3 Onderzoek
3.1 Algemeen luik
Voor deze masterproef werden twee identieke enquêtes afgenomen. Deze eerste enquête had betrekking op een eerste belangrijke groep van dit onderzoek, namelijk de masterstudenten (Ma). De tweede enquête had betrekking op de studenten uit de 3de bachelor (Ba3) Handelswetenschappen.
De twee enquêtes werden bewust op twee verschillende momenten afgenomen. Allereerst werden de masterstudenten zo snel mogelijk bevraagd. Dit was niet altijd eenvoudig omwille van praktische en strategische redenen. Onder het algemeen luik ‘Enquête 1’ wordt hier dieper op ingegaan.
De tweede enquête (Ba3-studenten) werd midden in de coronacrisis afgenomen. Hier was het initieel de intentie om de enquête zo laat mogelijk af te nemen zodat het studieprogramma van de Ba3-studenten zoveel mogelijk kon worden afgerond.
3.1.1
Enquête 1
Een eerste moeilijkheid trad op bij de eerste groep respondenten. De masterstudenten namen naast de stage en masterproef slechts 1 theoretisch vak op in het tweede semester, waardoor ze zeer weinig fysiek aanwezig waren op de universiteit. Bovendien konden de Ma-studenten in twee groepen opgedeeld worden. Zo waren er studenten die de reguliere bacheloropleiding Handelswetenschappen volgden en waren er studenten die het schakelprogramma HW volgden.
Bij deze reeks van enquêtes waren enkel de studenten die de reguliere bacheloropleiding volgden, onze doelgroep. Deze studenten startten hun opleiding HW vóór de integratie van het actieplan waar duurzame ontwikkeling centraler kwam te staan. Daar er niet specifiek een plan omtrent DO voor schakelstudenten opgesteld was, werden deze niet opgenomen in de analyses.
De eerste enquête werd net voor de les strategisch management op dinsdag 25 februari 2020 op papier afgenomen. Daarnaast werd er diezelfde avond op het online leerplatform Ufora, in de map strategisch management een mededeling geplaats met een oproep tot invullen van de enquête. Ook werden er meerdere berichten in de Facebookgroepen van de verschillende masterstudenten geplaatst.
Om de responsgraad te verhogen en de studenten wat aan te moedigen, kon men kans maken op een Kinepolis filmdoosje met daarin een filmticket en een food- en drinkvoucher. Dit werd een week later verloot en overhandigd aan de winnaar. Studenten die de enquête op papier invulden maakten evenveel kans als studenten die de enquête online invulden. Hiervoor werd gebruik gemaakt van het programma Qualtrics.
Omdat alle masterstudenten aangesproken werden, vulden niet enkel studenten die de reguliere bacheloropleiding HW volgden de enquête in, maar ook studenten die het schakelprogramma volgden. Zoals reeds aangegeven werden deze studenten niet opgenomen in verdere analyses.
Tijdens de les strategisch management werden 49 enquêtes ingevuld. Daarnaast hadden studenten die niet aanwezig waren tijdens de les, iets meer dan 1 week tijd om de enquête online in te vullen. Zo werden op dinsdagavond 3 maart 2020, 83 ingevulde online-enquêtes geteld. Samen werden er in het totaal 106 correct ingevulde enquêtes geregistreerd.
Van de 106 respondenten werden 65 vrouwelijke en 41 mannelijke studenten geteld. Hieruit filterden we enkel de studenten die de reguliere bacheloropleiding HW volgden, waardoor we uiteindelijk 66 studenten telden, waarvan 43 vrouwen en 23 mannen. Dit wil zeggen dat de vrouwen ⅔ van de steekproef en respectievelijk de mannen ⅓ van de steekproef omvatten.
