5.3 Aanbevelingen
5.3.2 Aanbevelingen voor vervolgonderzoek
kunnen brengen. In paragraaf 4.1.1 is beschreven welke bijzonderheden zijn geconstateerd bij het analyseren van de onderzoeksresultaten. Het blijkt dat relatief eenvoudige toelichtingen niet zijn opgenomen in de jaarrekening. Naar verwachting hoeft de corporatie niet veel inspanning te verrichten om deze gegevens wel op te nemen. Het is zelfs mogelijk dat een corporatie in haar handelen wel heeft voldaan aan de RJ 645 maar dit vergeet toe te lichten. De zaken waar de financiële verslaggeving op verbeterd kunnen worden is met name de toelichting van de langlopende lening, het eigen vermogen en de inschakeling van een taxateur. Het gaat hier dus niet om berekeningen en waarheid van de verantwoorde cijfers.
Het is opvallend dat de accountant deze ‘eenvoudige’ zaken niet heeft opgemerkt. Wellicht dat de accountant tijdens zijn werkzaamheden meer aandacht heeft voor de totstandkoming van de cijfers en de juiste verantwoording hiervan dan de niet cijfermatige toelichting. Het is daarom een aanbeveling aan woningcorporaties en accountants meer aandacht te besteden aan de niet-cijfermatige kant van de jaarrekening.
Commissarissen moeten meer aandacht besteden aan de bestemming van het resultaat. Het zijn namelijk de commissarissen die beslissen wat de resultaatsbestemming wordt. Zij zullen dit moeten uitvoeren in overeenstemming met de statuten van de woningcorporatie. Bij 30 van de 50 corporaties ontbreekt een juiste toelichting hiervan.
Ook zal het WSW de woningcorporatie moeten aanspreken op het feit dat de bij 20 van de 50 corporaties een toelichting inzake de borging door het WSW ontbreekt. Dit is een van de cruciale zaken die gespeeld heeft bij de invoering van RJ 645. De aanklacht is immers dat corporaties onrechtmatige steun ontvangen van het Rijk.
5.3.2 Aanbevelingen voor vervolgonderzoek
Op basis van het uitgevoerd onderzoek zijn in paragraaf 5.2 de beperkingen van dit onderzoek aangegeven. In deze paragraaf worden aanbevelingen gegeven voor vervolgonderzoek.
Dit onderzoek is uitgevoerd op de jaarrekeningen van boekjaar 2012. Het is wellicht interessant te onderzoeken hoe de kwaliteit van verslaggeving over boekjaar 2013 is. Daarnaast is vervolgens een vergelijking mogelijk tussen de jaren 2012 en 2013. De uitkomst van dergelijk onderzoek kan meer inzicht geven in de ratio van het management van de woningcorporatie en kan mogelijke verklaringen geven voor een verschil in kwaliteit.
In dit onderzoek zijn 6 ondernemingsspecifieke kenmerken gehanteerd om de kwaliteit van de financiële verslaggeving te onderzoeken. Deze 6 variabelen hebben in een regressieanalyse een verklarende waarde van maximaal 10,5%. Dit is relatief laag. Bij eventueel vervolgonderzoek zullen meer/andere variabelen onderzocht moeten worden om zo de kwaliteit beter te kunnen verklaren.
- 60 -
Bij het beoordelen van de kwaliteit van verslaggeving is alleen onderzocht of toelichtingen zijn opgenomen. Hierbij is niet gekeken naar de waarde van een cijfer. De totstandkoming en de aannames die de woningcorporatie doet zijn niet onderzocht. Mogelijk geeft een onderzoek naar de totstandkoming van de bedrijfswaarde een ander inzicht in kwaliteit. Hiervoor is kan een casestudie wellicht geschikt. Dergelijk onderzoek kan inzichtelijk maken welke ondernemingseigenschappen invloed hebben op de gemaakte keuzes.
