5. Conclusie & discussie
5.4 Aanbevelingen voor vervolgonderzoek
Het zou interessant zijn dit onderzoek op grotere schaal te herhalen, om zo te achterhalen of en in hoeverre de bevindingen kunnen worden gegeneraliseerd. Dit zou via een enquête kunnen.
Een aantal onderwerpen zouden extra kunnen worden onderzocht: Wat verstaan bedrijfsartsen onder betekenisvol werk?
Wat verstaan bedrijfsartsen onder zelfrealisatie/zelfontplooiing, en wat betekent dit voor hun opvattingen over en verwachtingen van (begeleiding van patiënten in) werk?
Op welke wijze komen de zinbehoeften aan de orde in de begeleiding van patiënten door bedrijfsartsen?
Welke opvatting van zingeving spreekt bedrijfsartsen (het meest) aan?
Hoe kan scholing in zingevingscompetenties aan bedrijfsartsen in de praktijk gestalte krijgen?
Overige onderwerpen die interessant zijn voor vervolgonderzoek:
Wat betekent het voor patiënten als de bedrijfsarts aandacht heeft voor zingeving (in werk)? [onderzoek onder patiënten]
Wat zijn de mogelijkheden voor begeleiding van patiënten (en werkgevers) bij zingevingsvragen door (humanistisch) geestelijk verzorgers/humanistici in de context van arbeidsgerelateerde zorg?
Hoe verhoudt zelfexpressie/zelfrealisatie zich tot de zeven zinbehoeften?
Hoe verhoudt het concept zingeving zich tot de concepten kwaliteit van leven en gezondheid (in de opvatting positieve gezondheid)?60
5.5 Tot slot
Dit onderzoek had als doel bij te dragen aan kennis over (aandacht voor) zingeving in de context van de arbeidsgerelateerde zorg, door het leveren van inzichten in wat (aandacht voor) zingeving in de begeleiding van patiënten door bedrijfsartsen betekent. Ondanks dat de
resultaten niet representatief zijn voor de volledige bedrijfsartsenpopulatie, toont dit onderzoek wel de relevantie van aandacht voor zingeving in de bedrijfsartsenpraktijk aan. Ingrijpende gebeurtenissen, ernstige en/of chronische ziekte, overbelasting en (als gevolg daarvan) uitval van werk zet mensen vaak aan tot een (her)oriëntatie op hun (werk)leven, tot zingeving. Hierbij zijn levensvragen aan de orde. We zagen dat aandacht voor zingeving past binnen de holistische kijk op gezondheid die de NVAB en de respondenten bepleiten. Voor het bepalen van de juiste zorg en begeleiding is het belangrijk om te weten wat voor mensen van betekenis is, wat hun leven zin geeft, maar ook waar eventueel de zinbeleving stagneert. De gerichtheid op duurzame inzetbaarheid veronderstelt dat bedrijfsartsen aandacht hebben voor zingeving in/van het (werk)leven van patiënten. Dat betekent dat zij (tot op zekere hoogte) moeten kunnen omgaan met en begeleiding bieden bij zingevingsvragen. Hiervoor dienen zij te beschikken over zingevingscompetenties. Een deel van de respondenten lijkt zich (deels) bewust van de benodigde specifieke competenties, anderen minder of niet. Om
existentiële vragen te kunnen herkennen en duiden is een specifiek denkraam nodig; dit strekt verder dan kennis van de medische, psychische en sociale dimensie. Dit onderzoek biedt inzicht in de betekenis van zingeving in de bedrijfsartsenpraktijk en handvatten om de kennis van de zingevingsdimensie binnen de beroepsgroep te vergroten.
60 Zie § 2.4 Tot slot
Literatuur
Abma, F.I., Brouwer, S., de, Vries, H.J., Arends, I., Robroek, S.J.W., Cuijpers, …, & Klink, J.J.L. van der (2016). The capability set for work: development and validation of a new questionnaire. Scandinavian Journal of Work, Environment & Health, 42(1), 34- 42. doi: 10.5271/sjweh.3532
Albrecht, G.L., & Devlieger, P.J. (1999). The disability paradox: high quality of life against all odds. Social science & medicine, 48(14), 977-988.