Zoals hierboven aangehaald, werden de Ma-studenten die de reguliere bacheloropleiding volgden gescheiden van de Ma-studenten die het schakelprogramma volgden. Daarnaast was het belangrijk dat diezelfde studenten hoofdzakelijk de masteropleiding doorliepen zonder te veel in het 3de jaar van de
bacheloropleiding te zitten. Daarom werden Ma-studenten die minder dan 30 studiepunten in hun huidige masteropleiding opnamen, alsook uitgesloten.
De grote meerderheid (48) van de masterstudenten nam 60 studiepunten (SP) op. 18 studenten namen een verschillend aantal studiepunten op, waarvan 3 (mannelijke) studenten respectievelijk 6, 12 en 21 studiepunten opnamen. Aangezien dit minder dan 30 SP betrof, werden deze niet opgenomen in de analyses. Dit zorgde ervoor dat er uiteindelijk 63 Ma-studenten overbleven. Tabel 1 toont de definitieve onderverdeling tussen vrouwelijke en mannelijke studenten.
N %
Vrouwen 43 68,3
Mannen 20 31,7
Totaal 63 100
Tabel 1 : Onderverdeling Ma-studenten volgens geslacht (N = 63)
79,4 % van de 63 respondenten begon de opleiding Handelswetenschappen in academiejaar 2016-2017. Dit is logisch daar de reguliere bacheloropleiding HW drie academiejaren telt en de bevraagde studenten nu hun masterjaar doorlopen. 17,5 % van studenten begon een jaar eerder, namelijk in academiejaar 2015-2016. Slechts 2 studenten begonnen de opleiding HW 5 jaar geleden.
N %
AJ 2014-2015 2 3,2
AJ 2015-2016 11 17,5
AJ 2016-2017 50 79,4
Totaal 63 100
In de masteropleiding Handelswetenschappen die aan Universiteit Gent wordt gedoceerd, zijn er 5 afstudeerrichtingen, opgenomen in tabel 6. Hieruit konden we opmaken dat studenten uit de afstudeerrichting Fiscaliteit, de enquête het meest – 17 keer – invulden. Het laagste aantal enquêtes (8) werd ingevuld door de masterstudenten die management en informatica als afstudeerrichting kozen.
N % Commercieel beleid 14 22,2 Finance en risicomanagement 11 17,5 Fiscaliteit 17 27,0 Management en informatica 8 12,7 Personeels- en organisatiemanagement 13 20,6 Totaal 63 100
Tabel 3 : Onderverdeling Ma-studenten volgens afstudeerrichting (N = 63)
3.1.2
Enquête 2
De tweede enquête had respectievelijk betrekking op de tweede doelgroep van deze masterproef.Deze groep staat namelijk in verband met studenten uit de 3de bachelor (Ba3) Handelswetenschappen. De
enquêtes werden afgenomen tussen 30 maart 2020 en 20 april 2020. Deze periode bevond zich midden in de coronacrisis waar elke burger in België en bijna over de hele wereld werd aangeraden binnen te blijven en waar niet-essentiële verplaatsingen ten strengste verboden waren. Omwille hiervan was er geen mogelijkheid om de enquêtes op papier af te nemen en werden deze daarom enkel online afgenomen.
De Ba3-studenten werden daarom op de hoogte gebracht via een mededeling in de hooropnames van mevrouw Saskia Crucke in de les Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Alsook werd elke dag in de Facebookgroep “derde bachelor Handelswetenschappen 2019-2020” een mededeling geplaatst. Na vijf dagen werden slechts 25 ingevulde enquêtes geteld. Om die reden werd een andere poging ondernomen om meer studenten te bereiken. Zo werd naar zoveel mogelijk studenten uit voornoemde Facebookgroep een persoonlijk bericht gestuurd met de vraag om de enquête in te vullen.
De tweede enquête was identiek aan de eerste enquête op enkele details na. Er werden twee vragen geschrapt en twee vragen toegevoegd. De geschrapte vragen waren specifiek van toepassing op de masterstudenten. Zo werd hierboven bevraagd of desbetreffende masterstudenten voorheen de reguliere bacheloropleiding of het schakelprogramma HW volgden. Evenzeer werd gevraagd naar hun huidige afstudeerrichting. Deze vragen waren niet van toepassing bij Ba3-studenten.