De variabele gemiddelde zittingstermijn heeft op basis van dit onderzoek geen verband met de kwaliteit van verslaggeving. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat het aantal commissarissen of de achtergrond van commissarissen wel invloed kunnen hebben op de kwaliteit van verslaggeving. Van der Lei (2011) heeft een verband aangetoond tussen de RVC en de governance. Onderzoek naar de relatie tussen kwaliteit van financiële verslaggeving en samenstelling of achtergrond van de RVC is voor woningcorporaties nog niet uitgevoerd. Zeker in een periode waarin een groter beroep wordt gedaan op de commissaris kan dit interessante uitkomsten geven. Op 9 juni 2014 heeft de parlementaire onderzoekscommissie woningcorporaties de openbare verhoren afgerond. In het najaar van 2014 zal ze met de uitkomsten komen. Kortom, toezicht en governance van woningcorporaties staan volop in de publieke belangstelling.
In dit onderzoek is gekeken naar de kwaliteit van financiële verslaggeving. Naast de financiële verslaggeving moet de woningcorporatie ook een jaarverslag opstellen. Dit jaarverslag beslaat vaak meerdere pagina’s en geeft een uitgebreide beschrijving over het handelen van de woningcorporatie. In de BBSH zijn vereisten opgenomen voor dit jaarverslag. Het is een aanbeveling uit te zoeken of de kwaliteit van het jaarverslag ook verband heeft met ondernemingsspecifieke kenmerken. Hiermee wordt verslaggeving breder dan alleen de financiële verantwoording.
- 61 -
6 Geraadpleegde literatuur
Aedes en VWT (2011), De Governancecode Woningcorporaties.http://www.aedes.nl/binaries/downloads/governance/120726-governancecode-2011.pdf
Aedes (2012). Toezicht op financiën van woningcorporaties, http://www.aedes.nl/content/artikelen/financi-n/financien/centraal-fonds-volkshuisvesting.xml, website geraadpleegd op 05-02-2014
Ahmed, K. en Courtis, K. (1999). Associations between corporate characteristics and disclosure levels in annual reports: a meta-analysis, The British Accounting Review, 31(1): 35 – 61.
Apostolou, A.K. (2000). “Factors On Voluntary Accounting Information By Greek Companies,” Spoudai, Universities of Piraeus, vol. 50, (1-2), pp. 87-109.
Archambault, J. J. , Archambault, M.E. (2003). “A multinational test of determinants of corporate disclosure,” The international journal of accounting, vol. 38 (2), pp. 173–194.
Archambault, J.J., Archambault, M.E. (2003). A multinational test of determinants of corporate disclosure, The International Journal of Accounting, 38(2), pp. 173–194.
Ashford, B., Gibbs, B. (1990). The Double-Edge of Organizational Legitimation. Organizational Science, 1 (2) , 177-194
Autoriteit Financiële Markten (2013). In Balans 2013, Toezicht Financiële Verslaggeving. http://www.afm.nl/~/media/Files/fin-verslag/2013/in-balans-2013-tz-fv.ashx
Baiman, S. (1990). Agency research in managerial accounting: a second look. Accounting Organizations and Society, 15(4), p. 341-371.
Bank, J.L., Happée, R.R., Knoops, C.D. (1997). Gesegmenteerde gegevensverstrekking in de jaarrekening. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, 71(10), 517-530.
Barth, M.E., Beaver, W.H., Landsman, W.R. (2001). The relevance of the value relevance literature for financial accounting standard setting: another view. Journal of Accounting and Economics 31 (1), 77–104.
Barth, M.E., Landsman, W., Lang, M. (2008). International accounting standards and accounting quality. Journal of Accounting Research 46 (3), 467–498.
Beasley, M.S., Carcello, J.V., Hermanson, D.R., Neal, T.L. (2010). Fraudulent financial reporting 1998-2007, Committee of Sponsoring Organizations of the Treadwas Commission (COSO);
http://www.coso/org/fraudreport.htm
Beattie, V., Mclnnes, B., Fearnley, S. (2004). A methodology for analysing and evaluating narratives in financial reports: A comprehensive descriptive profile and metric for disclosure quality attributes, Accounting Forum, vol. 28, no. 3, pp. 205-236.
Becker, C., DeFond, M., Jiambalvo, J., Subramanyam, K.R. (1998). The effect of audit quality on earnings management. Contemporary Accounting Research (Spring), 1–24.
Bhushan, R. (1999). Firm characteristics and analyst’s following. Journal of Accounting and Economics 11, 255– 274.