Alma, H., & Smaling, A. (Eds.) (2010). Waarvoor je leeft. Studies naar humanistische
bronnen van zin. Amsterdam: SWP, Humanistics University Press.
Anbeek, C. (2016). Levensbeschouwelijke dialogen over kwetsbaar leven. Nieuwe
existentiële, spirituele en ethische taal voor zin. In Zock, H., Pieper, J., Krikilion, W., & KSGV (Eds.) , Zin buiten beeld?: Zorg voor zinzoekers vandaag (pp. 54-77). Tilburg: KSGV.
Anbeek, C. (2013). Aan de heidenen overgeleverd. Hoe theologie de 21ste eeuw kan
overleven. Utrecht: Ten Have.
Anbeek, C., Schuurmans, J., & Palmboom, G. (2013). Bestaansconsulenten binnen eerstelijns behandelteams: een verborgen vraag en mogelijkheden voor een nieuw aanbod. In Erp, S. van, & Goris, H., De theologie gevierendeeld: Vier spanningsvelden voor de
theologiebeoefening in Nederland (pp. 137-159). Nijmegen: Valkhof Pers.
Arendt, H. (1994). Vita activa: De mens: bestaan en bestemming. Amsterdam: Boom. Baart, A.J. (2001). Een theorie van de presentie. Utrecht: Lemma.
Baart, I.L.M.A. (2002). Ziekte en zingeving: Een onderzoek naar chronische ziekte en
subjectiviteit. Assen: Van Gorcum.
Bailey, C., Madden, A., Alfes, K., Shantz, A., & Soane, E. (2016). The mismanaged soul: Existential labor and the erosion of meaningful work. Human Resource Management
Review, 27, 416–430. doi: 10.1016/j.hrmr.2016.11.001
Bailey, C., Yeoman, R., Madden, A., Thompson, M., & Kerridge, G. (2018). A Review of the Empirical Literature on Meaningful Work: Progress and Research Agenda. Human
Resource Development Review, 18(1), 83-113. doi: 10.1177/1534484318804653
Bakker, A.B. (2011). An Evidence-Based Model of Work Engagement. Current Directions in
Psychological Science, 20(4), 265–269. doi: 10.1177/0963721411414534
Bakker, A.B., & Albrecht, S. (2018). "Work engagement: current trends". Career
Development International, 23(1), 4-11. doi: 10.1108/CDI-11-2017-0207
Bakker, A.B., & Demerouti, E. (2016). Job Demands–Resources Theory: Taking Stock and Looking Forward. Journal of Occupational Health Psychology, 22(3), 273-285. doi: 10.1037/ocp0000056
Barling, J., Kelloway, E.K., & Frone, M. (2005). Handbook of work stress. Thousand Oaks: Sage.
Baumeister, R.F. (1991). Meanings of life. New York: Guilford Press.
Baumeister, R.F., & Vohs, K.D. (2002). The pursuit of meaningfulness in life. In Snyder, C.R., & Lopez, S.J. (Eds.), Handbook of positive psychology (pp. 608-618). New York: Oxford University Press.
Baumeister, R. F., Vohs, K. D., Aaker, J. L., & Garbinsky, E. N. (2013). Some key differences between a happy life and a meaningful life. The Journal of Positive
Psychology, 8(6), 505-516.
Bellavia, G., & Frone, M.R. (2005). Work-family conflict. In Barling, J., Kelloway, E.K., & Frone, M. (Eds.), Handbook of work stress (pp. 113-148). Thousand Oaks: Sage. Blitz, I.C., & Mooren, J.H.M. (2008). Chronische ziekte en zingeving. Een onderzoek onder
jongeren met de ziekte van Crohn. Tijdschrift Geestelijke Verzorging, 16(69), 30-37. Boeije, H.R.B. (2014). Analyseren in kwalitatief onderzoek: Denken en doen. Den Haag:
Boom Lemma.
