhanenwaargenomen.Eenoverzichthiervanistevinden
inTabel33.Zoalsuitdezetabelblijkt,werdenergeensoortenvandeRodeLijstwaargenomenop
hetecoduct(Maesetal.,2017).GewoondoorntjeenZuidelijkeboomsprinkhaanwerdenenkelvia
debodemvallenvastgesteld(zieverderonder§7.3.2).
Tabel33:OverzichtvandewaargenomensoortensprinkhanenophetecoductGroenendaalin2019.Soorteninvetzijn
(deels)brachypteresoorten.
Soort Wetenschappelijkenaam RodeLijstͲstatus
Kustsprinkhaan Chorthippusalbomarginatus Momenteelnietingevaar
Ratelaar Chorthippusbiguttulus Momenteelnietingevaar
Bruinesprinkhaan Chorthippusbrunneus Momenteelnietingevaar
Goudensprinkhaan Chrysochraondispar Momenteelnietingevaar
Krasser Pseudochorthippusparallelus Momenteelnietingevaar
Zeggedoorntje Tetrixsubulata Momenteelnietingevaar
Gewoondoorntje Tetrixundulata Momenteelnietingevaar
Sikkelsprinkhaan Phaneropterafalcata Momenteelnietingevaar
Gewoonspitskopje Conocephalusdorsalis Momenteelnietingevaar
Zuidelijkspitskopje Conocephalusfuscus Momenteelnietingevaar
Zuidelijkeboomsprinkhaan Meconemameridionale Momenteelnietingevaar
Bramensprinkhaan Pholidopteragriseoaptera Momenteelnietingevaar
Greppelsprinkhaan Roeselianaroeselii Momenteelnietingevaar
Grotegroenesabelsprinkhaan Tettigoniaviridissima Momenteelnietingevaar
Demeestesprinkhaansoortenzijnmacropteer(langvleugelig)envaneenheelaantalisbekenddat
zegoedkunnenvliegen.Vijfvandewaargenomensoortenzijnevenwelbrachypteer(kortvleugelig):
Krasser,Gewoondoorntje,Gewoonspitskopje,ZuidelijkeboomsprinkhaanenBramensprinkhaan.
Van de drie eerstgenoemde soorten worden wel geregeld macroptere dieren waargenomen. De
laatstetweesoortendaarentegenzijnaltijdkortgevleugeld,voordezesoortenspeelthetecoduct
duseenbelangrijkerolnaarontsnippering.
7.3.2 Bodemvallen
Indebodemvallenwerdenintotaal28sprinkhanenaangetroffen,verdeeldoverzessoorten(Tabel
34). Gewoon doorntje en Zuidelijke boomsprinkhaan waren de enige soorten die niet via het
reguliereterreinwerkwerdenvastgesteld.
Tabel34:Overzichtvandesprinkhanendiewerdenaangetroffenindebodemvallen(locatiezieFiguur125).
Locatie Datum Soort Aantal
EG2 14/08/2019 Bruinesprinkhaan 3
EG3 16/07/2019 Chorthippusspec. 1
EG3 30/07/2019 Chorthippusspec. 1
EG3 14/08/2019 Chorthippusspec. 2
EG3 14/08/2019 Bruinesprinkhaan 1
EG3 29/08/2019 Bruinesprinkhaan 1
EG3 29/08/2019 Zuidelijkspitskopje 1
EG3 29/08/2019 Gewoondoorntje 1
EG3 29/08/2019 Tetrixspec. 1
EG3 26/09/2019 Bruinesprinkhaan 1
EG3 26/09/2019 Chorthippusspec. 1
EG5 14/08/2019 Chorthippusspec. 1
EG6 20/06/2019 Gewoondoorntje 3
EG6 16/07/2019 Krasser 1
EG6 29/08/2019 Chorthippusspec. 1
EG10 14/08/2019 Krasser 1
EG11 29/08/2019 Bruinesprinkhaan 1
EG12 22/11/2019 Zuidelijkeboomsprinkhaan 1
EG13 2/05/2019 Gewoondoorntje 1
EG14 16/07/2019 Gewoondoorntje 1
EG14 14/08/2019 Bruinesprinkhaan 1
EG14 29/08/2019 Bramensprinkhaan 1
TF 25/10/2019 Zuidelijkeboomsprinkhaan 1
De sprinkhanen in bodemvallen werden verspreid over het ecoduct aangetroffen, en ook in de
tunnelvanFlossendellewerdéénsprinkhaangevondenineenbodemval.
7.4 SOORTBESPREKINGEN
7.4.1 Kustsprinkhaan
Dezeveldsprinkhaaniszowelauditiefalsvisueeleenvoudigteherkennen.Kustsprinkhanenworden
voornamelijk aangetroffen in vrij dichte, halfhoge, grazige vegetaties (Kleukers et al., 1997). In
Vlaanderenkomtdesoortenerzijdsvooraandekust,enanderzijdsindeKempen,metnauwelijks
waarnemingentussenin(Figuur99).Hetwasdanookeenverrassingdatdezesoortin2019aanhet
ecoductinGroenendaalwerdwaargenomen.Erwarenintotaaltweewaarnemingen,beideaande
westkantvanhetecoduct(Figuur100).OokinWatermaalͲBosvoordewaserindezomervan2019
eenwaarnemingvandezesoort,opeenlocatiewaarzenieteerderwasgemeld.
nauwelijksvindplaatsen(Decleeretal.,2000).
Figuur99:VerspreidingvandeKustsprinkhaaninBelgiëtussen2010en2019(bron:www.waarnemingen.be).
7.4.2 Ratelaar
NetzoalsdedrievolgendesoortenheeftookdeRatelaareentypischezang,waardoorauditieve
herkenningzeereenvoudigis.Hetiseentypischesoortvanbermen,dijken,graslanden,…Hetiséén
van de algemeenste veldsprinkhanen in Vlaanderen, en ook op en rond het ecoduct waren er
verschillendewaarnemingenvandezesoort.InFiguur100isteziendatdemeestewaarnemingen
aan de westkant en bovenop het ecoduct werden verricht, aan de oostkant ontbrak deze
graslandsoort.
Figuur100:WaarnemingenvanKustsprinkhaanenRatelaaropenrondhetecoductGroenendaalin2019(bronluchtfoto:
Orthofotomozaïek,middenschalig,winteropnamen,kleur,meestrecent(AGIV)).