Door Nick de Wild Foto’s Nick de Wild en Ine Klösters
De PGO methode kent een aantal uitgangspunten:
• Empirisch perspectief
• Bouwen op positieve ervaringen
• Veilig pedagogisch lesklimaat
• Thematische aanpak
• Aandacht voor plezier
31
Maart 2014
in. Hoe werkt dat dan? En hoe ga je daar als volleybaltrainer-coach in de praktijk met je pubergroep mee om?
De indeling van onze hersenen Laten we eerst eens kijken naar hoe onze hersenen globaal zijn opgebouwd en functi-oneren. Onderstaand model geeft een visie weer. Dit model, het fylogenetische model, gaat er van uit, dat onze hersenen bestaan uit drie delen, te weten:
Archi: het oudste deel, ook wel reptielen brein genoemd;
Paleo: het emotionele brein;
Neo: het jongste deel, ook wel neo cortex genoemd .
Zie figuur 1.
Archi-niveau
Het archi-deel van de hersenen, ook wel reptielenbrein genoemd, controleert vele basale functies zoals onder andere ademha-ling, hartslagfrequentie, en primaire gedragsneigingen als vechten en vluchten.
Het archi-niveau controleert ook instincten als gevoel voor territorium. Dit is de reden waarom we ons ongemakkelijk of zelfs bedreigd kunnen voelen op het moment dat iemand te dichtbij komt. Het verklaart ook dat boosheid soms lastig te controleren is, omdat het vaak het resultaat is van of je bedreigd voelen of het gevoel hebben dat iemand je iets afneemt wat van jou is. In dat laatste geval moeten we niet alleen denken aan materiële zaken. Je kunt ook iemands eer afpakken.
Paleo-niveau
Het paleo-deel van de hersenen is het cen-trale deel van de hersenen. Het wordt ook
wel het ‘limbische systeem’ of ‘emotionele brein’ genoemd. De mens heeft dit deel van de hersenen gemeen met alle zoogdieren.
De kerndelen van het limbische systeem zijn de hypothalamus en de amygdala. Het lim-bische systeem is onze emotionele ‘control-ler’. Het helpt ook ons natuurlijk evenwicht (homeostase) in stand te houden. Het con-troleert onze hormonen, dorst, honger, sek-sualiteit, onze pleziercentra, stofwisseling, immuunsysteem, en een belangrijk deel van ons langere-termijn geheugen.
Neo-niveau
Het jongste deel, Neo genaamd, is werkelijk uniek. Het is de zetel van onze intelligentie;
dat deel van de hersenen dat ons mens maakt en als soort uniek. De neocortex con-troleert, stuurt en bewerkt het horen, het zien, het creëren, het denken, het spreken, eigenlijk alle hogere vormen van intelligen-tie. Hier worden beslissingen genomen en organiseren we onze wereld. Ervaringen worden opgeslagen en spraak wordt
Figuur 1. Het fylogenetische model
>>
VOORBEELD VAN PLEZIERIGE OEFENING Elkaar omduwen totdat iemand zijn voet verplaatst.
Volley Techno 1
32
gevormd in verstaanbare taal. We zien mooie dingen en waarderen ze. Dit brein heeft alle capaciteiten die we ooit nodig hebben om te leren en te onthouden wat we willen.
Plezier is een belangrijk onderwijsmiddel Om optimaal te kunnen leren, moeten her-senen in een positief emotionele staat zijn.
Op het moment dat hersenen ‘plezier heb-ben’, worden zogenaamde ‘plezierhormo-nen’ aangemaakt. Deze plezierhormonen stimuleren op hun beurt de aanmaak van de neurotransmitter ‘acethylcholine’. Een neurotransmitter is verantwoordelijk voor de verbindingen tussen hersen - en zenuw-cellen. Kortom, hersenen die plezier hebben, functioneren inderdaad beter. Plezier moet dus een centrale rol spelen in de training!
Voorwaarden voor plezier
Hoe creëer je nu plezier in je training? En in het verlengde daarvan, hoe creëer je een veilig en positief leerklimaat? Ten eerste zien we een relatie tussen plezier en succes-ervaring. Ten tweede bestaat er een relatie tussen plezier en het ervaren van sociale steun.
Push up tikken
VOORBEELD VAN PLEZIERIGE OEFENING Succeservaring
Onder succeservaring wordt verstaan het behalen van een gesteld doel. Voor de ene speler is dit doel het onder de knie krijgen van een bepaalde techniek, terwijl een ander Olympisch kampioen wil worden. Aan het ervaren van succes is een voorwaarde op zich verbonden, namelijk de mate van zelfwaargenomen competentie. Dit wil zeg-gen, dat het behalen van een succes wordt toegeschreven aan de daadwerkelijk erva-ren capaciteiten van de persoon in kwestie.
Praktische tip
Als trainer moet je er voor zorgen dat spe-lers succes kunnen ervaren en dat er moge-lijkheid is voor het opbouwen van sociale contacten binnen de club. Een speler ervaart pas echt succes op het moment dat hij het behaalde succes ook toe kan schrijven aan eigen handelen. Zorg er dus voor dat er haalbare, doch uitdagende doelen worden gesteld. Zorg er tevens voor dat de speler ervaart dat hij het zelf heeft gedaan.
Sociale steun
Sociale steun is de invloed die een persoon
A a n h e t e r va re n va n s u c c e s i s e e n
vo o r wa a rd e o p z i c h ve r b o n d e n , n a m e l i j k d e m at e
va n
ze l f wa a rg e n o m e n
co m p e t e nt i e .
33
Maart 2014
>>
VOORBEELD VAN PLEZIERIGE OEFENING Push up tikken
INE KLÖSTERS – VT3 TRAINER-COACH
Binnen de sportbranche een verander-manager met een focus op de maat-schappelijke (meer)waarde van sport; Er is zoveel meer te winnen met sport.