Borg, M. B. ter (2000). Waarom geestelijke verzorging? Zingeving en geestelijke verzorging
in de moderne maatschappij. Nijmegen: KSGV.
Bosch, R. van den, Taris, T.W., Schaufeli, W.B., Peeters, M.C.W., & Reijseger, G. (2018). Authenticity at Work: A Matter of Fit? The Journal of Psychology, 153(2), 247-266. doi: 10.1080/00223980.2018.1516185
Both-Nwabuwe, J.M.C., Dijkstra, M.T.M., & Beersma, B. (2017). Sweeping the floor or putting a man on the moon: How to define and measure meaningful work. Frontiers in
psychology, 8(1658), 1-14. doi: 10.3389/fpsyg.2017.01658
Cartwright, S., & Holmes, N. (2006). The meaning of work: the challenge of regaining employee engagement and reducing cynicism. Human Resource Management Review, 16, 199-208. doi: 10.1016/j.hrmr.2006.03.012
Chen, S. (2018). Authenticity in context: Being true to working selves. Review of General
Psychology. Advance online publication. doi: 10.1037/gpr0000160
Claasen, W., van Bergen, M., Goyaarts, L., Bosma, H. (2008). Werken aan zin in werk. Denk-
en werkboek voor begeleiding van professionals. Amsterdam: SWP.
Davis, C.G., Nolen-Hoeksema, S., & Larson, J. (1998). Making sense of loss and benefiting from the experience: Two construals of meaning. Journal of Personality and Social
Psychology, 75, 561–574.
Deci, E.L., & Ryan, R.M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human
behavior. New York: Plenum.
Deci, E.L., & Ryan, R.M. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78. Derks, D., Bakker, A., Bruinvels, D., Tweehuysen, H., Dogger, J., Eekelen, …, & Spek, K.
van der (2013). Multidisciplinaire Richtlijn Werk-Privé Balans. Utrecht: NVAB, BA&O, NVvA, NVVK.
Derkx, P. (2011). Levensbeschouwing als zingevingskader. In Derkx, P., Humanisme, zinvol
leven en nooit meer 'ouder worden': Een levensbeschouwelijke visie op ingrijpende biomedisch-technologische levensverlenging (pp. 115-136). Brussel: ASP,
VUBPRESS.
Desart, S., Schaufeli, W.B., & De Witte, H. (2017). Op zoek naar een nieuwe definitie van burn-out. OVER.WERK Tijdschrift van het Steunpunt Werk, 1.
https://kuleuvenblogt.be/2017/02/20/ op-zoek-naar-een-nieuwe-definitie-van-burn-out. De Vos, V.J. (2011). Psychologisering in tijden van globalisering: Een kritische analyse van
psychologie en psychologisering. Leuven: Acco.
Dierendonck, D. van, Garssen, B., & Visser, A. (2005). Rediscovering Meaning and Purpose at Work: The Transpersonal Psychology Background of a Burnout Prevention
Programme. In Antoniou, A.-S.G., & Cooper, C.L. (Eds.), Research Companion to
Organizational Health Psychology (pp. 623-632). Cheltenham, UK: Edward Elgar
Publishing. doi: 10.4337/9781845423308.00050
Dik, B.J., Byrne, Z S., & Steger, M.F. (2015). Purpose and Meaning in the Workplace. Washington: American Psychological Association.
Donaldson, S.I., Dollwet, M., & Rao, M.A. (2015). Happiness, excellence, and optimal
human functioning revisited: Examining the peer-reviewed literature linked to positive psychology. The Journal of Positive Psychology, 10(3), 185-195. doi:
10.1080/17439760.2014.943801
Donk, W.B.H.J. van de (2006). Geloven in het publieke domein. Verkenningen van een
dubbele transformatie. Amsterdam: Amsterdam University Press.
Doorman, M. (2012). Rousseau en Ik. Amsterdam: Uitgeverij Bert Bakker.