Allereerst werden alle woorden die betrekking hadden op het schakelprogramma geschrapt. De eerste nieuwe vraag die werd toegevoegd, peilde naar welke bachelor de studenten het meest doorliepen. Hier hadden studenten de keuze tussen 1ste, 2de of 3de bachelor. Daarnaast werd op het einde van de enquête een tweede additionele vraag gesteld. Deze luidde als volgt: “Heeft de coronacrisis enige impact
op de antwoorden die u gaf?” Hierop antwoordden 46 van de 67 (68,7 %) studenten “Nee, Helemaal niet”. 12 studenten (17,9 %) antwoordden “Ja, een beetje” en niemand gaf aan een grote impact te hebben ondervonden. Respectievelijk 4 en 5 studenten gaven aan geen mening te hebben of het niet te weten. Op maandag 20 april 2020 werden uiteindelijk 104 enquêtes geregistreerd. Daarnaast werden 63 enquêtes vroegtijdig afgebroken en om die reden niet opgenomen in de analyses. Van de 104 correct ingevulde enquêtes werd één enquête ingevuld door een student uit de 1ste bachelor, 17 enquêtes door
studenten uit de 2de bachelor en 86 enquêtes door studenten uit de 3de bachelor. Enkel de gegevens van
die laatste worden gebruikt in verdere analyses.
In 2017-2018 werd het in de literatuur aangehaalde actieplan (cf. sectie 2.1.3) geïmplementeerd. Dit plan kwam er met het oog op bewustmaking, overleg en vorming rond duurzame ontwikkeling (Bleys, et al., 2017). De integratie van het actieplan gebeurde in fases. Zo startte men in de 1ste bachelor in het
academiejaar 2017-2018, in de 2de bachelor in het academiejaar 2018-2019 en in de 3de bachelor in
academiejaar 2019-2020. Dit wou zeggen dat de huidige Ba3-studenten die het modeltraject volgden, de implementatie volop meemaakten. Om die reden werden enkel de studenten die instroomden vanaf AJ 2017-2018 in de analyses opgenomen. Volgens tabel 4 startten drie studenten in AJ 2018-2019. Dit is quasi onmogelijk daar studenten geen Ba3-vakken kunnen opnemen wanneer men slechts anderhalf jaar geleden begon met de opleiding. We gaan ervan uit dat deze studenten een telfout maakten en nemen deze drie studenten aldus op in de analyses.
N % AJ 2014-2015 2 2,3 AJ 2015-2016 4 4,7 AJ 2016-2017 13 15,1 AJ 2017-2018 64 74,4 AJ 2018-2019 3 3,5 Totaal 86 100
Tabel 5 : Onderverdeling Ba3 -studenten volge ns gesla cht (N = 67)
Tabel 4: Onderverdeling Ba3-studenten volgens AJ (N = 86)
Naast de hierboven beschreven algemene info rond geslacht, start van de opleiding HW, huidige afstudeerrichting, etc. … kan de enquête verder opgedeeld worden in twee andere luiken. Het wellicht belangrijkste luik in deze masterproef gaat om opleidingsgerelateerde vragen. Met deze vragen willen we uiteindelijk de opleiding HW kunnen evalueren inzake duurzaamheidseducatie. Het laatste luik gaat om persoonsgerelateerde vragen waar we vooral het gedrag van de studenten rond milieuvriendelijk handelen onderzoeken. We linken dit ook aan het politieke centrum waarin studenten zich bevinden. Environmental self-identity komt in deze topic eveneens aan bod.
Tabel 4 : Onderverdeling Ba3 -studenten volge ns AJ (N = 67 )
Tabel 5 : Onderverdeling Ba3-studenten volgens geslacht (N = 67)
N %
Vrouwen 44 65,7
Mannen 23 34,3