Bonnema, A. (2007). It takes two to tango - onderzoek naar rolopvatting van (interne) toezichthouders van woningcorporaties bij het strategievormingsproces. Scriptie voor Rijksuniversiteit Groningen.
- 62 -
Botosan, C.A. (1997). Disclosure Level and the Cost of Equity Capital. The Accounting Review, July, 72(3): 323-349. Bougrina, A. (2013). Een onderzoek naar de kwaliteit van de financiële verslaggeving ten aanzien van de
uitvoeringskosten van Nederlandse pensioenfondsen. Scriptie voor Rijksuniversiteit Groningen.
Burgstahler, D., Dichev, I. (1997). Earnings management to avoid decreases and losses. Journal of Accounting and Economics 24, 99–126
CFV (2012). Continuïteits- en solvabiliteitsoordelen,
http://www.cfv.nl/nieuws/nieuwsbericht/Continu%C3%AFteits_en_solvabiliteitsoordelen_2012, website geraadpleegd op 05-02-2014
CFV (2013). Visiedocument CFV inzake financieel toezicht op woningcorporaties. Website CFV
http://www.cfv.nl/media_dirs/11076/media_files_data/jaarverslag_visiedocument_def_dd_280313.pdf, website geraadpleegd op 06-02-2014
Chan, A.L., Ding, R., Hou, W., (2014). Does mutual fund ownership affect financial reporting quality for Chinese privately-owned enterprises? International Review of Financial Analysis. International Review of Financial Analysis, Forthcoming.
Chavent, M., Dung, Y., Fu, L., Stolowy, H., Wang, H,. (2006). Disclosure and Determinants Studies: An Extension Using the Divisive Clustering Method (DIV). European Accounting Review, Vol. 15, No. 2, 181–218, 2006. Chen, C.J.P., Jaggi, B. (2000). Association between independent non-executive directors, family control and
financial disclosures in Hong Kong, Journal of Accounting and Public Policy, 19, pp. 285–310.
Chen, F., Hope, O., Li, Q., Wang, X. (2011). Financial Reporting Quality and Investment Efficiency of Private Firms in Emerging Markets. The Accounting Review: July 2011, Vol. 86, No. 4, pp. 1255-1288.
Chow, C.W., Wong-Boren A., (1987). Voluntary financial disclosure by Mexican corporations. Accounting Review, LXII(3), 533-541.
Citro, F. (2013). Disclosure level evaluation and disclosure determinant analysis: a literature review. Scientific conference 2013
Coles, J.L., Naveen, D., Naveen, L. (2005), Boards: Does One Size Fit All? Journal of Financial Economics Volume 87, Issue 2, February 2008, Pages 329–356
Conijn, J. (2011). Twee Huizen Model, Website van Dudok Wonen
http://www.dudokwonen.nl/downloads/Over%20Dudok%20Wonen/Organisatie/Twee%20Huizen%20model .pdf, website geraadpleegd op 05-02-2014
Conijn, J. (2012). DrieKamerModel, Website van Ortec Finance www.driekamermodel.nl, website geraadpleegd op 05-02-2014
Core, J.E. (2001). A Review of the Empirical Disclosure Literature. Journal of Accounting and Economics, 31(3): 441-456.
De Grote van Dale (2013), Groot woordenboek van de Nederlandse taal.
DeAngelo, L. E. (1981): Auditor size and Audit quality, Journal of Accounting and Economics, vol. 3: 183-200 Dechow, P., Skinner, D.J. (2000). Earnings management: reconciling the views of accounting academics,
practitioners and regulators. Accounting Horizons 14, 235–250. Dechow, P.M., Schrand, C.M. (2004), Earnings quality, C.F.A. Institute.
- 63 -
Deegan, C. (2006). Legitimacy Theory. In Z. Hoque, Methodological Issues in Accounting Research: Theories, Methods and Issues (pp. 161-181). London: Spiramus.
Deephouse, D.L. (1996). Does Isomorphism Legitimate? The Academy of Management Journal Vol. 39, No. 4 (Aug., 1996), pp. 1024-1039
DeGeorge, F., Patel, J., Zeckhauser, R. (1999). Earnings management to exceed thresholds. Journal of Business 72, 1–33.