Duyndam, J., & Frank, J. (red.), Wegwijs in levensvragen. Over humanistisch geestelijke
verzorging. Delft: Eburon.
Edwards, J. (1991). Person-Job fit: A conceptual integration, literature review and methodological critique. In Cooper, C.L., & Robinson, I.T. (Eds.), International
review of industrial and organizational psychology, 6, 283-357.
Edwards, J. (2007). The relationship between Person-Environment Fit and outcomes: An integrative theoretical framework. In Ostroff, C., & Judge, T.A. (Eds.), Perspectives
on organizational fit (pp. 209-258). San Francisco, Jossey-Bass.
Evers, J. (2007). Kwalitatief interviewen, kunst én kunde. Den Haag: Lemma.
Folkman, S. (2008). The case for positive emotions in the stress process. Anxiety Stress
Coping, 21, 3-14. doi: 10.1080/10615800701740457
Francis, M.E., & Pennebaker, J.W. (1992). Putting stress into words: The impact of writing on physiological, absentee, and self-reported emotional well-being measures. American
Journal of Health Promotion, 6, 280–287.
Frankl, V.E., & Bartels, T. (1959). Medische zielzorg: Inleiding tot logotherapie en
existentieanalyse. Utrecht: Bijleveld.
Galan, C. de, Gils, M.R. van, & Strien, P.J. van (1980). Humanisering van de arbeid. Assen: Van Gorcum.
Ganzevoort, R.R. (2001). Chronische aandoeningen en zingeving. Tijdschrift voor
Ziekenverzorging, 18(111), 686-689.
Gelauff, M., & Manschot, H. (1998). Zingeving als funderende dimensie van zorg. Voorstel voor een perspectiefwisseling op de zorgrelatie (pp. 189-204). In Verkerk, M., Denken
over zorg. Concepten en praktijken. Utrecht: Elsevier/De Tijdstroom.
Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity: Self and society in the late modern age. Cambridge: Polity Press.
Heck, G.L. van (2008). Verwarring rondom Kwaliteit van Leven: beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald. Psychologie en Gezondheid, 36, 72-78.
Helgeson, V.S., Reynolds, K.A. & Tomich, P.L. (2006). A meta-analytic review of benefit finding and growth, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74, 797-816. Henderson, L.W., Knight, T., & Richardson, B. (2013). An exploration of well-being benefits
of hedonic and eudaimonic behaviour. Journal of Positive Psychology, 8(4), 322-336. Heuvel, M. van den, Demerouti, E., Schreurs, B.H.J., Bakker, A.B., & Schaufeli, W.B.
(2009). Does meaning-making help during organizational change? Development and validation of a new scale. Career Development International, 14, 508–533.
Hochstrassera, B., Brühlmann, T., Cattapanc, K., Hättenschwilerd, J., Holsboer-Trachslere, E., Kawohlf, W., …, & Keckk, M.E. (2016). Burnout-Behandlung Teil 2: Praktische Empfehlungen. Swiss Medical Forum - Schweizerisches Medizin-Forum, 16(26-27), 561–566.
Hoedeman, R., Roelen, C., & Rhenen, W. van (2012). Gezondere werknemers door
arbeidspsychologische aanpak. Met bevlogenheid het verzuim te lijf. Medisch Contact, 67(16), 984-987.
Huber, M. (2014). Towards a new, dynamic concept of Health. Its operationalisation and use
in public health and healthcare, and in evaluating health effects of food. (Proefschrift
Universiteit Maastricht, Maastricht). Enschede: Ipskamp Drukkers.
Huber, M., & Garssen, B. (2017). Relaties tussen zingeving, gezondheid en welbevinden.
Waardenwerk, 68, 41-46.
Huber, M., Knottnerus, A., Green, L., Horst, H. van der, Jadad, A., Kromhout, D., ..., & Smid, H. (2011). How should we define health? BMJ, 343. doi: 10.1136/bmj.d4163
Huber, M., Vliet, M. van, & Boers, I. (2016). Heroverweeg het begrip ‘gezondheid’.
Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 160(A7720).