Sport kan jeugd vormen ook bui-ten de sport, kan meehelpen aan een mooiere toekomst van ieder-een binnen onze maatschappij.
Daar moet meer focus liggen, daar ligt mijn focus, dat is mijn aandeel aan de maatschappij!
Commercieel verandermanager binnen het bedrijfsleven, over-heid (sociaal domein) en ICT.
CMV coördinator bij Volleyburg – Amsterdam. Lifestyle: Enjoy life, chase dreams!
Sinds enkele jaren heeft de Nevobo de VT2 en VT3 opleidin-gen uitbesteed aan onderne-mers. Ine Klösters is zo’n onder-nemer en verzorgt deze
opleidingen in regio West. Tevens verzorgt Ine de meeste trajecten binnen het programma ‘Samen naar een veilig sportklimaat’
(VSK). Te denken valt aan Sportief coachen, Coach de Coach, Autisme in reguliere sportgroe-pen maar natuurlijk ook de in dit artikel beschreven themagericht trainen en coachen trajecten. De VT2 en VT3 opleidingen van Ine zijn hierdoor verrijkt met het VSK-gedachtengoed. Ook in 2015 is het voorlopig nog mogelijk deze cursus gratis te volgen.
Ine heeft zelf een volleybaltrai-ners achtergrond van CMV tot assistent-coach 1e divisie.
Meer info: www.volleybal-west.nl - www.passonchanges.nl.
Knijpers jagen. Iedere speler één wasknijper vast onder de buitenkant kniebeschermer, wie steelt de meeste knijpers in een kleine ruimte?
Je traint laag bewegen op een leuke wijze.
ondervindt vanuit zijn sociale omgeving. Deze steun heeft als doel de persoon te helpen bij bijvoorbeeld het maken van keuzes om zijn gedrag te veranderen. Sociale steun kan variëren van diepgaande gesprekken tot een kort praatje na de training of oogcontact tijdens de trai-ning. De invloed hiervan kan enorm zijn. Het ontbreken er van dus ook. Sociale steun is een onmisbare schakel voor een optimale gezondheid in de breedste zin van het woord.
Praktische tip
Maak tijd voor een praatje met je spelers. Creëer ook mogelijkheden voor spelers om met elkaar te praten.
Ook een kort praatje tijdens de training moet kunnen.
Soms levert een trainingsmoment een uitstekende mogelijkheid op om iets ter sprake te brengen. Maar ook even oogcontact, een bevestigend knikje, een echt schouderklopje, een lach. Het heeft echt een enorme positieve invloed.
Voorbeelden die in de praktijk goed werken:
• Laat spelers zelf eens de warming-up bedenken. Dat kan met tweetallen. Geef ze een week de tijd om dit voor te bereiden. Laat ze de warming-up geheel zelf-standig uitvoeren.
• Muziek tijdens de warming-up werkt stimulerend en verhoogt de sfeer. Spelers eigen muziek mee laten
VOORBEELD VAN PLEZIERIGE OEFENING
Volley Techno 1
34
Clinic | Workshop TeambuildingD
e Vleeschouwer, toevallig een ex-vol-leybalster bij voormalig ereklasser Schelle, liet de zaal raden naar een interessant drieletterwoord dat in het woord communicatie zit.Het ging om het woord UNI. Er staat UNI en niet INU. Met andere woorden U en Ik en niet Ik en U. Dat betekent dat Ik mij eerst aan U zal moeten aanpassen als ik succesvol met U wil communiceren. Houd ik rekening met wat U denkt of voelt? Als ik dat niet doe, is de kans groot dat mijn boodschap die ik wil overbrengen niet aankomt of niet begre-pen wordt. En volgens De Vleeschouwer geldt dit even goed voor kinderen met wie wij communiceren, dus ook voor de commu-nicatie tussen de coach en zijn jonge sporters.
Het tafereel tijdens een volleybaltime-out waarbij een speler/speelster aan het drinken is, een andere zijn veters aan het strikken is en twee andere tegen elkaar aan het praten zijn, terwijl de coach een mono-loog staat af te steken, is u wellicht niet vreemd. Als wij op het internet willen sur-fen, dan moet er eerst verbinding zijn. Dat vinden wij logisch. Waarom vergeten wij dan zo vaak om eerst verbinding te maken met de andere als wij met hem of haar wil-len communiceren? Kijk de andere aan als je met hem of haar spreekt en check of er ver-binding is.
Een ander voorbeeld van beeldtaal dat De Vleeschouwer gaf, was het venster met Error dat verschijnt op je computerscherm als je een verkeerd commando ingeeft. Soms gaan wij dan nog eens opnieuw hetzelfde commando ingeven. Wij denken immers dat het de computer is die een fout heeft gemaakt en niet wij zelf. Uiteraard krijgen
wij dan opnieuw Error te zien. Ook op de gezichten van mensen, de meest complexe computers van deze wereld, verschijnt wel eens een Error. Maar wat doen veel mensen als de andere hen niet begrijpt? Zij steken de schuld op de andere. “Jij hebt mij verkeerd begrepen.
Ik heb het nochtans duidelijk uitgelegd. Ik begrijp niet dat jij het niet begrijpt!”. In plaats van bij zichzelf na te gaan hoe zij hun boodschap op een andere manier had-den kunnen geven.
Wees ook concreet als je communiceert. Hier gaf De Vleeschouwer een voorbeeld uit haar ervaring als vol-leybalspeelster, en zij had er wellicht nog vele andere kunnen geven. In een time-out zei haar coach “Die dek-king moet beter”. Wat betekent dat, coach? Is mijn