Deloitte (2011). Richtlijn 645, een vernieuwde verantwoording voor woningcorporaties, vragen en antwoorden, website Deloitte
http://www.deloitte.com/assets/Dcom- Netherlands/Local%20Assets/Documents/NL/Branches/Publieke%20Zaken/nl_nl_ps_Richtlijn_645-LR.pdf, website geraadpleegd op 04-02-2014
Deloitte (2012). Onroerende zaken in de praktijk, Handboek woningcorporaties 2012, hoofdstuk 5, Deloitte Auditing en Accounting Center
Dye, R.A. (2001). An evaluation of ‘‘essays on disclosure’’ and the disclosure literature in accounting. Journal of Accounting and Economics 32 (2001) 181–235
Eng, L.L., Lin, Y.C. (2012). Accounting Quality, Earnings Management and Cross-Listings: Evidence from China . Review of Pacific Basin Financial Markets and Policies, June 2012, Vol. 15, No. 02.
Europese Commissie (2009). Steunmaatregelen nr. E 2/2005 en N 642/2009 – Nederland Bestaande steun en bijzondere projectsteun voor woningcorporaties,
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/besluiten/2010/11/18/ec-besluit-15-december-2009-steunmaatregelen-nederland.html Feenstra, D. (2011). Reflecties op de kwaliteit van de jaarverslaggeving. Maandblad voor accountancy en
bedrijfseconomie Vol. 85.2011, 5, p. 239-24
Feenstra B.,Bollen L. (2003). Kwaliteit van externe jaarverslaggeving in een ongereguleerde omgeving; Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie; November; p 489-499.
Felo, A. J., Krishnamurthy, S., Soleri, S. (2001). Audit committee characteristics and the perceived quality of financial reporting: An empirical analysis. Working paper, Penn State University
Firth, M. (1979). The impact of size, stock market listing, and auditors on voluntary disclosure in corporate annual reports, Accounting and Business Research, (Autumn), pp. 273–280.
Francis, B., Hasan, I., Wu, Q. (2012). Do Corporate Boards Matter During the Current Financial Crisis? Review of Financial Economics Volume 21, Issue 2, Pages 39–52
Francis, J., Krishnan, J. (1999). Accounting accruals and auditor reporting conservatism. Contemporary Accounting Research (Spring), 135–165.
Francis, J., Olsson, P., Schipper, K. (2006). Earnings quality, Foundations and Trends in Accounting, vol. 1, no. 4, pp. 259-340.
Francis, J., Wilson, E. (1988). Auditor changes: a joint test of theories relating to agency costs and auditor differentiation. The Accounting Review (October), 663–682.
Francis, J.R., Yu, M.D. (2009). Office Size of Big 4 Auditors and Client Restatements. Working Paper.
Graham, J.R., Campbell, R.H., Rajgopal, S. (2005). The economic implications of corporate reporting. Journal of Accounting and Economics 40, 3–73.
- 64 -
Gujarati, D.N., Basic Econometrics, McGraw-Hill International, Singapore, 1988.
Habib, A., Hoassain, M. (2012). CEO/CFO characteristics and financial reporting quality: A review. Research in Accounting Regulation. Volume 25, Issue 1, April 2013, Pages 88–100
Haniffa, R.M., Cooke, T.E. (2002). “Culture, Corporate Governance and Disclosure in Malaysian Corporations,” Abacus, vol. 38 (3), pp. 317-349.
Hassan, M.S. Percy, M., Stewart, J.D. (2006). The Transparency of Derivative Disclosures by Australian Firms in the Extractive Industries. Corporate Governance and Control, 4(2), pp. 257-270.
Hofstede, G. (1980). Culture’s Consequences: International Differences in Work-Related Values. Beverly Hills: Sage.
Holmstrom, B. (1979). Moral hazard and observability. Rand Journal of Economics 10, 74–91.
Holthausen, R.W., Watts, R.L. (2001). The relevance of the value-relevance literature for financial accounting standard setting. Journal of Accounting and Economics 31 (1–3), 3–75.