Huber, M., Vliet, M. van, Giezenberg, Winkens, B., Heerkens, Y., Dagnelie, P.C., & Knottnerus, J.A. (2016). Towards a ‘patient centred’ operationalisation of the new
dynamic concept of health: a mixed methods study. BMJ Open, 6(e010091). doi: 10.1136/bmjopen-2015-010091
Jacobsen, B. (2007). Authenticity and Our Basic Existential Dilemmas. Foundational
Concepts of Existential Psychology and Therapy. Existential Analysis, 18(2), 288-296. Jahoda, M. (1958). Current Concepts of Positive Mental Health. New York: Basic Books. Jahoda, M. (1975). Die arbeitslosen von Marienthal. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag. Jahoda, M. (1982). Employment and unemployment: a socialpsychological analysis. London:
Cambridge University Press.
Jongman-Sereno, K.P., & Leary, M.R. (2018). The Enigma of Being Yourself: A Critical Examination of the Concept of Authenticity. Review of General Psychology. Advance online publication. doi: 10.1037/gpr0000157
Kahn, W.A. (1990). Psychological conditions of personal engagement and disengagement at work. Academy of Management Journal, 33(4), 692–724.
Kalmthout, M. van (2001). Psychotherapie: een hedendaags zingevingssysteem? In
Kalmthout, M. van, Festen, T., Roeck, B.-P. de, Dijn, H. de, Schreurs, A., & Maas, F.,
Spiritualiteit in psychotherapie? (pp. 12-28). Tilburg: KSGV.
Keirse, M. (2008). Helpen bij verlies en verdriet: Een gids voor het gezin en de hulpverlener. Tielt: Lannoo.
Klamer, A. (2010). De zin van werk. In Alma, H., & Smaling, A. (Eds.), Waarvoor je leeft.
Studies naar humanistische bronnen van zin (pp. 158-168). Amsterdam: SWP,
Humanistics University Press.
Klink, J.J.L., van der, Bültmann, U., Brouwer, S., Burdorf, A., Schaufeli, W.B., Zijlstra, F.R.H., & Wilt, G.J. ,van der (2011). Duurzame inzetbaarheid bij oudere werknemers, werk als waarde. Gedrag & Organisatie, 24(4), 342-356.
Klink, J.J.L., van der, Bültmann, U., Burdorf, A., Schaufeli, W.B., Zijlstra, F.R.H., Abma, F.I., …, & Wilt, G.J., van der (2016). Sustainable employability – definition,
conceptualization, and implications: A perspective based on the capability approach.
Scandinavian Journal of Work, Environment & Health, 42(1), 71-79. doi:
10.5271/sjweh.3531
Klink, J.J.L., van der, Burdorf, A., Schaufeli, W.B., Wilt, G.J., van der, Zijlstra, F.R.H., Brouwer, S., & Bültmann, U. (2010). Duurzaam inzetbaar: werk als waarde. Rapport in opdracht van ZonMw ten behoeve van het programma Participatie en Gezondheid. Krause, N. (2009). Meaning in life and mortality. Journal of Gerontology: Social Sciences,
64B(4), 517-527.
Krause, N. (2012). Meaning in life and healthy aging. In Wong, P.T.P. (Ed.), The human
quest for meaning: Theories, research, and applications (2nd ed., pp. 409-432). New
York: Taylor & Francis, Routledge.
Kruithof, J. (1968). De zingever. Een inleiding tot de studie van de mens als betekenend,
Laceulle, H., & Baars, J. (2014). Self-realization and cultural narratives about later life.
Journal of Aging Studies, 31, 34-44. doi: 10.1016/j.jaging.2014.08.005
Lair, D.J., Shenoy , S., McClellan, J.G., & McGuire, T. (2008). The politics of meaning/ful work: Navigating the tensions of narcissism and condescension while finding meaning in work. Management Communication Quarterly, 22(1), 172-180. doi:
10.1177/0893318908318263
Lans, J. van der (1992). Zingeving en levensbeschouwing: een psychologische
begripsverkenning. In Eijkman, F. (Eds.), Weer zin in leren: over levensbeschouwing
en educatie (pp. 7-20). Best: Damon.
