Hoofdstuk 15 Oplossingsrichtingen
15.2 Bijeenkomst met thuisfront
In dit deel worden de resultaten van de groepsbijeenkomst met het thuisfront van Dutchbat III-veteranen beschreven. Tijdens deze bijeenkomst is dezelfde werkwijze gehanteerd als bij de groepsbijeenkomsten met veteranen. De vier deelnemende thuisfrontleden (partners van Dutchbat III-veteranen) droegen persoonlijke ervaringen aan om vervolgens tot
oplossingsrichtingen te komen. Deze oplossingsrichtingen worden hieronder beschreven. De meeste oplossingen die zijn aangedragen door de deelnemers zijn gericht op het welzijn van hun partners en zodoende indirect op hun eigen welzijn.
15.2.1 Thema 1: Erkenning en waardering
Onderwijs
Alle deelnemers vinden dat er in het onderwijs meer aandacht moet komen voor de Dutchbat III-missie en de genocide die 25 jaar geleden in Europa heeft plaatsgevonden.
Daarbij moet, aldus een deelnemer, duidelijk worden gemaakt dat de Dutchbat III-missie van een blauwe VN vredesmissie overging naar een groene gevechtsmissie. Volgens een andere deelnemer kan het verhaal het beste worden onderwezen door veteranen zelf in de klas te laten spreken.
Het echte verhaal
De documentaire van Coen Verbraak is een vorm van erkenning voor de deelnemers. Hun omgeving heeft hierdoor een beter beeld gekregen van wat er toendertijd is gebeurd en
belangstelling gekregen voor de ervaringen van de veteranen. Dat is lang niet zo geweest. Ook heeft deze documentaire ervoor gezorgd dat de omgeving naar de ervaringen van het
thuisfront is gaan informeren; hoe zij dit allemaal beleefd hebben.
Het zou volgens de deelnemers goed zijn als onjuiste berichtgeving in de media omtrent Dutchbat III wordt weerlegd. In het verleden hebben Hennis-Plasschaert en Rutte dit beloofd, maar dit is tot op heden niet gebeurd. De elk jaar terugkomende negatieve berichtgeving in de media zijn lastige momenten voor zowel veteranen als het thuisfront.
Eén deelnemer benadrukt dat ze antwoord wil op haar vragen, zoals hoe het kan dat ze op
ontvangen. Een andere deelnemer benadrukt het belang van onderzoek naar de feiten vanuit alle kanten van het verhaal. Er moet een compleet verhaal komen van wat er is gebeurd.
Financiële compensatie
De deelnemers hebben behoefte aan financiële compensatie ten behoeve van financiële rust.
Voor de ene deelnemer betekent dit dat er niet langer keuringen van het UWV hoeven plaats te vinden. Deze keuringen leveren spanningen op. Voor andere deelnemers betekent dit een vergoeding voor de opgelopen schade van de veteraan, zoals het onvermogen om nog langer opleidingen te volgen en daarmee een carrière op te bouwen.
Reünies
De meeste deelnemers vinden contact met andere thuisfrontleden belangrijk. Het delen van ervaringen gaat gemakkelijker met lotgenoten. Een aantal deelnemers heeft tijdens de missie, maar ook daarna, reünies en bijeenkomsten bezocht en heeft dit als waardevol ervaren. Eén deelnemer geeft aan dat de reünies de laatste jaren meer familiedagen zijn geworden, wat voor zowel veteraan als thuisfront te chaotisch is geworden. Te weinig contact is niet goed, maar te veel contact ook niet.
Uiting: Dutchbat III heeft alles gedaan wat het kon
Voor de ene deelnemer is een uiting dat Dutchbat III heeft gedaan wat het kon niet nodig.
Hennis-Plasschaert heeft dit in het verleden al gedaan. Het is vaak één publiekelijk moment en daarna is het weer klaar. Voor andere deelnemers is een dergelijke uiting wel belangrijk, al vindt één het nu te laat. Als de overheid erkent dat Dutchbat III alles heeft gedaan wat binnen hun mogelijkheden lag, dan zou dit niet alleen voor de veteranen erkenning geven, maar ook rust in huis brengen en zodoende het thuisfront helpen.
Decoreren
De veteranen van een aantal deelnemers zijn al individueel gedecoreerd. Voor het thuisfront is het waardevol om te zien dat hun partner door deze individuele decoratie erkenning heeft gekregen. Voor een andere deelnemer zou decoratie, in combinatie met een positieve uiting van de overheid (zie hierboven), tot ‘een stukje’ erkenning leiden.
Monument en herdenking
Volgens de deelnemers is het voor veteranen belangrijk dat er stil wordt gestaan bij overleden kameraden. Zo gaat een deelnemer elk jaar samen met haar partner naar de erebegraafplaats in Loenen om slachtoffers te herdenken. Ze halen hier kracht uit.