Hoogendoorn, M.N., Mertens, G.M.H. (2001): Kwaliteit van de financiële verslaggeving in Nederland. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie.
Hossain, M. (2008). “The extent of disclosure in annual reports of banking companies: the case of India,” European journal of scientific research, vol. 23 (4), pp. 659-680.
Jansen-klomp, P. (2013). Verwerking van staatsobligaties met landenrisico door Europese banken. Scriptie voor Rijksuniversiteit Groningen.
Jeanjean, T., Stolowy., H. (2009). Determinants of board members' financial expertise — Empirical evidence from France. The international journal of accounting Vol. 44.2009, 4, p. 378-402
Jensen, M., Meckling, W. (1976). Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs, and ownership structure. Journal of Financial Economics, vol. 3, 305-360.
Joosten, F. (2013). De invloed van de samenstelling van de Raad van Commissarissen op de kwaliteit van risicoverslaggeving bij woningbouwcorporaties. Scriptie voor Rijksuniversiteit Groningen.
Jungheim, E. Suurland, L. (2013). Verslaggeving van toegelaten instellingen volkshuisvesting. Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie 2013;87-12-66
Kevelam, W. (2008). Een gewaarschuwd mens… Een empirisch onderzoek naar de invloed van IFRS 7 op de kwaliteit van risicoverslaggeving met betrekking tot financiële instrumenten in de jaarverslaggeving van Europese energiebedrijven. Scriptie voor Rijksuniversiteit Groningen.
Klooster-Heins ten, S. (2012). Visitaties bij woningcorporaties in Nederland - Een empirisch onderzoek naar de scores op visitaties bij woningcorporaties in Nederland. Scriptie voor Rijksuniversiteit Groningen.
Knoops, C.D. (2001). Het meten van de kwaliteit van de financiële verslaggeving, Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, vol. 75, no. 10, pp. 431-443.
Knoops, C.D. (2010). Verslaggevingstheorieën: Een wetenschapsfilosofische analyse, Dissertatie Erasmus Universiteit Rotterdam.
Kothari, S. P., Shu, S. en Wysocki, P. D. (2009). Do managers withhold bad news? Journal of Accounting Research. 47(1): 475 – 679
- 65 -
Krishnan, J., Schauer, P.C. (2000). “The Differentiation of Quality among Auditors: Evidence from the Not-for-Profit Sector”. Auditing: A Journal of Practice and Theory. 2000, 19(2): 9-26.
Lambert, R., Leuz, C., Verrecchia, R.E. (2007). Accounting information, disclosure, and the cost of capital. Journal of Accounting Research, 45(2): 385-420.
Lang, M., Lundholm, R. (1993). Cross-sectional determinants of analyst ratings of corporate disclosures. Journal of Accounting Research, 31(2), 246-271.
Lei van der, C. (2011). Corporatie governance: nalaven, toepassen of toelichten? Scriptie voor Rijksuniversiteit Groningen.
Marston, C.L., Shrives, P.J. (1991). The use of disclosure indices in accounting research: a review article. British Accounting Review, 23 (3), 195-210.
Michaïlesco, C. (2010). The determinants of the quality of accounting information disclosed by French listed companies. 1999 EAA Congress, Bordeaux : France (1999)"
Milne, M.J., Adler, R.W. (1999). “Exploring the reliability of social and environmental disclosures content analysis,”. Accounting, auditing & accountability journal, vol. 12 (2), pp. 237-256.
Nelson, M., Elliott, J., Tarpley, R. (2002). Evidence from auditors about managers’ and auditors’ earnings management decisions. The Accounting Review (Supplement), 175–202.
Owusu-Ansah, S. (1998). “The impacts of corporate attributes on the extent of mandatory disclosure and reporting y listed companies in Zimbabwe,” The international journal of accounting, vol. 33 (5), pp. 605-631.
Palea, V. (2013). IAS/IFRS and financial reporting quality: Lessons from the European experience. China Journal of Accounting Research 6 issue 4 (2013) 247–263
Raad voor de Jaarverslaggeving (2010a). RJ-Uiting 2010-1. http://www.rjnet.nl/Databank/RJ-Uitingen/2010/RJ-Uiting-2010-1/
Raad voor de Jaarverslaggeving (2010b).RJ-Uiting 2010-3, http://www.rjnet.nl/Databank/RJ-Uitingen/2010/RJ-Uiting-2010-3/
Raad voor de Jaarverslaggeving (2011). Richtlijn 645 (2011) ”Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting”.