Lans, J. van der (2006). Religie ervaren. Tilburg: KSGV.
Law, I., & Widdows, H. (2008). Conceptualising health: insights from the capability approach. Health Care Analysis, 16(4), 303-314. doi: 10.1007/s10728-007-0070-8 Leeuwen, R. van (2016). Zorg voor zingeving: basisbekwaamheid vereist. In ZonMw, De
mens centraal. ZonMw-signalement over Zingeving in zorg (pp. 40-45). Den Haag:
ZonMw. https://publicaties.zonmw.nl/zingeving-in-de-zorg
Leeuwen, R. van, Leget, C., & Vosselman, M. (2016). Zingeving in zorg en welzijn. Amsterdam: Boom.
Leget, C. (2013). Analyzing dignity: a perspective from the ethics of care. Medicine, Health
Care and Philosophy, 16, 945-952.
Leiter, M.P., Gascón, S., & Martínez-Jarreta, B. (2010). Making Sense of Work Life: A Structural Model of Burnout. Journal of Applied Social Psychology, 40(1), 57–75. Leiter, M.P., & Maslach, C. (2004). Areas of worklife: A structured approach to
organizational predictors of job burnout. In Perrewé, P., & Ganster, D.C. (Eds.),
Research in occupational stress and well being, 3, 91-134. Oxford, UK: Elsevier.
Lenton, A.P., Bruder, M., Slabu, L., Sedikides, C. (2013). How does "being real" feel? The experience of state authenticity. The Journal of Psychology, 81(3), 276-289. doi: 10.1111/j.1467-6494.2012.00805
Linley, P.A. and Joseph, S. (2004). Positive change following trauma and adversity: a review.
Journal of Trauma Stress, 17, 11-21.
Lips-Wiersma, M., & Morris, L. (2009). Discriminating between ‘meaningful work’ and the ‘management of meaning’. Journal of Business Ethics, 88, 491–511.
Lips-Wiersma, M., & Morris, L. (2017). The map of meaning: A guide to sustaining our
humanity in the world of work. Routledge.
Loo, M., Wenum, P., van, Kwint, S., Werven, I., van, Groenenberg, B, & Weel, A. (2016). ICOH Code of Ethics for occupational health professionals 3rd edition 2014. De betekenis van de ICOH Code of Ethics voor de Nederlandse praktijk. Tijdschrift voor
Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde, 24(6), 266-270.
Lysova, E.I., Allan, B.A., Dik, B.J., Duffy, R.D., & Steger, M.F. (2018). Fostering
Vocational Behavior, manuscript accepted for publication, july 2018. doi:
10.1016/j.jvb.2018.07.004
Lysova, E. I. & Janssen, J. L. (2017). CSR and Meaningful Work Flow in Organizations:
Enabling Experiences of Meaningfulness at Work and in Work. Paper accepted for
presentation at the 13th Corporate Responsibility Research Conference, Sevilla, 13-15 September, 2017.
Marsman, I., Oostveen, C., Verhoeven, B., & Elders, L. (2014). De rol van bedrijfsarts consulent oncologie (BACO) bij re-integratie van werknemers met kanker. Zonder extra zorg rondom werk zullen werknemers met kanker tussen wal en schip blijven vallen. Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde, 22(3), 116-119. Martela, F., & Pessi, A.B. (2018). Significant Work Is About Self-Realization and Broader
Purpose: Defining the Key Dimensions of Meaningful Work. Frontiers in Psychology, 9(363). doi: 10.3389/fpsyg.2018.00363
Martela, F., & Steger, M.F. (2016). The three meanings of meaning in life: Distinguishing coherence, purpose, and significance. The Journal of Positive Psychology, 11(5), 531−545. doi: 10.1080/17439760.2015.1137623
Maslach, C., Schaufeli, W.B., & Leiter, M.P. (2001). Job burnout. Annual Review of
Psychology, 52, 397-422.