15.2.2 Thema 2: Zorgbehoeften
Toegang tot (veteranen)zorg
Eén deelnemer vraagt zich af of iedereen wel de weg vindt naar de veteranenzorg. ‘Korte lijnen’ tot passende zorg is belangrijk. Een andere deelnemer benadrukt dat toegang tot zorg
daadwerkelijke zorgtraject bespoedigen. Want het onderkennen en formuleren van heldere hulpvragen is vaak lastig, waardoor het lang duurt voordat de hulp op gang komt.
Passende en vertrouwenwekkende (veteranen)zorg
Binnen de zorgverleningstrajecten voor veteranen is volgens de deelnemers te weinig aandacht voor partners en kinderen. Eén deelnemer vertelt dat zij het zou hebben
gewaardeerd als aan haar, als partner van, een één-op-één gesprek was aangeboden op het moment dat zij dat nodig had. Andere deelnemers zeggen dat ze er zelf niet snel naar zouden vragen, maar het wel fijn zou zijn als de mogelijkheid wordt aangeboden. Voor kinderen van veteraangezinnen zou het goed zijn als er voor hen een speciaal telefoonnummer is waar zij terecht kunnen met hun vragen en/of problemen.
Een ander punt van aandacht is de kennis van zorgverleners. De deelnemers vertellen dat ze zorgverleners hebben meegemaakt die niet wisten wat er in Bosnië is gebeurd. Gerichte zorg is nodig van zorgverleners die snappen hoe Defensie in elkaar zit.
Individuele trajecten
Een paar deelnemers benadrukken het belang per individu te bekijken wat er nodig is. Daarbij spreken ze de wens uit voor een casemanager die wordt gekoppeld aan het gezin. Zo is er altijd een contactpersoon waarbij het hele gezin kan aankloppen als er vragen en/of problemen zijn, maar ook iemand die af en toe informeert hoe het gaat. Dit voorkomt tevens dat bij elk probleem dat zich ontwikkelt een nieuw zorgtraject moet worden gestart. Het is belangrijk dat deze casemanager ervaring heeft met veteranenzorg. Volgens een deelnemer zou dit vanuit de Basis moeten worden geregeld. Een andere deelnemer vindt dat dit beter vanuit de GGZ georganiseerd kan worden.
Nazorg
Alle deelnemers zijn het erover eens dat er na de missie geen nazorg is geweest. Het belang wordt geopperd dat er vanuit Defensie één-op-één gesprekken worden gefaciliteerd. Het zou zo moeten zijn dat er proactief mogelijkheid tot contact en/of hulp wordt aangeboden in plaats van dat je er zelf naar moet vragen. Eén deelnemer benadrukt dat ze het belangrijk vindt dat zij, als partner van een Dutchbat III-veteraan, door Defensie gehoord wordt. Defensie weet wat er is gebeurd en wat de mogelijke gevolgen kunnen zijn.
15.2.3 Thema 3: Betekenisgeving en omgaan met ervaringen
Contact met mede-thuisfrontleden
Deelnemers hebben tijdens de missie contact gehad met lotgenoten. Dit was belangrijk voor erkenning en herkenning. Eén deelnemer heeft nu nog contact met lotgenoten. Van hen krijgt zij begrip.
Begeleiding naar burgermaatschappij
De veteranen van alle deelnemers hebben destijds geen begeleiding gehad om terug de burgermaatschappij in te keren. Voor nu is het te laat, maar de deelnemers benadrukken dat
Opbouwen verdere leven
Een deelnemer vertelt dat het ook als thuisfront moeilijk is om de Dutchbat III-missie los te laten, omdat het iedere keer weer in de media wordt belicht. Bovendien heeft het door de negatieve berichtgeving in de media lang geduurd voordat er begrip vanuit de omgeving kwam.
Het opbouwen van een sociaal leven is voor sommige deelnemers eveneens lastig met een veteraan die gevoelig is voor prikkels. Ook het opbouwen van een stabiel financieel leven is voor een aantal deelnemers niet makkelijk geweest.
Ondersteuning vanuit Defensie
Ondersteuning van Defensie is er volgens de deelnemers niet tot nauwelijks geweest.
Deelnemers hebben de vraag gemist hoe het met het thuisfront gaat. Deze vraag is nooit gesteld. Ze hebben alles zelf moeten uitvogelen. Een aantal deelnemers benadrukt dat ze rust in huis willen; ze willen ontlast worden. Voor de een betekent dit niet langer gezeur vanuit het UWV. De ander benadrukt dat zolang veteranen nog op hun tenen lopen, zij als thuisfront dat ook doen.
15.2.4 Thema 4: Overig
Terugreis
Een aantal deelnemers is samen met hun partner terug geweest naar het uitzendgebied. Het was een emotionele reis, maar deed hen beiden goed; het gaf rust. Het thuisfront heeft met eigen ogen gezien waar de veteraan destijds is geweest en zo een beter begrip van wat hij destijds heeft meegemaakt.