Raad voor de Jaarverslaggeving (2011). RJ-Uiting 2011-2 http://www.rjnet.nl/Databank/RJ-Uitingen/2011/RJ-Uiting-2011-2/
Rainsbury, E.A., Bradbury, M., Cahan, S.F. (2009). The impact of audit committee quality on financial reporting quality and audit fees. Journal of Contemporary Accounting & Economics 5 20–33
Rijksoverheid (1991) Woningwet 1991. http://wetten.overheid.nl/BWBR0005181/geldigheidsdatum_30-05-2014, website geraadpleegd op 05-02-2014
Rijksoverheid (2012). Besluit beheer sociale-huursector (BBSH) 2012, http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ woningcorporaties/activiteiten-woningcorporaties, website geraadpleegd op 05-02-2014
RJ-werkgroep (2011). Handreiking voor het toepassen van RJ645, 2011, Website CFV
http://www.cfv.nl/wetten_regels/raad_voor_de_jaarverslaggeving/handreiking_toepassing_rj_645 website geraadpleegd op 03-02-2014
Russchen, E. (2013). De kwaliteit van verslaggeving ten aanzien van het kortingsbesluit bij Nederlandse pensioenfondsen. Scriptie voor Rijksuniversiteit Groningen.
- 66 -
Rutherford, B.A. (2013). A genre-theoretic approach to financial reporting research. The British accounting review : the journal of the British Accounting Association ; 45
Simunic, D., Stein, M. (1987). Product Differentiation in Auditing: Auditor Choice in the Market for Unseasoned New Issues (The Canadian Certified General Accountants Research Foundation, 1987).
Singhvi, S.S., Desai, H.B., (1971). An empirical analysis of the quality of corporate financial disclosure. The Accounting Review, 46 (1), 129-138.
Skinner, D., Sloan, R., (2002). Earnings surprises, growth expectations and stock returns or don’t let an earnings torpedo sink your portfolio. Review of Accounting Studies 7, 289–312.
Strijker, H. (2011). De bouwstenen van de bedrijfswaarde in de woningcorporatiesector. Scriptie voor Rijksuniversiteit Groningen.
Urlings, L. (2006) Toezicht of toezien?: Een analyse naar de kwaliteit van het interne toezicht binnen woningcorporaties. Scriptie voor Rijksuniversiteit Groningen.
Verweij, M. (2013). Inzicht in de financiële positie van woningcorporaties met verschillende
vastgoedwaarderingsgrondslagen, bachelor thesis Erasmus University Rotterdam sectie Accounting, Auditing & Control
Vlisteren van, D. (2005). Samenwerking tussen de gemeente en de woningcorporatie. Scriptie voor Rijksuniversiteit Groningen.
Vocht, A. de (2010). Basishandboek SPSS 18, eerste druk, Bijleveld Press, Utrecht. ISBN 978-90-5548-200-9 Wallace, R.S.O. and Naser, K. (1995). Firm-specific determinants of the comprehensiveness of mandatory
disclosure in the corporate annual reports of firms listed on the Stock Exchange of Hong Kong. Journal of Accounting and Public Policy, 14, 311-368.
Wallace, R.S.O., Naser, K., Mora, A. (1994). “The relationship between the comprehensiveness of corporate annual reports and firm characteristics in Spain,” Accounting and business research, vol. 25 (97), pp. 41-53.
Watson, A., Shrives, P., Marston, C. (2002). Voluntary disclosure of accounting ratios in the UK. British Accounting Review 34, 289–313.
Watts, R., Zimmerman, J. (1981). The markets for independence and independent auditors, Unpublished manuscript (University of Rochester, Rochester, NY)
West, B.P. (2003). Professionalism and accounting rules. London en New York: Routledge.
Zarzeski, M. T. (1996). Spontaneous harmonization effects of culture and market forces on accounting disclosure practices. Accounting Horizons, 10(1), 18–37.
- 67 -