Maslow, A.H. (1968). Toward a Psychology of Being. New York: Van Nostrand, Princeton, NJ.
May, D.R., Gilson, R.L., Harter, L.M. (2004). The psychological conditions of
meaningfulness, safety and availability and the engagement of the human spirit at work. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77, 11–37. McAdams, D.P., & Pals, J.L. (2006). A new Big Five: Fundamental principles for an
integrative science of personality. American Psychologist, 61, 204-217. doi: 10.1037/0003-066X.61.3.204
Meulenberg, F. (2001). Huisartsgeneeskunde als feuilleton. Een pleidooi voor een ‘narratieve’ benadering. Huisarts en Wetenschap, 44(5), 555–557.
Moons, P., Budts, W., & Geest, S. de (2006), Critique on the conceptualisation of quality of life: a review and evaluation of different conceptual approaches. International Journal
of Nursing Studies, 43, 891-901. doi: 10.1016/j.ijnurstu.2006.03.015
Mooren, J.H.M. (1989). Geestelijke verzorging en psychotherapie. Baarn: Ambo.
Mooren, J.H.M. (2010). Zinvol leven en de praktijk van het humanistisch raadswerk. In Alma, H., & Smaling, A. (Eds.), Waarvoor je leeft. Studies naar humanistische bronnen van zin (pp. 199-208). Amsterdam: SWP, Humanistics University Press.
Mooren, J.H.M. (2011). Verbeelding en bestaansoriëntatie. Utrecht: de Graaff. Nabers, B. (2019). Burn-out: een nieuwe uitdaging voor de geestelijke verzorging. In:
Duyndam, J., & Frank, J. (red.), Wegwijs in levensvragen. Over humanistisch
Pakenham, K.I. (2012). Benefit-Finding and Sense-Making in Chronic Illness. In Folkman, S. (ed.), The Oxford Handbook of Stress, Health, and Coping (pp. 242-268). New York, Oxford University Press.
Park, C.L. (2010). Making sense of the meaning literature: An integrative review of meaning making and its effects on adjustment to stressful life events. Psychological Bulletin, 136, 257–301.
Park, C.L. (2011). Meaning, coping, and health and well-being. In Folkman, S. (ed.), The Oxford Handbook of Stress, Health, and Coping (pp. 115-144). Oxford: Oxford University Press.
Park, C.L. & Folkman, S. (1997). Meaning in the context of stress and coping. General
Review of Psychology, 1, 115–144.
Peeters, M., Heuvel, M. van den, & Demerouti, E. (2017). Sleutelen aan je werk. Effecten van een job crafting interventie voor rijksambtenaren. Tijdschrift voor HRM, 8, 1-19. Pennebaker, J.W., & Beall, S.K. (1986). Confronting a traumatic event: Toward an
understanding of inhibition and disease. Journal of Abnormal Psychology, 95, 274– 281
Pennebaker, J.W., Kiecolt-Glaser, J., & Glaser, R. (1988). Disclosure of traumas and immune function: Health implications for psychotherapy. Journal of Consulting and Clinical
Psychology, 56, 239–245.
Pieper, J.Z.T., Hijweege, N., & Smeets, W. (2016a). Attentiveness to religious/spiritual coping and meaning questions of patients: A survey among physicians in Dutch academic hospitals. Journal of Empirical Theology, 29(1), 78-100.
Pieper, J.Z.T., Hijweege, N., & Smeets, W. (2016b). De medisch specialist en de (h)erkenning van zingevingsvragen (pp. 251-269). In Smeets, W. (ed.), Handboek spiritualiteit in de
palliatieve zorg: Terminale zorg, onderwijs, onderzoek en samenwerking samenhangend in beeld. Almere: Parthenon.
Pieper, J.Z.T., Smeets, W., & Hijweege, N. (2016). Competentie inzake omgaan met zingevingvragen: Een onderzoek onder artsen in academische ziekenhuizen in
Nederland. In Smeenk, F., Rutten, H., & Laar, E. van der (Eds.), Toegewijde dokters:
Waarom de niet-medische competenties geen bijzaak zijn (pp. 197-228). Antwerpen-
Apeldoorn: Garant.
Pines, A.M. (1993). Burnout: An existential perspective. In Schaufeli, W.B., Maslach, C., & Marek, T. (Eds.), Series in applied psychology: Social issues and questions.
Professional burnout: Recent developments in theory and research (pp. 33-51).
Philadelphia, PA, US: Taylor & Francis.
Pines, M.A. (2002). A psychoanalytic-existential approach to burnout: Demonstrated in the cases of a nurse, a teacher, and a manager. Psychotherapy: Theory, Research,
Poiesz, T., Caris, J., & Lapré, F. (2016). Gezondheid: een definitie? Tijdschrift voor
gezondheidswetenschappen, 94(7), 252-255.
Post, S.G. (Ed.). (2007). Altruism and health: Perspectives from empirical research. New York: Oxford University Press.
Praag, J.P. van (1978). Grondslagen van het humanisme. Meppel: Boom.
Reker, G.T., & Chamberlain, K. (2000). Introduction. In Reker, G.T., & Chamberlain, K. (Eds.), Exploring existential meaning: Optimizing human development across the life
span (pp. 39-55). Thousand Oaks, CA: Sage.
Reker, G.T., Peacock, E.J., & Wong, P.T.P. (1987). Meaning and purpose in life and well- being: a life-span perspective. Journal of Gerontology, 42, pp. 44-9.
Rhenen, W, van, & Hoedeman, R. (2010). De multifactoriële analyse: verder met een positieve en bredere insteek. Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde, 18(7), 302–306.
Rhenen, W. van, & Schaufeli, W. (2010). Positieve bedrijfsgezondheidszorg (positive
occupational health). Een nieuw domein voor de moderne bedrijfsarts? Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde, 18(9), 413-417.
Roesch, C., & Weiner, B. (2001). A meta-analytic review of coping with illness. Do causal attributions matter? Journal of Psychosomatic Research, 50(4), 205-219. doi: 10.1016/S0022-3999(01)00188-X
Rogers, C. (1961). On becoming a person: A therapist’s view of psychotherapy. Boston, MA: Houghton Mifflin.
Rosso, B.D., Dekas, K.H., Wrzesniewski, A. (2010). On the meaning of work: A theoretical integration and review. Research in Organizational Behavior, 30, 91–127. doi: 10.1016/j.riob.2010.09.001
Ruysseveldt, J. van, Grumbkow, J. von, & Doorewaard, H. (1989). Kwaliteit van de arbeid:
hedendaagse stromingen. Assen: Van Gorcum.
Ruysseveldt, J. van, & Witte, M.C. de (2004). Organiseren van mens en arbeid: hedendaagse
benaderingen van de kwaliteit van de arbeid. Deventer: Kluwer.
Ryan, R.M., Huta, V., & Deci, E. (2008). Living well: a self-determination theory perspective on eudaimonia. Journal of Happiness Studies, 9, 139-170. doi: 10.1007/s10902-006- 9023-4
Ryff, C.D. (2012). Existential well-being and health. In Wong, P.T.P. (Ed.), The human quest
for meaning: Theories, research, and applications (2nd ed., pp. 233-247). New York,
NY: Taylor & Francis, Routledge.
Schaufeli, W., & Bakker, A. (2001). Werk en welbevinden. Naar een positieve benadering in de Arbeids- en Gezondheidspsychologie. Gedrag & Organisatie, 14(5), 229-253. Schaufeli, W. B., & Bakker, A.B. (2004a). Bevlogenheid: een begrip gemeten. Gedrag en
Schaufeli, W. B., & Bakker, A.B. (2004b). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: a multi-sample study. Journal of organizational
behavior, 25, 293-315.
Schaufeli, W.B., & Bakker, A.B. (2010). Defining and measuring work engagement: bringing clarity to the concept. In Bakker, A.B., & Leiter, M.P. (Eds), Work Engagement: A